МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1 ҚАРТ АДАМДАРМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫҢ ТЕОРИЯСЫ 6
1.1 Қарт адамдардың жалпы мәселесі 6
1.2 Қарт адамдардың әлеуметтік - психикалық және жастық ерекшеліктері
1.3 Қарт адамдармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың мағынасы 15
2 ҚАРТ АДАМДАРМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫС ПРАКТИКАСЫ 23
2.1 Қазақстандағы қарт адамдармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың жағдайы 23
2.2 Өскемен қаласындағы «Ульба» орталығындағы қарт адамдардың іс -
2.3 Шетелдердегі әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінің ерекшеліктері 47
2.4 Қарт адамдармен жүргізілетін жұмыстың сапасын жақсартуға арналған ұсыныстар
ҚОРЫТЫНДЫ 52
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 56
КІРІСПЕ
Қазіргі таңда кай мемлекетті алмасақта әлеуметтік мәселесі алғашқы орында
Көп жылдар бойы елімізде экономикалық күйзеліс салдарынан және тағы
Қазақстан Республикасында 90-шы жылдары құрылған әлеуметтік қызмет көрсету жүйесі
Әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінің әрекеті, өмірдің киын жағдайларына душар
Кез - келген қоғамда өмірде әртүрлі қиыншылыққа тап болған
Әлеуметтік жұмыстың негізгі мақсаты әлеуметтік қызмет көрсету -тұрғындарды әлеуметтік
Қазіргі жағдайда қандай мемлекетті алып карасақта, әлеуметтік қызмет көрсету
Бүгінгі таңда әркім әртүрлі жағдайларға байланысты қиыншылыққа тап болады.
Солардың арасында тұрғындардың кейбір санаттарына әлеуметтік қызмет көрсетуге зәру
Қазіргі заманда басына түскен ауыртпалыкпен күресуге әрбіреуінің күш -
Әсіресе қарт адамдардың қал - жағадйы мүшкіл. Олардың қартаюына
Қарт адамдардың қоғамға бейімделуін қамтамасыз ету олардың толыкканды өмір
Осындай жағдайларда бұл адамдарға біреулердің көмектесуі қажет. Мұндай жағдайда
Яғни, әлеуметтік жұмыстың клиенттерін аныктап, оларға қажетті көмек деңгейін
Қарт адамдардың қоғам өміріне араласып кетуін қамтамасыз ететін ұйымдардың
Қарт адамдар үшін ең маңыздысы олардың күтімдерін қамтамасыз ету.
Кез — келген шараның жүзеге асуы үшін, ең алдымен
Дипломдық жұмыстың зерттеу мақсаты: қарт адамдармен әлеуметтік жұмыстың мағынасын
Дипломдық жұмыстың тапсырмасы:
1. Қарт адамдардың проблемаларын анықтау.
2. Қарт адамдармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың мағынасын ашу.
3. Қарт адамдармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың сапасын жақсартуға ұсынылатын
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі: қарт адамдар
Дипломдық жұмыстың зерттеу болжамы: егерде қарттар мәселелерін анықтап, олардың
Дипломдық жұмыстың зерттеу көзі: әлеуметтік жұмыс, психология, геронтология салалары
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні: қарт адамдармен әлеуметтік жұмыс
Дипломдық жұмыстың зерттеу құрамы: кіріспе, екі бөлімнен, ұсыныстардан, корытынды
1 ҚАРТ АДАМДАРМЕН ӘЛЕУМЕТТІК ЖҰМЫСТЫҢ ТЕОРИЯСЫ
1.1 Қарт адамдардың жалпы мәселесі
Қарт адамдардың проблемасы XX ғасырдың әсіресе, соңғы онжылдың әлеуметтік
Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, егер Батыс елдерде 1990 жылдары зейнеткерлік
Көршілес Ресей елінің статистикалық мәліметтері бойынша, 1939 жылы карттар
Біріккен Ұлттар Ұйымының топтамасына сүйенсек, мемлекеттегі 65 - тен
Тұрғындардың еңбекке қабілетті қабатына түсетін күш көбейеді, өйткені олар
Дамыған мемлекеттерде 65 жастан асқан қарт адамға 4-5 жұмыс
Міне, сондықтан кездейсоқ емес 1991 жылы БҰҰ қарт адамдарға
Жер бетіндегі тұрғындардын козғалыс тенденциясы олардың кеңістіктегі және уақыттағы
Қазіргі замманның атаулы өзгерісі ретінде, ол демографиялық қатынастардың жаңа
Дүниежүзі халық тұрғындардың демографиялық құрылымының тамырының қозғалысы, яғни «демографиялық
Европада өткен ғасырдың 70 - жылдарынан бастап, қоғамның қартаюы
2001 жылы дүние жүзіндегі тұрғындар саны 6,2 млрд. адамға
Қоғамның қартаюы салдарын көптеген қоғамның мамандарының және қоғам кайраткерлерінің
Олардың көпшілігін мына сұрақтар мазалайды: қоғамның қартаю үрдісі қоғамға
Ең алдымен аталған мәселе қоғамның әлеуметтік дамуына тікелей ықпал
Сонымен, қоғамның қартаюы жеке адамдардың дамуымен қатар жалпы барлық
Соңғы екеуінің арасындағы шекара шартты түрде деп айтуға болады.
Қоғамның қартаюынын белгісі ең алдымен, оның кұрылымына олардың қатысуы,
Қоғамдық - экономикалық қоғамның зерттеулерінде қоғамның жалпы құрылымындағы зейнеткерлік
Россет бойынша, тұрғындардың қартаю үрдісі, 60 жас және одан
1) демографиялық қартаюдың белгілерінің болмауы - 8% - дан
2) демографиялық жастық пен қарттық арасындағы ерте өтпелі күй
3) демографиялық жастық пен қарттық арасындағы кеш өтпелі күй
4) демографиялық қартаюдың күйі - қоғамдағы жалпы адамдардың 12%
және одан артық.
