Тауарлардың кедендік құнын айқындау

Скачать




Мазмұны:
Кіріспе...........................................................................................................
1.1. Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан әкетілетін
1.2. Әкелінетін тауарлардың кедендік құнын айқындау әдістері...........
1.3. Тауарлардың кедендік құнын мәлімдеу шарты................................
Тарау 2. Кедендік құнды айқындау мен бақылаудың
нормативті-құқықтық базасы
2.1. Кеден құны декларациясының нысанын толтыру тәртiбi туралы....
2.2. Кеден құнын түзетудiң нысандарын толтыру тәртiбi туралы..........
2.3. Кеден одағының кедендік құнды айқындаудың дұрыстығын
бақылауды жүзеге асыру тәртібі туралы келісімі.....................................
Тарау 3. Кедендік төлемдерді төлеу тәртібі
3.1. Кеден ісі саласында төлемдер мен салықтардық
экономикалық мәні......................................................................................
3.2. Кедендік төлемдерді төлеуін қамтамасыз ету..................................
Тарау 4. Кедендік төлемдер мен салықтардың түсімін жоғарлату
бойынша кедендік әкімшіліктендіру деңгейін талдау.
4.1. Тауарлардың кедендік құнын бақылау...............................................
4.2. Тауарлардың кедендік құнын айқындау әдістерін жетілдіру
жолдары.......................................................................................................
Қорытынды.................................................................................................
Қолданылған әдебиеттер...........................................................................
Кіріспе
Тауардың кедендiк құны - Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық қызметiн
Негiзгi әдiстi пайдалану мүмкiн болмаған жағдайда тiзiп көрсетiлген әдiстердiң
Декларанттың өтiнiшi бойынша құнды шегеру және қосу әдiстерi керi
Кеден органы тауарлардың кедендік құнына қатысты шешім қабылдағанға дейін
Кеден органы қабылдаған тауарлардың мәлімделген кедендік құнын түзету қажеттілігі
Әкетiлетiн тауардың мәлiмделген кедендiк құнын растайтын мәлiметтер болмаған жағдайда,
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына әкелiнетiн тауарлардың кедендiк құнын айқындау:
1) әкелiнетiн тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша;
2) бiрдей тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша;
3) бiртектес тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша;
4) құнды шегеру;
5) құнды қосу;
6) резервтiк әдiстердi қолдану жолымен жүргiзiледi.
Әкелiнетiн тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша әдiс тауарлардың кедендiк
Негiзгi әдiстi пайдалану мүмкiн болмаған жағдайда тiзiп көрсетiлген әдiстердiң
Диплом жұмысының мақсаты тауарлардың кедендік құны мен оларды анықтау
Диплом жұмысын орындауда келесі сұрақтар қарастырылды:
1. Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан әкетілетін тауарлардың кедендік құнын
2. Әкелінетін тауарлардың кедендік құнын айқындау әдістері.
3. Тауарлардың кедендік құнын мәлімдеу шарты.
4. Кеден құны декларациясының нысанын толтыру тәртiбi туралы.
5. Кеден құнын түзетудiң нысандарын толтыру тәртiбi туралы.
6. Кеден одағының кедендік құнды айқындаудың дұрыстығын бақылауды
7. Кеден ісі саласында төлемдер мен салықтардық экономикалық мәні
8. Кедендік төлемдерді төлеуін қамтамасыз ету.
9. Тауарлардың кедендік құнын бақылау.
10. Тауарлардың кедендік құнын айқындау әдістерін жетілдіру жолдары
Тарау 1. Тауарлардың кедендік құнын айқындау.
1.1. Қазақстан Республикасының кедендік аумағынан әкетілетін тауарлардың кедендік құнын
Тауардың кедендiк құны - тауардың Қазақстан Республикасының шекарасы арқылы
1) тауарға кедендiк төлемдердi және салықтарды салу;
2)Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық қызметiнмемлекеттiк реттеудiң өзге шараларын қолдану
тауарды әуежайға, портқа немесе Қазақстан Республикасының кедендiк аумағынан әкететiн
тасымалдау құны;
тауарларды тиеу, түсiру, қайта тиеу және ауыстырып тиеу бойынша
сақтандыру құны;
сатушы шеккен шығыстар;
комиссиялық және брокерлiк сыйақылар;
егер сыртқы экономикалық қызметтiң тауар номенклатурасына сәйкес олар бағаланатын
кейiннен қайта сатудан сатушыға тiкелей немесе жанама түрде түсетiн
Тауардың кедендiк құнын айқындау кезiнде, олар бұрын мәмiле құнына
жабдықтарды монтаждау, жинау, ретке келтiру немесе мұндай жабдықтарды Қазақстан
тауарларды Қазақстан Республикасының кедендiк аумағынан әкеткеннен кейiн оларды жеткiзу
тауарларды Қазақстан Республикасының кедендiк аумағынан әкеткеннен кейiн оларды жеткiзудi
импорт елiнде төленетiн кедендiк баждар мен салықтар мәмiле бағасынан
Мәмiле бағасы болмаған кезде, әкетiлетiн тауарлардың кедендiк құны әкетiлетiн
Әкетiлетiн тауардың мәлiмделген кедендiк құнын растайтын мәлiметтер болмаған жағдайда,
Кеден iсi саласындағы қылмыстық iстердi және әкiмшiлiк құқық
бұзушылық туралы iстердi қарау кезiнде кедендiк шекара арқылы тауарларды
Қазақстан Республикасының кедендiк шекарасы арқылы осы Кодексте белгiленген талаптар
Кеден органына тауарлардың сипаты туралы, олардың атаулары туралы, мөлшерi,
1.2. Әкелінетін тауарлардың кедендік құнын айқындау әдістері.
