Мазмұны
Кіріспе .......................................................................................... 3
І. Негізгі бөлім.
1.1.Іс құжаттары қарым – қатынас жасаудың тәсілі.
1.2.Әкімшілік тілінің стильдік қырлары. ................................... 6
1.3.Құжаттарды топтастыру.......................................................... 9
1.4.Деректемелер мен формуляр үлгілері................................... 12
1.5.Коммерциялық құпия мазмұндағы құжаттар..................... 20
Қорытынды. ..................................................................................23
Қосымшалар тізімі. ......................................................................24
Қолданылған әдебиеттер тізімі. .................................................. 25
Кіріспе
Қазақстан Республикасындағы халықтар мәдениетінің өзара әсері ең алдымен
Бұл заңда Қазақстан Республикасында тілдердің қолданылуы , оларды
Яғни 3 бапта : Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі
8 бапта: Мемлекеттік тіл Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының,
10 бапта: Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдары жүйесінде, ұйымдарында,
11 бапта: Азаматтардың өтініштеріне қайтарылатын жауап тілі мемлекеттік
Сондықтан осы құжаттар толтырудың өзінің стильдері болады, сол
Осы салада арнайы құралдар, кітаптар, сөздердің сапалы болуы
Айтылған заңдарды жүзеге асыру, мемлекеттің бағдарламасының жүзеге асуы
Қазақстан Республикасының мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрлігінің
1.1. Іс құжаттарымен қарым-қатыныс
Бізге белгілі, әдеби тілдің бес негізгі стилі бар:
Бұлай бөлудің бірнеше негізі бар. Біріншіден, бұл тілдің
Ресми іс жүргізу стилі.
Дипломатиялық стиль Заң шығарушылық стиль Күнделікті іс жүргізу
Екіншіден, ресми іс жүргізу стилі әлеументтік санының ерекше
Адамдардың басқару заңдар, ережелер жарғылар негізінде, сондай-ақ маральдық-этикалық
Іскерлік қатынастың өзіндік мәні, әсіресе нақты түрде жазба
1.2 Әкімшілік тілінің стильдік қырлары.
Заң шығару, сот ісін жүргізу, әкімшілік-шаруашылық салаларында сөйлеу
Іс жүргізу тілінің терминделуі тіл әсерлігінің маңызды белгісі
Терминдердің, тұжырымдардың екі ұшты болмауы нормативті актілерді дәл
Құжат тілінің осы аталған, т.б. жалпы белгілері бір
Синтаксистік құрлысында күрделенген сөйлемдер жиі қолданылады. Мысалы. Қазақстан
Келтірілген мысалда біріңғай мүшелер толық қолданылған. Мұнда “тағы
1.3. Құжаттарды топтастыру.
“Құжат” – латын тілінде “куәлік”, “дәлелдеу тәсілі” деген
Кәсіпорынды басқару – мәліметтерді қабылдап алу және өңдеу,
Сондықтан құжаттар тікелей қатынас жасаумен тиімді ұштастырыла жүргізілсе,
Құжат толтырудың біртұтас ережесін Қазақстан Республикасы мәдениет, ақпарат
Құжаттарды топтастыру – оларды ұқсастықтары мен айырмашылықтары бойынша
Белгілеу тәсіліне қарай құжаттар жазба, графикалық, акустикалық /
Мазмұнына қарай –ұйымдық -өкімдік, қаржы-есеп, жабдықтау- өткізу құжаттары
Атауына қарай көптеген түрге /жанрға/ бөлінеді: ережелер, бұйрықтар,
Түріне қарай құжаттар типтік, үлгілік, жекелік, қалыпты, жалпыға
Толтыру орнына қарай құжаттар ішкі және сыртқы /кіріс,
Орындалу мерзімі бойынша құжаттар жедел және жедел емес
Шығу тегіне қарай құжаттар қызметтік және ресми- жекелік
Жариялылық дәрежесіне қарай құжаттар қарапайым, күнделікті қызметте қолдану
Заңдылық күшіне қарай шын және жалған құжаттар болып
Жасау сатысына қарай түпнұсқа / бірінші данасы /
Сақталу мерзіміне қарай құжаттардың мынандай түрлері болады: 10
Ұйым өзінің қалыпты қызмет етуіне қажет салалы құжаттар
Құжаттардың қажетті және жеткілікті мөлшерде болуы, оларды толтырудың
Әрі қарай біз фирманы құру, оны ұйымдастыру, жеке
1.4. Деректер мен формуляр-үлгілер.
Құжаттың жеке құрамды бөлігі деректеме /реквизит/ деп аталады.
