Мазмұны
Кіріспе
1 Мемтекеттік экономикалық қызметтің теориялық негіздері
1.1 Экономиканы мемлекеттік реттеудің объектісі , ғылыми-әдіснамалық
1.2 Нарықтық экономиканың субъектілері және инфрақұрылым
2 Қазақстан Республикасының экономикалық қызметтің дамуы
2.1 Қазақстандағы экономиканың дамуы
2.2 2000 – 2008 жылдардағы экономикалық дамудың
3 Қазақстан Республикасының экономикалық перспективалары
3.1 Теңгерімді экономикалық өсудің мақсаттары мен
3.2 Экономиканың 2009-2013жылдарға арналған өсу көрсеткіштері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттердің тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарынан нық
Экономикалық өсуді жеделдетудің және өндірістің тиімділігін арттырудың басты
Өндіріс тиімділігін ынталандырудың оңтайлы жүйесін қалыптастыруға, біздіңше, адамды
Жұмыскерлерді жоғары өнімді еңбекке құлшындыратын уәждемелер мен ынталандырмалардың
Бұл аталған проблемаларға теориялық тұрғыдан айрықша мән берілуі
1 Мемтекеттік экономикалық қызметтің теориялық негіздері
1.1 Экономиканы мемлекеттік реттеудің объектісі , ғылыми-әдіснамалық негіздері
Экономиканы мемлекеттік реттеудің (ЭМР) нарықтық шаруашылық жағдайындағы мазмұны
Нарық шаруашылығының даму барысында, жеке меншік шеңберінде шешілмейтін,
Нарық экономикасына мемлекеттік араласу қатынасы оның дамуы мен
Нарықтық өатынастардың дамуымен күш жинаған кәсіпкерлер табы мемлекеттік
А. Смит көзқарасы бойынша, пайда алуға ұмтылуға байланысты,
А.Смиттің іліміндегі идеяларының бірі, экономикадан мемлекеттік реттеуді алып
Рыноктық үйлестіру ресурстардың тиімді пайдалануды қамтамасыз етпегенде, нарық
Нарық экономикасында мемлекеттің рөлін теориялық танудың маңызды сатысы
Сөйтіп, ЭМР-дің (экономиканы мемлекеттік реттеудің ) объективті мүмкіндігі
ЭМР-дің объектілері – бұл автоматты турде шешілмейтін,
ЭМР-дің негізгі объектілеріне шаруашылықтың экономикалық кезеңін, секторлық, салалық
Мемлекеттің кезеңдікке қарсы немесе шаруашылық жағдаятын реттеу саясатынын
Экономиканың ұзақ мерзімді көтерілу кезінде, тауар қорларының азаюы,
ЭМР сонымен бірге, аумақтық құрылым мен салалық шеңберде
Экономика мемлекеттік реттеудің объектісі-капиталды жинақтау болып табылады.
Жұмыспен қамтамасыз етуді реттеу – бұл нарықтық
Ақша айналымын реттеуде ерекше назар аударылатын негізгі бағыттар:
Реттеудің тағы бір маңызды объектісі баға болып табылады.
ЭМР объектілерінің шешілетін міндеттерге фирманың деңгейінен, салалардың ұлттық
ЭМР-дің құралдары. Экономикалық қызметтерді жүзеге асыру үдерісінің мемлекет
ЭМР-дің мақсаттары. ЭМР-дің ең басты мақсаты – экономикалық
ЭМР құралдары. Мемлекеттік реттеудің құралдары әкімшілік және экономикалық
Нарықтық экономикалы дамыған елдерде реттеудің әкімшілік құралы елеусіз
Мемлекеттік реттеудің негізгі құралдары:
- қазыналық саясат, яғни шығындар мен салықтардың құқықтық
аумағындағы саясат;
- ақша саясаты;
- табыстарды реттеу саясаты;
- әлеуметтік саясаты;
- баға бегіленімін мемлекеттік реттеу;
- сыртқы экономикалық реттеу;
Мемлекеттік реттеудің экономикалық құралдары ақша - кредит қаржылары
Негізгі экономикалық құралдар:
- есепке алу мөлшерін реттеу (Орталық банкпен жүргізілетін,
дисконттық саясат);
- елдің қаржылық институттары орталық банкте сақтауға
міндетті, ең аз резервтер мөлшерін белгілеу мен өзгерістері;
-мемлекеттік мекемелердің бағалы қағаздар рыногындағы мемлекеттік міндеттемелер эмиссиясы
Мемлекет орындайтын қызметтерге ең алдымен мыналар жатады:
экономиканың қызмет ету үшін құқықтық негіздерді құру мен
монополияға қарсы реттеу;
макроэкономикалық тұрақтандыру саясатын жүргізу;
ресурстарды орналастыруға ықпал ету;
табыстарды бөлу аясындағы қызмет;
мүліктік қатнастар субъектісі ретіндегі мемлекет қызметі.
