Қазақстан Республикасы білім және ғылым министірлігі
Қазақ гуманитарлық заң университеті
“ Экономика және құқық ” факультеті
“Экономика” кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: “Педагогтың кәсіби мәдениетін қалыптастыру жолдары»
Орындаған:____________
Қабылдаған: ___________
Астана-2007 ж.
Мазмұны
Кіріспе................................................................................3
1Педагогтың тұлғалық бейнесі....................................................5
ІІ Негізгі бөлім
2.1. Педагогтың кәсіби мәдениетінің құрамды бөліктері.......10
2.2. Педагогтық әдеп және педагогтық қарым-қатынас..........16
2.3. Педагогтық шеберлік –негізгі сапа.....................................22
ІІІ Қорытынды.........................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.........................................
Кіріспе:
Алдыменен жұмысымның кіріспелі бөлігіне шолу жасағаным, өзім жазған
«Ұстаз адамның жан-жақты түсінігі мол, қандай істі болса
Қазақстан Республикасының жаңа білім арналарын қалыптастыра бастаған игі
Педагогтың тұлғалық сапаларын жете бағаламау оның еңбегінің нәтижесіне
Педагогикада, негізінен, оқыту, тәрбиелеу және дамыту әдістеріне, сондай-ақ
Тұтастай алғанда мұнда осы критерийлерге сай психология мен
[Шәбжантайқызы, Мақтым. Ұстаз -
тұлға[Мәтін].- Көкшетау: 2004.- 3-4 б.]
1.1 Педагогтың тұлғалық бейнесі.
Мектептегі оқу-тәрбие үрдісін ұйымдастырушы және іске асырушы жеке
Білім беру мен тәрбие берудегі мұғалімнің шешуші қызметін
Ян Амос Коменский балаларға тәлім-тәрбие беріп, ұстаздық қызметті
Қазақ халқының белгілі ағартушы –педагогі, қазақ топырағында тұңғыш
Мұғалім- арнайы мамандығы бар және педагогикалық қызметпен кәсіби
Тәуелсіз елдің тірегі- білімді ұрпақ десек, жаңа дәуірдің
Қазақ педагогикасының көрнекті қайраткері Ахмет Байтұрсынұлы мұғалім
Баланың бойына білім нәрін себетін басты тұлға –
Халық мұғалімі- жасөспірімнің рухани дүниесінің мүсіншісі, қоғам өзінің
Әркім өзінің мұғалімдерін біледі және есінде сақтайды, ең
Бұдан кейін оқушының жолында көптеген мұғалімдер кездеседі. Олардың
Нағыз мұғалім деп тәрбиелеушінің ойы мен жүрегіне жол
Мұғалімнің қызметі өте күрделі, әрі жан-жақты. Ұстаздық қызметтің
Мектеп оқушыларының дене және психикалық даму ерекшеліктерін, ақыл-ой
Мұғалімнің қызметі өте күрделі, әрі сан-салалы.
Мұғалімнің еңбегі өзінің мақсаты, мазмұны мен қоғамдағы алатын
Сондықтан мұғалімнен жан-жақты терең ғылыми білім, жоғары педагогикалық
Мұғалім еңбегінің негізгі объектісі әрі субъектісі бала, ал
В.А.Сухомлинский «Менің өмірімдегі ең басты нәрсе не болып
Жоғары педагогикалық білім берудің қазіргі жүйесінің мақсаты жаңа
- жоғары азаматтық белсенділік пен әлеуметтік жауапкершілік. Ондай
- баланы сүю, балаға жүрек жылуын сыйлауға бейімділігі
- шынайы интеллигенттілік, рухани мәдениеттілік, ұжымдық педагогикалық шығармашылықта
- өз пәнін жете білетін, ғылыми-педагогикалық ойлау стилінің
Қоғамды демократияландырумен қатар бүкіл жоғары педагогикалық білім беру
жоғары педагогикалық білім берудің үздіксіздігі;
кәсіптік-педагогикалық бағдарлау, базалық-кәсіптік даярлау, мұғалімді кәсіптік жетілдіру;
шығармашылық қызметке бағдарлау, әрбір мұғалімді қайталанбайтын тұлға ретінде
жоғары педагогикалық білім беруді жаппай ізгіліктендіру жағдайында мұғалімнің
жоғары педагогикалық білім беруді ізгіліктендіру, қарым-қатынас, әлеуметтік шығармашылық
қазіргі уақыт талабы болашақты жобалауға сәйкес мұғалім даярлаудың
Тәуелсіз ел тірегі- білімді ұрпақ десек, жаңа дәуірдің
Баланың бойына білім нәрін себетін басты тұлға –
[Шәбжантайқызы, Мақтым. Ұстаз -
тұлға[Мәтін].- Көкшетау: [Б.ж.], 2004.- 158 б.]
