ЖОСПАР
Кіріспе 3
4. Нарықтық монополия және монопольдік баға 12
6. Халық шаруашылығының қазіргі кездегі монолизациалаудың ерекшелігі, оның
7. Монополиялардың өмір сүруінің себептері 17
2 Мемлекет және табиғи монополиялар 18
Қорытынды 24
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 25
Кіріспе
Курстық жұмыстың мақсаты әдебиеттер мен көздерді пайдалана отырып
Нарықтың нарықтық құрылымының жіктелуінің өнімнің табиғатын мен сол
Шаруашылық өмірдің монополизациалау мәселесі мен тауарлық нарықтардағы бәсекелестік
90-шы жылдардың басынан бастап бұл мәселелер Қазақстанның алдында
Курстық жұмыста табиғи монополияларды реттеудің әдістері мен тәсілдері,
Дамыған елдерде монополияларды реттеуге монополияға қарсы заңдылықтар аясында
Біздің елімізде әділетсіз бәсекелестікке жол бермеу бойынша мемлекеттік
Сондықтан берілген кезеңдегі монополиялық үрдістер мен бәсекелестікті реттеу
І Монополиялық қадам және нарықтық экономикадағы монополия
Монополиялардың пайда болуы мен мәні.
Монополияны анықтау.
Монополия – (гректің “mono” – жеке, дара, poleo
Монополиялар – ірі шаруашылық бірлестіктер (картельдер, индикаттар, трестер,
Егер біз өнеркәсіп өндірісіндегі монополиялық қалыптасуларға назар аударатын
Демек, монополиялық қалыптасулардың басты белгісі олардың монопольді жағдайға
Монополиялардың қалыптасуы мен өсуі еркін бәсекелстік капиталының монополистік
Монополиялар экономикалық ресурстардың шоғырлануының жоғарғы деңгейінің арқасында техникалық
Алайда, бұл мүмкіндіктер жеделдетудің тек монопольді жоғарғы пайда
Иозеф Шумпетер және басқа экономистер едәуір билікке ие
Зерттеулермен айналыса отырып өздерін де тұтас қоғамды да
Монополиялардың түрлері әр алуан, оларды негізгі үш түрге
Табиғи монополия объективті себептер нәтижесінде туындайды. Ол берілген
Әкімшілік монополия мемлекеттік органдардың әрекеті нәтижесінде пайда болады.
Экономикалық монополия мейлінше көп таралған түрге жатады. Олардың
Монополиялық бастамалардың пайда болуы мен дамуының себебі не?
Кәсіпкерлер әрекеттерінің осы бағыттағы басқа да қозғаушы күші
Қазіргі кездегі теория монополияның үш типін бөліп
Жеке кәсіпорын монополиясы.
Келісім тәрізді монополия.
Тауарды дифференциялауға негізделген монополия.
Монопольдік жағдайға қол жеткізудің бірінші жолы оңай емес,
Мейлінше оңай және кең таралған жолы бұл бірнеше
Монополистік бірлестіктердің негізгі бес түрлі формасын ажыратуға болады.
Картель – бұл бір өндіріс сферасының бірнеше кәсіпорындарының
Синдикат – бұл бір өнеркәсіп саласының бірқатар кәсіпорындарының
Монополиялық бірлестіктердің күрделірек формалары монополизациялау үрдісі тікелей өндірісін
Трест - бұл бір немесе бірнеше өнеркәсіп салаларының
Көпсаласы концерн - бұл әртүрлі өнеркәсіп салаларының ондаған
60-шы жылдары АҚШ-да және басқа елдерде конгломераттар пайда
Тәжірибеден көретініміз, монолиялар белгілі бір саланы монополизациялап, және
Жалпы кез-келген монополия, көп жетілмеген бәсекелестік кезінде ғана
Ниеті түзуірек нарық алигополия нарығы, ол екі типке
олигополияның бірінші түрі - бұл бірдей өнімдер мен
Екінші түрдегі олигополия - дифференциацияланған тауарларды сататын бірнеше
Өнімдері дифференцияланған монополистік бәсекелестік нарығы тұтынушылар белгілі біртүрдегі
4. Нарықтық монополия және монопольдік баға
Монопольдік баға - монополиялық табыс алу мақсатында (монополиялық
Монополиялар екі түрлі бағаны белгілей отырып сұраныс және
Осылайша, монополистік бірлестіктер саланың барлық тауарларының елеулі бөлігін
Шынында да сатып алушылар өздерінің қалыпты табыстарының бір
Жоғарылатылған баға есебінен монополиялардың баюы – инфляцияның шешуші
Сондай-ақ монополия белгілі – бір өнімнің дара сатып
Монополия тауар ұсынысының көлемін толық бақылайтын, салада тек