Соңғы статистикалық мәліметтер, дамыған елдер мәліметтерінен алынған, осы үрдістің
Біріккен Ұлттар Ұйымының мәліметі бойынша қарттық жас тек 65
1.2 Қарт адамдардың әлеуметтік - психикалық және жастық ерекшеліктері
Қазіргі дамыған әлеуметтік ғылымда қарттық жайлы үш бағытты бөліп
-қартықты биологиялық және психологиялық өлшемдермен үрдіс ретінде зерттеу;
- қартайған адамдардың әлеуметтік рольдер мен әлеуметтік -экономикалық мәртебесі
- қарттық туралы әр халықтарға тән әртүрлі тарихи -
Осы бағыттар шеңберінде әлеуметтік - геронтологиялык білімнін модельдер жасалуда,
Қарттықты өмірдің соңғы мәресі ретінде карастыру өзгеріссіз калып отыр.Тек
- 60 - 75 қарттайғандар;
- 75 - 90 кәрілер;
- 90 - жастан жоғары ұзак өмір сүрушілер.
Өркениет орташа өмір сүру жасын - 70 жаспен қамтамасыз
Қоғамдағы қартаю мәселелерін геронтология ғылымы зерттейді, ол қарттықты биологиялык,
Биологиялық тұрғыдан қарстырған кезде, карттықтың физиологиялыкқ жағы, ал психологиялық
Бұл өлшемдер, өз кзезегінде үш әртүрлі бағытты иемденеді:
- қартайған адамдардың жеке бастық қобалжуы, (бұл жерде қарттық
- қарттайған адамдардың қоғамдағы ұмтылыс дәрежесін анықтау;
- мемлекеттің әлеуметтік саясаты деңгейінде карттық проблемалары мен оларды
Қарттыққа қатысты әлеуметтік экспектация, қараңғы түстерге боялып. қарттық кедейілікпен,
Мәселен К.Винтор қартайған адамдар жайлы стереотипті пікірлер жинағын атап
1) барлык карттар бір - біріне ұксас;
2) картайған адамдар әлеуметтік тұрғыдан ескерусіз қалады;
3) олардың көпшілігінің денсаулығы әлсіз;
4) жұмыстан босатылу әйел адамдарға карағанда, ер адамдарды қатты
5) көптеген қарт адамдар өз отбасыларын шектелген;
6) қарт адамдар жыныстық өмірге қызығушылық танытпайды және оған
7) қарт адам оқуға қабілетті емес;
8) жас келген сайын ақыл - ойлық сапа төмендей
Біріншіден, бұл мына сипаттамаларды қозғайтын демографиялық және
макроэкономикалық проблемалар:
- тууды көрсететін көрсеткіштер;
- өмір сүру ұзақтылығы, әсіресе, ұзақ өмір сүрудің жоғары
- әртүрлі ұрпақтар арасында материалдық ресурстарды тарату;
- қартайған адамдар зейнеткерлердің өмір сапасын жақсарту және қажетті
- еңбек ету өнімділігінің деңгейі.
Екіншіден, әлеуметтік қатынастар сферасында атаулы өзгерістер болады:
- отбасылық - туыстық қарым - қатынас кұрылымында:
-әртүрлі ұрпактардың бірін - бірі қолдау құрылымында;
-болашак мамандыкты таңтау сипатында;
- потенциалдық еңбекпен камтамасыз ету кұрылымында:
‡шіншіден, демографиялық кұрылымның өзгеруі еңбек нарығына ықпал етеді:
-саналы және дене еңбегі қатынастарында өзгеріс болады және қоғамның
- қартайған шақта еңбек етушілерді кайтадан мамандандыру қажеттілігі туындайды;
- қартайған еңбек адамдарының қарым - қатынасы өзгереді және
- қартайған шақта адамдардың кәсіби бағыттылығы мәселесі туындайды;
- ер адамдар мен әйел адамдар арасындағы тепе -
- бастауыш және орта білім беру ұзақтылығы көбейеді, яғни,
- жұмыссыздыққа қатысты әлеуметтік пробелмалардың сипаты өзгереді және оны
- зейнеткерлікке шығудың жастық шекарасы артады.[15],[16]
Төртіншіден, өзгерістер қартайған адамдардың функциональды қабілеттерін және денсаулықтарының күйін
- қартайған адамдардың алынған білімдерінің функциональды түрде ұсталады, қарта
-қарт адамдар еңбек нарығында және макро - немесе микродеңгейлерде
-қарт адардарға көмек көрсету мен оларға әлеуметтік қызмет көрсетудің
- қарт адамдарға әлеуметтік және медициналық қызмет көрсетудің тиімділігі
Әрине біз атап өткендеріміз, қоғам өмірінің объективті өзгерсітерінің толык
Ғалымдардың басқа топтары, керісінше, қарт адамдардың бар болуы қазіргі
Кейбір аймақтарда жүргізілген «қарт адамдардың әлеуметтік ұстанымдары» атты зерттеулер
-өмірлік жетістіктерге деген, пессимистік көзқарастар, сананың фрустациясы;
-қазіргі билік басыларына деген негативті қатынас («бұрын жақсы болып
-мемлекет саясатына деген субъективтік қызығушылықтың жоғарлығы және оған ықпал
-өмірге көңілдің толмаушылығы;
-өмір стандарттарының төмендеу: кедейшілік, маргинальдылықты кәдімгі дүниедей қабылдау.
Адамдардың бұл санаттарына жататындарда, жалпы және топтық нормаларға, дәстүрлерге
Қарт адамдардың мүмкіндіктері мен қабілеттіліктері қоғамға материалдық және рухани
Осы тұрғыда мынандай маңызды сұрактың туындауы мүмкін: жаңа жағдайлардағы
Дүниежүзілік бірлестіктің қарт адамдар орны мен рольдеріне қатысты концептуалды
Қарт адамдар өміріне жақсы жағдай жасау мықты әлеуметтік дамудың
Соның ішінде, қарт адамдарды олардың құқықтары жайлы құлақтандыру, соның
Соңғы жылдары қарттар күнінің аталып өтуі жасырын емес. Жыл
Қарт адамдарды қолдау мақсатындағы тиімді шаралар іздеу мен жүзеге
Бұл мыналарды өзгертуден туындайды:
-қартаюдын калыпты, патологиялық және оптимальды үрдістерін айыра білу;
-жеке тұлғалык әргүрлілікті есепке алу (қарт тұрғындардың гетерогенділігі);
-қарт адамдардың потенциалды кор қабілеттіліктерінің ыңғайлысын есепке алу;
-қорлық қабілеттіктердің жастық жаму мүмкіндіктері мен қоршаған ортаға өзгешіліктерін
-пысықталған теория мен практиканы есепке алу, сонымен қатар жеке
-жастық негативтік өзгерістерді есепке алу;
-қарт адам психикасының ыңғайлылығы мен созылмалылығы.
