МАЗМҰНЫ
Кіріспе....................................................................................................................3-5
І тарау. Қазақстан Республикасының салық жүйесінің қалыптасуы мен
1.1. ҚР–дағы салық реформасы......................................................................6-13
1.2. Салық жүйесінің элементтері мен салық салу
ІІ тарау. Қазақстан Республикасының салық жүйесінің құрылымы
2.1. ҚР –ның салық жүйесі................................................................................18-30
2.2. ҚР-дағы арнаулы салық режимдері...........................................................31-42
ІІІ тарау. ҚР-ның салық саясаты және салық салу
3.1. ҚР-ның салық саясаты және оның жүзеге асырылуы ...............................43-46
3.2. Салық салу перспективасы..........................................................................47-54
Қорытынды...........................................................................................................54-56
Қолданылған әдебиеттер.....................................................................................57-59
Қосымшалар
К І Р І С П Е
Әрбір елдің салық жүйесі оның спецификалық жағдайын көрсетеді. Әлемде
Қазақстанның Салық жүйесі ғылыми-техникалық прогресті ынталандыру, отандық өндірушілерді жоғарытехнологиялық
Нарықтық қатынастар жүйесінде әсіресе нарыққа өту кезеңінде салық жүйесі
Салық заңдылығымен қарастырылған жеңілдіктерді дүрыс қолдану, алынған қаржылық
Салықты қолдану жалпы мемлекеттік қызығушылық кәсіпорынның ұйымдастыру нысанына, бағыттарына
Салық көмегімен, біз кәсіпкерлер және барлық меншік нысанындағы кәсіпорындардың
Салық көмегімен, мемлекет өзінің қоғамдық қызметін жүзеге асыру үшін
Әкімшілік-директивті тәсілден басқаруды экономикалыққа өзгерту жағдайында салықтың ролі нарықты
Салық саясаты қазіргі уақытта реформалаудың тәсілдері және жолдарын анықтауда
Қазір батыс елдерде салық салу бойынша көптеген әдебиеттер бар,
Алайда, Қазақстандағы салық жүйесі жаңадан құрылып жатқандықтан, салық туралы
Көптеген елдерде әлеуметтік-экономикалық дамуында салық ролінің жоғарлауы келесілермен түсіндіріледі:
Мұндағы негізгі құрал барлық уақытта салық болып табылады. Осыдан
Салық реформасы сәйкес қайта құру нәтижесі және бұрынғы механизмді
Дипломдық жұмыс мақсаты, бұл Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің реформасын,
Мақсатқа сәйкес, дипломдық жұмыста келесі мақсаттар қойылып шешілген:
салық реформасының негізгі этаптары қарастырылған;
салық құрылымын реформалау;
заңды және жеке тұлғалардың табыс салығы қарастырылған.
Зерттеу объектілері – Қазақстан Республикасындағы, салық реформасы болып табылады.
Зерттеу көздері, салық реформасының проблемасы бойынша отандас және шетелдік
Дипломдық жұмыстың құқықтық және ақпараттық қамтамасыз ету негізінде салық
Жұмыс құрылымы кіріспе, үш бөлім, қорытынды, қолданылған әдебиеттер тізімі
І тарау. Қазақстан Республикасының салық жүйесінің қалыптасуы мен
1.1. ҚР–дағы салық реформасы
Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі даму сатысында және бір уақытта
Салық реформасының бірінші кезеңі (1992 жылдан бастап 1995 жылдың
Республикада салықтың 40 түрі қызмат етті:
жалпы мемлекеттік салық
жалпы міндетті жергілікті салық
жергілікті салық
Салық реформасының екінші кезеңі (1995 жылдың шілдесінен 1999
Бұл кезеңде салық саны 11-ге дейін кеміді. Олар жалпы
Салық және алымдар саны 18-ге өсті.
Салық реформасының үшәншә кезеңі (2000 жылдан бастап 2004 жылға
I кезең.
Салық жүйесін құруда өзінің жеке тәжірибесінің болмауынан Қазақстан негізінде
Нәтижесінде Қазақстанда, федеративті мемлекетке тән звенолы салық жүйесі құрылды:
Ол салықтың үш тобын қосты:
жалпы мемлекеттік
жалпы міндетті жергілікті салық және алым
жергілікті салық және алым
Салықтың көп мөлшері (43 түрі; 16 жалпы мемлекеттік, 10
Қазақстандағы салық жүйесін жаңғырту 1992 жылдан бастап өз бастауын
Қазақстан Республикасында салық жүйесінің даму тарихында негізгі орынды 1994
Заңдылық күш бар, Қазақстан Республикасының Президентінің «Жеке тұлғалардың табысына
Көрсетілген заңды актілердің қабылдануымен екі негізгі салықты есептеуде күрделі
Жеке тұлғалардың табысына салық салу ирегулярлық салық салудан, жиынтық
Заңды тұлға бөлімінде, өзгеріс келесі аспектілерде болды, пайдаға салық
Алғашқы рет, салық төлеушілер санына кәсіпкерлік әрекетпен алынған
Осыдан келе, Қазақстан Республикасындағы салық реформасының негізгі мақсаты ретінде
Нарықтық қатынасты ынталандыру;
кәсіпкерлерді белсенді қолдау
жеке салық төлеушілерді, алынған табысты әрекетке салуды ынталандыру
кең заңдылық базаны салық салуға келтіру
табысты екілік, үштік салық салудан қорғау механизмін құру
Салық салуда белгілі бір шынайлылыққа жету:
кедейлерді әлеуметтік қорғаумен қамтамасыз ету
алынатын табыс көзіне қарамастан салық салудың біртұтас шкаласын құру
мемлекеттің ұлттық және шекаралық қызығушылығын
салық салу жүйесін құрудың әлемдік тәжірибесін дәстүрлі қолдануға тырысу.