Заңдық базаны құру – бұл барлық тауар өндірушілер,
Макроэкономикалық тұрақтану экономикалық өсумен, жұмыспен толық қамтамасыз
Ресурстарды қайта бөлу өнеркәсіптік және ауыл шаруашылығы өндірісіне
Бәсекелестік тетіктерін қамтамасыз етудегі бөлу - әлеуметтік топқа
Мемлекеттік меншік – сату-сатып алу объектісі болмайтын және
1.2 Нарықтық экономиканың субъектілері және инфрақұрылым
Инфрақұрылым терминi экономикалық әдебиетте ХХ ғасырдың 40-жылдар аяғында
Инфрақұрылымның экономикалық потенциалы дегенiмiз-мемлекеттегi оның қызмет iстеуiне және
Жұмыс iстеу өрiсiне байланысты инфрақұрылымды экономикалық, әлеуметтiк, өндiрiстiк
Инфрақұрылым-бұл кез келген бiртұтас экономикалық жүйенiң қажеттi бөлiсi.
Бизнеске сәйкес инфрақұрылым iскерлiк қатынастардың қозғалысын жанамалайтын осы
Кәсiпкерлер, жалдамалы жұмысшылар, тұтынушылар арасындағы өзара қатынастар осы
- несиелiк жүйе және коммерциялық банктер;
- эммисиялық жүйе және эммисиялық банктер;
- тауарлық, шикiзаттық, фондық және валюта биржаларында ұйымдық
- аукциондар, жәрмеңкелер, т.б. ұйымдық-делдалдық түрлерi;
- халықтың жұмыспен қамтылуын реттеу жүйесi және жұмыспен
- арнайы жарнамалық агенттерi, ақпараттық агенттер және бұқаралық
- сауда палаттары;
- кедендiкжүйе;
- жалданып жұмыс iстейтiндердiң кәсiподақтары;
- коммерциялық көтерме кешендерi;
- орта және жоғары экономикалықбiлiм жүйесi;
- консультациялық (консалтингтiк) компаниялар;
- аудиторлық компаниялар;
- еркiн кәсiпкерлiктiң арнайы зоналары (аймақтары).
Осы аталған инфрақұрылым элементтерi арқасында, бизнес адам арасындағы
Инфрақұрылым бiрқатар маңызды функцияларды атқарады:
- iскерлiк қатынастардың ұйымдық құжатталуы;
- iскерлiк қатынастардың қатысушыларына өз мақсаттарының iске асырылуына
- әр түрлi экономикалық субъектiлердiң мамандануы, олардың жұмысының
- бақылаудың заңдық және экономикалық түрлерiн жеңiлдету.
Елдiң бәсеке қабiлеттiлiк концепциясы экономикалық даму теориясының маңызды
Тауардың, тауар өндiрушi мен салалық бәсеке қабiлеттiлiктi бiрiктiретiн
Ұлттық экономиканың бәсеке қабiлеттiлiгi-бұл iшкi және сыртқы рынокта
Батыс елдерiнiң ұлттық шаруашылығының бәсеке қабiлеттiлiктi бағалау мәселесiмен
М.Портер өз еңбегiнде бәсекеге қабiлеттiлiктiң ең негiзгi төрт
?Ұлттық экономиканың бәсекелестiкке қабiлеттiлiк белгiсi жүйенiң макро және
Бәсекеге қабiлеттi өндiрiс пен техникалық өрлеудiң дамуы жоғары
Қазiргi таңда инфрақұрылымның дамуы басқалармен саластырғанда маңызды өндiрiс
Сонымен, инфрақұрылым шаруашылық объектiрлерге ұтымды әрi тиiмдi жұмыс
Инфрақұрылым салаларының қызмет көрсетi нарығында қызмет көрсетушi кәсiпорындарда
Инфрақұрылым салаларының iшiнде маңызды құрамдас бөлiктерiнiң бiрi көлiк
Қазақстан Республикасының әлемдегi бәсекеге қабiлеттi 50 елдiң қатарына
Осыған байланысты, көлiк-коммуникациялық кешен Қазақстан Республикасындағы басым сапалы
Көлiк инфрақұрылымы-қоғамның экономикалық және әлеуметтiк дамуының маңызды факторы.