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына әкелiнетiн тауарлардың кедендiк құны Тарифтер
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына әкелiнетiн тауарлардың кедендiк құнын айқындау:
1) әкелiнетiн тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша;
2) бiрдей тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша;
3) бiртектес тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша;
4) құнды шегеру;
5) құнды қосу;
6) резервтiк әдiстердi қолдану жолымен жүргiзiледi.
Әкелiнетiн тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша әдiс тауарлардың кедендiк
Негiзгi әдiстi пайдалану мүмкiн болмаған жағдайда тiзiп көрсетiлген әдiстердiң
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына әкелiнетiн тауардың кедендiк құны Қазақстан
Тауардың кедендiк құнын айқындау кезiнде мәмiле бағасына, егер олар
1) тауарды әуежайға, портқа немесе тауарды Қазақстан Республикасының кедендiк
тасымалдау құны;
тауарларды тиеу, түсiру, қайта тиеу және ауыстырып тиеу бойынша
2) сақтандыру құны;
3) сатып алушы шеккен шығыстар;
тауарларды сатып алу жөнiндегi комиссиялық сыйақыны қоспағанда, комиссиялық және
егер Сыртқы экономикалық қызметтiң тауар номенклатурасына сәйкес олар бағаланатын
буып-түю материалдары мен буып-түю жөнiндегi жұмыстардың құнын қоса алғанда,
ағаланатын тауарларды әкетуге арнап өндiруге және сатуға байланысты пайдалану
бағаланатын тауарлардың құрамдас бөлiгi болып табылатын шикiзаттар, материалдар, бөлшектер,
бағаланатын тауарларды өндiру кезiнде пайдаланылған құрал-саймандар, штамптар, қалыптар мен
бағаланатын тауарларды өндiру кезiнде жұмсалған материалдар (жағар материалдар, отын
Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерлерде жасалған және бағаланатын тауарлар
сатып алушы бағаланатын тауарларды сатудың шарты ретiнде тiкелей немесе
бағаланатын тауарларды кез келген кейiннен қайта сатудан, беруден немесе
Iс жүзiнде төленген немесе төленуге тиiс мәмiле бағасына осы
Атауы әр түрлi тауарларды бiр лекпен жеткiзген кезде, әрбiр
Тауардың кедендiк құнын айқындау кезiнде мына төлемдер және шығыстар:
жабдықтарды монтаждауға, жинауға, ретке келтiруге немесе мұндай жабдықтарды Қазақстан
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына тауарларды әкелгеннен кейiн жеткiзу бойынша
импорт елiнде төленетiн кеден баждарын және салықтарды импортталатын тауарлар
Егер:
1) сатып алушының бағаланатын тауарларға иелiк ету немесе пайдалану
Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген шектеулердi;
тауарлар қайта сатылуы мүмкiн географиялық аймақтың шектеулерiн;
тауар құнына елеулi әсер етпейтiн шектеулердi қоспағанда, шектеулер болса;
2) сатып алу-сату белгiлерi жоқ мәмiлелер бойынша:
өтеусiз;
Қазақстан Республикасында сату үшiн, меншiк құқығын импорттаушыға ауыстырмай тауарлар
шетелдiк заңды тұлғаның Қазақстан Республикасының аумағындағы өз филиалдарының (өкiлдiктерiнiң)
мүлiктiк жалдау (лизинг) шарттары бойынша;
уақытша болу мақсатында;
тауарды коммерциялық емес кәдеге жарату мақсатында өндiрiс қалдықтары ретiнде;
кепiлдiк мерзiм белгiленген, тиiсiнше сапалы емес тауарларды (жинақтаушы бұйымдарды)
өзге де мәмiлелер бойынша Қазақстан Республикасына тауарлар беру
сату немесе мәмiле бағасы әсер етуiн есептеп шығару мүмкiн
айырбас шарты;
толлингтiк операцияларды көздейтiн шарттар;
