МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ................................................................................................................3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
І. ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫҢ ӘДІСНАМАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ МАҢЫЗЫ...................................................................................................4
Әлеуметтік жұмыс әдістерінің жіктелуі ..............................................6
IІ ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫҢ ҒЫЛЫМИ САЛАСЫНДА БОЛЖАУДЫҢ МЕТОДОЛОГИЯСЫ..........................................................................................16
2.1. Болжам жасаудың негізгі қағидалары.................................................16
2.2. Болжамның категориялары...................................................................16
2.3. Әлеуметтік жұмыста болжаудың ерешеліктері..................................26
ҚОРЫТЫНДЫ ..............................................................................................31
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ............................................32
КІРІСПЕ
Жер бетінде адамзат пайда болғаннан бастап “әлеуметтік жұмыс”
Әлеуметтік жұмыс түсінігінің көптеген мағыналық түрлері бар. Осы
Қазіргі менеджмент негізін қалаушылардың бірі Анри Файоль былай
Әлеуметтік жұмыстың ең бір маңызды міндеттерінің бірі
Әлеуметтік жұмыстың болжау әдістерін әртүрлі тұрғыдан қарастыру, оны
Ғылым ретінде әлеуметтік жұмыстың дамуының ғасырлық тәжірибесі шетелдерде
Курстық жұмыстың мақсаты - әлеуметтік жұмыс саласында қолданылатын
Курстық жұмыстың міндеттері – болжау ұғымына қатысты
Жұмыстың зерттеу пәні - әлеуметтік жұмыстағы болжау әдістерінің
Тақырыптың зертелу деңгейі – Қазіргі өтпелі экономикалық
Курстық жұмыстың құрылымы. Кіріспеден, екі тараудан, қорытынды бөлімнен,
Негізгі бөлім
І Әлеуметтік жұмыстың әдіснамасы және оның маңызы
Әлеуметтік жұмыс біздің еліміз үшін салыстырмалы түрде ғылыми-тәжірибелік
Жалпы ғылыми мағынада әдіс – философиялық және ғылыми
Әдіснамалық ғылымның негізінде практикалық іс-әрекетті жүзеге асырудың және
Әрине, әлеуметтік жұмыс әр аспектіде әртүрлі сапада көрінеді
Ғылымдағы әдіснамалық талдау ғылымның объектісі мен пәнін белгілеуді,
Ғылымнын пәнін анықтау -сол ғылымның білім аймағында жеткен
Осыған сәйкес, ғылымның объектісі мен пәнінің таңдалуы элеуметтік
В «Словаре-справочнике по социальной работе» ( 2000г )
«Основы социальной работы» ( 1999г ) /3/ деген
Әлеуметтік жұмыстың объектісі мен пәні, бір жағынан, практикалық
Әлеуметтік жұмыста объектіні тану үшін қолданылатын объективті ғылыми
Ғылымда білім алу жолдарына қатаң қатынас бар. Олардың
Әлеуметтік жұмыстың технологиясы деп - әлеуметтік қызметкердің
Әлеуметтік жұмыстың жалпы технологмясымен бірге ( диагноз, экспертиза,
Әлеуметтік технологиялар іске асқан кезде бірнеше түрлерге бөлінеді:
Диагностика кезінде әлеуметтік экспертиза қойылады. Әлеуметтік жұмыста осы
Әлеуметтік жұмыс жүргізген кезде бірнеше жаңалықтар ( инновациялар)
Әлеуметтік жұмыстың принциптері деп, - оның бастапқы негізін,
Әлеуметтік жұмыста гуманизм адамгершілікті, адамдарға деген адамгершілік көзқарасты,
Альтруистік қатынас өзімшілдікке ( эгоизмге) қарама-қарсы. «Альтруизм» латын
« Конфиденциалдық» деген қағида сізге адамның айткан құпия
« Демократизм» мен « толеранттық» қағидалары кез-келген адаммен
Демократиялық әлеуметтік қызметкер өзінің клиентінің ойлау құқығын құрметтейді.