Қазақстан Республикасында экономикалық жағдайларды тұрақтандыруда, әлеуметтiк мәселелердi шешуде,
«Қазақстан-2030» даму Стартегиясының маңызды мәселелерiнiң бiрi әлемдiк нарықта
Қазақстан Республикасында көлiктiң даму басымдылығы Еуропалық және Азия
Ккөлiк-коммуникация инфрақұрылым қызщметтерi бәсекеге қабiлеттi болу үшiн, ең
Көлiктiң тұрақты дамуы экономикалық кеңiстiктiң бiрлiгiнде, тауарлардың еркiн
Экономиканың дамуында барлық көлiк түрлерi ауадай қажет
Қазақстан Республикасыынңбәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыруда инфрақұрылымның коммуникация саласының рөлi
Телекоммуникация нарығындағы бәсекелестiк шаруашылықтың нарықтық жүйесiнiң сипатты белгiсi,
Коммуникация жүйесiнiң әрекетiнсiз мемлекеттiк және коммерциялық құрылымдарда саяси,
Телекоммуникация (байланыс) саласындағы ғылыми-техникалық прогресс өндiрiстiк үрдiстердi кезектi
Байланыс қызметтерiндегi нарықщ сұраныстарының сипаты басқаруды автоматтандыруды, жаңа
2 Қазақстан Республикасының экономикалық қызметтің дамуы
2.1 Қазақстандағы экономиканың дамуы
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев тұжырымдап, 2006 жылғы 18
Мыңжылдықтар тоғысында Қазақстан дамудың жаңа кезеңіне кірді. Халықаралық
Факторлық талдау соңғы жылдардағы экономикалық өсу көп ретте
Осы жылдар ішінде жаңа бюджеттік жүйе қалыптасты. 2000
Қазақстанда ел экономикасына қаржы ресурстарын тартуды жандандыру үшін
Соңғы 10 жылда ең төменгі жалақы 25 есеге
Бізде бірнеше жылдан бері тек қана ТМД елдерінің
Индустриялық-инновациялық даму стратегиясына сәйкес Қазақстанның даму банкі,
Ашық экономиканы дамыту және оны жаңарта отырып жетілдіру
Сонымен бірге экономика мен әлеуметтік салада кешенді түрде
Одан әрі даму үшін біз жоғары технологиялар мен
Салық саясатын жүзеге асыруда болжам жасаудың жеткіліксіз деңгейін
Одан басқа, жоспарлау кезінде салық түсімдері қандай факторлардың
Оның үстіне, 2004 жылғы жасалған болжам бойынша нөлдік
Сонымен бірге, мемлекет өндірілген бір тонна мұнайдан қандай
Елбасы стратегиясында бірінші басымдықтың екінші міндеті ретінде елдегі
Елдің экономикалық дамуының күрделі проблемаларының бірі – ұлттық
Атап айту керек, белгіленген бағам кезінде, сарапшылардың бағалаулары
Осыған орай қағидатты тұрғыда ұлттық валютаның “құбылмалы бағамын”
Сонымен бірге нарықтық бағалардың факторлық табыстарға: 1) жалақы;
Мемлекет басшысы үшінші басымдық ретінде қазіргі заманғы әлеуметтік
Еңбеке ақы төлеу жүйесін жетілдіру мақсатында соңғы жылдары
Бұл орайда экономикалық қызмет түрлері бойынша жалақыдағы айырмашылық
Жәрдемақылармен отырған және жұмыс істейтіндерге дұрыс жалақы төлегісі
Толыққанды еңбек рыногының қаз тұрып қалыптасуы жағдайында жұмыспен
Бізде қызметкерлерге бүгінде өтелетін қажетті еңбек ақы дамыған
Оның үстіне соңғы жылдары дамыған елдерде жалдамалы қызметкерлердің
