Мазмұны
Кіріспе
ІІ Тақырып бойынша ақпараттық шолу
ІІІ Негізгі бөлім
3.1 Көтеру-тасымалдау машиналары
3.2 Негізгі түрлері және классификациясы
3.3 Жүккөтергіш кран-манипуляторлар
3.4 Кран-манипуляторлардың жабдық түрі бойынша классификациясы
3.5 Кран-манипуляторлардың жүрісті құрылғы түрі бойынша классификациясы
3.6 Кранның негізгі техникалық көрсеткіштері
3.7 Мұнаралы крандар
3.8 Стрелалы өзі жүретін крандар
3.9 Кран-манипулятормен байланысты қолданылатын тораптар
3.10 Жүк көтергіш машиналарын жүктеу
ІV Кран-манипулятормен байланысты жұмыстар, ұйымдар мен адамдар
V Қауіпсіздік аспабы мен құрылғысы
VІ Қорытынды
VІІ Қолданылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Бағыт бойынша жүкті жеткізудің басты құралы автомобиль көлігі болып
ІІ Тақырып бойынша ақпараттық шолу
Зерттеу мәліметтері бойынша автокөлікпен пакетті жеткізуді ендіруден үнемдеу тасымалданатын
Көтеру-тасымалдау машиналары — жүкті, адамдарды тік, жазық немесе көлбеу
Жылжымайтын контейнер. – көлемі(м3) 0,6; -габаритті өлшемі (мм) 960х860х900;
Көтергіш крандардың негізгі түрлері және классификациясы
Көтергіш крандар мынадай топтарға бөлінеді: консольді , мостылы, козловые
Консольді кран – жылжымалы немесе стационарлы бұрылысты көтергіш кран,
Мостылы кран – жүк арбасымен асылмалы көпір немесе тіреу
Тіректі кран – қатаң тіреуде орналасқан көпір түріндегі рельсті
Порталды кран – көтеру ұшы және бұрылыс платформасы бтік
Мұнаралы кран – құрылыс негізінде қолданылатын және биік мұнарасы,
Велосипедті кран – бір рельс бойынша қозғалатын 2-4 дөңгелекті
Жүккөтергіш кран-манипулятор - Кранманипуляторлы құрылғыдан (КМҚ) тұратын, көлік
Жүккөтергіш кран-манипуляторлардың түрлері
және олардың негізгі құрамды бөліктері
1. Жүккөтергіш кран-манипулятор Кранманипуляторлы құрылғыдан (КМҚ) тұратын, көлік
2. Кранманипуляторлы құрылғыдан (КМҚ) Нұсқарлы жабдықты, жүкқарпығыш органдарды, механизмдерді,
3. Көлік құралы Автомашиналар, тракторлар, тартқыштар, тіркемелер, арнайы шассилер
Кран-манипуляторлардың нұсқарлы жабдық түрі бойынша классификациясы
12. Жүкқарпығыш органның
қатты (шарнирлі) ілмекті кран-манипуляторы Жүкқарпығыш органы нұсқар ұшына шарнирлі
13. Жүкқарпығыш органның иілмелі (арқанды) ілмекті кран-манипуляторы Жүк жүкшығырымен
Кран-манипуляторлардың жүрісті құрылғы түрі бойынша классификациясы
4. Автомобиль кран-манипулятор Автомобиль шассиінде құрастырылған кран-манипулятор, КМҚ
5. Пневмодөңгелекті кран-манипулятор Пневмодөңгелекті шассиде құрастырылған кран-манипулятор, КМҚ -
6. Арнайы шассидегі кран-манипулятор Автомобиль түрдегі арнайы шассиде құрастырылған
7. Қысқа базалы кран-манипулятор Қысқа базалы шассиде құрастырылған кран-манипулятор,
8. Шынжыр табанды кран-манипулятор Шынжыр табанды шассиде құрастырылған кран-манипулятор,
9. Тракторлы кран-манипулятор Дөңгелекті немесе шынжыр табан тракторда құрастырылған
10. Рельсті кран-манипулятор Рельс бойынша дөңгелекпен тасымалданатын тірек пунктінде
11. Темір жолды кран-манипулятор Темір жол платформасында құрастырылған кран-манипулятор,
Кранның негізгі техникалық көрсеткіштері
Жалпы барлық крандар үшін негізгі механизімдер болып: ілмектің ұшуын
Кранның негізгі көрсеткіштері болып:
Жүк көтергіш – жүктің ең көп массасы кранмен көтеріледі;
Стреланың ұшуы – кранның айналу өсінен ілмекке дейінгі
Жүкті ең биікке көтеру және оны түсіру;
Жүкті көтеру және түсіру жылдамдығы, кранды бұру және қозғалту
Күштік қондырғының қуаты.