Осы мақсаттарға сәйкес Қазақстан Республикасындағы жарлық салық жүйесін өзгерту
2 кезең
2 кезең шарттары: салық ауыртпалығын төмендету, салық санын азайту,
Қазақстандағы салық жүйесін әлемдік стандартқп әкелу талаптарға негізінен 1995
Жалпы мемлекеттік:
Заңды және жеке тұлғалардан табыс салығы.
Қосымша құн салығы.
Акциз.
Бағалы қағаздармен операцияларға салық.
Жер қойнауын пайдаланушылардан әлеуметтік төлем.
Жергілікті салық және салым:
Жер салығы.
Заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне салық.
Көлік құралдарына салық.
Заңды және жеке тұлғалардың кәсіпкерлікпен айналысатыны үшін алым.
Аукциондық сатудан алым.
1999 жылдың 1 қаңтарынан бастап жалпы мемлекеттік салық және
1999 жылы 16 июльде Қазаөстан Республикасының Заңына сәйкес,
ҚР салық жүйесі жоғарыда көрсетілген құжаттарға сай, келесідей салықтарды,
Салық және бюджетке төленетін міндетті төлемдер:
Жеке және заңды тұлғалардан табыс салығы
Қосымша құн салығы
Акциздер
Бағалы қағаздарды теркегені үшін және мемлекеттік тіркеуге жатпайтын бағалы
Жерқойнауын пайдаланушыларға салық және арнайы төлем
Әлеуметтік салық
Қазақстан Республикасының шекарасында автокөліктердің өтуінен алынатын алым
Жер салығы
Заңды және жеке тұлғалардың мүлік салығы
Көлік құралдарына салық
Біріңғай жер салығы
Кәсіпкерлікпен айналысатын заңды және жеке тұлғаларын тіркегені үшін алынатын
Дербес іс әрекетпен айналысу үшін құқығын беретін лицензиялық алым
Аукциондық сатудан алым
Рынокта тауарды өткізу үшін алынатын алым
Алматы қаласының белгісін фирмалық атауда, қызмет көрсету белгісінде, тауар
«Қазақстан», «Республика», «Ұлттық» сөздерін фирмалық атауда, қызмет көрсету белгілерінде,
3 кезең
Үшінші кезеңнің негізгі мақсаты бюджетке қатысы бар мемлекеттік органдар,
Салық Кодексінің жаңа құрлымы үш бөлімнен тұрады:
Жалпы
Ерекше
Салықтық әкімшілік
Жалпы бөлім – салық заңдылығының «конститутциясы». Мұнда салық заңдылығының
Ерекше бөлімді қарастыратын болсақ мемлекет салық салу базасы мен
Салықтық әкімшілік бөлімінде поцессуальды сұрақтар қарастырылады. Қазіргі таңда бұл
Азаматтық Кодекстің көптеген аспектілері және оның ерекше бөлімінде, болашақ
Бюджетке төленетін салық және басқа да төлемдер (2002 жылдың
Салықтар
Корпоративтік табыс салығы
Жеке табыс салығы
Қосымша құг салығы
Акциз
Жерқойнауын пайдаланушылардың салығы және арнайы төлем
Әлеуметтік салық
Жер салығы
Көлік салығы
Мүлік салығы
Алымдар
Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым
Жылжымалы мүлікке құқықты мемлекеттік тіркеу және онымен байланысты мәмілелерге
Радиоэлектрондық құралдар және жоғары жиілікті құрылғыларды мемлекеттік тіркегені үшін
Механикалық автокөлік құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым
Теңіз, өзен және аз мөлшерді кемелерді мемлекеттік тіркегені үшін
Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым
Дәрі – дәрмектерді мемлекеттік тіркегені үшін алым
Қазақстан Республикасының шекарасына автокөлік құралдарының сапармен өтуінен алынатын алым
Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым
Аукционнан алынатын алым
Елтаңбалық алым
Лицензиялық алым
Телевизия және радио хабар ұйымдарына радиожелілік спектрді қолдануына рұқсат
Төлемақылар
Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы
Жер бетіндегі көздердің су ресурстарын пайдаланғаны үшін төлемақы
Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы
Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы
Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы
Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы
Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы
Кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы
Сыртқы жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы
Мемлекеттік баж
Кеден бажы
Кеден алымдары
Төлемақы
Алымдар
Салық жүйесінің элементтері мен салық салу принциптері
Салық салу – бұл нарықтық экономиканың дамуының маңызды факторларынының
Жалпы мемлекеттік салықтар мен алымдар;
Жергілікті салықтар мен алымдар;
Жалпы мемлекеттік салықтар мен алымдарға жатады:
Табыс салығы;
ҚҚС;
Акциздер;
Бағалы қағаздарды эммиссиясын тіркеу үшін алымдар;Жергілікті салықтар мен
Жер салығы;
Заңды және жеке тұлғалардан мүлікке салық;
Транспортқа салық;
Сонымен қатар, бюджетке келесідей алымдар төленеді:
заңды тұлғаларды тіркеу үшін алымдар;
кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғалардан алымдар;
қызметтің жекелеген түрлерімен айналысуға құқық үшін алымдар;
аукциондық сатулардан алымдар.