2.1 Педагогтың кәсіби мәдениетінің құрамды бөліктері.
Педагогтық әдеп, кең мағынасында алғанда – мұғалімнің әрбір
Оқушыларға педагог тарапынан болатын әрбір педагогтық әдіс-тәсіл, әрбір
Ешқашанда не болса соған өз көзқарасын таңбайтын, оқушыларының
Әр нәрседен хабары мол әдепті мұғалім оқушылардың жүрегіне
Көптеген ықпал-әсер, әдіс-тәсілдерінен санаулысын ғана пайдаланатын мұғалімдер оқушылармен
Сонда қалай, мұндай жәйттерге мән бермеу керек пе?
Оқушыларға ықпал-әсер ететін әдіс-тәсіл қорының молдығы қажетті нәрсе
Әрбір әдіс-тәсілдің орынды қолданылғаны жақсы. Орнымен айтылса, әзіл-қалжың
Оқушылардың мінез-құлықтарының қыр-сырын нәзік түсінетін әдепті мұғалім дөрекі,
Педагогтың кәсіби мәдениетінің құрамды бөліктеріне анықтама беру теорияда
Алғашқы екі көзқарас бойынша педагогикалық әдеп мұғалімнің оқушыларға
Педагогикалық техника бір-біріне мүлдем ұқсамайды. Оны барлық жағдайда
Адамдық қадір-қасиетті құрметтеу.Сөз оқушылардың адамдық қадір-қасиетін құрметтеу жайында
Тәрбиесі қиын балалармен жүргізілген жұмыста олардың адамдық қадір-қасиетін
Ықпал жасау шамасы. Ықпал ету құралдарын пайдалану- медицинада
Педагогикалық әдептің өзі көбіне шаманы сезіне білу ретінде
Шешімге келу. Белгілі бір жағдайда ең қажетті шешімге
Білімді бағалау. Оқушылардың басым көпшілігінде қанағаттанарлықсыз (немесе күткендегіден
Педагогикалық тактика. Ол мұғалімде оқушыға әсер етудің жағдайға
Мұғалімнің сырттай қолайсыздығы да ішкі қолапайсыздық сияқты оқушыға
Педагогтық әдеп пен педагогтық тактиканың оқушыларға ықпал етуі
[ Педагогиканың жалпы негіздері: оқу құралы.- Ақтөбе:
2.2 Педагоктық әдеп және педагогтық қарым-қатынас.
Оқушылармен қарым-қатынас тұрғысынан педагоктық әдеп мұғалімнің жан-жақтылығының, оның
Педагогтық әдеп әр мұғалімде әр түрлі және әр
Кей мұғалімнің оқушыларға бірыңғай әдіс-тәсілдермен ықпал-әсер етуі тәп-тәуір
Мысалы, байқағыштық бұл педагог мамандығының маңызды белгілерінің бірі.
Байқағыш мұғалім шәкірттері талап-тілектерін қалай орындайды, қарсыласу
Айталық, соңғы партада отырған оқушы мұғалімді тыңдамай терезеге
Ал анау басқалармен бірге қол көтеріп отырған алдыңғы
Алайда, байқағыштық қыбырлаған-жыбырлағанның бәрін қапы жібермеу деген сөз
Әдебі шамалылау мұғалім оқушылардың назарын аудару арқылы сабақтың
Аңғарымпаз мұғалімнің оқушыларға жаман ойы болмаса да әдепсіздік
Байқағыштық педагогтық мамандық сияқты аңғару, сезу арқылы жүре
Белгілі педагог және психолог М.В. Шелгунов өз ісінің
Оқушыларды қадағалау барысында мұғалім олардың жекелеген сұрақтарға қайтарған
Оқушылармен тереңірек танысу үшін көптеген әдіс-тәсілдерді табуға болады.
Ілтипаттылық. Әдетте , оқушылар, өте жақсы көретін мұғалімдерді
Оқушыны мұғалім сыртқа шығарып жіберген. Оқушының айтуына қарағанда
Қандай түрде болмасын мұғалімдер тарапынан оқушыларға ілтипат болмаса,
Сенім. Педагогтық әдеп мұғалімнің оқушыларға сенім арта білу
Балалар өздерінің күштері мен мүмкіндіктерін әлі шамалай алмайды.