“Кедейлер” тобы, яғни тұрақты жұмысы бола тұра қалыпты
Егер ең төменгі жалақы өте төмендетілген болса,
2.2 2000 – 2008 жылдардағы экономикалық дамудың үрдістері
Өткен ғасырдың 90 жылдарындағы құлдырау мен тұралау кезеңінен
2000 – 2007 жылдары жылына орташа 10,1 %-ды
Өткен жылдары мыналар өсудің негізгі ішкі факторлары болып
ішкі жиынтық, оның ішінде тұтыну және инвестициялық сұраныстың
мемлекеттік инвестициялар рөлінің күшеюін қоса алғанда, инвестициялар көлемінің
елге тікелей шетелдік инвестициялардың ағынын ынталандыратын қолайлы инвестициялық
Өткен жылдарда салық заңнамасындағы өзгерістер экономикаға салық жүктемесін
Мұнайға әлемдік бағалардың жоғары болуы, сыртқы нарықтарда қарыз
Елге шетелдік валютаның едәуір ағыны жағдайында теңгенің ішкі
Сурет 3- ЖІӨ нақты көлемінің индексі (1990=100)
Экономиканың өсу факторының бірі ретінде ішкі жиынтық сұраныстың
Жиынтық сұраныстың өсуіне экономика секторларына кредит берудің кеңеюі
2001 жылдан бастап кредит нарығының жай-күйін «кредиттік дүмпу»
37,3 %-дан 2006 жылғы 81 %-ға дейін ұлғайды.
Экономикаға кредит беру көлемінің өсуіне тартылған депозиттер есебінен
Сыртқы қарыздарға қол жеткізу екінші деңгейдегі банктердің экономикаға
2001 – 2007 жылдар аралығында негізгі капиталға инвестициялардың
Тұтастай 2000 жылдан бастап тартылған тікелей шетелдік инвестициялардың
Сонымен қатар макроэкономикалық дамудың теріс үрдістері де күшейді.
Соңғы жылдары экономиканың өсуі негізінен шикізат секторының дамуымен
Қаржы ресурстарының едәуір ағыны жағдайында экспансивті бюджет саясаты
Сыртқы қарыз алудың ұлғаюы жағдайында инвестициялауға арнаған құралдардың
Сыртқы қарыз алудың ұлғаюымен қамтамасыз етілетін кредит берудің
Экономика секторларының ЖІӨ-нің өсуіндегі үлесі айтарлықтай өзгерді.
Кесте 2- Салалардың ЖІӨ-нің өсуіндегі үлесі, %
Салалар 2003 2004 2005 2006 2007
Өнеркәсіп 29,0 32,3 14,4 20,5 16,6
Құрылыс 6,5 9,4 24,7 26,2 18,6
Сауда 12,9 12,5 12,4 11,2 16,4
Жылжымайтын мүлікпен
жасалатын операциялар 17,2 14,6 14,4 12,2 9,9
Өзге де салалар 34,4 31,2 34,1 29,9 38,5
Жиыны 100 100 100 100 100
«Голланд ауруының» даму белгілері пайда болды, экономика құрылымындағы
секторы үлесінің артуы жағына қарай ұлғайды.
2003 жылдан бастап инфляциялық үдерістердің жеделдеуі байқалды.
2007 жылы инфляцияның өткен бірнеше жылдар ішіндегі ең
Инфляцияның өсуі өзінің әсерін сақтап қалған іргелі (ұзақ
Инфляцияның іргелі факторлары арасында жиынтық сұраныс пен тұтынудың
Теңгенің Қазақстанның негізгі сауда әріптес елдерінің валюталарына айырбас
2007 жылғы сыртқы күйзелістер экономикадағы
Әлемдік экономикаға барынша ықпалдасқандықтан банк жүйесі басқа
2007 жылы ЖІӨ өсу қарқыны 108,9
Көрсетілген үрдістер 2008 жылдың бірінші жарты жылдығында
2008 жылғы бірінші жарты жылдығының қорытындылары бойынша өнеркәсіптегі
Сонымен қатар, экономиканың жеке секторларында жағымды өзгерістер байқалады.