өзара келiсiм-шарт жасасу шарттары;
шарттардың өзге түрлерi бойынша кедендiк құнды айқындау үшiн жарамды
кедендiк құнды мәлiмдеген кезде декларант пайдаланған деректер құжатпен расталмаса
мәмiлеге қатысушылар өзара байланысты тұлғалар болып табылса және мәмiле
мәмiлеге қатысушылардың бiрi немесе мәмiлеге қатысушылардың бiреуiнiң лауазымды адамы
мәмiлеге қатысушылар кәсiпорынды бiрлесiп иеленушiлер болып табылатын;
мәмiлеге қатысушылар еңбек қатынастарымен байланысты болатын;
қандайда бiр тұлға әрбiр мәмiлеге қатысушының айналымында жүрген дауыс
мәмiлеге қатысушылар үшiншi адамның тiкелей немесе жанама бақылауында болатын;
мәмiлеге қатысушылар үшiншi адамды бiрлесiп тiкелей немесе жанама түрде
мәмiлеге қатысушылардың бiрi мәмiлеге басқа қатысушының тiкелей немесе жанама
мәмiлеге қатысушылар немесе олардың лауазымды адамдары жақын туыстар болып
Әрқайсысында басқасының айрықша құқықтары бар агенттер, дилерлер, дистрибьютерлер болып
Мәмiлеге қатысушы тұлғалардың өзара байланыстылық фактiсi мәмiле бағасын жарамсыз
Кеден органында мәмiлеге қатысушы тұлғалардың өзара байланыстылығы тауардың бағасына
Егер декларант шамамен сол уақытта белгiленген:
1) Қазақстан Республикасына экспорттау кезiнде өзара байланысты болып табылмайтын
2) бiрдей немесе бiртектес тауарлардың құнды шегеру әдiсi бойынша
3) бiрдей немесе бiртектес тауарлардың құнды қосу әдiсi бойынша
Салыстыру үшiн декларант ұсынған бағалар:
1) коммерциялық деңгейдегi (көтерме, бөлшек саудадағы);
2) санындағы;
3) осы тiзiп көрсетiлген элементтердегi (шығыстардағы);
4) егер сатушы өзара байланысты тұлғамен мәмiле жасаған кезде
Салыстыру үшiн декларант берген бiрдей немесе бiртектес тауарлардың бағасы
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына өзiнде ақпарат жазылған ақпарат тасығыштарды
Бағаланатын тауарлармен бiркелкi, соның iшiнде мынадай белгiлерi:
физикалық сипаттамалары;
рыноктағы сапасы мен танымдылығы бойынша бiркелкi тауарлар бiрдей тауарлар
Осы баптың негiзiнде кедендiк бағалау әдiсiн пайдаланған кезде:
1) егер тауарлар бағаланатын тауарлар өндiрiлген елде өндiрiлмеген болса,
2) бағаланатын тауарларды өндiрушi емес, басқа тұлға өндiрген тауарлар
3) егер тауарлардың жобалануын, оларға жасалатын тәжiрибелiк-конструкторлық жұмыстарды,
сатып алушы сатушыға оны өндiруге және Қазақстан Республикасына экспортқа
олар Қазақстан Республикасында шығарылған, соған байланысты құны осы тармақшасы
Егер тауарлар осы баптың талаптарына сай келсе, сыртқы түрiндегi
Егер бұл тауарлар:
1) Қазақстан Республикасының аумағына әкелу үшiн сатылса;
2) бағаланатын тауарлармен бiр уақытта әкелiнсе немесе бағаланатын
3) шамамен сол мөлшерде және сол коммерциялық деңгейде (көтерме,
Егер тауарларды сол мөлшерде және сол коммерциялық деңгейде (көтерме,
Егер бiрдей тауарлар үшiн және тармақшаларында көрсетiлген шығыстардың
тармақтарында көзделген түзетулер дұрыс және құжаттармен расталған мәлiметтер негiзiнде
Егер осы әдiстi қолданған кезде бiрдей тауарлар бойынша мәмiленiң
Бiртектес тауарлармен жасалатын мәмiле бағасы бойынша бағалау әдiсiн пайдаланған
Бiрдей болмаса да, бағаланатын тауарлардың функциясын атқаруға және
Тауарлардың бiртектестiгiн айқындау кезiнде олардың мынадай белгiлерi:
сапасы, тауар таңбасының болуы;
рыноктағы танымдылығы ескерiледi.