Оқушыға сенім арту тәлім-тәрбие жұмысының принципі деп Макаренко
Оқушыларының келешектеріне күмәнмен қарайтын және
Тәжірибелі мұғалімдер кейбір оқушылардың өз шамаларына деген сенімін
[Синица И.Е. Педагогтық әдеп және ұстаздық шеберлік. Алматы.»Мектеп»
2.3 Педагогтық шеберлік – негізгі сапа.
Ерекше педагогикалық таланты бар мұғалімдер, тумысынан дарынды мұғалімдер
Тәжірибеде кез-келген мектептің ұжымымен балаларды қызықтыра білетін, сабақтарында
«Шеберлік дегеніміз- қол жеткізуге болатын нәрсе,- деп жазды
Әрине шеберлік жылдар өткеннен кейін барып келеді. Педагогикалық
Адамның бойында мұғалім мамандығына деген бейімділіктің болуы педагогтік
Педагогикалық бейімділік дегеніміз өз пәнін жете білетін, психологиялық-педогогикалық
Педагогикалық бейімділік- кәсіби шеберлігінің негізі А.С.Макаренко дауысты ұстай
Педагог үшін дауысты билей білудің зор маңызы бар.
Мұғалімнің кәсіби қызметінің ең жоғарғы деңгейі педагогикалық жаңашылдық
Бұл анықтама педагогикалық жаңашылдыққа тікелей қатысы бар. Ол
Бұл тапсырмаларды орындау ерікті сипатта болды, әрбір оқушы
Мұғалімнің кәсіптік өсуінің келесі сатысы педагогикалық шеберлік. Шеберлік-
Мұғалім шеберлігінің негізінде сондай-ақ оның өз пәнін және
Жақсы шебер мұғалім дегеніміз баланың психологиясын, балалардың жас
Балалар мұғалімнің әділдігі мен адалдығын, сөзінде тұра алатынын,
Әділеттілік бәрінен де гөрі баға қоюдан, көтермелеу және
Педагогикалық әдеп- мұғалімнің аса бағалы педагогтік қасиеті, бұл
Педагогикалық шеберлікте педагогикалық техниканы меңгерудің өте зор маңызы
Ол қалай тұру, қалай отыру, столдан қалай тұру,
Жақсы шебер мұғалім оқушылармен қарым-қатынастарда белгілі сыңай да
«Ұжымдағы қатынас, стиль сыңай» деген еңбегінде А.С.Макаренко былай
Ол мұғалімнің сыртқы кейпіне ерекше мән берді: «Мен
Педагогикалық шеберліктің мәні-мұғалімнің жеке мәдениетінің, білімінің және ой-өрісінің
Педагогикалық техника жекеленген оқушыларға, сонымен қатар жалпы балалар
Педагогикалық техниканы меңгеру- педагогикалық шеберліктің құрамды бөлігі. Педагогика
Педагогке ең алдымен, балалар мен қарым-қатынас мәдениетін меңгеру,
[Педагогиканың жалпы негіздері: оқу құралы.- Ақтөбе:
С.А. Назарбаеваның «Ұстаздан ұлағат» атты кітабында: «Тәрбие дегеніміздің
Мұғалімнің шеберлігін дамытуға қажетті факторлардың бірі-біліктілікті артыру ісін
-тұлға –қайталанбайтын ерекше тұтастық, оны сол тұтас күйінде
-адам табтғатында оның өзін-өзі жетілдіру, дамытуға ұмтылысының негізі
-тұлғаның өзін -өзі дамытудың қозғаушы күші – оның
-«адамның ішкі әлемі сыртқа әсер етушілерге қарағанда оның
-тұлғаға жанама әсер ету керек, ол тұрпайылықты көтермейді.
Біліктілікті артыру – мұғалімдердің құқықтары әрі міндеті білім
Педагогикадан, негізінен, оқыту тәрбиелеу және дамыту әдістеріне, сондай-ақ
Бірақ , педагогтер өз әрекетінде бірдей әдістеріді қолданғандығына
Оқыту әдістері педагогтың тұлғалық сапаларымен тығыз байланыста өзара
Мұғалімнің тұлғалық сапалары сабақта төмендегідей көрініс береді.