1.3 Қарт адамдармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың мағынасы
Қарт адамдардың әртүрлі болуы олармен әлеуметтік жұмыс істеудің әртүрлілігін
Бүгінгі таңда әлеуметтік саясаттың стратегиясы қарт адамдармен әлеуметтік жұмыс
Енді осы аталғандарға жеке — жеке тоқталып өтеміз.
Ресей ғалымдарының пікірінше, селекция қарт адамдардың жасы келген сайын
Мұнда жеке бас сұраныстары нағыз шындыкпен сәйкестендірілуі қажет, бұл
Оптимизация әлеуметтік жұмыс бойынша мамандардың көмегімен қарт адамдар өздерінің
Компенсация - бұл қосымша көздерді жасау, бейімделу үрдісінде жастық
Осылайша, егер қоғам қарт адамдарға әлеуметтік практика стратегиясын қабылдауға
Қарт адамдармен әлеуметтік жұмыс жасаудың- мәні неде? Жалпы қарт
Ең алдымен әлеуметтік қызмет көрсету мекемелері тораптарын жасау, тұрғындар
Әлеуметтік жұмыс «үшінші жастағы» адамдардың жағымды потенциалдарын шығаруға ықпал
Қарт адамдармен жұмыс істеудің арасында мңызды орынды қарт адамдармен
1) үйде әлеуметтік қызмет көрсету бөлімі;
2) күндізгі бөлімдегі әлеуметтік қызмет көрсету;
3) жедел әлеуметтік көмек көрсету бөлімі.
‡йде әлеуметтік көмек көрсету мыннадай қызметтерді жүзеге асырады:
- үйге азық – түлік, ыстық тағам және алғашқы
- тұрғын - үй төлемдерін, коммуналдық және басқа да
- үй - жайында пайдаланган заттар мен нәрселерді жууға,
- медициналық көмек алуға әрекеттесу, соның ішінде сауықтыру -
- әлеуметтік - медициналық экспертизадан өтуге әрекеттесу;
- санаториялық - демалу мекемелеріне жолдама алуға, соның ішінде
- зейнеткерлік камсыздандыру сұрактарын шешуге және басқа әлеуметтік төлемдерді
- үйді жөндеуді, отынмен қамтамасыз етуді, үй алдындағы телімдерді
- кітаптармен, газет - журналдармен камтамасыз ету және концерттерге,
- хат жазуға, құжаттарды толтыруға соынн ішінде үйді айырбастау
Қазіргі таңда мыңдаған жалғыз қарт адамдарға үйден қызмет көрсетіледі.
‡йде қызмет көрсетлітін қызметтердің көпшілігі тегін аткарылады, кейбір қызметтерді
Қызмет көрсетуден түскен қаржы, орталык есебіне түседі де, оны
Әлеуметтік қызмет көрсету орталыктарының көпшілігінде стационарлық, бөлімдер жұмыс істейді.
Күндізгі бөлім қарттардың жалғыздығымен, момындығымен күреседі. Мұнда дәрігерлік алды
Ал осы көрсеткіштер біздің елімізде де осындай деңгейде емес
Әлеуметтік қызмет көрсету орталықтары зейнеткерлердің тұрғылықты жерлеріне байланысты, олардың
Жедел әлеуметтік көмек көрсетудің басты міндеті - қажетсінетіндерге жедел
Осы аталған әрекеттің негізгі бағыттары мынандай:
- ыстық тағаммен немесе азық - түлікпен камтамасыз ету;
- ақшалай және заттай көмек көрсету;
- медициналық - әлеуметтік бөлімдерге жіберу;
- тұрмыстық, заңгерлік, психологиялык көмек көрсету, жұмыс іздеу және
- тұрмыстық техника мен шаруашылық бұйымдарын прокатка алуын ұйымдастыру;
- өзара көмектесу кассасын және т.с.с кұру.
Өз тұрмыс жағдайын ұйымдастыруда, шаруашылығын жүргізуде киыншылыққа ұшырайтындарғ, қандай
Ресейде әлеуметтік көмектің түрлерімен жылына 6-7 млн пайдаланады. Қазақстан
Сонымен қатар, Тащев тобы жүргізген әлеуметтік зерттеулер нәтижесі, қарт
Республикамызда және көршілес Ресей елінде факті түрінде 2-4 түрлі
Мәселен, ыстық тағамды жеткізіп беруде қарт адамдардың 24 пайызы
Тұрғындардың қартаюына байланысты туындап отырған, әлеуметтік проблемелардың көптүрлігі мен
Міне сондыктан. психологиялык - педагогикалык, әлеуметтік - мәдени, реабилитациялық,
Қарт адамдарға әлеуметтік қызмет көрсету мекемелері арасында тұрғындарды әлеуметтік
Қазірі таңда аталған мемлекет қызметіне зәру адамдар саны артпаса,
Өкінішке орай, қарттардың барлығын үй - интернаттармен қамтамасыз ету
Соңғы жылдары елімізде Ресей және басқа да дамыған елдер
Қарт адамдарды үй - интернаттармен қамтамасыз ету еліміздің аймағында
Қарттардың үй - интернаттарға деген қажеттіліктерін қанағаттандыру даулы мәселе.
Осы қажеттіліктер деңгейі, мемлекеттің әлеуметтік - экономикалық факторына байланысты
Соңғы жылдары үй- интернаттар жұмысын ұйымдастыруға койылатын талаптар күрт
- осы мекемелерге түсетін контингенттердін бірден картаюы, ең алдымен
-олардың арасындағы ауыр наукастардын көбеюі:
-түскендердің әлеуметтік құрамын ың өзгеруі, олардың көпшілігі -зйнетакы алады;
-медициналық және әлеуметтік, сонымен қатар басқа да қызмет түрлеріне
Қарт адамдардың үй — интернаттарға түсу себептері де, өзгерді.
‡й - интернаттардың көпшілігінде қарт адамдар жылдар бойы тұратын
Шағын үйлерді карттар өздері үйренген пәтерлік үйлер жағдайына жақындату
Сонымен қатар, қарт адамдарға арналған уй - интернаттардың орналасқан
Карт адамдарды үй - интернаттарға орналастырудың тағы бір ең
Қарт адамдарды әлеуметтік қызмет көрсету орталығына дайындау, сол орталық
2.1 Қазақстандағы қарт адамдармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыстың жағдайы
Соңғы жылдары басқа елдердегі сияқты біздің елімізде де жалғыз
Планетамыздың халкы қартаюда. Сонымен қатар ол үрдіс жылдам жүруде.