Стрела крандар үшін жүк көтергіш, көтеру биіктігі және
Жүк көтергіш пен атқыштың ұшуы арасындағы байланысты құжатта келтірілгендей
Стрела ауыспалы крандар аздаған салмағы мен габариты болады
Мұнаралы крандарды келесі белгілері бойынша ажыратады:
Қондырғы әдісі бойынша – қозғалмалы (өзі жүретін), стационарлы және
қозғалатын жабдықтар түрінде – рельсті және шынжырлы жолдарда;
мұнара конструкциясы бойынша – бұрылысты және бұрылысты емес мұнара;
ілмектің ұшуының өзгеру әдісі бойынша – оны иілу жолымен
Мұнаралы крандар құрылысты – құрылыстағы әр түрлі құрылысты-жөндеу және
Мұнаралы крандардың индекстары санды әріпті бөліктерден тұрады, мысалы,
Крандар солтүстікте қолданылатын қосымша ХЛ (холодный климат) деген әріптері
МСК (жинақты жиналатын кран (ЖЖК) әріптерін құрайтын және жүк
Мұнаралы крандардың негізгі ерекшелігі атқышының үлкен биікке орналасуы болып
КБ кран сериясының типті қатарының шығарылуы қарастырылған тоғыз базалы
Телескопты торлы мұнара бұрылмалы платформаға бекітіледі, роликті тіреу-бұрылмалы механизм
Мұнаралы крандар объекттен объектке күрделі немесе автомобильмен бір
Бұрылмайтын платформа КМҚ колонналарын орнатуға арналған көлік құралының тірек
Тірек бұрылу құрылғысы КМҚ бұрылу бөлігінен бұрылмайтын платформаға жүктемені
Колонна Бұрылмайтын платформада құрастырылған және нұсқарлы жабдықты бекітуге арналған
Нұсқарлы жабдық Жүкқарпығыш органның ұшуын және көтеру биіктігін қамтамасыз
Көптармақты нұсқарлы жабдық бірнеше нұсқардан тұрады: бірінші нұсқар колоннадан
Жүкшығыр Жетекті барабаннан тарту күші иілмелі элементпен (арқан, шынжыр)
Жүкқарпығыш орган Жүкті ілуге, қарпуға және ұстауға арналған құрылғы
Шығару тірегі Кран-манипулятордың жұмыс жағдайында тіреу контурын үлкейтуге арналған
Бұрылу механизмі Кран-манипулятордың бұрылу бөлігін көлденең жазықта айналдыруға арналған
Стрелалы өзі жүретін крандар
Бұл топқа стрела толық бұрылымды крандар, щынжыр табанды немесе
Дұрыс сипаттамасы болып жетекің автоматтылығы, жұмыста сенімділігі, жоғары орағытпалық
Бұл крандарды келесі белгілері бойынша классификациялайды:
Жүк көтергіштігі бойынша:
жеңіл, жүк көтергіштігі 0,4 – 10т;
орташа – 10 -25т;
ауыр – 95т жоғары.
Жүретін құрылғының типі бойынша:
шынжыр табанды жолда;
пневмо дөңгелекті жолда.
Пневмо дөңгелекті жолдағы крандар автомобильді және арнайы шасси болып
1) жетек түрі бойынша:
бір моторлы (механикалық жетегімен ішкі жану қозғағышынан);
көп моторлы (дизель – электрлі немесе гидравликалық жетегімен);
2) аспалы атқыш әдісі бойынша:
иілгіш аспалы арқан полиспаст құрылысымен;
қатты аспалы гидравликалық цилиндрлер және телескопических стрелмен.
Тоғыз өлшемді топтар атқыш өзі жүретін крандар өндірісте мынадай
Әріптер (КС) кранның атқыш өзі жүретінін білдіреді.
Бірінші сан кранның жүк көтергіштігі бойынша топ шамасын көрсетеді,
Крандар үлкен маневерностпен, тұрақтылықпен және өтімділікке ие, құрылыстық алаңдарда
Шынжырлы крандардың әр түрі болады: кран – экскаваторлар 10т
Жүктеу-жүк түсіру жұмыстарын аздаған көлемде орындау кезінде пневмо дөңгелек
Аутригерлар пневмо дөңгелектің күшін төмендетеді, тіреу базасын және кранның
Қазіргі кезде кеңінен қолданылатындар:
механикалық жетекті пневмо дөңгелектер 16т жүк көтергіштігімен;
дизель-электрлік жетегімен 16; 25; 63 және 100т жүк көтергіштігімен.
Пневмо дөңгелек крандардың негізгі механизмдері шынжырлы крандар механизмімен іспеттес.