Салық қоғамның класстарға бөлінуімен және мемлекеттің қалыптасуымен, «... билікті
Қоғамның даму тарихында бірде-бір мемлекет салықсыз қызмет ете алмады,
Қазақстан Республикасының Салық Кодексі салық жүйесі құрылуының жалпы
Мұнда «салық, алым және басқа төлем деп сәйкес деңгейдегі
Барлық елдерде, барлық қоғамдық құрылымдарда салық ең біріншіден
Салықтық төлемдердің мазмұнына терең ұғыну үшін салық салудың негізгі
1. Мемлекеттің қоластындағылар үкіметтің шығындарын жабуға қатысуы қажет. Яғни
2.Кез-келген төлеуі тиіс салық дәл аныөталуы тиіс. Салық мөлшері,
3. Әрбір салық салық төлеуші үшін қолайлы уақытта және
4. Әрбір салық оны төлеушінің қалтасынан мемлекет кассасына түсетін
Адам Смттің принциптері олардың қарапайымдылығы мен түсініктілігіне байланысты ешқандай
болып табылды. Бүгінде бқл принциптер жаңа уақыт талабына
Қазақстан Республикасының салық заңдары салық және бюджетке төленетін басқа
Қазақстан Республикасының салық заңдарының ережелері осы Кодексте белгіленген салық
Салық салудың міндеттілігі принципі. Салық төлеуші салық заңдарына сәйкес
Салық салудың айқындығы принципі. Қазақстан Республикасының салықтары
Салық салудың әдiлдiгi принципi. Қазақстан Республикасында салық салу жалпыға
Салық жүйесiнiң бiртұтастығы принципi. Қазақстан Республикасының салық жүйесi Қазақстан
Салық заңдарының жариялылығы принципi. Салық салу мәселелерiн реттейтiн нормативтiк
ІІ тарау. Қазақстан Республикасының салық жүйесінің құрылымы
2.1. ҚР –ның салық жүйесі
Салықтық жүйе Қазақстанда 90-жылдардың басында енгізілді. Қолданылып отырған жүйені
Экономикалық реформаны Қаржы министрлігінің бағдарламасы бойынша өңдеу және осы
Нарыққа өту кезінде теориялық тұрғыдан алғанда Батыс Еуропа қолданған
Нарықтық жағдайға өту қай жағынан болса да жаңа салық
Осы салық жүйесі енгізілгеннен бастап біршама жыл өтті. Осы
Салықтық жүйенің сол кездегі ең ірі жетіспеушілігі болып ондағы
отандық өндірістің құлдырауына және оның құрылымдарының нашарлауына, халықаралық ішкі
барлық формадағы өндірушілердің салық төлеуден қашуына әсер етті;
шетелге капиталдың кетуіне әсер етті;
көлеңкелі экономиканың өсуіне, шаруашылық өмірдің қарақшылауына әсер етті;
Басқаша сөзбен айтқанда, салық жүйесі түбегейлі өзгерісті қажет етті.
Экономикалық реформаның мақсаты экономиканы бұзу емес, Қазақстан азаматтарының әлеуметтік
Салық жүйесі мемлекетті оның әлеуметтік-экономикалық проблемаларын шешуді қамтамасыз етуі
Салық жүйесі салық төлеуші үшін тұрақты және түсінікті болуы
Салық салу шаруашылық субъектілерінің формаларына, олардың ұйымдық-құқықтық формаларына байланыссыз
Салық жүйесі әділ болуы керек және салық ауыртпалығы төлеушілер
Салық саны жеңілдетілген және біршама есе азайтылған бодуы тиіс.
Салық ауыртпалығы жеңілдетіліп, салық төлеушілерге салықтық шығындарды көрсетуде құқықтары
Салық төлеушінің қорғауын қамтамасыз етуі керек. Салық төлеуші әрқашан
Салық төлеуді заңды және заңсыз жолдармен көрсету тоқтатылып, салық
Бюджеттің аймақтық табыс бөлігі және өзін-өзі басқару органдарына қатаң
Қазақстандағы салықтық жүйені реформалау проблемасы Қазақстан экономикасы мен әлемдік
Әрине, ҚР-ның салық жүйесін реформалаудың қарастырылған техникалық және ұйымдық
Бірақ Қазақстанның салық саясатындағы өзгерістері қаншалықты икемдігі тиімді салық
Құралдарды жұмылдыру қажеттілігі түсінігі шығындары салық төллеушілер құралдарының есебінен
Сонымен қатар салық салу әдістері мен механизмдерінің алмасуы мен
Басқа жағынан алғанда, Қазақстан үкіметінің экономикалық блогына жетекші ролінде
2000 жылы объективті қажеттілікке байланысты Қазақстан Республикасының Салық кодексінің
Қазіргі таңда Қазақстанда (1999 жылдың 25 ақпанынан бастап) Қазақстан
Салық комитеті барлық ақшалай құжаттар, бухгалтерлік кітап, декларация
Қазіргі таңдағы Қазақстан Республикасының салықтық жүйесі 2002 жылдың бірінші
Сурет1. Қазақстан Республикасы салық жүйесі
Жоғарыда 1-суретте келтірілген салық түрлерін жеке-жеке қарастыратын болсақ,
Басқа салықтармен салыстырғанда қосымша құн салығының бірқатар артықшылықтары бар.