Адам құқығы мен заңды сақтау - әлеуметтік жұмыстың
Әлеуметтік жұмыс әдістерінің жіктелуі
Қазіргі кездегі ғылыми әдістер жүйесінің көп түрлілігі, қоршаған
1. Жалпылама немесе философиялық әдіс ~ субъектінің түрлі
2. Жалпы ғылыми әдіс қызметтің көп саласында қолданылады.
Ғылыми таным екі деңгейде: эмпирикалық жэне теориялық деп
Бақылау.
Ғылыми таным ақиқатты бейнелеудің тәсілі ретінде адам іс
Эксперимент - ғылыми танымның басты әдісі. Сонымен қатар
Ғылыми зерттеудің теориялық деңгейінде логикалық таным іске қосылады.
Ғылыми абстракция әдісі таным процесінде сыртқы құбылыстардың дерексізденуін
зерттеу нақты анализ бен эмпирикалық материалды алудан басталады.
Мұнда жалпы ғылыми түсініктерді, анықтамаларды бөліп көрсетеді.
танылған құбылыстардың негізінде жаңа қүбылысты түсіндіру
шығады. Бұл абстракциядан нақтыға шығудың жолы.
Анализ бен синтез әдісі.
Талдау арқылы зерттелініп отырған қүбылыс, процесс құрамдас бөліктерге
Индукция мен дедукция әдісі.
Индукцияның көмегімен дара фактор зерттеуден жалпы қорытындыларға ауысу
Әлеуметтік жұмыстың технологиясы кеңінен алғанда өзіне әлеуметтік даму
Тарихи әдіс.
Тарихи зерттеулер пайда болу мен қалыптасудың тарихи уақыт
Қарапайымнан күрделіге өту әдісі Әлеуметтік процестер күрделі жэне
Сандық және сапалық анализ бірлігі.
Бұл әлеуметтік қатынасты тану әдісі болып табылады. Әлеуметтік
Жалпы ғылыми әдістерге статистикалық әдісті жатқызуға болады. Математикалық
Жеке арнайы гылыми әдістер - шынайы өмірдің жеке
М.Г.Зайнышевтың айтуы бойынша, отандық және шетелдік әлеуметтік жұмыс
Танымал әлеуметтанушы В.А.Ядов бұл терминдердің мәнін былай ашады
Ғылыми зерттеулер көмегімен практик-мамандар олар қолданған әдістер өз
Әлеуметтік жұмыс пәнаралық білімнің облысында пайда болып дамуда,
жаратылыстану (медицина, биология т.с.с.) әлеуметтік-гуманитарлық
бағыттағы (әлеуметтану, психология, антропология) әрқайсысында жеке
әдістер қолданылады. Олардың мақсаттарына байланысты әдістер мен
техникалар қолданылады. Жеке әдістердің мысалына интервъю, анкета, контент-анализ,
Әлеуметтік жұмыстың әдістерінің классификациясы практикалық іс -әрекет тұрғысынан
Кез - келген ғылыми ұйымдастырылған теориялар мен тәжірбиесіндегі
Ғылымда қызмет әдісі осы әдісті іске асыру жолы
Жалпы ғылымда әлеуметтік жұмыстың келесі әдістері қалыптасқан :
1. Социологиялық әдістер алғашқы ақпарат рөлін
2. Әлеуметтік жүмыстың педагогикалық әдісі:
Сананың қалыптасу әдісі;
Іс-әрекеттің қалыптасу әдісі;
Қолдау мен сөгу әдісі;
Тұлғаның ұжымдық қызметке ену әдісі;
Уақыт өте киындайтын қызметке бейімделу әдісі;
Педагогикалық түзету әдісі;
3. Психологиялық әдістері
Психодиагностика әдісі;
Психологиялық кеңес әдісі;
Психологиялық таңдау ;
Әлеуметтік - психологиялық тренинг, аутотренинг ;
Жүріс — тұрысты түзеу әдісі, мотивация, қарым-қатынас, өзін-өзі
бағалау ;
Осы классификацияда әлеуметтік жұмыс түрлі аспектілерде психологиялық, педагогикалық
Әлеуметтік жұмыстың әдістерін классификациялауда түрлі пікірталастар жүріп, кейінірек
Әлеуметтік жұмыстың практикасында қолданылатын әлеуметтік көмек беру әдістері
Әлеуметтік - экономикалық ;
Әкімшілік — ұйымдастырушылық;
Психо — педагогикалық ;
Әлеуметтік—экопомикалық әдістерге әлеуметтік жұмыстағы көрсетілетін барлық көмек көрсетудің
Ұйымдастырушылық реттеу әдістері.