Құжаттардың міндетті деректемелері мыналар жатады:
ұйымның атауы – құжат авторы;
ұйымның коды – құжат авторы;
құжаттың /хаттардан басқа/ атауы;
тақырыбы;
құжат түрінің коды;
индексі;
мәтіні;
бұрыштамасы;
қойылған қолы;
құжаттың орындалғаны және іске тіркелгендігі туралы белгі;
ұйымластырушы нұсқаулық құжаттар / ережелер, штаттық кестелер, бұйрықтар
ГОСТ 6.38.90 ұйымдастырушы –нұсқаулық құжат деректерінің мынандай құрамын
Қазақстан Республикасының Мемлекетік елтаңбасы.;
ұйымның эмблемасы;
наградалардың бейнесі;
ұйымның коды;
құжаттың коды;
министрлік пен ведомстваның атауы;
ұйымның атауы;
құрылымды бөлімшенің атауы;
байланыс кәсіпорынның индексі, пошта және телеграф мекен-жайы, телефонның,
құжат түрінің атауы;
мерзімі;
индексі /ішкі нөмірі/;
кіріс құжаттың мерзіміне сілтеме;
толтырылған немесе шығарылған орны;
құжатты алуды шектейтін арнайы белгі /гриф/;
мекен-жайы;
бекітудің арнайы белгісі /гриф/;
шығарылған қарар;
мәтінің тақырыбы;
бақылау туралы белгі;
мәтін;
қосымшаның бар екені туралы белгі;
қолы;
келісім белгісі;/гриф/;
бұрыштамасы /виза/;
мөрі;
көшірмесін растайтын белгі;
құжатты толтырушының тегі мен телефон нөмірі;
құжаттың орындалуы мен іске тіркелуі туралы белгі;
барлық мәліметтердің компьютерге енгізілгені туралы белгі;
құжаттың келіп түскені туралы белгі /17.119/;
Деректеме толық және дәл мәлімет беру керек, әрі
Мекен-жайы. Құжаттар ұйымдарға, олардың құрылымдық бөлшектеріне және лауазымды
Егер құжат бірнеше бірдей ұйымдар мен бөлімшелерге жіберілсе,
Құжатты төртен көп адреске жібергенде, тізім жасалады және
“Мекен-жай” тізбесінің құрамына өз тәртібі бойынша толтырылған поштаның
Құжатты толтыру не шығару орны әкімшілік-аумақтық
Бекіту грифі. Мұнда “Бекітемін” сөзі. Лауазым аты,
Құжаттардың деректемелерін ресімдеуге қойылатын талаптар
Қазақстан Республикасы Мемлекеттік елтаңбасы құжаттардың бланкілерінде
Ұйымның нышаны немесе тауар белгісі (қызмет көрсету
Құжаттың авторы болып табылатын ұйымның
Ұйымның қысқартылған атауы ол ұйымның
Ұйымның шет тілдегі атауы ол ұйым туралы жарғыда
Ұйым филиалының, аумақтық бөлімшесінің, өкілдігінің, құрылымдық бөлімнің атауы,
Ұйым туралы анықтамалық деректер мекен-жайынан; телефондардың,
Ұйымда құрылған немесе басылып шыққан құжаттың түрінің
Хатта құжаттың түрі көрсетілмейді.
Құжаттың қол қойылған немесе бекітілген күні құжаттың
Құжаттың күні араб сандарымен келесі тәртіпте ресімделеді: айдың
Күнді келесі тәртіпте ресімдеуге де болады: жыл,
Нормативтік ұйымдастырушылық-өкімдік (бұйрықтардың, нұсқауларды, ережелерді және т.б.) және
Мысал –10 қазан 2001жыл.
Құжаттың тіркеу нөмірі оның реттік нөмірінен тұрады,
Іс жүргізумен аяқталмаған немесе орындауға ұзақ мерзім
Екі немесе одан да көп ұйымдармен
Құжаттың тіркеу нөмірі мен күніне сілтеме жауап
Құжаттың құрылу немесе басылу орны “ұйымның атауы” және
Хат алушы ретінде ұйымдар, олардың құрылымдық бөлімдері, лауазымды
Егер құжат бірнеше біртекті ұйымдар немесе бір ұйымның
Құжат төртен астам хат алушыны қамтымауы керек. “Көшірме”
Құжт жеке тұлғаға бағытталғанда хат алушының почта мекен-жайы,
Қажет болған жағдайда құжат бекітілуге жатады. Құжат лауазымды
Құжаттың бекіту белгісі құжаттың оң жақ жоғарғы жағында
Құжатты лауазымды тұлға бекітуде бекіту белгісі БЕКІТЕМІН сөзін
Құжатты лауазымдары тең екі тұлғамен бекітуде олардың қолдары
Құжатты лауазымдары тең емес тұлғалармен бекітуде олардың
Құжатты қаулымен, шешіммен, бұйрықпен, хаттамамен бекітуде бекіту белгісі
Бұрыштама құжатта сәйкес лауазымды тұлғамен жазылады және орындаушылардың
Мәтінің мазмұнын қысқаша тақырыпта баяндалады. Тақырып мүмкіндігінше қысқа
Құжаттың орындалуын бақылау туралы белгі “Б” литерімен, “Бақылау”,
Құжаттардың мәтіндері байланысқан мәтін, сауалдама, кесте, сонымен қатар
Байланысқан мәтін әдетте екі бөлімнен тұрды: бірінші бөлімінде:
Басқа ұйымдардың немесе бұрын шығарылған құжаттардың негізінде дайындалған
Егер мәтін бірнеше шешім, нәтижелерден және т.б. тұратын
Біріңғай бастау негізінде әрекет ететін ұйымдардың өкімдік құжаттарында
Егер құжат аранайы бланкіде толтырылмаса, лауазым атына кәсіпорынның
Мәтінің тақырыбы. Құжат түрімен грамматикалық жағынан сәйкестендіріліп құрылған
Мәтін – құжаттың негізгі деректемесі. Ол негізгі екі
Басқа тізбелер де ГОСТ-те белгіленген үлгілерге сәйкес қолданылады.