Алғаш рет Қосымша құн салығы Францияда (1954 жылы) енгізілген,
Орналастырылған тауарға ҚҚС-ғы экспорт-импорт операциялық кезіндегі сияқты жалпы тәртіп
Сатушы сатып алушының өзі тұрып жатқан жерінде ҚҚС-ғы бойынша
Тауар сатып алушыдан Еуропаның басқа елдеріне өткізіледі.
Сатушы елден әкелінген тауарды растайтын құжаттарды өзіне сақтайды. Ол
Сатушы елдегі осындай сауда операцияларының тізімін кейін салық
ҚҚС-ғы Кеңес үкіметі кеңістігінде 1992 жылы пайда болды. 1995
ҚҚС-ның салық төлеушілерге әсерін оны төлеуден босатуды енгізу есебінен
Көпшілік елдердің салық жүйесінде ҚҚС-ның күрделі ставкалары қолданылады. Олар
Екі нөлдік — базалық және төмендетілген, қосылған нөлдік ставка.
25%, 12% және 6%. Швецияда да 12% бойынша азық-түлік
Қосылған құн салығы өзінің экономикалық мазмұны бойынша жанама салықтарға
ҚҚС-н есептеу және төлеу тәжірибесін қарастыру барысында екі
Тікелей салықтардан айырмашылығы — жанама салықтар тауар, жұмыс және
ҚҚС-ғы жанама салық ретінде салық төлеушінің мүлігі немесе пайдасына
Мынаған көңіл аударған жөн: «төлем» (оплата) түсінігі ҚҚС-н
Қосымша құн салғын төлеушілер - өндірістік және басқа да
Салық салу обьектісі:
Қазақстан Республикасының территориясында тауарларды өткізу бойынша айналым;
Орындалған жұмыс бойынша айналымдар.
Қазақстан Республикасының салық кодексіне енгізілген соңғы өзгерістерге сәйкес, қосымша
Кез-келген кәсіпкер қосымша құн салығын төлеуші ретінде өз өнімдерінің
Өндірілген тауар (қызмет,жұмыс) бойынша қосымша құн салығы соммасы =[
Акциздер. Акцизде қосымша құн салығы секілді жанама салық болып
Акциздік төлеушілер:
Қазақстан Республикасының территориясында акцизді өнімдер өндіруші заңды тұлғалар,
Акцизді шикізаттардан тауар өндіруші ұйымдар;
Қазақстан Республикасының салық төлеушілері ретінде тіркелген және өздерінің
Тәркіленген акциздік тауарларды өткізілуін жүзеге асырушы ұйымдар.
Келесі тауарларға акциз салынады: этилды спирт, құрамында спирт
Спецификалық ставкілер акцизді тауарды өлшеу бірлігі үшін теңгеде анықталған.
Акциздің ставкасы= өткізілетін баға ішіндегі акциз сомасы/еркін өткізу бағасы*100%
Акциздік өнімдерді өндіруші кәсіпорындар өздерінің тіркелген жері бойынша салық
Кәсіпорын пайдасына салық. Заңды тұлғалардан жиналатын салық жүйесінде кәсіпорын
Ол экономиканы реттеудің «экономикалық құралы» ретінде қолданылады.
Заңды тұлғаларға салық салуда, мемлекет ставкілердің, салық салынатын
базаның, салықтық жеңілдіктердің көмегімен өндіріс қарқынына ықпал ете
алады: оның дамуынынталандырады немесе алға қарай дамуды тежейді.
Кәсіпорын пайдасына салынатын салық Қазақстанның барлық территориясында әрекет етеді.
Заңды тұлғалар;
Кәсіпорынның филиалдары мен бөлімшелері;
Коммерциялық банктер мен басқа да несиелік мекемелер;
Сақтандыру ұйымдары;
Жеңілдетілген салық режиміне көшпеген шағын кәсіпорындар.
Пайдаға салынатын салықтан басқа табыс салығы да әрекет етеді:
Кәсіпорынға тиесілі акциялар бойынша алынған дивиденттер-15%;
Казино,ойын-сауық бизнес табыстары – 90%;
Видео және аудио таспаларды прокатқа беруден түсетін табыс –
Кәсіпорын мүлкіне салынатын салық. Кәсіпорын мүлкіне салынатын салық жергілікті
Республикалық және жергілікті бюджетті шығындарды қаржыландыру үшін тұрықты табыстармен
Кәсіпорындардың пайдаланылмайтын, артық мүліктерден арылуын ынталандырады.
Мүлік салығын төлеушілер кәсіпорындар, мекемелер, сонымен бірге шетел инвестициялары
2.2. ҚР-дағы арнаулы салық режимдері
Кәсіпкерлікпен айналысатын тұлғаларға салынатын салық түрлері,ставкілері, оларды бюджеттік немесе
О = 3 * T/100;
Мұндағы:
О – сақтандыру жарналарының соммасы;
3 – аударылған еңбек ақысы;
Т – бекітілген сақтандыру тарифі.