Бұл әдістің негізінде әлеуметтік қызметтің ұйымдастырушылық, басқарушылық регламентті,
Регламенттеу - ұйымдастырылған әсер ету жолы, ұйымдастыру жағдайларына
Нормаландыру - жоғарғы және төменгі шектерде қалыпты ережелерді
Инструкциялық - ұйымдастырушылық әсер етудің ең бір жеңіл
Психо – педагогикалық әдістер.
Клиентке түрлі әлеуметтік - психологиялық және педагогикалық реттеу
Әлеуметтік терапия ~ бұл жүйеленген және де топқа,
Әлеуметтік терапияның қызметтері:
Түзетушілік
Мінез - құлықты түзету
Дисфункцияны ескерту
Қолайлы дамумен қамтамасыз ету
Тұлғаның танылуы
Әлеуметтік терапия
Отбасы терапиясы
Еңбек терапиясы
Социодрама және психодрамат.б.
Психологиялық жұмыстың көп түрлерінде мына формаларды атайды :
1 . Бихевиористік көзқарас
2. Гешталът терапия
З. Когнитивті терапия
4. Проблемалық бағытталған көзқарас
5. Психо — әлеуметтік көзқарас
Әлеуметтік талдау процесі әлеуметтік жұмыстың батыстық моделінде кездеседі.
Әлеуметтік жұмыстың теориялық құрылымдары сол істің әлеуметтік жұмыскерге
Бұл классикалық академиялық теория «түрлі объектілер ортасында». Бұл
Сәйкесінше, әлеуметтік жұмыс әдісінің проблемасы да мүлдем басқаша
Әлеуметтік жұмыс көптеген шет мемлекеттерде функционалды мамандандырылған қызмет
Индивидуалды әлеуметтік жұмыс.
Индивидуалды әлеуметтік жұмысқа байланысты бағыттар өзара әрекеттестікті ұйымдастырудың
Бастапқы теориялық
алғашқы коммуникацияның
интеллектуалды байланыс );
проблемалы жағдаятты зерттеу мен талдауды ;
бірлескен жұмыстың мақсаты мен міндеттерін анықтауды ;
4) индивидтің әлеуметтік қоршаумен және / немесе өз
қарым - қатынасының түр өзгертуін ;
5) бірлескен жұмыстың нәтижесі
ұйғарады.
Бұл бағыттар көмектің алуан түрлеріне бағытталған , мәселен
Топпен әлеуметтік жұмыс топтың іс - әрекетінің басымды
Топ азаматтық жэне құқықтық мақсаттардың кең контекстегі жалпы
Топтың мақсаты оның мүшелерінің интенсивті және рефлексивті қарым
Осылайша, топпен әлеуметтік жұмыс :
топтық іс - әрекет тәжірбиесі мен ортақ маңызды
интенсивті және рефлексивті қарым -қатынаста өзіндік сана мен
топтың продуктивті,шығармашыл жэне дамушы іс-әрекетке ендеуі есебінен жүзеге
Бірлестіктегі әлеуметтік жұмыс
• адамдардың жергілікті, географиялық шектеулі бірлестігінің дамуы бойынша
• әлеуметтік жоспарлау , әртүрлі мекемелердің әлеуметтік білім
• тұрғындардың осал топтарының негізгі азаматтық құқықтарының жүзеге
бойынша;
Әлеуметтік жұмыстың әдістерін анықтауға байланысты тағы бір бағыт
Тура әдістер - бұл индивидтерге, отбасыларға, топтарға бетпе-бет
Соңғы жылдары әлеуметтік жұмыстың тәжірбиесінде кең түрде қолданылатын
Индивидуалды менеджмепт индивид деңгейінде қызмет көрсету мен көмекті
Индивидуалды менеджменттің моделдері өзінің идеологиясы, іс-әрекетінің түрлері мен
Әзірге индивидуалды менеджменттің әдісін сипаттайтын ортақ қабылданған көзқарас
Индивидуалды менеджмент процесінде әлеуметтік жұмыскер келесі міндеттерді
проблеманы табу әдісне клиентпен байланысты орнату ;
клиенттің өтініштерін орындау ;
бірлескен әрекеттерді жоспарлау ;
4) клиенттің әлеуметтік
координациялау ;
қызмет көрсетуді орындау мониторингі;
клиент мүддесін коргау ;
Пайдананушы жетектеуші маман оның атынан қызмет көрсету бойынша
Әлеуметтік қолдау желілерін ұйымдастыру.