Формуляр- үлгі- құжаттың бірыңғай пішінге түскен модулі. Оны
Тұрақты деректеме баспаханалық жолмен дайындалған бірыңғай формаға немесе
Машинкада, баспаханада немесе компьютерде дайындаудың ережесі, құжаттың дизайны
1.5. Коммерциялық құпия мазмұндағы құжаттар.
Бүгінгідей бәсекелестік жағдайда жеке кәсіпорынның коммерциялық құпиялығын құрайтын
Оған идеялар, өнертабулар, жаңа технологиялар, фирманың табысы, тауар
Кәсіпорынның өз заңы негізінде комерциялық құпияға жатқызылатын мәліметтер
кленттермен қаржылық есептесу, несие туралы мәліметтер /ресми қаржылық
табыс, өнімнің өзіндік құны мен қызмет көрсету туралы
кәсіпорынды дамытудың стратегиялық және тактикалық жоспарлары, тауардың бар-жоқтығы
ішкі және сыртқы саудадағы өнім мен қызмет көрсетудің,
жарнама қызметінің жоспары;
бәсекелестер, делдалдар туралы мәліметтер, олардың қаржылық жағдайы мен
Жасалған және жоспарланған келісімдер мен олардың шарттары, көлемі,
Кәсіпорын басшылығы коммерсиялық құпияға жататын мәліметтердің сипаты мен
Мемлекеттік үкімет орындары комерциялық құпияны анықтау мен сақтауға
Мәліметтер комерциялық құпияға жату ережелерін;
Комерциялық құпияны білетін адамдардың тізімін;
Құпиялық режімін, яғни, комерциялық құпия істерді жүргізу тәртібін,
Құпия мәліметтерді қорғаудың техникалық шарттарын;
Арнайы бұйрық пен /бұйрықтың өзі де құпия болады/
Әріптестер мен және қызметкерлермен келісімшарттарда комерциялық құпияны білудің
Фирма құру оның ұйымдық нысанын таңдап алуды қажет
Бұлар еліміздің азаматтық заңдары мен, соның ішінде, 1994
1995 жылдың 17 сәуірінде қабылданған ҚР Президентінің заңды
1995 жылдың 2 мамырындағы ҚР Президентінің “Шаруашылық серіктестіктер
1995 жылдың 19 маусымындағы ҚР Президентінің “Мемлекеттік кәсіпорындар
Қатысушылардың санына қарай шаруашылықтардың екі түрі.
Қорытынды
Қорыта келгенде, іс жүргізу әрбір адам өмірі мен
Тәуелсіз ел болып, елдігімізді алғалы бері мемлекетімізде мемлекеттік
Іс жүргізудің мемлекеттік тілде жүргізуіне байланысты іс жүргізу
Әр түрлі құжаттарды жасау, рәсімдеу, ережелерін, олармен жұмыс
Құжат мәтіні арнайы бланкаларда толтырылады, құжаттың деректемелері сол
1.4.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
Қ.Р. барлық ұйымдық құқықтық нысанадағы бірлестіктерінде, мекемелер мен
Мұрағаттар бойынша негізгі талаптар /заңды ережелер/. 2001ж. Мұрағттар
Қ.Р. Мемлекеттік стандарты. Ұйымдық әкімдік құжаттама. Құжаттарды ресімдеуге
Сборник нормативно – прововых актов, науычно-методический документов в
Қ.Р. тіл туралы заңы. Алматы 1997ж.
мемлекеттік мұрағат қоры. Исахан Ғ. Ана тілі 15.02.2001ж.
Мурағат тарихын ғасырдан-ғасырға өткізген. Сариева Н. Заң газеті.
Государсвенные архивы Республик средней Азий и Казахстана. Козиетин
Іс қағаздарын жүргізу. В. Салагаев. Б.Шалабай. Алматы. 2002ж.
Қ.Р. мемлекеттік ұйымдарында құжаттау мен құжаттаманы басқарудың тұрпатты
3
Құжаттың міндетті деректемелері
Ұйымның атау –құжат авторы
Ұйымның коды-құжат авторы авторы
Тақырыбы
Құжаттар түрінің коды
Құжатты толтыру мерзімі
индексі
Мәтіні
бұрыштамасы
Қойылған қолы
Құжаттың орындалуы және іске тіркелгендігі
туралы туралы белгі.