Егер тауарлар осы баптың талаптарына сәйкес келсе, сыртқы түрiндегi
Егер бұл тауарлар:
1) Қазақстан Республикасының аумағына әкелу үшiн сатылса;
2) бағаланатын тауарлармен бiр уақытта әкелiнсе немесе бағаланатын тауарлар
3) шамамен сол мөлшерде және сол коммерциялық деңгейде (көтерме,
Егер тауарларды сол мөлшерде және сол коммерциялық деңгейде (көтерме,
Егер, бiртектес тауарлар үшiн тармақшаларында көрсетiлген шығыстардың құны,
Кедендiк бағалаудың осы әдiсiн пайдаланған кезде:
егер тауарлар бағаланатын тауарлар өндiрiлетiн елде өндiрiлмесе, бағаланатын тауарлармен
бағаланатын тауарларды өндiрушi емес, басқа тұлға өндiрген тауарлар
егер тауарлардың жобалануын, оларға жасалатын тәжiрибелiк-конструкторлық жұмыстарды, олардың көркемдiк
сатып алушы сатушыға оны өндiруге және Қазақстан Республикасына экспортқа
олар Қазақстан Республикасында орындалып, соған байланысты тармақшасының бесiншi
баптарында көзделген түзетулер дұрыс және құжаттармен расталған мәлiметтер негiзiнде
Егер осы әдiстi қолданған кезде бiртектес тауарлар бойынша мәмiленiң
Тауардың кедендiк құнын айқындау үшiн негiз ретiнде құнды шегеру
Бұл ретте, сату бағаланатын тауарларды әкелумен бiр уақытта, ал
Тауар бiрлiгiнiң бағасынан:
төленетiн немесе төлеуге келiсiлген комиссиялық сыйақылар немесе әкелiнетiн тауарлардың
Қазақстан Республикасының аумағына тауарларды әкелуге және сатуға байланысты
Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырылатын тасымалдауға, сақтандыруға, тиеу
Сол кластағы немесе сондай түрдегi тауарлар дегенiмiз өнеркәсiптiң белгiлi
Бағаланатын бiрдей немесе бiртектес тауарларды әкелiнген кездегiдей қалпында сату
Кеден органы шетелдiк тұлғадан кедендiк құнды растау туралы ақпаратты
бағаланатын тауарды өндiруге байланысты дайындаушы жұмсаған материалдар мен шығындар
Қазақстан Республикасына беру үшiн экспорт елiнде өндiрiлген, бағаланатын тауарлармен
Егер кедендiк құнды осы Кодекстiң көзделген әдiстердi бiрiнен
Кедендiк құнды айқындау үшiн резервтiк әдiстi қолдану кезiнде:
1) Қазақстан Республикасының Үкiметi айқындайтын ақпараттық анықтамалықтарды;
2) статистикалық деректердi, жалпыға бiрдей қабылданған комиссиялық төлемдердiң, жеңiлдiктердiң,
Бұл ретте, бағаланатын тауарлардың коммерциялық деңгейiн (көтерме, бөлшек саудадағы)
Тауардың кедендiк құнын айқындаудың резервтiк әдiсiн пайдалану кезiнде кеден
Ережелерiне сәйкес резервтiк әдiс бойынша кедендiк құн:
1) экспорт елiнiң iшкi рыногындағы тауар бағасы;
2) кедендiк мақсат үшiн екi баламалы құнның неғұрлым жоғарысын
3) экспорт елiнен үшiншi елге берiлетiн тауардың бағасы;
4) тауардың Қазақстан Республикасының iшкi рыногындағы отандық тауарларға арналған
5) тауардың еркiн белгiленген немесе дұрыс расталмаған құны;
6) көзделмеген шығындарды есептеу негiзiнде айқындалатын бiрдей немесе
7) ең төменгi кедендiк құн негiзiнде айқындалмайды.
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағы арқылы өткiзiлетiн тауарлардың кедендiк құнын
Тауарлардың кедендiк құнын айқындаудың дұрыстығын бақылауды кеден органы жүзеге
Кедендiк құнның декларациясын тексерудi жүзеге асыратын кеден органы өз
Жекелеген кеден режимдерiн қолдану және өзгерту кезiнде тауарлардың кедендiк
Жеке тұлғалар оңайлатылған тәртiптi қолдана отырып өткiзетiн тауарлардың кедендiк
1.3. Тауарлардың кедендік құнын мәлімдеу шарты.
Кедендiк құн жөнiндегi мәлiмделген мәлiметтердi растау үшiн декларант жазбаша
Белгiленген жағдайларды қоспағанда, кедендiк құн декларациясын;
шартты және мәлiметтерi тауарлардың кедендiк құнын айқындауға әсер
шот-фактураны (инвойс) немесе шот-проформаны (сатып алу-сату мәмiлесiнен бөлек мәмiлелер
егер кедендiк декларацияны беру күнiндегi мәмiле бойынша төлем шарттарына
егер беру шарттары бойынша тасымалдау және сақтандыру жөнiндегi шығыстарды
тасымалдағаны үшiн шотты немесе көлiк шығыстары шот-фактураға енгiзiлмеген, бiрақ
егер декларанттың жөнелтушi елдiң кедендiк декларациясының көшiрмесiн ұсынуға мүмкiндiгi
Егер мәлiмделген кедендiк құнды растау үшiн осы баптың тармағында
1) тауарды өткiзетiн тұлғаның құрылтай құжаттарын;
2) мәмiлеге қатысы бар үшiншi тұлғалармен жасалған келiсiм-шарттарды;
3) сатушының пайдасына үшiншi тұлғаларға жасалған төлем шотын;
4) бағаланатын тауармен мәмiлеге қатысы бар комиссиялық, брокерлiк