Атап айтқанда, экономикаға кредит беру көлемінің күткендегідей төмендеуі
Энергия ресурстарына бағаның өсуі салдарынан ағымдағы жылдың
Одан басқа, экономикалық даму қарқынына инвестициялық белсенділік жағымды
2008 жылы, әлемдік тауар нарығындағы жағымды конъюнктураға және
инфляцияның өсуінің басты факторларының бірі болып табылатын азық-түлік
елдегі азық-түлікке және отынға бағаның өсуі, атап айтқанда,
экономикаға кредит беру көлемінің төмендеуі және ЕДБ экономикаға
Экономикаға кредит берудің өсу қарқынының болжамды баяулауына байланысты,
Сонымен қатар, әлеуметтік кредитке тәуелді секторларды даму институттары
Барлық факторларды ескере келе нақты ЖІӨ-нің өсуі 2008
Тауар нарығындағы жоғары бағалар экспорттың өсуін ынталандырады деп
3 Қазақстан Республикасының экономикалық перспективалары
3.1 Теңгерімді экономикалық мақсаттары мен міндеттері
Алдағы бес жылға арналған ЖІӨ өсуі бойынша стратегиялық
Сурет 4 -2015 жылға дейінгі ІЖӨ өсуінің
Қазақстанның ашық экономикасы жағдайында сыртқы инфляциялық қысымға қарсы
Экономикалық саясаттың мақсаты - монетарлық, фискалдық, сондай-ақ құрылымдық
Қойылған мақсатты іске асыру үшін мынадай келесі негізгі
макроэкономикалық орнықтылықты қамтамасыз ету (инфляцияны тежеу, жалпы сыртқы
инвестициялық, іскерлік және тұтыну белсенділігін реттеу арқылы экономикалық
Қойылған міндеттерді орындау үшін ақша-кредит, фискалдық, сондай-ақ құрылымдық
Ақша-кредит саясаты баға мен қаржы жүйесінің орнықтылығын қамтамасыз
Ішкі валюта нарығында Ұлттық Банк теңгенің айырбас бағамының
Фискалдық саясат макроэкономикалық орнықтылыққа зиянын тигізбей экономиканың дамуын
Осы мақсаттар үшін, бюджет шығыстарын шектеу емес, номиналды
Шығыстардың жоспарлы деңгейін ұстап тұру, бюджет кірістерінің төмендеуін
Әзірленетін жаңа Салық кодексі шеңберінде бизнестің бәсекеге қабілеттілігін
Құрылымдық саясат капитал ағынын әртараптандыру және экономиканың салаларын
Құрылымдық саясаттың жүзеге асырылуы, экономиканың шикізат емес салаллары
Құрылымдық саясат шеңберінде:
Әлеуметтік-экономикалық дамудың басым бағыттары бойынша бюджеттік инвестициялардың жоғары
даму институттарының қатысуымен экономиканың шикізаттық емес секторларына ұзақ
ұлттық компаниялардың инвестициялық қызметін, бәрінен бұрын инфрақұрылымдық жобаларды
жеке сектордың инвестициялық белсенділігін, оның ішінде мемлекеттік-жеке меншік
тікелей шет елдік инвестициялар бағыттарын, басым жағдайда экономиканың
барынша жоғары реттілік факторларының өсуі есебінен (инвестициялық
үдерістің сапасы, энергия тиімділігінің артуы, инновациялар, адами капитал
Құрылымдық саясат мемлекеттік бағдарламалар мен мемлекеттік органдардың стратегиялық
3.2 Экономиканың 2009-2013жылдарға арналған өсу көрсеткіштері
Инвестициялардың өсу қарқынының тұрақтылығы, ЖІӨ-нің өсу қарқынының алда
Тұтастай алғанда Үкімет ЖІӨ-нің құрамдауыштары өсуінің келесі көрсеткіштерін
Кесте 3- Экономиканың 2009-2013 жылдарға арналған өсу
Көрсеткіштер атауы 2009 2010 2011 2012 2013
Тұтыну 7,1 7,2 7,2 7,2
Оның ішінде: жеке меншік 7,0 7,0
