Мазмұны
Кіріспе..........................................................................................5
1. Жұмыссыздық және оның түрлері.....................................6
2. Еңбек биржасы және оның атқаратын қызметтері..........10
3. Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығы және еңбек биржасы.......................................................................................24
Қорытынды.........................................................................26
Пайдаланған әдебиеттер тізімі..................................................28
КІРІСПЕ
Жұмыссыздық әлемдегі орталық проблеммалардың бірі болып табылады және
Мысалға мұндай процес Қазақстанда жүріп жатыр. Ол өзімен
Жұмыссыздықты зерттеу олардың пайда болу себептерін анықтайды, мемлекеттің
Өйткені жұмыссыздықтың ең маңызды пайдалы жақтарына оиың сапалы
1. ЖҰМЫССЫЗДЫҚ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ
Анықтама бойынша жұмыссыздық - халықтың активті бөлігінің жасауға
Жұмыссыздық негізінен жұмыс орнына сай келетін адамдардың азаюынан,
Жұмыссыздықтың келесі түрлері бар:
Фрикционды
Структуралық
Циклдық
Сезондық
Аймақтық
Фрикционды жұмыссыздық. Бұл жұмысшының бір жұмыстан екінші жұмысқа
Структуралық жұмыссыздық. Бұл сұраныс структурасы мен өндіріс технологиясы
Циклдық жұмыссыздық. Бұл өндірістің циклды түрде төмендеуімен
Жұмыссыздық пен өндірістегі шығындар арасында Оукен заңдары жүреді.
Өнім шығару потенциалды деңгейден төмен болғанда, шығындар қатты
Өтпелі кезең - эконмикалық жүйедегі түбегейлі езгерістер есебінен
Мұндай кезеңді
Бұл жағдайларды зерттеу арқылы біз осындай өтпелі процестерді
Бірақта көбіне жалақыны жұмыс берушілердің арасындағы корпоративті байланыстрдың
1. тең салмақты экономиканы
2. жоғарыдағыдан туатын
Көбіне жұмыссыздықтың экономикалық әсері сипатталады да, кумулативті характерге
Енді сол салдарларға тоқталсақ:
Кері әсерлер:
1. Крименогенді жағдайдың өршуі
әлеуметтік кернеудің өршуі
физикалық және психологиялық аурулардың көбеюі
әлеуметтік дифференцияның өсуі
Еңбек белсенділігінің төмендеуі
Пайдалы әсері:
Жұмыс орнының әлеуметтік маңызының артуы
Өз бос уақытының көбеюі
Жұмыс орнын таңдаудағы еркіндік
Әлеуметтің мәні мен еңбек құндылығының артуы
Экономикалық салдарлар:
Кері әсерлер:
Алған білімнің құндылығын жоюы
Өндірістің төмендеуі
Жұмыссыздарға көмек шығындары
Квалификациясын жоғалту
Өмір сұру деңгейінің төмендеуі
Ұлттық табыстың төмендеуі
Салықтың аз жиналуы
Пайдалы әсері:
Экономиканы қайта жарақтауға жұмыс күшінің резервін
жасақтау
Еңбекке бейімділігін өсіру
арасында конкуренция
Білімін жоғарылату үшін уақыт
Еңбек өнімділігі мен өндіріс интенсивтілігі жоғарылауы
2. ЕҢБЕК БИРЖАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ АТҚАРАТЫН
ҚЫЗМЕТТЕРІ
Министрлік еңбек қатынастары жөніндегі заң және нормативтік құқықтық
Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенатына «Қазақстан Республикасындағы еңбек туралы»
Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің жобасымен жұмыс жалғастырылуда.