Бұл оларға максимум пайда алып келетін бағаны белгілеуге
Фирма – монополист әдетте өте жоғары пайданы иеленеді,
Ауқым әсері. Шығындар төмен тиімділігі жоғары өндіріске нарықты
Ерекше құқықтар Америка мен Еуропаны бірқатар елдерінде үкімет
Потенттер мен лицензиялар. Үкімет жаға өнімдер мен өндірістік
6. Халық шаруашылығының қазіргі кездегі монолизациалаудың ерекшелігі, оның
Қазіргі таңда халық шаруашылығындағы монополистік тенденциялар бірқатар факторлармен
Халық шаруашылығының қазіргі монополизациялауының ерекшелігі трансұлттық корпарациалардың, әсіресе,
Көрсеткіштер 1982 1986 1990
Активтер 2741,6 3792 4905
Сатулар 2348,4 2544 3278
Таза пайда 102 108,2 156
Жұмысқа тартылғандар (млн. адам) 18,7 17,84 18,55
Қазіргі монополизацияланудың тағы бір ерекшелігі оның жасырын сипатын,
Қазіргі монополизацияның тағы бір ерекшелігі – капиталды орталықтандырудың,
Монополизациялау үрдісі қоғамның әлеуметтік және шаруашылық өміріне елеулі
Осылайша, қазіргі сатыдағы монополия – бұл көбіне шығындары
Демек, монополияның болуының нақты сыртқы көрінісі бағалардың өсуі
Монопольдік жағдай мен одан туындайтын ұтымдар тиімділікті ұлғайту,
Монополизация, сонымен қатар, шаруашылық қатынастар мен үрдістердің деформациялануына
Монополиялар іс-жүзінде өмір сүруге қабілетсіз кәсіпорындардың жойылып кетуіне
Монополияның оңды және теріс факторлары мен салдарын талдай
7. Монополиялардың өмір сүруінің себептері
Монополияның өмір сүруінің бірнеше себептері бар:
Бірінші себебі: “Табиғи монополия”. Егер бір фирманың кез
Екінші себебі: кейбір сирек және шикізат, білім түріндегі
Электр және жылу энергиясы нарықтары жағдайында бұл тұтынушылардың
Электрэнергетикасында өндіріс ауқымдылығы есесінен ұтымды бөлу.
Жоғары қор шындылығымен, қуаттылықтардың шоғырландырылу деңгейімен технологиялық үрдістерді
2 Мемлекет және табиғи монополиялар
Әр түрлі елдерде табиғи монополиялардың саны және мемлекеттің
АҚШ-та тарихи себептердің әсерінен ұлттандыру етек жая қоймады.
Арнайы комиссиялардың реттегіш қызметі штаттар аймағындағы операциялармен шектеледі.
Мұндай бағаны қалыптастырудың негізгі қағидасы шығындарды өтеу, қосу
Қоғамдық пайдаланыс салаларындағы пайда нормасы көп жағдайда негізгі
Қоғамдық пайдаланыс салаларындағы баға деңгейімен арақатынасына мемлекеттік реттеу
Нәтижесінде, кез келген өндіруші фирма, газ тасымалдау компанияларына
Сонымен қатар, төмендетілген бағалар өндіруші компаниялардың іздеу, барлау
Өндіріс өнеркәсібі саласындағы басымдылық танытушылар арасында экономикалық қызметті
Қорытынды
Ұсынылған тақырыпты меңгере отырып, экономиканың монополизациялануының негізгі теріс
Қазақстанда берілген кезеңде монополизациялану мәселесі таза экономикалық болудан
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Аубакиров Я. А. Байжұманов Б.Б. /
Мэнкью Н.Г. Принципы экономикс. – Спб: Питер
Есипова В.Е. Цены и ценообразование. Учебник для вузов.
Хайман Д.Н. Современная микроэкономика: анализ и применение.
Пиндайк Р., Рубинфельд Д. Микроэкономика. – М.:
Мамыров Н.Қ., Есенғалиева Қ.С., Тлеужанова М.А. Микроэкономика
Мұхамедиев Б.М. Микроэкономика: Оқу құралы. – Алматы:
Н.Ә. Назарбаев. Қазақстан – 2030. Қазақстан халқына
Кузеков А.С. Управление локальными монополями в сфере информационный
Экономика и права Казахстана, 2004 / №13.
Жайдары Ж.Б. “Этапы достижение конкурентспособности компании (на
Мамутов Б.А. “Управление финансово-экономической деятельностью предприятие (на примере
Доғалова Г.Н. Халықаралық экономика. Алматы, 2000 ж.
Нарықтық экономика дамыған елдер өнеркәсібінде салыстырмалы еңбек құқығы
Мәуленова С.С. Бекмолдин С.Қ. Құдайбергенов Е.Қ. Экономикалық теория.
Мәдешов Б. Нарықтық экономика теориясына кіріспе, Алматы, 1995ж.
1
3