Мазмұны
Кіріспе.........................................................................................................3-4
1 Экономика және оның қоғам өміріндегі орны.....................................5-8
1.1 Экономика туралы жалпы түсінік......................................................8-9
1.2 Қазақстан Республикасындағы экономикалық реформа..................9-12
1.3 2030 жылға дейінгі экономикалық стратегия...................................12-15
2 Қоршаған орта және қоғамның өзара әсері........................................16-17
2.1 Экология туралы түсінік...................................................................17-19
2.2 Табиғат пен қоғамның өзара әрекеті..................................................19-22
2.3 Қазақстандағы экологиялық проблемалар.........................................22-26
3 Экономиканың экологиялық жағдайға әсері........................................27
3.1 Экономикадағы экологиялық факторлар.........................................27-29
3.2 Қоршаған ортаның ластануынан болатын зиянның
экономикалық бағалануы.........................................................................29-32
3.3 Табиғатты қорғау қызметтерінің экономикалық механизмі........32-33
Қорытынды ...............................................................................................34
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі............................................................35
Кіріспе
Қоғам мен табиғат арасындағы
Қоршаған ортаны сауықтыруға ықпал
Экономика қазіргі кезге дейін мемлекеттің байлығы туралы
Халық байлығы теориясындағы талпыныс
Әрбір халықтың жылдық еңбегі
Сондықтан осы өнімдердің мөлшерінен
Бірақ әрбір халықтағы бұл
Еңбек өнімділігі саласындағы осы
Адамзатқа тек қана атом
1.Қоғамның XX ғасырдағы дамуы экономикалық өмірді ұйымдастырудың
Бұлар экономикалық қатынасты әртүрлі
қанша көлемде шығару керек,
Нарықтық экономикада бұл қатынастарды
Нарық адамдарды тиімді еңбек
Нарықты тауар ғана жасамайды,
Нарықтық қатынас көп қырлы
Тұжырымдап айтқанда, нарық қатынастың
Жоспарлы - әкімшілдік экономикада өнімді
Нарықтық экономикада ұсынысты мемлекет
Нарықтық қатынастың өзіне тән
Тауар нарыққа (базарға, жәрмеңкеге, екінші
Алайда тауардың ақшалай көрініс
Тауар құнының мөлшеріндегі алшақтық
Сонымен нарық - өндірісті реттеуші,
Нарықта сұраным ұсыныстан жоғары
Басқа жолмен пайда табуға
Ол үшін - жаңа машиналарды пайдалану
Бұдан шығатын қорытынды -
Нарықтық экономикада еңбек және
Белгілі бір елдің
Нарыққа тән қасиет – белгілі таукар
1.1.Экономика (грек. oikonomia – шаруашылықты жүргізу
Экономика ғылымы ең ертедегі
Марксизмнің негізін салушы – Карл
Еңбек бөлінісі мен маманданудың
Экономикалық жүйе өзінің басты
пайдаланып, қалай өндіруді;
1.2.1991 жылы КСРО құлады, соның
80-жылдардың екінші жартысындағы Горбачевтің “қайта
Мемлекеттік органдар тиімсіз жұмыс
Жоспарлаушы, өнімді бөлуші және
Сонымен, КСРО экономика саласында
Осы көрсетілген және басқа
Нарықтық қатынастың өмірлілігін және
Нарықтық экономиканың моделі (үлгісі). Барлық
Ол тұрақты экономикалық даму:
-еңбекке жарамды адамдарды жұмыспен
-барлық азаматтардың тұрақты өмір деңгейін
-табысты әділетті бөлу;
-ақшаның құнсыздануын бақылау, оның тұрақтылығын
-өндірістің жоғарғы тиімділігіне қол жеткізу.
Халықаралық сауданың және қаражаттық
Экономиканың стратегиялық мақсатын іске
Соған сәйкес Қазақстан Республикасы
Қазақстан да өзіндік ерекшелігі бар ел.