5) сатып алушының тауар құнын растайтын бухгалтерлiк құжаттамасынан көшiрменi;
6) лицензиялық немесе авторлық шарттарды;
7) қоймалық түбiртектердi;
8) беруге тапсырыстарды;
9) дайындаушы фирмалардың каталогтарын, айрықша тiзбелердi, баға прейскуранттарын (прайс-парақтарын);
10) бағаланатын тауарға дайындаушы фирманың калькуляциясын;
11) кедендiк құн декларациясында мәлiмделген мәлiметтердi растау үшiн пайдаланылуы
тармақшаларында тiзiп көрсетiлген құжаттардың түпнұсқалары тауарларды шығарғаннан кейiн декларантқа
Бұл ретте кедендiк ресiмдеу мақсаты үшiн аталған құжаттардың түпнұсқасымен
Тауарлардың кедендiк құнын декларант кедендiк құн декларациясын толтыра отырып,
Декларант мәлiмдеген кедендiк құн және оны айқындауға қатысты ол
көзделген жағдайларды қоспағанда, кедендiк құн декларациясы еркiн айналыс үшiн
Егер:
1) бiр келiсiм-шарттың шеңберiнде әлденеше рет берудi, сондай-ақ әртүрлi
2) Қазақстан Республикасының кедендiк шекарасы арқылы жеке тұлғалар өткiзетiн
Осы көрсетiлген жағдайларда кедендiк құн кедендiк декларацияда
кедендiк құнды кедендiк ресiмдеу және кедендiк бақылау барысында:
белгiленген жағдайларды қоспағанда, декларант мәлiмдеген тауарлардың кедендiк құнын айқындау
кедендiк құн декларациясының нысандарында мәлiмделген кедендiк құнның шамасына әсер
тауар декларанттың пайдалануына берiлген және кеден органдарында бар баға
тауар шығарылғаннан кейiн:
шартты шығарылған тауарға қатысты тауардың түпкiлiктi кедендiк құнын айқындау
тауарды декларациялау кезiнде орын алған, кедендiк құнның шамасына және
кейiннен тексеру жүргiзу барысында анықталған кеден органында сақталатын құжаттар
әкелiнген немесе әкетiлген тауардың саны және сапасы бойынша
егер, сатушы кейiннен қайта сатудан тiкелей немесе жанама түрде
трансферттiк баға белгiлеуге мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыруға байланысты мәмiленiң
Тауардың саны сәйкес келмейтiнiн растайтын құжаттар:
кедендiк төлемдер мен салық салынбайтын тауарлар бойынша экспорттаушы импорттаушы
қалған тауарлар бойынша тәуелсiз сараптаманың қорытындысы және кеден
Тауардың жоғалу, кем шығу, зақымдану фактiсi кедендiк құн
Мөлшерi шартта келiсiлген франшиза сомасының шегiнен шықпайтын немесе баға
Трансферттiк баға белгiлеуге мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыруға байланысты мәмiле
Сатушыға кейiннен қайта сатудан тiкелей немесе жанама түрде түскен
Бұл ретте түзетудi резидент емес тұлға өз атынан үшiншi
Тауарларды кедендiк ресiмдеуден кейiн төленуге тиiс кедендiк төлемдер мен
Кедендiк құнды түзету нысаны кедендiк құны және кедендiк
кедендiк ресiмдеуге құжаттарды қабылдағаннан кейiн кеден органы жүргiзетiн декларант
Кеден органдары кедендiк құнды түзетудi тiркеудiң мерзiмi мен тәртiбiн
Декларанттың:
кедендiк құнды анықтау үшiн табыс еткен мәлiметтерiнiң дұрыстығына кеден
мәлiмделген кедендiк құнды нақтылау қажеттiгi туындаған жағдайда, тауарды кеден
мәлiмделген кедендiк құнын кеден органының қабылдай алмау себебiн түсiндiрудi
тауардың кедендiк құнын айқындауға қатысты кеден органының шешiмiмен келiспеген
Декларант:
кедендiк құнды мәлiмдеуге және оны айқындауға қатысты дұрыс, сан
мәлiмделген кедендiк құнды растау қажет болған кезде, кеден органының
декларант таңдаған кедендiк құнды айқындау әдiсiн пайдалануға болатындығы және
декларант мәлiмдеген кедендiк құнды айқындаудың дұрыстығын растайтын құжаттар мен
Кеден органы декларанттың жазбаша сауал салуы бойынша:
тауарлардың кедендiк құнын кеден органы айқындаған жағдайда, оны айқындау
тауарлардың декларант мәлiмдеген кедендiк құнын кеден органының қабылдай алмау
Кеден органдарында бар баға ақпаратын кеден iсi жөнiндегi уәкiлеттi
Растайтын құжаттар ретiнде төлем құжаттары табыс етiлуге тиiс және
Мәлiмделген кедендiк құнды растайтын құжаттарды декларант табыс еткеннен кейiн
Белгiленген мерзiм өткеннен кейiн мәлiмделген кедендiк құнды растайтын қажеттi
Кеден iсi саласындағы қылмыстық iстердi және әкiмшiлiк құқық
бұзушылық туралы iстердi қарау кезiнде кедендiк шекара арқылы тауарларды
Қазақстан Республикасының кедендiк шекарасы арқылы осы Кодексте белгiленген талаптар
Кеден органына тауарлардың сипаты туралы, олардың атаулары туралы, мөлшерi,
Тарау 2. Кедендік құнды айқындау мен бақылаудың нормативті-құқықтық базасы
2.1. Кеден құны декларациясының нысанын толтыру тәртiбi туралы.