Шағын кәсіпкерлікті дамытуды мемлекеттік қолдау мақсатында Қазақстан Республикасының 2001
Жеңілдетілген (ерекше) тәртіпте салық жеке түрлерін аудару және төлеу,
Шағын кәсіпкерліктің субъектілері арнаулы салық режимін, егер ол белгілі
«Шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау туралы» ҚР заңына сәйкес
Тек салық мақсаттарында, яғни шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін арнаулы
«Шағын кәсіпкерлік субъектісі» ұғымына мыналар кіреді:
Заңды тұлға құрамайтын, қызметкерлерінің саны жеке кәсіпкердің өзін қосқанда
Қызметкерлерінің саны бір тоқсанда 25 адамнан аспайтын, тоқсандық табысы
Тек салықтық мақсатта, яғни арнаулы салық режимін пайдалану үшін,
Арнаулы салық режимін пайдалануға келесілердің құқы жоқ:
филиалдары,өкілдіктері бар заңды тұлғалар;
филиалдар, өкілдіктер;
заңды тұлғалардың ұйымдары мен тәуелді акционерлік қоғамдар;
әртүрлі тұрғын орталықтарында құрылымдық бөлімшелері бар салық төлеушілер;
Арнаулы салық режимі келесі салаларға тарамайды:
акциздік өнімдер өндіру;
кеңес беру, қаржылық, бухгалтерлік қызметтер;
мұнай өнімдерін өндіру;
шыны ыдыстарын жинау және қабылдау;
жер қоймаларын пайдалану;
1-қосымшада көрсеткіштерді қоспағандағы лицензияланатын сала түрлері (қосымша 1)
Төлем көзінен салық ұсталғанын растайтын құжаттар және (немесе) біржолғы
Шағын бизнес субъектілерге жалпыға бірдей белгіленген тәртіпті және арнаулы
Шағын кәсіпкерлік субьектілері төменде көрсетілген салықтарды аудару және төлеу,
жалпыға бірдей бекітілген тәртіп;
патент негізіндегі арнаулы салық режимі;
жеңілдетілген декларация негізіндегі арнаулы салық режимі.
Бір жолғы талон негізіндегі арнаулы салық режимі
Салық кодексінің 372 бабына сәйкес біржолғы талон негізіндегі арнаулы
Мысалы, жеке тұлға бір жолғы талон негізінде
Егер жеке тұлға кәсіпкерлік қызметін жалғастырғысы келсе, және бір
Бюджетпен есеп айырысуды біржолғы талондар негізінде жүзеге асыратын жеке
Біржолғы талондарды сатып алу жолымен бюджетпен есеп айрысуды жұзеге
Бір жолғы талонды 1 күнге, сондай –ақ бірнеше күнге
Патент негізндегі арнаулы салық режимі
Патент негізіндегі арнаулы салық режимін келесі шарттарға сай келетін
жалдамалы жұмыскерлер еңбегін пайдаланбайтын;
жеке кәсіпкерлік түрінде өз қызметін жүзеге асыратын;
жылдық табысы 1,5 млн. теңгеден аспайтын.
Патентті алу үшін жеке кәсіпкер өзінің қызметін жүзеге асыру
жеке кәсіпкерлер үшін патент алуға өтініш, (912.00 нысан). 912.00
жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу туралы куәлік;
бюджетке патент құнын және жинақтық зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы
лицензиялануы тиіс саланы жүзеге асыруда, осы қызметті жүзеге асыруға
Жоғарыда көрсетілген құжаттарды тапсырғаннан кейін, патент салық органымен бір
Жеке кәсіпкер болжанатын табысқа (кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен байланысты
Патент құнын төлеу барысында Қазақстан Республикасының заңдық актісімен бекітілген
Патент негізіндегі арнаулы салық режимдерін пайдаланудың ерекшеліктері:
патент 1 календарлық жылдың шегінде бір айдан аспайтын мерзімге
кәсіпкерлік қызметін жүзеге асыру орны бойынша салық комитетіне кәсіпкер
патент негізінде есеп айырысуды жүзеге асырушы жеке 41кәсіпкерлер (акциздік
патентті алу барысында көрсетілген табыстан фактілі табыс асқан жағдайда,
патент негізіндегі арнаулы салық режимдерін пайдалануға мүмкіндік бермейтін жағдайлар
салықты аудару және төлеудегі ортақ бекітілген тәртіптен арнаулы салық
Жеңілдетілген декларация негізіндегі арнаулы салық режимі
Арнаулы салық режимі негізіндегі жеңілдетілген декларацияны келесі шарттарға сәйкес
жеке кәсіпкерлер үшін: Жеке кәсіпкердің өзін қосқанда кварталдағы
Заңды тұлғалар үшін: кварталдағы жұмыскерлерді орта тізімдік шекті саны
Жеңілдетілген декларация негізіндегі арнаулы салық режиміне көшуі үшін шағын
Қайтадан тіркелген салық төлеушілер жеңілдетілген декларация негізіндегі арнаулы салық
Жеңілдетілген декларация бойынша салық соммасын аудару квартал соңында фактілі
Мысалы: 4500000 теңге сомасында табыс болғанда, ставкілер шкаласы бойынша
Ставкілер шкаласы бойынша салық соммасы анықталғаннан кейін, аударылған соммаға
Мысалы: Жоғарыда келтірілген мысалға қайтып оралсақ, жеке кәсіпкердің табысы
Кварталдағы орта тізімдік адамдардың 4 жұмыскерінің орташа айлық еңбек
225000 теңге * 4 адам * 1,5 пайыз =
Яғни, бюджетке төленуі тиіс сомма:
225000 теңге – 13500 теңге = 211500 теңге.