Қазақстан Республикасы бойынша қарт адамдар саны, яғни зейнеткерлер саны
Қазіргі күрделі кезеңде зейнеткерлерді ауызға алсак, олардың бүған дейін
«Атаңа не істесең, алдыңа сол келер» демекші, біз ата
Өкінішке орай, казіргі кезде қазақ санасына сыйлайтынын «карттар үйлері,
Осындайда Жан Жак Руссоның «Жастық шақ - даналықты меңгеруге
Өткен жылдар легін ой елегінен өткізер болсақ, қарттардың тұрмыс
Әр жылдың 1 - қазанының Халыкқралық егде адамдар күні
Тек мойындап кою аз, сол үшін, оларды кұрметтеу де
Қазақстанда 1 млн. 629 мың зейнеткер бар десек, соның
Қамқорлыққа мұқтаж жалғызбасты қариялар саны күн санап көбейіп келеді.
Жалғызбасты карттарға үйле қызмет көрсетіледі. ‡йде әлеуметтік қызмет көрсетудің
Әлеуметтік қызметкерлер аптасына екі рет жалғызбасты жанның үйіне барып,
Қазақстан әлеуметік қызмет көрсетудің бірден - бір - жолы
Қарттарға әлеуметтік қызмет көрсетудің маңызды жолы - бұл қарттарды
«Алтыға дейін бала ерке, алпыстан кейін қарт ерке» дейді
Өмірдің күзі – кәрілік әр адам баласының басына түсетін
Шет елдермен салыстырғанда Қазақстанда қарттардың ұйымы немесе бірлестігі санаулы.
Батыстың өзімшіл психологиясы казіргі жастарға әсер етпей койған жоқ.
Арнайы медициналық кабинеті, күзеті және бос уақыттарында шахмат, үстел
Қазір мүндай үйде тұрғысы келетін қарттар саны жоқ жалғызбастыларға
Елімізде «Қазақстан Республикасының ардагерлер ұйымынан» басқа қарттар ұйымы немесе
Кесте 1
Қарттар мен мүгедектерге арналған интернат үйлер
2000 2001 2002 2003 2004
Қарттар мен мүгедектерге арналған интернат үйлерінің саны (үлкендерге, барлығы)
Бұның ішінде: орын, мың 14,5 13,5 13,4 13,4 13,9
Мүгедек балаларға
арналған интернат үйлерінің саны, барлығы 18 17 17 17
Бұның ішінде: орын, мың 3,3 3,2 3,1 3,1 3,1
Өмір сүретін мүгедек балалар, мың, адам 3,1 2,9 2,7
Қазақстан Республикасы еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметі бойынша
Осы Қарттар мен мүгедектерге арналған жалпы үлгідегі мемлекеттік медициналық-әлеуметтік
МӘҰ денсаулығының жай-күйі бойынша басқа адамның тұрақты күтіміне және
Мамандандырылған медициналық ұйымдарда стационарлық емдеуді талап ететін ауру процесінің
МӘҰ заңды тұлға болып табылады және кұрылтайшысы оны колданыстағы
МӘҰ өз қызметін кұрылтай кұжаттарына сәйкес медициналық қызметке арналған
МӘҰ өз қызметінде Казакстан Республикасының колданыстағы заңнамалық және өзге
МӘҰ-ның негізгі міндеттері қамқорлықтағы адамдарға үй жағдайларына жақындатылған жағдайлар
МӘҰ функциялары:
1) қамқорлықтағы адамдардың дербес құкықтылығын және қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
2) әлеуметтік қызметтер көрсету;
3) медициналық, әлеуметтік және кәсіби оңалтуды жүргізу;
4) қолайлы моральдік-псхологиялық ахуал жасау;
5) қамқорлыктағы адамдарды олардың құқықтары, әлеуметтік қызметтің көлемі мен
6) келушілерді қабылдау үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз ету;
7) қамқорлыктағы адамдардың сақтауға тапсырған жеке заттарының және құндылықтарының
8) қамқорлықка мұқтаж адамдарға қатысты МӘҰ әкімшілігіне жүктелген функцияларды
Қамқорлықтағы адамдардың мүліктік мүдделерін қорғау үшін қажетті жағдайларда және
9) қызметшілер еңбегін ұйымдастыруды жетілдіру және оның біліктілігін арттыру;
10) қамқорлықтағы адамдарға қызмет қөрсетудің және оларды ұстаудың сапасын
11) МӘҰ-ның қаржы-шаруашылық қызметін жүзеге асыру;
12) МӘҰ Жарғыларына сәйкес өзге де функциялар.
Мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде (бұдан әрі - ММӘМ) заң бойынша
Ерекше жағдайларда Ардагерлер кеңесінің, мүгедектер істері жөніндегі кеңестердің шешімі
Ұлы Отан соғысының мүгедектері, қатысушылары және соларға теңестірілген адамдар
Зейнеткерлер мен бірінші, екінші, үшінші топтағы мүгедектер қатарындағы тұру
ММӘМ-ге әлеуметтік қызмет көрсетуге жіберуді облыстық (республикалық маңызы бар
Адамдарды әлеуметтік қызмет көрсетуге қабылдау мынадай кұжаттардың:
1) өтініш
2) уәкілетті органнын жолдамасы (ММӘМ әлеуметтік қызмет көрсетуге қабылдау
3) жеке басы куәлігі;
4) салык төлеушінің тіркеу нөмірі берілгені туралы куәлігі;
5) әлеуметтік жеке код берілгені туралы куәлігі;
6) медициналық карта
7) амбулаториялық картадан үзінді көшірме;
8) зейнеткерлік куәлігі (зейнеткерлік жастағы аламлар үшін);
9) ҰОС мүгедектерінің, қатысушыларының және соларға. теңестірілген адамдардың мәртебесін
мүгедектер үшін қосымша:
10) мүгедектігі туралы анықтамадан үзінді көшірме;
11) мүгедекті жеке оңалтудың бағдарламасынан үзінді көшірме негізінде жүзеге
Қамқорлықтағы адамдарды ұстау жағдайлары санитарлық-эпидемиологиялық нормаларға, қауіпсіздік талаптарына, оның
МӘҰ ғимараты оған кедергісіз баруды, онда болудың, ғимараттың ішінде
МӘ‡ ғимаратының ішкі үй-жайлары көлемі, орналасуы және конфгурациясы жағынан
Құрылтайшы МӘҰ-ды казіргі заманғы техникалық жарақтандырылуын камтамасыз етеді.