Еңбек аясындағы халықаралық тәжірибені ескеру мақсатында Қазақстан Республикасы
Үстіміздегі жылдың сәуір және мамыр айларында Еңбек кодексі
Еңбек кодексінің жобасы ЭКК отырысында мақұлданды және мүдделі
2004 жылғы ақпан айында қабылданған «Еңбек қауіпсіздігі және
Бағдарламаның мақсаты өндірісте қолайлы еңбек жағдайларын қамтамасыз ету,
Тұтынушыларды (жұмыс берушілерді, кәсіподақты, қызметкерлерді) еңбек қауіпсіздігі және
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөнінде салааралық және
Еңбек жағдайлары, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау саласында
«Республикалық еңбекті қорғау жөніндегі ғылыми-зерттеу институты» республикалық мемлекеттік
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мемлекеттік еңбек
Мемлекеттік еңбек инспекторлары 2004 жылғы бірінші жарты жылдықта
Айқындалған бұзушылықтар нәтижелері бойынша жұмыс берушілерге айқындалған бұзушылықтарды
Бұдан басқа, мемлекеттік еңбек инспекторларының талаптары бойынша жұмыс
Еңбек заңнамасы талаптарының бұзушылықтарын жіберген лауазымдық адамдарға мемлекеттік
Мемеңбек инспекторларының бұзушылықтарды жою жөніндегі жазбаша өкімдеріне және
Өндірісте зиян шекендердің жалпы саны үстіміздегі жылғы 6
«Қазақстан Республикасындағы әлеуметгік әріптестік туралы» Қазақстан Республикасының Заңына
Бірінші жарты жылдық ішінде жұмыс тобының үш отырысы
РҮК-та 14 мамырда мынадай мәселелер қаралды:
- Алматы және Жамбыл
қатынастарының жағдайы және
туралы;
- қызметкерлердің міндетті зейнетақы жарналарын жинақтаушы
зейнетақы қорларына уақытында және толық аударуы және 2003
жылы зейнетақы қорларының алдындағы борышты өтеу жөніндегі
шаралар туралы;
тараптардың әлеуметтік параметрлер мөлшерлері жөнінде Әлеуметтік әріптестік пен
Тараптар міндетті зейнетақы жарналарын есептеудің, төлеудің, аударудың тәртібі
Жұмыспен қамту мәселелері
Жұмыспен қамту мәселелерін шешуге, еңбек рыногындағы шиеленістікті төмендету
Бағдарлама жобасында мынадай негізгі басымдықтар белгіленген:
еңбек ресурстарын дамыту; халықты өнімді жұмыспен қамтуды қамтамасыз
жұмыссыздық деңгейінің еліміздің тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуын қамтамасыз ететін
Сонымен қатар Министрлік «Халықты жұмыспен қамту туралы» Қазақстан
Еңбек рыногы жағдайының мониторингі үшін республикада, облыстар, қалалар
Министрлік жұмыс күшіне сұраныс мониторингі мен экономиканың мамандарға
Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдарға арналған индустриалдық-инновациялық даму стратегиясын
Бұдан басқа, аталған Стратегияны іске асыру үшін мемлекеттік
Облыстыр, Астана мен Алматы қалаларының әкімдерімен бірлесіп дамудың
Қазақстан Республикасының 2003-2006 жылдарға арналған кедейлікті төмендету жөніндегі
Қоғамдық жұмыстарға 82,9 мың адам қатысты, 15,6 мың
Облыстар әкімдерінің деректері бойынша осы жылдың алты айында
Еңбек рыногында халықтың жұмыспен қамтылуының кеңеюі халықтың, атап
Анықтама үшін: Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттігінің деректері
Заңсыз еңбек көші-қонын болдырмау және ішкі еңбек рыногын
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2003 жылғы 10 ақпандағы №
Шетелдік жұмыс күшін тарту процедурасын жетілдіру мақсатында Қазақстан
Заңсыз көші-қон проблемасын шешу үшін Қазақстан Республикасының
Республикада 2004 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша 9,4
Әлеуметтік маңызды проблемаларды шешу үшін Министрліктің ҮЕҰ әрекеттестігі
Қазақстан Республикасы Президентінің '«2004 жылға арналған ішкі және
Бұдан басқа, аталған Жолдауды іске асыру үшін «Қазақстан
Көрсетілген қаулымен мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік қызметші емес қызметкерлерінің
Қаулыға сәйкес мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік
қызметші емес қызметкерлерінің және қазыналық кәсіпорын
қызметкерлерінің лауазымдық ақыларының мөлшері базалық
лауазымдық ақы мөлшері 5353 теңгеден (2003 жылы) 6600
(2004 жылғы 1 қаңтардан бастап) дейін және Лауазымдар
санатының лауазымдары бойынша қызметкерлердің лауазымдық
ақыларын (ставкаларын) есептеу үшін коэффициенттер мөлшерін
жоғарылату есебінен көбейтіледі.
Мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік қызметші емес қызметкерлерінің және қазыналық
Мемлекеттік мекемелердің мемлекеттік қызметші емес қызметкерлерінің және қазыналық
Еңбекті нормалау саласында еңбек жөнінде нормативтік база құру
Қазақстан Республикасының Еңбек және халықты әлеуметтік
қорғау министрлігі бекіткен Қазақстан Республикасының «Кәсіптер
жіктеуішісі» 01-99 Жіктеуіш негізінде кәсіптер жіктелімін одан әрі
жетілдіруге деректер базасын құру үшін жұмысшылар кәсіптері мен
қызметшілер лауазымдарының атаулары бойынша материалдар
жинау және зерттеу жүзеге асырылуда.