Қазақстанның табиғи байлығы, оның
Қазақстан жерінде мыстың дүниежүзілік
Қазақстанның экономикасы жоғары дәрежеде
Кеңес өкіметі тұсында Қазақстан
Сонымен, Қазақстан ешбір елдің
Жекшелендіру – экономикалық реформаның маңызды
Нарыққа өткенде экономика адамдардың
Ел экономикасында қандай өзгерістер
Бұл проблеманың төңірегінде әр
Көптеген елдер меншікті жекешелендіру
Жекешелендіру нәтижесінде шаруашылық субъектілері меншік түрлері
Қазіргі мемлекет меншігінің салмағы 20%
Жекешелендіруден 1996жылы бюджетке 19359898 мың теңге түсті.
1.3. Қазақстан егеменді, тәуелсіз мемлекет.
Өтпелі кезеңде Қазақстан азаматтары
Экономикалық реформаларды жүзеге асыру, КСРО-ның
Экономиканың қозғаушы күші болуға тиіс ұлттық
Бүгін Қазақстан зор мүмкіндіктер
“2030 жылға қарай Қазақстан Орталық
2030 жылғы осындай Қазақстан өзінен-өзі пайда болмайды.
2030 жылғы Қазақстан Еуразияның орталығы бола
2030 жылғы Қазақстан күрделі жолдан ойдағыдай өткен
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев
Қазақстанның салауатты экономикалық
Бірінші азиялық барыс болу
Құнсыздануды қолайлы деңгейге түсіре
Жеке меншік институттары жерге
Кәсіпорындарды жекешелендіру негізінен аяқталды.
Қазақстанның энергетикалық және өзге
Қазақстан үшін индустриялы технологиялық
Қазақстан табиғи ресурстардың, әсіресе
Мұнай және газды экспорттау
Қазақстанның міндеті отандық-коммуникация кешенінің
Президент Қазақстан халқына Жолдауында ұзақ мерзімді
- алдыңғы қатарлы елдермен белсенді қарым-қатынас
- ауылдың неғұрлым өткір
- кедейшілік пен жұмыссыздыққа қарсы күрес;
- барлық әлеуметтік – экономикалық
- қолайлы инвестициялық ахуал
Осылардың қайсыбіруін айтып өтейік.
Экономика саласында үш жылдың
2.Адамзат өміріне қажетті материалдық
Адамның өндірістік іс-әрекеті – қоғамдық
Қоршаған орта дегеніміз – бұл
Шаруашылықтың әр түрлі салалары
Көмір, темір рудаларын, минералды
Антропогендік ландшафт дегеніміз – адамның іс-әрекетінің
Адамның биосфераға антропогендік іс-әрекеті
Қазіргі кезде атмосферада метанның,
Табиғат пен адам қоғамы
2.1.Экология - жаңа, жас ғылым
Тірі организмдердің таралуы бірінші
Қоршаған орта (немесе қоршаған табиғат
Тірі организмдерге әсер ететін
- абиотикалық фактор – бұл өлі табиғаттың
- тіршілік факторлары – бұл
- антропогенді факторлар – организмдердің мекен
Экологиялық факторлардың әр әр
Алуан түрлі тіршілік иелерінің
Тұрақтылық шегінің нүктесіне жақындау
Әрбір өсімдік пен жануарлар
Экологиялық валенттіліктің кең түрі
Экологиялық факторлардың әсерінен тірі
Популяция дегеніміз – белгілі бір
Көптеген орта параметрлерінің жиынтығы
Табиғат – бүкіл әлем. Табиғат –
Адам табиғатта өмір сүреді,
Адамның өмір сүруінің табиғи
Адам, сонымен қатар, жасанды
2.2.Табиғат – күллі тіршілік атаулының
Қазақ халқының бар өмір
Әлемдік экономиканың тоқтаусыз дамуы
1.Табиғатпен қоршаған ортаға алдымен XX ғасырдағы антропогендік