Аударылған салық сомасы тең бөлінеді және бюджетке корпоративтік жеке
Келтірілген мысалда жеке кәсіпкер бюджетке төленуі тиіс:
105750 теңге жеке табыс салығы түрінде;
105750 теңге әлеуметтік салық түрінде.
Жеке табыс салығы түріндегі 105750 теңге жеке кәсіпкердің өзінің
Ал, әлеуметтік салық түріндегі 105750 теңге жеке кәсіпкер және
Жеңілдетілген декларация бойынша салықтарды аударумен қатар кәсіпкер жинақтық зейнетақы
Қазақстан Республикасының заңдық актісімен бекітілген еңбек ақының минимальді
Жалдамалы жұмысшылары үшін жұмысшыларға төленетін ақшалай немесе натуралды түрдегі
Жеңілдетілген декларация негізіндегі арнайы салық режимін пайдаланудың ерекшеліктері:
Табыс шектеулі көлемнен асып кеткен жағдайда – жұмыскерлер санына
Жұмыскерлер санының шектен асып кеткен жағдайда - өзгертулер тек
Жеңілдетілген декларация негізіндегі арнаулы салық режимін пайдалану шарттарына сәйкес
Жеке кәсіпкер жұмыскерлер саны және табыс бойынша көрсеткіштер асып
Салықтарды аудару және төлеуде жалпыға бірдей тәртіпке ауысу үшін,
Жеңілдетілген декларация салық органына квартал сайын,есепті кварталдан кейінгі айдың
Салық есептілігі және салық есептілігін табыс етудің тәртібі
Арнаулы салық режимінде бюджетпен есеп айырысудың патент нысанында патент
Салық төлеушілер салық есептілігін:
өзі барып көрінуі арқылы;
хабарламасымен қоса тапсырыс хатымен пошта арқылы;
электрондық түрде табыс етіледі.
Оңайлатылған Декларация салық органына тоқсан сайын есептік тоқсаннан кейінгі
Салықтарды төлеу
Патент алуға өтініш және патент бойынша салық төлеу кәсіпкерлік
Оңайлатылған декларация бойынша есептелген салықты бюджетке төлеу салық тоқсанынан
Осылайша, патенттік нысанмен салыстырғанда оңайлатылған декларация бойынша бюджетпен есеп
Арнаулы салық режиміне көшу мен оралудың тәртібі
Салық төлеуші жағдайлар пайда болғанда не арнаулы салық режиміне
Қосылған құн салығы бойынша есепке алу тәртібінің ерекшеліктері
Шағын бизнес субъектілері үшін арнаулы салық режимінің нормалары салық
Аталған ҚҚС бойынша шектік мәннің шегінде 2002 жылдан бері
Фискальдық жады бар бақылау-касса машиналарын қолдану
Егер жеке кәсіпкер (акцизделетін тауарларды өткізушілерден басқа) бюджетпен есеп
Салық және бухалтерлік есепке алуды жүргізу
Арнаулы салық режимі бойынша салық міндеттемелерін есептеу төлеушілер ретінде
Ең алдымен, бизнесті дамытуға, нығайтуға және іріленуне қарай кәсіпкер
Шаруашылық жүргізуші субъект қызметін оңайлатынлған декларация негізінде жүзеге асыратын
ІІІ тарау. ҚР-ның салық саясаты және салық салу
3.1. ҚР-ның салық саясаты және оның жүзеге асырылуы
Қазақстан ТМД елдерінің арасында алғашқы болып прогрессивті салық заңнамасын
«Салықтар және бюджетке басқа даміндетті төлемдер туралы» ҚР-ның Салық
Шетел инвестицияларының келуін белсендендіру мақсатында арнайы экономикалық зоналар мен
Негізгі құралдардың жаңаруын ынталандыруға, өндірісті модернизациялауға, отандық кәсіпорындардың
Салық кодексіне енгізілген өзгертулер мен толықтырулар азаматтардың белгілі-бір категорияларының
«Салық және кеден саясатын реформалау күллі экономикалық жаңару саясатының
Осы Жолдауда ҚР Президенті нақты әс жүзеге асыру үшін
• 2007 жылдан бастап қосымша құн салығының ставкасын 1%-ға,
• 2008 жылдан бастап әлеуметтік салық шамамен 30%-ға азайтылып,
• 2007 жылдан бастап, барлық жеке тұлғалар үшін табыс
• 2007 жылдың 1 қаңтарынан бастап шағын бизнес субъектілері
• Алты ай ішінде жоғарыда айтылған Салық қызметінің арнайы
3.2. Салық салу перспективасы
Салық және бюджетке тқленетін міндетті тқлемдерге жатқызылатын барлық жиынтыққа