Бағаларға (тарифтерге) кіретін еңбекақы шығыстарын реттеу мақсатында еңбек
реттеу енгізілетін субъектілер қызметшілерінің нормативтік саны қаралуда және
Халықты әлеуметтік қорғау
Зейнетақымен қамсыздандыру
Министрлік қызметінің тұрақты басымдығы зейнетақымен қамсыздандыру жүйесінің нормативтік,
Зейнетақымен қамсыздандырудың ынтымақты жүйесі бөлігінде жыл сайын зейнетақы
Үстіміздегі жылғы 1 қаңтардан бастап зейнетақы төлемдерінің мөлшерін
Қазақстан Республикасы Президентінің 2004 жылғы 19 наурыздағы Жолдауына
Жинақтаушы зейнетақы жүйесі қалыптасу барысында заң шығару базасы
қызметкерлердің жекелеген санаттарын зейнетақымен қамсыздандыруды және қорлардан зейнетақы
Қазіргі уақытта зейнетақы қызметтерін көрсету рыногында 16 жинақтаушы
2004 жылғы 1 маусымдағы жағдай бойынша жинақтаушы зейнетақы
1998 жылдан бастап міндетті және ерікті зейнетақы жарналары
Ұсынылып отырған нәтижелер Қазақстанның жинақтаушы зейнетақы жүйесі құрылды
Сонымен қатар жинақтаушы зейнетақы жүйесінде бір қатар проблемалар
халық жинақтаушы зейнетақы қорлары көрсететін қызметтермен жеткілікті қамтылмаған;
зейнетақы жарналары бойынша төмендеуде, бірақ мезгілінде төленбеген салық
Жинақтаушы зейнетақы жүйесін жетілдірудің негізгі бағыттары:
халықты жинақтаушы зейнетақы қорлары көрсететін қызметтермен қамтуды кеңейту;
жинақтаушы зейнетақы жүйесінің төлемдеріне әкімшілік ету жүйесін, міндетті
Міндетті әлеуметтік сақтандыруды енгізу мақсатында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 27 ақпандағы №
3. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЕҢБЕК НАРЫҒЫ ЖӘНЕ ЕҢБЕК БИРЖАСЫ
Тэуелсіздік алғалы бері елде еңбек рыногына әсер ететін
Бүған ең алдымен ел экономикасы көтерілгеннен бері елге
Сонымен бірге Қазақстан үшін жастар арасындағы жұмыссыздық ең
Ал эйелдер ең бір активті топ болып табылады,
Қазір көптеген мекемелер элдеқашан үмытылған проблема жұмыс кадрларының
кадр дефициті
жұмыссыздық.
Университеттер, училишщелер,колледждер мен өндіріс орындарының тіл табысуы бұл
жұмысшыларды мемлекеттен тыс әдіспен орналастыру, бұл
әдіс негізінен натуралды шаруашылықтарға тэн.
жұмыссыздық әсерін
Жұмыс орындарын ашу. Бұған келісу қиын өйткені ол
елдерден имигранттар келуін көбейтпесе ашылған жұмыс
орындарға жергілікті жұмыссыздардың бара қоюы екіталай.
Жоғарыда аталған әдістерден басқа қоғамдық реттеу әдісі де
Білім беру
жұмыс табуға көмек т.б.
Бұл факторларды қолдана отырып сыртқы жұмыс іздеп келушілер
ҚОРЫТЫНДЫ
Жоғарыдағы айтылғандардан екі түрлі қорытынды шығады.
Бізде жұмыссыздық бар, ол мәселе шешім күтеді.
Жұмыссыздық қарама қайшылықтарға толы.
Біздегі жұмыссыздық, жалпы алғанда жұмыссыздық жұмыс күштерін резервациялайтын
Жұмыспен қамту мәселелерін шешуге, еңбек рыногындағы шиеленістікті төмендету
Еңбек рыногы жағдайының мониторингі үшін республикада, облыстар, қалалар
Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдарға арналған индустриалдық-инновациялық даму стратегиясын
Қарап отырсақ, біздегі жұмыссыздық екі түрлі қарама қайшылыққа
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Экономическая теория. Под ред. В.Д. Камаева. М.:1999.
Общая теория денег и кредита: Учебник / Под
Н.А. Назарбаев «Казахстан-2030», Алматы, 1996г.
Национальное Статистическое Агентство «Статистический пресс-бюллетень», том 1-2, Алматы,
П. Хейне «Экономический образ мышления», Москва, 1992г.
Журнал «Казахстан. Экономика и жизнь», №4, 1995 г.
Газеты «Караван», «Тһе ОіоЬе», «Панорама», «Ковчег», «Новое
Белова В. Л. Введение в макроэкономику. Безработица. //Социально-политический
Бестужев - Лада, Игорь Васильевич. О безработице.
Брайер К. X.
Вечканов Г. С. Миграция трудовых ресурсов в СССР.
Винокуров Г. А. За цивилизационный рынок труда //ЭКО.-1999.-№2.-С.
Гринченко В. С. Что с тобой делать, рабочая
Гуревич М. А., Родиловская
Дадашев А. Занятость населения
России: проблемы регулирования //Вопросы экономики.- №1.-С.76-81.
Долан Э. Дж. Макроэкономика. С-Пб.
Дунаева Н. А. Молодеж на рынке труда //Вопросы
Заславский И. К.
Казанцев Б. Н.
Кашепов А. М. Проблемы предотвращения массовой безработицы в
Любимов Л. Л.,Раннеева Н. А. Основы экономических знаний.
Макконнелл К. Р., Брю С. Л. Экономикс в
4