- бұзылмаған жер көлемінің күрт
- тұщы су, топырақ гумусын,
- XX ғасыр орны толмайтын минералдық
- Құрамындағы заттар мен материалдар табиғат айналымына
- ортаны реттеп тұратын биосфераның қызметі
Жердің геологиялық тарихында өсімдік жабындысының құрғақтығында,
2.Өсіп отырған антропогендік қысымға табиғат бұрын
- ортаның химиялық және радиациялық ластануының
- микроорганизмнің, өсімдіктің немемсе жануарлардың
- ланшафтың антропогендік тұрғыдағы қайта құрылуы мен ортаның
3.Адам өзінің консервативті биологиялық мәнінің және
- адам санының өсуі олардың биологиялық
- адамзат XX ғасыр өзінің
Адамзаттың экологиялық проблемалары әлеуметтік
Ғылым ретінде қазіргі таңдағы
Қазіргі кезде ғаламшардың экологиялық
1.ғаламшар табиғаты жағдайларының және
2.биосферасы ең маңызды өнім әлеуетінің
3.табиғатты күштеп бағындыру идеологиясынан алшақтау,
4. оңтайландыру критерийлерін орындау –
5.адамзат қоғамының стратегиялық әрекетінің
2.3. Экологиялық жағдай қазіргі уақыттағы
Ауаның, судың, жердің ластануы
Біздің планетамызды барлық тіршіліктің
Біздің республикамыздың табиғи байлық
Су қорларын, қоймаларды сақтау –
Арал экологиялық апатты аймаққа
1960 жылға қарай Арал қандай
Алпысыншы жылдардан бастап, екі
Теңіз суының сапасы нашарлап,
Бүкіл Арал аумағында іш
Чернобыль апаты 8 миллиардтан
Семей аймағындағы ядролық сынақ халықтың
Тек 1991 жылы тамыздың 29-ында
1967 жылы Іле өзенінде Қапшағай
Үлкен Алматы каналының салынуына
Республикамызда жұмыс істеп тұрған
Жер және минералды шикізат
Пайдалы қазбалардың ішінен, республикаға,
Қоршаған ортаның, Республикамыздағы халықтың
Қоғам мен табиғат арасындағы
Теңіз кенішінде тау болып
Табиғатпен қайшылықтың шиеленісуіне техника,
Табиғатты қорғаудағы басты
Айналадағы ортаны, негізінен табиғатты адамның
Табиғат қорықтары, парктер өсімдіктер
Табиғатты қорғау саласының бірі –
Адам мен табиғат арасындағы
Қазіргі уақытта барған сайын
Мінеки енді осы экологиялық
3.Адамның табиғатқа, табиғи өмір сүру
Қоғамның өндіріс күшінің дамуына,
Адамның табиғатқа тәуелділігін әлсірететін
Адам мен табиғаттың бір-біріне
“Таза қоршаған орта – таза адами
Біздің мақсатымыз – ядролық қарусыздану
Біздің “Невада-Семей” қозғалысымыз гуманитарлық
Академияның 2002 жылдан бері БҰҰ-да
3.1 Негізінде жаңа экологиялық – экономикалық
Экономиканың табиғи ресурстармен қамтамасыз
Бұл проблеманы әлеуметтік – экономикалық
- экологиялық факторлар мен ресурстарды, оның
- экологиялық шектеулер мен
- табиғатты қорғаудың функциясын тікелей өндіріс экономикасына
- өндірістің техникалық жарақтану негізінде
Осы күнге дейін табиғат
пайдаланудың өсе түсуі ұлттық
Ғылыми – техникалық дамудың негізінде
Қазіргі заманғы экономикалық
Елде өндірілген барлық
3.2.Қоршаған ортаның ластануынан болатын
Уақытша типтік әдіспен
Н.Н.Федоренко, К.Г.Гофманның пікірлері бойынша