мемлекеттік 8,0 8,2 8,3
Инвестициялар* 8,0 8,5 8,6 8,2
Тауар және қызмет экспорты 12,6
Тауар және қызмет импорты 10,2 6,7
Тиісінше, алдағы кезеңге арналған фискалдық саясат мемлекеттік тұтыну
Экономиканың 2009 - 2013 жылдарға арналған жылдық орташа
2013 жылға қарай халықтың жан басына шаққандағы ЖІӨ
Сурет 5- 2009 – 2013 жылдардағы халықтың
ЖІӨ болжамы
Мұнай мен газ конденсатын өндіру көлемі 2008 жылғы
Ғаламдық азық-түлік нарығында қалыптасқан жағдаят Қазақстанда ауыл шаруашылық
Өнеркәсіп өнімі көлемінің орташа жылдық өсуі 2009 –
4,6 %-ды, жалпы ауыл шаруашылық өнімінің өсуі –
Құрылыс жұмыстарының орташа жылдық өсуі 8 % деңгейінде
Көлік қызметтері орташа 4,1 %-ға, көрсетілетін байланыс қызметтерінің
Борышты өтеу банктердің ішкі және сыртқы активтерін азайту
Одан кейінгі жылдары сыртқы борыш мөлшерінің азаюын ескере
Тауарлардың және қызметтердің озық күйде өсуіне байланысты ағымдағы
2009 – 2013 жылдары төлем теңгерімінің ағымдағы шотының
Төлем теңгерімінің болжамды параметрлері ақша-кредит саясатының параметрлерімен және
Инфляция деңгейі кезеңнің соңында біртіндеп төмендейтін болады және
Теңгерімделген экономикалық өсу саясатын жүргізу басымдықтар ретінде халықтың
Кесте 4- Негізгі әлеуметтік индикаторлар
Көрсеткіштер атауы 2007 ж.
есеп 2008 ж. бағалау Болжам
2009 ж. 2010 ж. 2011 ж. 2012 ж.
Жалақының ең кіші мөлшері, теңге 9752 12025 13470
Базалық зейнетақы төлемінің мөлшері, теңге 3000 4810 5388
Зейнетақының ең кіші мөлшері, теңге 7236 7900 9875
Ең төменгі күнкөріс деңгейі, теңге 9653 12025 13470
Айлық есептік көрсеткіш, теңге 1092 1168 1273 1375
Жұмыссыздық деңгейінің 2009 жылғы 6,9 %-дан 2013 жылы
2009 – 2013 жылдарға арналған макроэкономикалық көрсеткіштердің болжамы
Қорытынды
Экономикалық өсімді ынталандыру механизмін қалыптастыруда бірінші кезекте ғылымды
Пайда болған қиындылықтарға қарамастан, тұтастай алғанда, отандық ғылым
Ғылымның жоғары технологиялық өрістеріне негізделген өндіріс, өнім нарығының
Экономикалық өсімді ынталандырудың тиімді механизмін қалыптастырудың маңызды бағыттары
Мұндай бағыттардың іске асырылуы төмендегі шаралардың нақты орындалуын
- экономиканың, жоғары технологиялық үрдістері басым құрылымына көшу;
- іргелі және қолданбалы зерттеулері мемлекет және жеке
- ғылыми зерттеулерді бюджеттік қаржыландырудың тұрақты, заңдық нормативтермен
- қаржы ресурстарын тиімді пайдалана отырып, адам әлеуетін
Қолданылған әдебиеттердің тізімі
1 Еңбекке ынталандыру мен ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесі //Халықаралық
2 Қазақстандағы өндіріс тиімділігін арттыруда материалдық ынталандыру жүйесін
3 Өндіріс тиімділігін басқарудың маңызды элементі фирма
4 Экономикалық ынталандыру жүйесінің қағидаларын әзірлеуді сапалы экономикалық
5 Ғылыми-техникалық прогресті экономикалық ынталандыру принципі өндіріс тиімділігін
3
ЖІӨ-нің нақты көлем индексі (2000=100)
300.1
283.7
268.6
255.8
243.6
231.8
220.4
207.9
197.4
181.3
163.8
149.3
136.2
124.6
113.5
100
0
50
100
150
200
250
300
350
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
%