салық төлеушінің әлеуметтік жайғысымен (менталитетіне) дініне, яғни оның қоғамдық
Мотивация ерекшеліктеріне байланысты, яғни салық төлеушінің бұрынғы тәжірибесіне, қатынасына,
Жалпы салық реформасындағы жетістіктерге жеке қызығушылығының деңгейі мен сипатына;
Бұдан шығар қорытынды: салық заңдылығының кез келген міндеттері, олар
Салықты басқару және жобалауда міндетті түрде ескеру қажет салық
Міне сондықтан да кейбір салық салу облысындағы зерттеушілер субъективті
Салық реформасымен ендірілген салық жүйесі жақсы түсінікті болуы үшін,
Дамушы елдер экономикасы үшін салық реформаларын жүргізгенде олармен енгізілген
Олардың ішіндегі алғашқыларының бірі болып- инвестициялар мен тұрғындар құндылықтарының
Экономиканың маңызды саласы мен мемлекеттік қазынаны толықтырудың көзі-қоғамдық
Сауда облысындағыдай, қызмет көрсету нарығында да сәл аздау көлемде
Дағдарыстан кейінгі төлем қабілеттіліктің сұранымы да төмендеді. Қазіргі
Қиын мәселелер қаржы ортасында қалып отыр. Кәсіпорындардың пайдалылығы көбейгеніне
Мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық даму жағдайының негізгі критерийлерінің бірі болып табыстың
Қазіргі уақытта ел алдында экономикада көрінген теріс үрдісті дамыту
Посткрезис кезінде салық салу облысындағы қатаң реформалар жүргізілуде және
Салық Кодексі қабылданып, әрекет етуде, жанама және тура салықтар
Салық жүйесінің көмегімен протекционистік экономикалық саясатты жүргізуге және фритредерство,
Ақыр аяғында, салықтар бюджеттің шығыс бөлігі арқылы экономикаға әрекеттесу
Экономика дамуына салықтың өзара әрекет етуі тек ынталандырушы ғана
Шектелген шаралар негізінде толықтырылған салық салу, кәсіпкерлік қызметті лицензиялау
Экономика реформасындағы салық жүйесінің ролі Салық Кодексінің I бөлімін
Салық Кодексі салық жүйесінің қызмет етуі мен құрылу ортақ
Салық салу теориясындағы неғұрлым маңызды сұрақтардың бірі тікелей және
Кез келген реформаны жүргізерде тікелей және жанама салықтардың гармоникалық
Салықтардың тікелей және жанама классификацисы ертеден белгілі. Сол уақытта
Жанама салықтар олардың төлеушілері салық төлеушінің өзі емес, ал
Жанама салықтар: ҚҚС, акциздер, кеден баждары сатудан түске салық,
Өткен ғасыр аяғында жеке тұлғалардан табыс салығы айырықша дамымай
Жанама салықтардың теріс жақтарын айтқан кезде кейбір жағдайды жібермеу
Қорытындылай келе, біздер қандай жағдай болмасын тікелей салықтардан да,
Салық реформасы барысында тікелей қарсы шаралар қолданылған.
Салық реформасының қарсыласуы шешуге тура келетін міндеттердің қарсыласуы мен
Қазақстанда қазіргі салық жүйесі 90-шы жылдар басында енгізілді. Әрекет
МВФ бағдарламасы бойынша экономикалық реформаның өңдеушілері, Қазақстандық экономикаға осы
Нарыққа өту кезеңінде Батыс Еуропа елдерінде әрекет етіп отырған
Нарыққа өту жаңа салық жүйесі туралы заңдылықты осы жүйемен
Қазіргі әрекет етуші салық жүйесінің енгізілуі кезінен 3 жылдан
ҚР қабылдаған Конститутциясы әлеуметтік-экономика сферасы мен саяси ортадағы құқықтық
Қазақстандық экономика әлемдік сауда үшін ашық болуда. Осының барлығы
Талдау қолданылып жүрген салық жүйесі жетіспеушіліктерді иеленіп отырғандығын көрсетіп
Қазіргі салық жүйесінің ең ірі жетіспеушілігі ондағы фискалдық бағытты
Салық төлеушіге салықтық қысым жасаудың жоғары деңгейі Қазақстан экономикасын
Жоғарылаған жиынтық салық ставкасы теріс нәтижеге әкеледі:
отандық өндірістің төмендеуіне, құлдырауына, ішкі және халықаралық нарықтарда қазақстандық
капиталдың шетелдерге кетуі;
«көлеңкелі» экономиканың өрістеуі мен шаруашылық өмірдің қылмыстылығына;
меншіктің барлық түрлеріндегі өндірушілердің салық салудан кетуіне тотальді ынтасы.