Бұл жерде өндірушінің
Ал мемлекет алынбаған
Кейбір зерттеушілердің пікірлері
Уыстан шығарылған пайданы ластанудың
Қоршаған ортаның ластануынан болатын
Қоршаған ортаның ластануынан болатын
Атмосфераның кейбір көрсеткіштері жайлы
Атмосферадағы шығарындының зиянын бағалау
Сонымен f коэффициенті туралы да
γ – коэффициенті келтірілген шығарындыдан
Жоғарыда баяндалған атмосфераның
Атмосфераның ластануынан болған экономикалық
Бірақта, барлық факторлардың ықпал -
Тұтастай алғанда осы әдістеме
Атмосфераның ластануынан болған экономикалық
Жоғарыда келтірілген “Табиғатты қорғау
Ластаушы заттектердің түрлі объектілерге
Қоршаған ортаның ластануынан болатын
Сонымен, ластанғаны үшін бар
3.3.Табиғатты қорғау жүйесін тиімді
Салық;
Демеуқаржы және жеңілдік несиені;
Табиғатты қорғау міндетіндегі тездетілетін
Ластаушы құқықты сату;
Айыптарды;
Ластау және қалдықтарды орналастыру
Табиғатты қорғау қызметіндегі
Еңбекақы;
Сыйлықтар;
Материалдық жауапкершілік шаралары;
Кәсіпорындар деңгейінде – баға, табыс, материалдық
Табиғи ортаны қорғауда экономикалық
Қоршаған ортаны қолрғаудағы ынталандырудың
Нарықтық экономика жағдайында неше
Табиғи ортаны қорғау қоғамдық
Табиғатты қорғау шаралары – алғашқы
Қорытынды
Қоршаған табиғи ортаны қорғау
Табиғатты қорғау – бұл табиғаттың
Табиғатты қорғауға байланысты қоғамдақ
Экологиялық қауіпсіздіктен қорғаудың тиімді
Бүгінде экологиялық дағдарыстың
Өз кезегінде, экономиканы өзгерту,
Қарама-қайшылықты болғанымен, біртұтас дүниенің
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1.Кенжеғозин М.Б. “Экономика”,2-том. Алматы, 2006. 437бет.
2. Сүлейменов.О. “Адам баласының ақылы жетсе де, мәдениеті
3.Қалдыбаев О., Теміров Е. “Нарықтық экономикалық анықтамалық”. Алматы
4. Жүкешев Қ.М. “Адам. Қоғам. Құқық”.Алматы, 2005. 255бет.
5. Күнқожаев Н. “Адам және қоғам”.Алматы, 2003.
6. Жатқанбаев Е.Б. “Аралас экономика негіздері”. Алматы, 1996.
7.Назарбаев Н.Ә. “Қазақстан – 2030 стратегиясы Қазақстан дамуының
8. Ахметов Е.,Кәрменова Н. “Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік
9. Сәттімбекұлы Р.,Ережепова Ғ. “Қазақстан – арайлы туған
10. Сейтқалиев Ғ. “Экологиялық проблемалар”. Алматы, 2003.
11.Бейсенова А.,Шілдебаев Ж. “Экология және табиғатты тиімді пайдалану”
12.Мамыров Н.Қ. “Табиғатты пайдалану экономикасы”. Алматы, 2005.
13. Үпішев Е.М.,Мұқаұлы С.“Табиғатты пайдалану экономикасы”.Алматы, 1999. 269бет.
14. Мейірбеков А.Қ.,Әлімбетов Қ.Ә. “Кәсіпорын экономикасы” Алматы: “Экономика”,
15 Сүмесінов М. “Теңіз күкірті тың көзқарасты талап
16.Нұрғалиев Қ.Р. “Қазақстан экономикасы”. Алматы, 1999.289бет.
17. Мадиярова Д.М. “Экономикалық қауіпсіздік” Алматы: “Экономика”,2000.
18.Жүнісов М. “Нарықты экономика теориясы”. Алматы,
19. Мәуленова А.Т. “Экономикалық теория”. Алматы, 2004.
20. Максаковский В.П. “География”. Алматы: “Рауан”, 1997.