Автомобильді крандар топтама автомобильді шассиден тұратын және жұмыс жабдығымен
Қазіргі кезде жүк көтергіштігі 4; 6,3; 10 және 16т
Автокрандар гидро жетектермен бірдей гидравликалық схемасы бар, бір- бірінен
Операциялар бұл кезде орналасуы мүмкін, мысалы, платформа бұрылысымен жүктің
Телескопты стрела жәшікті секциялардан тұрады, біреуі – қозғалмайды, автомлбиль
Қазіргі кездегі атқыш өзі жүретін крандар жұмыстың қауіпсіздігін қамтамасыз
Крап – траншеяға құбырларды төсеу үшін арналған құбыр төсегіш
Жүк көтергіш жабдық трактор жақтауында жөнделеді және А –
Иілгіш салпыншақпен стреланың көтерілуі және түсірілуі екі жақты жұмыс
Төсегіш крандардың жүк көтергіштігі 6 – 60т, ережеге сай
Жүк көтергіш машиналарын жүктеу
Жүктеу – жүк түсіру жұмыстарында шебердің болмаған кезінде (ауырған,
Жүктеу — жүк түсіру жұмыстары шеберіне келесі функциялар қойылады:
1) жүктеу – жүк түсіру операцияларымен оперативті жетекшілік;
2) машиналар және механизмдермен өндірістік емес тоқтаулардың себебінің болуы;
3) жүктеу – жүк түсіру жұмыстарын орындауда бақылау және
4) әрбір өндірістік участке бойынша жұмыстардың анализ сменасына және
Жүктеу – жүк түсіру жұмыстары шебері өзіне тиісті функцияларды
1) жүктеу – жүк түсіру жұмыстарын орындау үшін машиналар,
2) жүктеутердің бар екендігі туралы жоспар – графигін жүргізу;
3) оперативті бұйрықтар кітабін жүргізу және кәсіпорының жетекшілерінің тапсырмаларымен
4) жүктің келуі және жақындаы туралы мәліметтерді алу және
5) жүктеу операциясында тұрған көліктің орныдалу нормасын бақылау, жұмыс
6) жүктеу – жүк түсіру жұмыстарының смендік және тәулікті
7) басшылыққа тәулігінде немесе сменасында орындалған жұмыстар туралы есеп
тиелмеген вагондар, машиналар және механизмдердің тұрып қалуы туралы анықтамаларды
9) өндірістік участкелерден керекті материалдар мен артық бөлшектрге тапсырыстарды
10) жүктеу, жүк түсіру және жүктерді сорттау фронттарының бір
Жүктеу – жүк түсіру жұмыстарының ұйымен жетілдіру және оперативті
1) оның қызметіне қатысты кәсіпорын басшыларының жоба шешімдерімен танысу;
2) қарастырылған нақты міндеттемелер инструкцияларымен байланысты жұмысты жетілдіруі бойынша
3) өзінің біліктік шегінде өзінің тікелей басшысына өзінің қызметі
4) жеке немесе кәсіпорын басшыларының тапсырысы бойынша өзінің қызмет
5) кәсіпорының бөлімдерінің барлық құрылымындағы мамандарды оларға міндеттелген тапсырмаларды
6) кәсіпорын басшыларына жұмысшылардың айналысатын қызметтерінен босатылуы, орын ауыстыруы
7) өзінің біліктілік шегінде құжаттарға қол қою және бұрыштау;
кәсіпорын әкімшілігінен оның қызметтілік міндеттемелері және құқықтарының орындалуына қолдау
Жүктеу – жүк түсіру жұмыстары шебері қызметтілік инструкциясында келесі
1) Қазақстан Республикасының әсер етуші құқығымен анықталатын өзінің қызметтілік
2) Қазақстан Республикасының күшіндегі әкімшілік, қылмыстық және
3) Қазақстан Республикасының күшіндегі нақты еңбек, қылмыстық және азаматтық
ІV Кран-манипулятормен байланысты жұмыстар, ұйымдар мен адамдар
1. Нормативтік құжаттар (мемлекеттік салалық стандарттар) Қызметтің белгілі түрлеріне
2. Қайта құру Кран паспортын түзету қажеттілігін тудыратын кран
3. Жөндеу Зақымдалған, тозған немесе кез келген себеппен жарамсыз
4. Оператор (машинист) Кран-манипуляторды басқаруға құқы бар тұлға
V Қауіпсіздік аспабы мен құрылғысы
1. Көтеру биіктігін шектегіш Жүкті көтеру механизмін автоматты ажыратуды
2. Түсіру тереңдігін шектегіш Жүк пен нұсқарды түсіру механизмін
3. Бұруды шектегіш Бұру механизмін автоматты ажыратуды қамтамасыз ететін
4. Жылжуды шектегіш Жылжу механизмін автоматты ажыратуды қамтамасыз ететін
5. Нұсқардың иілуін шектегіш Нұсқарды түсіру механизмін автоматты ажыратуды
6. Жүккөтерімділікті шектегіш (жүктік сәт) Салмағы кран-манипулятордың жүккөтерімділігінен асатын
7. Жүккөтерімділікті көрсеткіш Кран-манипулятордың жүккөтерімділігін ұшу есебімен көрсететін аспап
Қорытынды
Көліктік және тиеу-түсіру жұмыстарындағы еңбек шығынын қысқарту үшін тасымалдауды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Бекмагамбетов М.М. „Автомобильный транспорт Казахстана, этапы становления и
Қазақстанның автомобиль көлігі, құрылуы мен даму кезеңдері.
Великанов „Автомобильные транспортные средства“ 1977.
Бруков „Специализированный подвижной состав“ Транспорт 1979г.
Тур Е.Я. Серебряков Е.Б. Колобков А.А. „Устройство автомобилей“ Машиностроение
- 20 -