Кедендік құн декларациясы тиісті жүк кедендік декларациясының
Егер кедендік құнға КҚД-1 немесе КҚД-2 нысандарында түзету
КҚД тауарларға кедендік ресімдеу жүргізетін кеден органына ЖКД-мен бір
КҚД 3 данада толтырылады, олардың:
бірінші данасы кеден органында қалады;
екінші данасы декларантқа беріледі;
үшінші данасы кедендік кірістер (кеден төлемдері) бөліміне жіберіледі.
біріншісінде (бет жағына), кедендік құнды айқындаудың қайсы бір әдісін
КҚТ-мен түзетілген (соңғы) мәліметтер көрсетіледі.
екінші парағында кедендік құн мен оның элементтері туралы
мәліметтер көрсетіледі.
Үшіншісінен бастап КҚД-ның барлық парақтары қосымша болып табылады.
Қосымша парақтардың беттерін нөмірлеу үшінші нөмірден басталады (яғни 1-ші
КҚД-ның негізгі парақтары бірден үшке дейінгі атаулардағы тауарларға толтырылады.
Егер КҚД-1 немесе КҚД-2 нысандардың бірінші (беттік) парақтарында мәлімделген
Қосымша парақтар ретінде КҚД-1 және КҚД-2 нысандарының екінші парағы
КҚД мен оның қосымша парақтары жазу машинкасында немесе компьютердің
КҚД-ның әрбір парағы міндетті түрде декларанттың қолымен куәландырылуы тиіс.
Декларант мынадай бағандарды толтырады: 1, 2(а), 2(б), 3, 4,
Кеден органы 6, 7(б)-бағанды, КҚД-ның негізгі және қосымша парақтарында
Декларанттың бағандарды толтыру тәртібі:
1-баған. "Сатушы".
Экспорттаушының/импорттаушының атауы, заңды мекен-жайы, Кәсіпорындар мен ұйымдардың жалпы
2(а)-бағаны. "Сатып алушы".
Экспорттаушының/импорттаушының атауы, заңды мекен-жайы, КҰЖЖ коды көрсетіледі (егер жүк
2(б)-бағаны. "Декларант".
тауарларды декларациялаушы және кеден органына ұсынушы кәсіпорынның атауы
Егер декларант сатып алушы болып табылса, 2(а) "2(а) бағанды
3-баған. "Жеткізу шарты".
Жеткізу шартының қысқаша әріптік атауы (Инкотермске сәйкес) және географиялық
СИФ - Өскемен, ФОБ - Нью-Йорк.
4-баған. "Шоттың нөмірі мен күні".
Шот-фактураның (инвойстың) немесе шот-проформаның (алдын ала төлемді немесе
5-баған. "Келісім-шарттың нөмірі мен күні".
Тауарларды жеткізуге арналған келісім-шарттың (шарттың, келісімнің), сондай-ақ ондайлар болса,
7(а)-бағаны. Қажетті жауап ("ия" немесе "жоқ") "Х" белгісімен белгіленеді.
8(а), 8(б)-бағандары. Қажетті жауап ("ия" немесе "жоқ") "Х" белгімен
"Ия" жауабы болған жағдайда егжей-тегжейі көрсетіледі, яғни аталған шарттың
9(а)-бағаны. Қажетті жауап ("ия" немесе "жоқ") "Х" белгісімен белгіленеді.
"Ия" жауабы берілген жағдайда, санаткерлік меншік объектілерін пайдаланғандығы үшін
9(б)-бағаны. Қажетті жауап ("ия" немесе "жоқ") "Х" белгісімен белгіленеді.
"Ия" жауабы болған жағдайда, 15-бағанда сатып алушының бағаланған тауарларды
10(а)-бағаны. КҚД-1 нысанына қоса берілетін қосымша парақтардың саны.
КҚД-ға қосымша парақтардың саны көрсетіледі (парақтардың саны соңғы парақ
10(б)-бағаны. "Орны және күні".
КҚД толтырылған орын және күні, 2(б)-бағанында көрсетілген тауарларды декларациялауға
Бағанның мәліметтері ЖКД-ның 54-бағанының деректерімен сәйкес келуі тиіс.
КҚД-1 нысанының екінші парағы.
Аталған парақ кедендік құнды 1-әдіс бойынша есептеуге арналады.
Әрбір парақта тауардың үш түрі бойынша деректер келтірілуі мүмкін.
"Тауардың нөмірі" бағаны.
ЖКД-ның немесе оның қосымша парағының 32-бағанындағы тиісті тауардың
"А"-бөлімі. Есептеуге арналған негіз.