МӘҰ-да ұстаудың бескүндік (алты күндік) режиміне рұксат етіледі.
Қамқорлықтагы адамдар бөлмелер бойынша денсаулығының жай-күйі. жынысы және жеке
МӘҰ-да тұратындар қатарындағы ерлі-зайыптыларға бірге тұру үшін окшауланған үй-жай
Әлеуметтік қызмет түрлері әлеуметтік қызмет көрсетудің мемлекеттік стандарттарында көзделгеннен
Әлеуметтік қызмет көрсету кезінде қамқорлыктағы адамның жасы мен денсаулығының
Қамқорлықтағы адамға көрсетілетін әлеуметтік қызмет түрлепінін кезеңділігі мен түрлерін
МӘҰ-да тұрудың тәртібі, уәкілетті орган немесе кұрылтайшы бекітетік Ішкі
Қамқорлықтағы адамдардың бағалы заттары және кұнды кағаздары, оларды иесі
Егер денсаулық жағдайы бойынша осы жұмысты істеуге тыйым салынбаса,
Қамқорлықтағы адамдарға зейнетакылар, жәрдемақылар және өзге де әлеуметтік төлемдер
Қамқорлықтағы адамды МӘҰ-нан шығару:
1) қамқорлықтағы адамның өтініші бойынша;
2) мүгедекке үшінші топ мүгедектігі тағайындалғанда (ММӘМ-де тұратын адамдар
Қамқорлықтағы адамның жеке уәждемесі бойынша уақытша (үш айға дейінгі
Туыстарына (өзге де адамдарға) барып-келу сапарына байланысты шығыстар өтелмейді.
Қамкорлықтағы адамдарды МӘҰ-нан психоневрологиялык медицималық-әлеуметтік мекемеге ауыстыру медициналық ұйымның
Бір өңірде орналасқан МӘМ-нен өзге өңірде орналасқан МӘҰ-ға ауыстыру
Әлеуметтік қызмет көрсетуге қарсы айғактамалар болған кезде қамқорлыктағы адамдар
Қамқорлықтағы адамдар мынадай жағдайларда:
1) Ішкі тәртіп ережесін тұрақты (үш реттен артық) түрде
2) қамқорлықтағы адам соттың шешімі бойынша ішімдікке салынудың немесе
әрекет ету кабілетінің шектеулілігі соттың шешімі бойынша жойылған жағдайда
3) камқорлықтағы адам, МӘҰ әкімшілігін хабардар етпей, МӘҰ аумағынан
МӘҰ аумағынан шығып кеткен адам жалпы неғізде ғана қайта
МӘҰ әкімшілігі қамқорлықтағы адамды шығарған, ауыстырған немесе шығарып жіберген
Қамқорлықтағы адамның шығарылуы, уақытша шығарылуы, ауыстырылуы немесе біржола шығарылуы
Камқорлықтағы адамды шығару, уақытша шығару, ауыстыру немесе біржола шығару
МӘҰ директорын уәкілетті орган немесе кұрылтайшы қызметке тағайындайды және
Директор МӘҰ жұмысын ұйымдастырады және МӘҰ санитарлық-гигиеналық және техникалык
Директор сенімхатсыз МӘ‡ атынан әрекет етеді, мекемелер мен ұйымдарда
Құрылтайшы штат санын әлеуметтік қызмет көрсетудің мемлекеттік стандарттарында көзделгеннен
Директор медициналық және өзге де кадрларды іріктеуді және орналастыруды
Директор МӘҰ қызметіне қатысты бұйрықтар шығарады, еңбек заңнамасына сәйкес
МӘҰ әкімшілігі мен қызметшілері қамқорлығындағы адамдардың құқықтары мен мүдделеріне
МӘҰ жанында қамқорлықтағы адамдар арасынан мәдени-тұрмыстық комиссия (бұдан әрі
МТК МӘҰ директоры бекітетін Мәдени-тұрмыстық комиссия туралы ереже негізінде
МТК туралы ереже уәкілетті органмен немесе кұрылтайшымен келісілуге тиіс.
МӘҰ-де міндетті түрде МТК төрағасында немесе МӘҰ әкімшілігінде сақталатын
Шағымдар мен ұсыныстар кітабы камқорлықтағы адамдардың, олардың туыстары мен
МӘҰ директоры Шағымдар мен ұсыныстар кітабын апта сайын, ал
МӘҰ әкімшілігі, Құрылтайшы мен уәкілетті орган өтініштер мен ұсыныстарға
Заңды және жеке тұлғалардан қаражат аудару ушін МӘҰ-ның демеушілік,
Қамқорлықтағы адамдарды ұстаудың, қамсыздандырудың, оларға әлеуметтік қызмет көрсетудің сапасын
Жалғыз басты адамдар әлеуметтік жұмыстың маңызды объектісі саналады.
Жоғары бөлімдерді нарыктық экономиканың кезеңінде жеке тұлғаға әлеуметтік, экономикалық
Әлеуметтік қызметкер жалғыздык терапиясынын әдістемеснін жақсы меңгеру қажет. Әрбір
Жалғыздық терапиясы мына үш принципті канағаттандыру қажет:
1. жеке адамды ортаға үйрету;
2. жеке тұлғаның психоәлеуметтік жасалуын өмірлік үрдіс ретінде түсіну;
3. жеке адамдның калыптасуының әлеуметтік - мәдени факторларын есепке
Жалғыздыктын алдын алу оған диагноз қоюмен тікелей байланысты. Жалғыздықтың
Қазіргі таңдағы жалғыздыкты тудыратын факторлар қатарын сипаттап көрелік.
1. «Жеке автономия» факторы
Біз тәуелді болып отырған бүгінгі өркениет, әркімнің бойында өзіндік
2. Урбанизация факторы - бірнеше моменттерге таралады. Солардың екеуін
3. Көпшілік коммуникация факторы. Көпшілік коммуникация кұралдары ( радио,
4. «Ақпараттык жарылыс» факторы. Бүгінгі таңдағы ақпараттардың артык болуы,
Сонымен адамдарды толыкканды қарым - қатынас жасауға калай шақырамыз?