оқушыны тұлға ретінде қабылдау, оның табысқа жететіндігіне сендіру
мәлімметерді қысқаша түрде беру арқылы оған әлсіз оқушының
жаңа жағдайларға тез бейімделіп, сабақты оңтайлы қайта құра
мейірімді бірақ талап қоя білу;
оқушыны білім алуға жұмылдыра білу;
оқудағы қиындықтарды алдын-ала білу, сол қиындықтарды жеңуге бағыт
өз жұмыстарының кемшілік жақтарын көре білу, оны жойып
Педагогтың сезімталдығы оқушыларда біліктерді қалыптастыру кезінде оқушының әрбір
Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақтың қолында, ал жас
Мұғалімнің кәсіптік қажеттілігін анықтауда оның еңбегінің нәтижесін жан-жақты
Мектепте мұғалімдердің кәсіптік шеберлігін арттыруда әдістемелік жұмыстың ұжымдық,
Ойымызды қорыта келе айтарымыз, мұғалімдердің оқыту үрдісіне жаңаша
Жаңа технология мұғалімнің зейін-зерделік, кәсіптік, адамгершілік, рухани-азаматтық келбетінің
Технологияларды енгізу арқасында оқу процесінің деңгеі көтерілді. Нәтижесінде
[«Мектеп директоры» 2005жыл, №3-16-18беттері. Педагогтың кәсіби шеберлігін арттыру
Қорытынды:
Нағыз ұстаз , шынайы мұғалім - өскелең ұрпақтың
Өсіп келе жатқан ұрпақ – адамзаттың болашағы, жалғасы.
Жалпы қай заманда болмасын шығыс әлемінде білімге деген
Бала тәрбиесі ең алдымен, аға ұрпақтың жас жеткіншекке
Адамзаттық асыл қасиеттердің жиынтығын алдымен мұғалім өз бойынан
Атап айтсақ, жаңа инновациялық оқыту технологияларын оқу үрдісіне
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.
1.Атенова, З. Мектеп-білім тірегі
: Ұстаз ұлағаты// Мектептегі сыныптан тыс
жұмыстар.- 2006.- № 9.- 12-13 б.
2.Әмзеев, Қ. Мұғалімдердің психикалық
- білім беру нәтижелігін кепілі [Мәтін]: Ұстаз
ізденісі// Психологияны мектепте және ЖОО-да оқыту -
Преподование психологии в школах и ВУЗах.- 2006. -
- 5-8 б.
3.Бабамұратов, Д. Мұғалімдердің қадір-қасиетін
бағалай білейік... [Текст]: [Сұхбат] / Шүкірбекова, Ә
// Түркістан.- 2005.- 6 қазан.- 9 б
4. Бөлеев, Қалдыбек.Болашақ мұғалімдерді оқушыларға
ұлттық тәрбие беруге кәсіби дайындау [Мәтін]: теориясы
және практикасы.- Алматы: Нұрлы Әлем, 2004.- 304 б.
5.Бұзаубақова, К. Мұғалімнің инновациялық
қалыптастыру [Мәтін]// Қазақстан мектебi.- 2007.- № 4.-
11-15 б.
6.Жүніс, Н. Мұғалімнің кәсіби
тілегі - білімді ұрпақ]// Сынып жетекшісі.- 2005.- N
1.- 36-39 б
7.Қайдарова, А. Мұғалім тұлғасына
талаптар// Бастауыш мектеп.- 2005.- N 2.-
8.Қаратаев, Н. Қ. ХХІ
Педагогикалық мінбе// Білімдегі жаңалықтар.- 2005.-
№4.- 39-43 б.
9.Құтпанбаев, Ә. Мұғалім мәртебесін
[Мұғалімге көмек]// Білім.- 2005.- N 2.- 13-16 б.
10.Профессиональное развитие: из опыта учителей
/ под ред.: С. Мирсеитовой, А. Иргебаевой ;
Казахстанская ассоциация по чтению.- Алматы:
ИздатМаркет, 2004.- 288 с.: ил.-(Школа
профессионального развития)
11.Рсқалиева, Алмагүл. Мұғалім-басты тұлға:
мәслихатында айтылған еді]// Сыныптағы тәрбие.- 2005.-
N 4.- 3-4 б.
12.Сейталиев, Қадыржан. Педагогиканың жалпы
оқу құралы.- Ақтөбе: А-Полиграфия, 2004.- 240
б.
13. Түсіпова, К. Мұғалімнің
кәсіби біліктілігі: [Оқыту мен тәрбие]// Мектеп
директоры.- 2005.- N 3.- 22-23 б.
14.Шәбжантайқызы, Мақтым. Ұстаз -
тұлға[Мәтін].- Көкшетау: [Б.ж.], 2004.- 158 б.
15.Чинибекова, Б ж.б. Ұстаз
күніне арналған тәрбие сағаты] / Чинибекова, Б,
Молдақұлова, Ж, Бирбаева, С// Мектептегі сыныптан тыс
жұмыстар.- 2005.- N 4.- 36-37 б
32