Бұл әдіс белгілі бір айтарлықтай деңгейде әлеуметтік жұмыс
Анағұрлым түсінікті терминдерде желіні спецификалық мағынасы бар нүктелер
Әлеуметтік желілерде нүктелер, бүл :
адамдар
адамдар кездесетін жерлер
адамдар орындайтын әрекеттер
Байланыстар адамдар бір - бірімен кездесу, оларды қызықтыратын
Табиғи әлеуметтік желілерді формалды әлеуметтік көмекті қолдау және
IІ ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫҢ ҒЫЛЫМИ САЛАСЫНДА БОЛЖАУДЫҢ МЕТОДОЛОГИЯСЫ
2.1. Болжам жасаудың негізгі қағидалары
Әлеуметтік болжам - әлеуметтік теорияға көзқарас, онда бірқатар
Мәселенің мәнін аша отырып, түсінік ақпаратын ажырытып алу
Әлеуметтік жұмыстағы болжау – жоспарлау алдында жүргізіліп, жағдай
2.2. Болжамның категориялары
Болжау негіздері.
Негізгі ұғымдар.
Прогностиканың негізгі немесе базисті ұғымдары мыналар (келесілер) болып
Болжам нұсқасы – болжау объектісін болуы мүмкін болжамдар
Болжау әдісі – болжам жасауға бағытталған, болжау объектісін
Болжау әдістемесі – нақты объектілердің болжамдарын өңдеу әдістері
Болжау объектісі – болжау субъектісінің іс-әрекеті бағытталған процесстер,
Болжам тұтынушысы – ұйым, кәсіпорын, мекеме немесе болжамның
Болжаудың амалы (тәсілі) – болжам жасау процесінде нақты
Болжамдық үлгі – болжау объектісінің үлгісі оны зерттеу
Болжамдық қабат, астар (фон) – болжам тапсырмасын шешу
Болжау жүйесі – болжау әдістерінің және оларды жүзеге
10)Іске асыру құралдары – Сарапшы топтары, ұйымдастыру іс-шаралары
11)Болжау субъектілері – осы болжамды жасаушы ұйым, кәсіпорын,
12)Болжау кезеңі - өзінің міндеттері әдістері мен нәтижелерін
Болжау принциптері.
Болжамдарды жасауда келесі талаптарды ұстану маңызды болып табылады.
2) Верифицируемость – үздіксіздік – болжау объектісі туралы
Болжамдардың түрлері және мақсаты.
Болжам түрлерін түрлі жіктеу белгілері бойынша топтастыру 1-ші
Болжамдар түрлері.
№ Жіктеу белгісі Болжам түрі Түсіндірме (болжам мақсаты,
1 2 3 4
1 Болжамның мазмұны Іздеулік Болжамның мазмұны мынаны анықтау
-болашақта болжау объектілерінің жағдайлары.
Нормативті -мүмкін жағдайлардың жолдары мен мерзімдері (берілгеннің қабылдануы
Кешенді Іздеулік және нормативті болжамдардың элементтерінен тұратын, болжам.
2 Бейнеленуші қасиеттердің сипаты Сандық Мыналарға негізделген болжам:
-Сандық көрсеткіштерге;
Сапалы -Сапалық көрсеткіштерге;
Жүйелі -болжау объектілерін жүйелі көрсету;
3 Нәтиже көрінісінің дискреттілігі Интервалды Нәтижесі мынадай түрде
-болжамды іске асыру үшін берілген берілген болжау объектілерінің
Нүктелік Сенімдік интервал көрсетпей болжау объектісін сипаттаудың жалғыз
4 Бекіту кезеңі Оперативті(қауырт) Болжау объектілері үшін бекіту
- 1 айға дейін.