Осы бағыттағы көп жұмыстардың арасында маңызды орынды адамдармен психологиялық
«Дискоммуникация синдромымен» күресу үшін жақсы койылған және тармакталған психологиялык
Қарым - қатынас адамдардың кәсіби әрекетінің түрлерінің бөлінбес бөлігі.
Қарым - қатынас жасауда маңызды орныды серіктесіңе кызығушылық таныту,
Қарым - қатынас қарт адамдарды жалғыздықтан құтқарудың қаруы ретінде
Соңғы жылдары елімізде, Ресейде және де баска да елдерде
Жалғыздыктың алдын алудың келесі факторы жеке болғысы келетін адамның
Аталған проблеманы әлеуметтік қызметкерлер жүйеллілік әлеуметтік тұрғыдан қарастырады.
Халықты жұмыспен қамтамасыз ету, кедейшілікке қарсы күрес, кемтарлар мен
Ескіден қалған бір тағылым - ақсак Темір Қожа Ахмет
Қазіргі заманда кайырымдылық пен мейірімділік мәселерше жаңаша карау -
«Қайырымдылық» республикалық акциясын өтуі Батыс Қазақстан облысында жалғызбасты карттарға
Шымкент каласында 40 коммерциялық нүкте, 85 жалғызбасты карттар мен
Мүгедектерге кайырымдылық кемек коры: түрмьісы төмен азаматтарды қолдау жалпы
Рухани қорлар: «Шапағат» қайырымдылық қоры; «Иман» қайырымдылық коры; «Қазығұрт»
Тұрмысы төмен азаматтарға қайырымдылық көмек қорлары: тұрмысы төмен азаматтарды
2.2 Өскемен қаласындағы «Ульба» орталығындағы қарт адамдардың іс -
Өскемен калалық аймақтық медико - әлеуметік «Ульба» зейнеткерлік қоғамы
Негізгі функционалдық міндеті - жалғызбасты және жаслғызбасты қартайған адамдар
«Ульба» орталығынын әрекеті Республикалык кедейшілікке карсы стратегиялык жоспар, Республикалык
Қазіргі таңда «Ульба» орталығында қызмет атқаратындар:
1. Зейнеткерлер мен мүгедектерге үйден қызмет көрсету бөлімі, онда
2. Күндізігі бөлім, онда жалғызбасты адамдар ГУСЗН жолдамаларымен
- 30 адамнан 15 күнге және 3 балалардың демалатын
3. «Құрдастар» клубы, онда 35 зейнеткерлер әр түрлі қызығушылықтары
4. «Рябинушка» атты қалалық ардагерлер хоры. Хордың мүшелері 30
5. 5 мамыр 2003 жылдан бастап мүмкіншілігі шектеулі балаларға
«Ульба» орталығында барлығы 149 адам еңбек етеді.
‡йге қызмет ету 770 жалғызбасты және жеке тұратын зейнеткерлер
Кесте 2
‡йге қызмет ету саны
Бақыланатын кезең Көмек көрсетілетін адамдар саны Саны бойынша
2001 760 10,2
2002 762 10,0
2003 770 10,0
Еңбек және тұрғындарды әлеуметтік қорғау Министрлігінің №57 Жарлығын ескере
Аталған орталықта бақыланатын мүгедектер мүгедектігіне байланысты топтарға былайша бөлінеді
Кесте 3
Мүгедектер тобы
Мүгедектер 2001ж 2002ж 2003ж
саны % саны % саны %
Барлығы 327
323
320
I топ
мүгедектері 61 18,6 60 18,57 50 16,6
II топ
мүгедектері 217 66,3 214 66,25 197 61,6
III топ
мүгедектері 17 5,2 15 4,64 15 4,6
Бала кезден мүгедектер 14 4,3 17 5,3 16 5,0
Соның ішінде ИОВ және УВОВ мүгедектер 18 5,6 17
Жалғызбасты енбекке қабілетсіз
адамдар 433
439
470
Осы аталғандарды сараптай отырып, мүгедектер арасында негізгі топты II
Кесте 4
Қарт адамдардың жасына қарай топтасуы
Жасы 2001ж 2002ж 2003ж
саны % саны % саны %
30-жасқа дейін
1 0,13
50- жасқа дейін 10 1,3 8 1,1 9 1,1
60-жасқа дейін 34 4,4 23 3,1 20 2,5
70-жасқа дейін 101 13,5 104 13,6 123 15,9
80-жасқа дейін 419 55,1 423 55,5 380 49,6
80-жастан асқан 196 25,7 203 26,6 238 30,8
«Ульба» орталығында қарт адамдар төмендегідей бақыланады (жастары бойынша топтастырылады):
- 60- 74 - қарттық жас
- 75-89-кәрілік жас
- 90 және одан да ұзак өмірсуретіндер - 22
- Кәрілік жастағы адамдардың барлығы - 55,5%
Жыл сайын аталған жағдай да сакталып отырады. (Қосымша 2)
Кесте 5
Жынысы бойынша топтастыру
Жасы 2001ж
2002ж
2003ж
саны % саны % саны %
әйелдер 632 83,2 638 83,78 658 85,4
Ер адамдар 128 16,8 124 16,3 112 14,5
Қараудағы адамдар арасында бақыланған кезеңде әйелдер басым, 83,2 пайыздан
Жыл сайын барлық жалғызбасты және жалғызтұратындардың 90,8 пайызы орыс
Ауырлық тобына қарай, біздің бақылауымыз келесідегідей болады:
Кесте 6
Ауырлық тобы
Ауырлық
тобы 2001ж 2002ж 2003ж
саны % саны % саны %
2 ауырлык тобы 165 21,7 151 19,8 155 20,1
3 ауырлық тобы 375 49,0 108 53,6 376 48,8
4 ауырлык тобы 197 25,9 191 25,0 228 29,6
5 ауырлық тобы 16 2,1 12 1,6 11 1,4
«Ульба» Орталығында негізінен өз пәтерлері аймағында ғана козғала алатын
Осындай контингент 49,0% пайыздан 53,6% - ды кұрайды да,
Жыл сайын аталған орталықта аз камсыздандырлығын қарт адамдарға да
Кесте 7
Аз қамсыздандырылған қарт адамдар
Зейнетақы көлемі 2001ж 2002ж 2003ж
теңге % теңге % теңге %
5000 теңгеге дейін 327 43,0 462 61,7 28 4
5000-7000 теңге 240 31,4 197 25,9 219 28
7000-10000
477 61,9
10000 теңгеден жоғары
46 5,9
‡кіметтің зейнетакы көлемін көбейтуге байланысты жасап жатқан бағдарламалары зейнетакылык
Кесте 8
Көмек көрсетілетш адамдар саны
2001ж 2002ж 2003ж
саны % саны % саны %
Қызмет көрсетуге алынғандар 166
157
142
Қызмет көрсетуден босатылғандар 167
171
111
-кайтыс
болғандар 61 36.5 55 32,1 56 50,4
-кетіп қалғандар 20 12,0 41 23,9 27 24,4
-арыз бойынша 73 43,7 75 44,0 20 18
‡й -интернатка 13
8 7,2
Тізімнен алынатындардың арасында 13 адам үй -интернатка; 61-каптыс болғандар;
Қазіргі таңда колдауға алынатын адамдарға үйде қызмет көрсету Еңбек
2002 жылы - 984 тексеру актісі, соның ішінде үйде
Кесте 9
Емделуге жататын адамдар саны
жыл Жатқызуға зәрулер Жатқызыл ғандар Соның ішінде Болотов клиникасына
ішінде
ХОСПИС Басқа
Стационарлар
2000 107 89(83,6%) 4 6 79
2001 156 156(100%) 3 17 136
2002 176 176(100%) 4 9 163
2003 169 169(100%) 1 31 137
Жаткызылғандардың ең кебі 2002 жылы 176 адам. Хосписте 9
Өскемен каласындағы медико - әлеуметтік с»Ульба» оталығында әлеуметтік қызметкер
Менің негізгі жұмысым жалғызбасты және мүгедек зейнеткерлерге көмек көрсету.