Басқаша айтқанда, салық жүйесі тамырымен өзгертуін қажет етеді. Бірақ
Экономикалық реформаның мақсаты экономиканы құлдырату емес, ал Қазақстанның ұлттық
салық жүйесі фискальді сенімді әрі мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық міндеттерін шешуді
салық жүйесі салық төлеушіге түсінікті әрі тұрақты болу керек;
салық салу әртүрлі меншіктегі шаруашылық жүргізуші субъектілерге тең болып
салық жүйесі әділетті, ал салық ауыртпалығы салық төлеушілердің арасында
салық саны бірнеше есеге қысқартылып, оларды жинау тәртібі қарапайымды
салықтық ауыртпалық төмендетілу керек, ал салық төлеушіге салық салудан
салық төлеушілерді нақты қамтамасыз ету қажет. Салық төлеушілерді үнемі
салықты төлеудің дұрыстығын бақылаудың тиімді жүйесі құрылуы қажет;
бюджеттің аймақтық табыстарының бөлігі және жергілікті өзін өзі басқару
ҚОРЫТЫНДЫ ТҰЖЫРЫМДАР МЕН ҰСЫНЫСТАР
Салық дегеніміз - белгілі бір зағда бекітілген тәртіпте бюджет
Батыста, рыногы дамыған елдерде бюджетті қалыптастырудың негізі көзі
Сондықтан салық саясатының негізгі бағыттарының бірі кәсіпорындар мен халық
Қазақстанның Салық жүйесі ғылыми-техникалық прогресті ынталандыру, отандық өндірушілерді жоғарытехнологиялық
«Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру
• 2007 жылдан бастап қосымша құн салығының ставкасын 1%-ға,
• 2008 жылдан бастап әлеуметтік салық шамамен 30%-ға азайту,
• 2007 жылдан бастап, барлық жеке тұлғалар үшін табыс
• 2007 жылдың 1 қаңтарынан бастап шағын бизнес субъектілері
• Алты ай ішінде жоғарыда айтылған Салық қызметінің арнайы
Осы атлаған шаралар Қазақстанның Салық жүйесін одан әрі дамытудың
Қолданылған әдебиеттер
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы
Закон Республики Казахстан от 24.04.1998г. «О налогах и других
Сборник инструктивных и нормативных актов по налогам (с изменениями
Инструкция №33 О порядке исчисления и уплаты в бюджет
О порядке исчисления и уплаты в бюджет подоходного налога
Абдракимова Ж. Корпоративный подоходный налог. /Финансы Казахстан Каржы-Каражат Алматы,2001.
Алейбеков М. О главном в налоговом реформировании //АльПари-Алматы,2000.
Амеркулов Н. Концепция единого обложения // Транзитная экономика Алматы,2000.
Арыстанбеков К. Стратегия и тактика экономических реформ /Саясат Алматы,2000.
Аскарова Э.Р. Расчет подоходного налога по доходам облогаемым по
Байдуйсенов А.Д. Налоговая система Казахстана //Финансы Казахстана Каржы-Каражат Алматы,2001.
Бахытжанова З.С. Налогообложение иностранных юридических и физических лиц Алматы,
Галкин В.Ю. «Новые методы хозяйствования: налоговые платежи из прибыли
Есенбаев М. Налоги-плата за цивилизацию // Финансы Казахстана Каржы-Каражат
Зейнельгабдин А.Б. Финансовая система: эканомическое содержание и механизм использования
Киперман Г.Я., Белялов А.З. «Налогообложение предприятий и граждан». Москва,1997.
Кэмпбелл Р., Макконнелл, Стэнли Л. Брю «Экономикс: принципы, проблемы
Мельников В.Д., Ильсов К.К. «Финансы» Алматы-1997.
Мунтаев М.М. Основные направления реформирования агропромышленного производства Казахстана.
Маметова Р.А. Соотношение закона Республики Казахстан. О налогах и
Мурзов И.А. Основные направления реформирования системы налогообложения. Алматы,1998г.
Нурсеитов Э. Комментарии к изменениям в закон Республики Казахстан
Наумова Н.Н. Реформа налоговой системы // Алматы,1999г.
Оспанов М.Т. Налоговая реформа и горманизация налоговых отношении СПб:
Налоговые системы зарубежных стран: Содружество независимых государств. М.Р.
Столяров В.Ф., Хасан-Бек Ц.М. «Налогообложение и рыночная экономика». Киев,
Туленбаев К.М. Государственное регулирование пенсионной реформы //Финансы Казахстана Каржы-Каражат.
Худяков А.И. Налоговая система Казахстана. Подоходный налог. Алматы, Баспа.
Черник Д.Г. «Налоги». М., «Финансы и статистика»,1994.
Юткина Т.Ф. Налоговедение: от реформы к реформе.-М.:ИНФРА-М,1999г.
Налоги: учебное пособие / Д.Г. Черник.М., Финансы и статистика,
Налоговый портфель /Д.Н. Акуленок. М., «Соминтек», 1993.
«Налоги-92», жур. «Экономика и жизнь», №36, 1992г.
«Налоги» учебное пособие. М., «Финансы и статистика», 1996г.
Налоги в Казахстане: Справ. налогового инспектора и налогоплательщика.-2-е изд.,
* Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
* Маркс К., Энгельс Ф. Соч., 2-е изд., т.21,
* Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
* ИНФОРМАЦИЯ О ХОДЕ РЕАЛИЗАЦИИ СТРАТЕГИЧЕСКОГО ПЛАНА РАЗВИТИЯ РЕСПУБЛИКИ
* Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына
31
Әлеуметтік салық айдың 15-не дейін
Жер салығы
Көлік құралдарына салық
Мүлік салығы
Акциздер әр айдың 15-не дейін
Қосылған құн салығы, квартал сайын 15-не дейін
Басқа да міндетті төлемдер
Жанама салық
Қазақстан Республикасының салық жүйесі
Тікелей салық
Корпоративті табыс салығы
кварталдың 20 –на дейін
Жеке табыс салығы, 31-наурызға дейін
Арнаулы салық режимдері