Қысқа мерзімді - 1 айдан 1 жылға дейін.
Орта мерзімді - 1жылдан 5 жылға дейін.
Ұзақ мерзімді - 5 жылдан 15 жылға дейін.
Алыс, ұзақ мерзімді - 15 жылдан ары қарай.
5 Болжанушылардың сипатының саны Бір өлшемді Болжам мыналардан
-болжау объектісінің бір сапалы немесе сандық сипаты.
Көп өлшемді -болжау объектісінің бірнеше сапалы немесе сандық
6 Мемлекет ареалы, аймағы (мемлекеттердің) Локалды Мыналарға қатысты
-осы берілген мемлекеттің аймағының бөлігіне.
Аймақтық Осы мемлекеттің аймағына.
Аймақаралық - осы мемлекеттің бірнеше аймақтарына.
Жалпы мемлекеттік -жалпы мемлекетке
Мемлекетаралық Бірнеше мемлкеттерге
Ғаламдық Жалпы жерге және адамзатқа
7 Халық шаруашылығының құрылымы. Салалық Мыналарға қатысты болжам:
-қандайда бір салаға
Салааралық - бірнеше салаларға
Территориалды-өндірістік -территориалды- өндірістік құрылымдарға.
Болжамдардың өлшемдері.
Болжамдардың негізгі өлшемдері мыналар болып табылады.
1) Болжамның сенімділігі – берілген сенімділік интервал үшін
Болжау кезеңдері.
Болжау процесі жалпы түрде 8 кезеңнен тұрады.
Болжамның алдындағы бағдар – болжамға және оған кіретіндерге
Болжау объектісі.
Болжау объектісінің сипаттамалары.
Болжау объектісінің қандай-да бір қасиетінің сапалы немесе сандық
Болжау объектісі туралы бастапқы ақпарат және оны дисконттаудың
Болжау объектісі туралы мәліметтер жиынтығы болжаудың мақсаттары мен
1.бастапқы ақпараттың толықтығы (сенімді бастапқы ақпаратпен болжам міндеттерін
Болжау объектілерінің ауыспалысының мәнін өлшеу сәттерінің өткен шаққа
Болжау объектісін, оның көкжиегін және фонын талдау.
Болжау объектісін талдау келесі принциптерден құрылады: 1) ерекшелік,
Болжау объектісінің талдауын, талдау субъектісі іске асырады –
Болжамға деген тапсырманы жасау процесінде іске асырылатын болжау
Болжау объектісін талдаумен қатар, мыналар іске асырылады: 1)
Болжау аппараты
Болжаудың фактографиялық әдістері.
Болжаудың фактографиялық әдісі – бұл фактографиялық ақпаратқа негізделген
2-кесте.
Болжаудың фактографиялық әдістері.
№ Әдіс Әдістің қысқаша сипаттамасы
1 2 3
1 Авторегрессионды Талдауға және динамикалық қатардың мәндерінің корреляциясын
2 Үйлесімді таразылар Үйлесімді таразылар көмегімен осы сызықтың
3 Аргументтерді топтық есептеу Бастапқы динамикалық қатардың бөлшектік
4 Интерполяциялар (болжамдық) Болжау объектісінің дамуының шарттарын және
5 Тарихи аналогия Болжау объектісінің аналогиясы оның дамыған
6 Математикалық аналогия Табиғаты әртүрлі объектілердің даму процесінің
7 Озық ақпарат Ғылыми-техникалық ақпараттың қасиеттерін қолдану қоғамдық
8 Патентті Өнер табуды (жаңалықты) және ашылуларды бағалау
9 Икемді құрылым қызметі бойынша болжаулар Экстрополяциялық қызметті
10 Жарияланымдық Болжау объектісі туралы жарияланымдарды бағалау және
11 Регрессионды Ауыспалы – аргументтер мен болжанушы ауыспалы-қызметтің
12 Санақтық Болжау объектісінің сипаттамаларының және олардың санақтық
13 Факторлы Факторлы санақтық талдау аппаратын немесе оның
14 Марков шынжырлары Болжау объектісінің бір жағдайдан басқаға
15 Дәйектемелік-көрсеткішті Болжау объектісі туралы жарияланым авторларын дәйектеу
16 Экспоненциалды жұмсарту, жұқалау(сглаживание). Таразылардың және оның коэфиценттерінің
17 Экстраполяциялар Апроксимиляциялық қызметті таңдау болжау объектісінің даму
Болжаудың сараптық әдістері.