Аталған бөлімде бағаланатын тауардың кедендік құнын айқындау үшін негіз
11-баған. "Мәміленің бағасы":
бірінші жолда шот-фактурада (инвойста), немесе шот-проформада көрсетілген іс жүзінде
екінші жолда мәміленің теңгедегі бағасы көрсетіледі;
үшінші жолда келісім-шарт валютасының коды мен оның теңгеде қайта
"Б" бөлімі.
Бөлімде 11-бағанда көрсетілген мәміленің бағасына енгізілмеген, яғни сатушы сатып
Аталған бөлімде Қазақстан Республикасы Кеден кодексінің 306-бабының екінші бөлігінде
Егер КҚД-1 нысаны бір партияға кіретін бірнеше атаудағы тауарларға
12-16-бағандарда барлық деректер теңгеде келтіріледі.
12(а)-бағаны. Сатушының комиссиялық және брокерлік сыйақыларына арналған шығыстар (сатып
Егер жоғарыда көрсетілген шығыстар шетелдік валютада төленген жағдайда, теңгеде
12(б)-бағаны. СЭҚ ТН-ға сәйкес олар бағаланатын тауарлармен біртұтас ретінде
Егер бағаланатын тауарлармен біртұтас ретінде қарастырылатын көп айналымды ыдыс
Ыдысқа арналған шығыстарға ыдысты сатушыға қайтарғаны үшін жеке төленген
Егер ыдысқа арналған шығыстар шетелдік валютада төленген жағдайда, теңгеге
13-баған. Баған сатып алушы бағаланатын тауарлардың өндірілуіне және шығарып
шикізаттар, материалдар, деталдар, жартылай фабрикаттар және бағаланатын тауарлардың құрамдас
аспаптар, мөртабандар, нысандар және бағаланатын тауарларды өндіру кезінде пайдаланылатын
бағаланатын тауарларды өндіру кезінде пайдаланылатын материалдар (майлау материалдары, отын
Қазақстан Республикасының аумағынан тысқары жерлерде орындалған және бағаланатын тауарларды
Мұндай тауарлар мен қызмет көрсетулердің құны теңгемен көрсетіледі. Оларды
Сатып алушы оларды үшінші тұлғалардан сатып алған кезінде төлеген
Егер сатушыға сатып алушы пайдалануда болған тауарларды ұсынған жағдайда,
Егер сатушыға сатып алушы шикізаттар мен материалдарды және олардың
Кедендік құнды есептеу кезінде сатып алушының сатушы үшін орындаған
Бұл ретте Қазақстан Республикасының аумағында орындалған инженерлік және тәжірибелік-конструкторлық
14-баған. Бағанда олар ретінде:
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарларды (оның ішінде
әкелінген тауарларды (оның ішінде тауарлық белгілерді, өнеркәсіптік үлгілерді);
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілетін әкелінген тауарларды пайдалану
аталған бағанда, егер олар мәміле бағасына бұрын енгізілмеген болса,
Лицензиялық және ұқсас төлемдер мәміленің құнына қосылуы тиіс және
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілетін бағаланатын тауарға қатысты
сатушы мен сатып алушының арасында жасалған сатып алу-сату мәмілесі
Бұл ретте сатып алушы тікелей сатушыға, не оның пайдасына
Санаткерлік меншік құқықтарын иеленушілерден алынатын Қазақстан Республикасында тауарлар өндіруге
15-баған. Аталған бағанда келісім-шарттың шарттары бойынша сатып алушы сатушыға
Егер сомасы аталған бағанда көрсетілуі тиіс кірістің бөлігі кедендік
Мысал. Егер келісім-шартта сатып алушы алатын пайданың 20% сатушыға
Егер кедендік ресімдеу сәтінде пайданың сомасы белгісіз болған жағдайда,
Егер пайданың сомасын белгілеу мүмкін болмаған жағдайда, онда кедендік
16-баған. "... дейін жеткізуге арналған шығыстар".
Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлардың кедендік құнын
Әкелу/әкету орны деп:
1) әуе тасымалдары үшін - бару/жөнелту әуежайы немесе тауарларды
2) теңіз және өзен тасымалдары үшін - егер тауарды
3) басқа көлік құралдары тасымалдары үшін - Қазақстан Республикасының
4) почта бойынша жеткізілетін тауарлар үшін - халықаралық почта
Егер жеткізу шарттарына сәйкес сатып алушы тауардың Қазақстан Республикасының
Егер 16(а)-16(в)-бағандарында көрсетілген шығыстар шетелдік валютада төленсе, теңгеге қайта
16(а)-баған. Бағанда тауарларды Қазақстан Республикасының кеден шекарасынан өтетін жерге
Егер жеткізу өтеусіз немесе сатып алушының өзінің көлік құралдары
EXW (EXB), FAS (ФАС) жеткізу жағдайында аталған баған бойынша
16(б)-бағаны. Бағанда тауарлардың Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткізілу
16(в)-бағаны. Бағанда жүкті қамсыздандыруға арналған шығыстар теңгемен көрсетіледі.