2.3 Шетелдердегі әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінің ерекшеліктері
Республикамыздағы әлеуметтік қызмет көрсету мекемелері мен өндірі терінің жұмыстарының
Дамыған елдерде әлеуметтік қызмет көрсету муниципалитет аркылы, әлеуметтік көмекке
Муниципальді бөлім мынандай маңызды қоғамдық міндеттерді шешетін мемлекеттік мекеме:
- накты адамдарға, отбасыларға өздерін материалды қолдау үшін, басқа
- Балаларды қажетті нәрселермен жабдықтау үшін, үшін ата –
- Нашакорлар мен ішімдікке әуес адамдарға әр түрлі көмектер
Еңбекке жарамсыз немесе қартайған адамдарға, отбасыларына қосымша төлемақылар мен
Әлеуметтік қызмет көрсету мекемелері онша үлкен емес, оларда 10
Әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінде жұмыс істейтін қызметкерлер мынандай жұмыстарға
- ата - аналар мен балаларға бақылау жұмыстары;
- қатты ауырған адамдармен, мүгедектерге және олардың отбасына әлеуметтік
- қарттарға әлеуметтік қолдау көрсетеді;
- ішімдікке әуес және нашакорларға әлеуметтік қызмет көрсету.
Әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінін «Әлеуметтік көмек туралы» заңға сүйене
- адамдарды өмір сүру деңгейін жақсарту бағытында экономикалық және
- мүкіншілігі шектеулі адамдардың қоғамда калыпты өмір сүруі үшін,
Заңның басты көңіл аударатыны, адамның қоғамда өмір сүруі үшін
Әлеуметтік қызмет көрсету мекемесінің мамандары арызданушының қиыншылықтарына жалпылама сипаттама
Сонымен қатар әлеуметтік қызмет көрсету мекемелері өздері көмек жасаған
Дамыған елдер әлеуметтік қызмет көрсету бағдарламасы бойынша адам мынандай
1. арызданушының өзін камтамасыз ететін қоры болмаған жағдайда;
2. арызданушыға күтім немесе бақылау қажет болған жағдайда. Әлеуметтік
Дамыған елдер практикасында атап айтқанда, Германия, Америка, Англия және
2.4 Қарт адамдармен жүргізілетін жұмыстың сапасын жақсартуға арналған ұсыныстар
Бүгінгі таңда планетамыздағы өзекті мәселелердің бірі, планетадағы тұрғындардың қартаю
Қарт адамдар мәселесін шешуде, әр түрлі ғылым салалары ат
Осылардың зерттеулеріне сүйенетін болсак, бұл проблеманың одан әрі етек
Қарт адамдар қоғамымыздағы кез келген тұлға сияқты, қолайлы өмір
Осы тұрғыда, қарт адамдарға әлеуметтік қызметкерлер көмекке келеді.
Біздің пікірімізше, Қазақстандағы қарт адамдармен жүргізілетін әлеуметтік көмектің жағдайы
Бұның себептері, елімізде бұл күндерге дейін әлеуметтік жұмыс аясында
Осыған орай осы жұмысымызда шетелдік тәжірибеге сүйенуді жөн көрдік.
Өскемен қаласында орналасқан «Ульба» орталығының жағдайы, шетел әлеуметтік қызмет
Сондықтан ұсынатынымыз біріншіден, қарт адамдарға көрсетілетін әлеуметтік қызмет орталықтары
Екіншіден, мамандардың білім деңгейін одан әрі көтеру, олардың да
‡шіншіден жалғызбасты адамдарға арналған орталықтар жеке сипатта болғаны абзал.
Казакстан Республикасындағы карттарға әлеуметтік көмек көрсетуді әлемдік денгейле көтеру
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмысымды «Қарт адамдармен жүрігізілетін әлеуметтік жұмыс» тақырыбта зерттеу
Дипломдық жұмысымыздың бірінші бөлімінде қарт адамдардмен әлеуметтік жұмыстың теориясы
Дипломдық жұмысымыздың екінші бөлімінде қарт адамдармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс
Осы жұмысты тұжырымдай отырып, мынандай қортындыға келеміз.
Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік іс- әрекет - басқа да мемлекеттердегі
Әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінің клиенттеріне тұрғындардың әлеуметтік көмекке зәру
Казакстан Респубикасы территориясында кабылданған әртүрлі заңдар мен нормативтік -
Әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінің объектілеріне жататын барлық тұрғындар қатарына,
Әлеуметтік қызмет көрсету объектілеріне әлеуметтік көмекке зәру жеке адамдар,
Әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінің жұмысы тиімді болуы үшін, әлеуметтік
Әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінде объектлерден, яғни әлеуметтік қызмет көрсету
Әлеуметтік қызмет көрсету жүйесінің жұмысы «оңға» басуы үшін объектілік
Әлеуметтік қызмет көрсету объектілерінің біріне және бастысына қарттар жатады.
Әлеуметтік қызмет көрсетудің бағыты мен мақсаттары қарт адамдардың ең
Қазақстан Республикасында қарт адамдарға әлеуметтік көмек көрсетудің бірнеше бағыттары
1) камқорлықтағы адамдардың дербес кұкыктылығын және қауіпсіздігін камтамасыз ету;
2) әлеуметтік қызметтер көрсету
3) медициналық, әлеуметтік және кәсіби оңалтуды жүргізу;
4) қолайлы моральдік-психологиялық ахуал жасау;
5) камқорлықтағы адамдарды олардың құкықтары, әлеуметтік қызметтің көлемі мен
6) келушілерді қабылдау үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз ету;
7) қамқорлықтағы адамдардың сақтауға тапсырған жеке заттарының және құндылықтарының
8) қамқорлыққа мұқтаж адамдарға қатысты МӘҰ әкімшілігіне жүктелген функцияларды
Қамқорлықтагы адамдардың мүліктік мүдделерін қорғау үшін қажетті жағдайларда және
9) қызметшілер еңбегін ұйымдастыруды жетілдіру және оның біліктілігін арттыру;
10) қамқорлықтағы адамдарға қызмет көрсетудің және оларды ұстаудың сапасын
11) МӘҰ-ның қаржы-шаруашылық қызметін жүзеге асыру;
12) МӘҰ Жарғыларына сәйкес өзге де функциялар.
Мемлекеттік медициналық-әлеуметтік мекемелерде заң бойынша оларды ұстауға және қамкорлық
Ерекше жағдайларда Ардагерлер кеңесінін, мүгедектер істері жөніндегі кеңестердің шешімі
Ұлы Отан соғысының мүгедектері, қатысушылары және соларға теңестірілген адамдар
Зейнеткерлер мен бірінші, екінші, үшінші топтағы мүгедектер қатарындағы тұру
тізбесін мемлекеттік емес медициналық-әлеуметтік ұйымдардың әкімшілігі дербес белгілеуі мүмкін.
ММӘМ-ге әлеуметтік қызмет көрсетуге жіберуді облыстық халықты әлеуметтік қорғау
Адамдарды әлеуметтік қызмет көрсетуге қабылдау мынадай құжаттардың:
1)өтініш
2) уәкілетті органның жолдамасы (ММӘМ әлеуметтік қызмет көрсетуге қабылдау
3) жеке басы куәлігі;
4) салық төлеушінің тіркеу нөмірі берілгені туралы куәлігі;
5) әлеуметтік жеке код берілгені туралы куәлігі;
6) медициналық карта
7) амбулаториялық картадан үзінді көшірме;
8) зейнеткерлік куәлігі (зейнеткерлік жастағы адамдар үшін);
9) ҰОС мүгедектерінің, қатысушыларының және соларға теңесгірілген адамдардын мәртебесін
мүгедектер үшін қосымша:
10) мүгедектігі туралы аныктамадан үзінді көшірме;
11) мүгедекті жеке оңалтудың бағдарламасынан үзінді көшірме негізінде жүзеге
Қамқорлықтағы адамдарды ұстау жағдайлары санитарлық-эпидемиологиялық нормаларға, кауіпсіздік талаптарына, оның
МӘҰ ғимараты оған кедергісіз баруды, онда болудың, ғимараттың ішінде
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Закон РК от 21 июня 1991г№ 692-ХІІ О
2. Закон Республике Казахстан от 30 июня 1992г,№ 1468-ХII
3. Закон Республике Казахстан от 18 декабря 1992г,№ 1787-ХII
4. Закон Республике Казахстан от 20 июня 1997 года
5. Постановление Правительства Республики Казахстан от 9 апреля 1999
6. Анатомия человека., М, 1973
7. Анатомия и физиология человека., М,1978
8. Анатомия человека., М, 1973
9. Анатомия и физиология человека., 1978
10.Городская программа по социальной защите населения.. Усть -
Каменогорск, 2002ж
1І.Жұмағұлов Қ. Әлеуметтік қамсыздандыру А., 2006ж
12.Право социального обеспечения / учебное пособие. Буянова М.О., Кондратеьева
13.Сонина В,А, Государственная политика в сфере бесплатного обслуживания: уроки
14.Сансызбаева Г.Н Система Социальной защиты населения и ее проблемы
15.Теория социальной работы Под редакцией Е.И.Холостовой М., 1999г.
16. Социалъная защита —М , 1998
17. Социальная защита инвалидов в Республике Казахстан А., 2006
18. Методическое указание по социальному работу Территориально - медико
19.Проблемы старения под ред.Фирсова.В.А. М., 1984
20.Фирсов М.В., Студенова Е.Г. Теория социальной работы М., 1999
21.Аймауытов Ж. Психология А., 1995
22. Амосев Н.М.Преодоление старости М., «Будь здоров» - 1996
23.Курбатов В.Н. Социальная работа М., - 1999.
24.Павленюк П.Д. Основы социальной работы Учебное пособие М.,1995
25.Государственный стандарт РК., Астана 2006
АННОТАЦИЯ
Дипломдық жұмысымыздың тақырыбы: «Қарт адамдармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс».
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі ретінде қарт адамдарды алдық.
Дипломдық жұмыстың зерттелу пәні қарт адамдармен әлеуметтік жұмыс.
Жұмысымыз ғылыми - әдістемелік әдіс - тәсілдер сипат алады.
Жұмысымызда мынандай эмпирикалық әдістер, яғни әңгімелесу, бақылау, сараптау, талдау
Дипломдық жұмыстағы негізгі сөздер: қарт адамдар, әлеуметтік жұмыс, әлеуметтік
Дипломдық жұмыстың болжамы бойынша, егерде қарттар мәселелерін анықтап, олардың
Жұмыс барысында отандық қарт адамдармен жүргізілетін әлеуметтік жұмыс жағдайы
Дипломдық жұмыс кіріспе, екі бөлім, ұсыныстар, корытынды және пайдаланған
58