Сарапшы – болжау объектісіне қатысты бағалауды қалыптастыру үшін
Болжаудың сараптық әдісі – сараптау ақпаратына негізделген болжау
3-кесте
Болжаудың сараптау әдістері.
№ Әдіс Әдістің қысқаша сипаттамасы
1 2 3
1 Дельфилық Бірнеше турда сарапшыларға тәуелсіз, жасырын сұрақ
2 Жеке сараптау бағалауы Ақпарат көзі ретінде бір
3 Интервью «сұрақ-жауап» сызбасы бойынша сарапшымен болжам жасаушының
4 Идеялардың ұжымдық бірлесуі Белгілі бір ережелермен бекітілген
1)Идеяларды бағалауға тыйым салу;
2)Бір баяндаудың уақытын шектеу;
3)Алдыңғы идеяны дамытушы сарапшының баяндауының басымдығы;
4)Одан кейінгі кезеңдегі идеяларды бағалау;
5)Барлық идеяларды жүйелеу. Идеяларды ұжымдық бірлесу әдісі негізінде
5 Ұжымдық сараптау бағасы Топқа енетін сарапшылар шығарған
6 Матрицалық Жеке аспектілердің байланыстарының сараптау бағаларының матрицалық
7 Морфологиялық матрица Морфологиялық әдісті қолданатын болжаудың матрицалық
8 Морфологиялық Болжау объектісінің құрылымын айқындау және оның
9 Болжамды сценарий құру Фонның түрлі болжамдарында болжау
10 Эфристикалық болжам Болжам үлгісінің эвристикалық амалдарымен логикалық
11 Сараптау комиссиялары Объекттің жеке аспектілері бойынша болжамдарды
Верификация әдістері.
Верификация, верифицируемдік принципінен шығатынындай – бұл болжамдардың сенімдікті,
4-кесте.
Болжамдар верификациясының әдістері.
№ Верификация Оның қысқаша сипаттамасы
1 2 3
1 Инверсті Бұл мына жол арқылы болжамды верификациялау:
-болжамдық ретроспекция кезеңіндегі болжамдық үлгінің адекваттылығын тексеру.
2 Консеквентті -алдын ала болжамдардан болжамды аналитикалық немесе
3 Жанама -басқа жасаушылар алған болжамдармен салыстыру.
4 Қарсыласпен -болжам бойынша қарсыластың сыни ескертулерін жоққа
5 Қайта сұрау - сарапшыларды сұрастыруды қолдану.
6 Тіке, тура - оны басқа әдіспен қайта
7 Қателіктерлі есепке ала отырып - болжамның ұдайы
8 Сарапшымен -Біліктілігі жоғары сарапшының бағалауларымен салыстыру.
Әлеуметтік-экономикалық дамудың макроэкономикалық сценариін жасау.
Макроэкономикалық сценарий жасаудың блок-сызбасы.
Әлеуметтік-экономикалық дамудың болжамын жасау объектісінің дамуының макроэкономикалық сценариін
5-кесте
Макроэкономикалық сценарийді жасаудың блок-сызбасы.
№ Болжау кезеңдері Макроэкономикалық сценарий жасаумен байланысты процедуралар.
1 2 3
1 Болжам алдындағы бағдар Теоретикалық және әдістемелік алғышарттарды
2 Болжамға деген тапсырманы жасау
3 Болжамдық ретроспекция Жүйеленген суреттеуді құрастыру.
4 Болжамдық диагноз Математикалық аппаратты таңдау, даму
5 Болжамдық проспекция Сценарийдің сандық сипаттамаларын алу, қорытындыларды
6 Болжам верификациясы Қорытындылардың дәлдігін тексеру.
7 Болжамды түзеу
Сценариді жасау, қиыстыру
Верификациялық синтез негізінде
8 Болжамдар синтезі
Болжамдарды жасауда қолданатын бастапқы көрсеткіштер.
Әлеуметтік көрсеткіштер.
Адам дамуының көрсеткіші.
Негізгі әлеуметтік индикатор – адам дамуының көрсеткіші
Адам дамуының көрсеткішін қалыптастырушы көрсеткіштер.
Өмір ұзақтығының көрсеткіші. Негізгі көрсеткіштері;
1) Халықтың үй жағдайлары: а) халықтың үймен орташа
2) денсаулық қорғау: а) дәрігерлер және орташа медициналық
3) халықтың азық-түлікті қолдану және тамақтың құндылығы;
4) қоғамдағы қылмыс жағдайы.
Халықтың білім деңгейінің көрсеткіші. Негізгі көрсеткіштер:
1) мектепке дейінгі мекемелер саны;
2) балаларды мектепке дейінгі мекемелермен қамту;
3) мектепке дейінгі балалар саны;
4)мектепке дейінгі мекемелердегі балаларды орынмен қамтамасыз ету;
5) білім беру мекемелерінің саны: а)кешкі орта білім
6) білім бері мекемелерінде оқитындар саны;
7) білім беру мекемелеріне абсолютті мәнмен; 10000 халық
8) мамандар шығару (абсолютті мән; 10000 халық).
Шын ВВП деңгейінің халық санына деген көрсеткіші. Негізгі
2.3. Әлеуметтік жұмыста болжаудың ерешеліктері
Болжамның типологиясы әлеуметтік болжаудың мақсатына, міндетіне, нысанына, әдіс-тәсіліне,
Әлеуеттік ізденістік болжам – болашақтағы әлеуметтік жұмыс субъектісінің
Алдын алу кезеңі – болжам есептелген уақыт аралығы
Болжамдардың уақыттық градациясы түр-типтеріне, мақсат, міндеттеріне қатысты шама
Әлеуметтік жұмыс объектісін болжау құралы. Әлеуметтік жұмыс объектісін
Әлеуметтік жұмыс объектісінің болашақтағы болжанатын жай-күйінің даму болашағына
Өткендегі және қазіргі даму заңдылығы жеткілікті дәрежеде белгілі
Әлеуметтік жұмыс объектісінің болашақтағы жай күйінің моделі.
Осыған сәйкес әлеуметтік жұмыс объектісін болжауды әзірлеу тәсілінің
Анкеталау (сұхбаттасу, сауалдама жүргізу) – болжамдық сипаттағы субъективтік
Экстрополирлеу және интерполирлеу (әлеуметтік жұмыс субъектісі жай күйінің
Модельдеу – болжанатын әлеуметтік жұмыс объектісін ықтимал немесе
Модельдер түрі: теңдеулер жүйесі, сценарийлер, имитациялар, графалар, матрицалар,
Бейресми әдістер. Ауызша таралатын ақпарат. Жазбаша және ауызша
Мұндай ауызша таралатын ақпарат сыртқы қоршаған ортадағы мекемелерге
Жазбаша ақпарат. Жазбаша ақпараттар көзі ақпараттық бюлетендер, кәсіби
Жапондық “Хитачи” және “Митцубиси” әлемдегі электрондық өкілі, компьютер
Тұтқындалғандар “Ай Би Эм” фирмасының жаңа заман талабына
Тыңшылық (шпионаж) – бұл корпорациялық бірлестіктердегі алғашқы жаңалық
Болжаудағы сандық әдістер. Сандық әдістерді болжамдау барысында қлдануға
Уақытша қатар сараптамасы. Анализдің бұл түрі негізінен болжамға
Аталмыш сараптама өнім, қызмет, қажеттіліктер бағасы, болжамдар құрылымының
өткен мен болашақтың үндестігі болжамның дәлдігін ұсынады. Егер
Себепті қалыптау. Себепті қалыптау – бүгінгі таңдағы атифметикалық
Себепті қалыптау – бұл ситуациялық жағдайларда нендей процестердің
Статистика тілінде бұл коррелляция (өзара байланыстылық) деп аталады.
Каузальдық (себепті) қалыптаудағы ең күрделі тип – экономикалық
Болжаудың сапалық әдістері.
Ақпараттардың жеткіліксіздігі, жетекші мүмкін қиын әдісті түсінбейді, мүмкін
Қазылар пікірі (Мнение жюри). Бұл әдіс болжамы ремвантты
Өтемшінің жиынтық пікірі. Тәжірибелі сауда агенттері негізінде болашақ
Тұтынушыларды күту моделі. Өзінің аты көрсетіп тұрғандай тұтынушыларды
Эксперттік бағалар әдісі. Бұл – коллективті пікірдің формальды
Сараптауға (анализ) арналған ситуация.
“Метро Стадиума” сынды басшы операцияларымен Кэти Макрэ мерекеге
Ол жиі салтанатты кеш өткізуші спорт командаларының, ойын-сауық
Содан кейін Кэти болжаудың тиімді тәсілдерін үйренуге көшкен.
әдіс тез әрі жағдайға тәуелсіз қарапайым болжамдармен шешім
салтанатты кешке тәулік уақыты қалғанда ақпараттарды толығымен пайдалана
A=C
А- қатысу болжамы, барлық х- құбылмалы; қатысуға тәуелді,
Кэти мынаны түсінді : әр түрлі кешке сай
Болжамды әзірлеудің маңызды операцияларының логикалық реттелгісі келесі кезеңдерге
Болжам арасындағы бағдар. Болжам жасау тапсырмаларын анықтау: сипаты,
Болжанатын әлеуметтік жұмыс объектісінің бастапқы (базалық) моделін жүйелі
Жоғарыда аталған әдістермен болжамдық аяны жинақтау.
Болашақтағы болжамдық иодельдердің негізі – динамикалық қатарын экстрополяция
Ең аз, ең көп жіне едәуір ықтимал мәнін
Болжанатын әлеуметтік жұмыс объектісінің гипотетикалық нормативтік модельдердің сериясын
Болжамның сенімділігі мен дәлдігін, сондай-ақ негізділігін (верификациясын) бағалау
Ізденістік және нормативтік модельдерді шеңдестіру негізінде басқару саласындағы
Болжамдар мен ұсыныстардың сараптамалық талқысы (сараптамасы), талқыны ескере
Болжамдық аяның жаңа мәліметтері бар әлдеқашан әзірленген болжам
Қорытынды
Қазіргі кездегі ғылыми әдістер жүйесінің көп түрлілігі, қоршаған
Әлеуметтік жұмыстың ең бір маңызды міндеттерінің бірі
Әлеуметтік жұмыстың болжау әдістерін әртүрлі тұрғыдан қарастыру, оны
Мәселені мәнін аша отырып, түсінік ақпаратын ажырытып алу
Әлеуметтік жұмыстағы болжау – жоспарлау алдында жүргізіліп, жағдай
Әлеуметтік жұмыстың түрлі анықтамаларын келтіре отырып, біз әлеуметтік
Кез - келген ғылыми ұйымдастырылған теориялар мен тәжірбиесіндегі
Ғылымда қызмет әдісі осы әдісті іске асыру жолы
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Агафонов А. Н. Социальная работа : введение в
Караганды, 2004.
Козлов А. А., Иванов Т. Б. Практикум социального
М ., 2000.
Лифинцев Д.В.
взаимодействия в процессе социальной работы . Автореф. дис...
канд.соц. паук . М., 1996 .
Основы социальной работы
Инфра - М , 2001 .
Психология социальной работы / Под ред.
СПб.:Питер,2002.
Социальная работа: Введение
дечтельность / Под общ. ред. Козлова А .
Социальная работа / Под общ. ред. В .
н/ Д., 2003 .
Социальная работа : теория и практика
Холостова , А. С. Сорвина . М.: Инфра
Справочное пособие по социальной работе . М.: Юрист
10. Теория и методология социальной работы
Григорьеиа. М.: Наука, 1994 .
11. Теория социальной работы./Под ред. Е. И.
12. Словарь - справочник по социальной работе /Под
Холостовой . М, 2000 .
2
Әлеуметтік жұмыс объектісін болжауды әзрілеу тәсілдері
Анкеталау
Экстрополирлеу
Модельдеу (үлгілеу)