17-баған. Бағанда 12(а), 12(б), 13(а), 13(б), 13(в), 13(г), 14,
"В" бөлімі. "А" бөліміне енгізілген шығыстан шығарылатын сомалар теңгемен
Аталған бөлімде мәміле бағасынан шегеруге жататын Қазақстан Республикасының кеден
18-21-бағандарда барлық деректер теңгемен көрсетіледі.
Егер іс жүзіндегі шығындар шетелдік валютада жүзеге асырылған жағдайда,
18-баған. "Жабдықтарды құрастыру, жинау, жөндеу жөніндегі немесе әкетуден/әкелуден
Аталған бағанда егер келісім-шартта бұл жұмыстар көзделген және шот-фактурада
19-баған. "Баратын жеріне дейін әкелгеннен/әкеткеннен кейінгі жеткізу жөніндегі шығыстар".
Бұл бағанда декларант шот-фактурада жеке нұсқау болған жағдайларда аталған
Егер шартта СІР (СИП), СРТ (СПТ), DDР (ДДП),
Шот-фактурада мұндай бөліп көрсету болмаған жағдайда, тауарды "әкелу/әкету орны
20-баған. Бұл бағанда шартта DDP (ДДП) және DEQ (ДЕК)
21-баған. Бұл бағанда 18-20-бағандарда көрсетілген сомаларды қосу жолдарымен алынған
22(а)-бағаны. Бағанда мынадай үлгіде есептелген мәлімделген кедендік құн теңгемен
22(б)-бағаны. Бағанда 22(а)-бағанында мәлімделген, келісім-шарт валютасына қайта есептелген кедендік
Егер шетелдік валютаның түрі мәміле жөніндегі ешқандай құжаттармен белгіленбесе,
"Г" бөлімі.
Кедендік құнның бір немесе бірнеше құрамдастары (12-20-бағандар) шетелдік валютасында
11. Кеден органдарының бағандарды толтыруы.
6-баған. Егер кеден органында 7-9-тармақтар бойынша ескертулер болған жағдайда,
7(б)-бағаны. Қажетті жауап ("ия" немесе "жоқ") "Х" белгісімен белгіленеді.
"Кеденнің белгілері үшін" деген ашық жерде кеден органның лауазымды
1) егер кеден органында декларант мәлімдеген кедендік құн бойынша
2) егер декларант мәліметтерді толық емес көлемде ұсынса немесе
Ұқсас жазба ЖКД-ның тиісті бағанында жүргізіледі.
Кедендік құн декларациясын КҚД-2 нысаны бойынша толтыру ережесі
КҚД-2 нысаны 2, 3, 4, 5, 6-әдістері бойынша айқындалатын
Декларант 1, 2(а), 2(б), 3, 4, 6, 7, 8,
Декларанттың бағандарды толтыруының тәртібі.
1, 2(а), 2(б), 3-бағандары КҚД-1 нысанындағы тиісті бағандарды толтыру
4-баған. Бағанда шот-фактураның немесе Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы
Егер аталған нысан құндық негізде жүзеге асырылатын сатып алу-сату
Егер нысан жеткізілуі құндық негізде емес түрде жүзеге асырылатын
6-баған. Оның көмегімен кедендік құн айқындалатын әдіс "Х" белгісімен
7-баған. Бағанда оған байланысты алдыңғы әдістерден кейінгі барлық әдістер
8-баған. Бағанда 6-бағанда белгіленген әдіс бойынша кедендік құнды айқындау
Декларант бірдей немесе біртектес тауарлармен жасалатын мәміле жөніндегі келісім-шарттың
4-әдісі үшін ол бойынша Қазақстан Республикасының ішкі рыногында сатылған
5-әдісі үшін өндіруші тауардың құнын растау үшін ұсынған құжаттың
6-әдіс үшін кедендік құнды есептеуге арналған бастапқы база ретінде
Бұл жағдайда қажет болған кезде орнату және тексеру үшін
Көрсетілген көздерден алынған деректер кейін екінші парақтың "А" бөлімінің
9 және 10-бағандар. КҚД-1 нысанындағы (10(а) және 10(б)-бағандар ұқсас
КҚД-2 нысанындағы екінші парақ.
Аталған парақ кедендік құнды таңдап алынған бағалау әдісі (2-6)
Әрбір парақта тауардың үш түрі бойынша деректер келтірілуі мүмкін.
"Тауар N..." бағанында ЖКД-ның немесе оның қосымша парағының ұқсас
"А" бөлімі. "Есептеу үшін негіз".
Есептеудің таңдап алынған әдісіне қарай 8-бағанда көрсетілген көзден алынған
"Б" бөлімі. "Бағаға түзетулер".
Аталған бөлімде 11(а), 11(б), 11(в)-бағандарында көрсетілген бағаға түзетулер келтіріледі.
Түзету егер ол бағаны арттырса (+) белгісімен және егер
12-баған. Санына түзетулер кезінде бірінші кезекте сатушы сатып алынатын
13-баған. Коммерциялық деңгейге түзетулер енгізілген кезде сатудың коммерциялық деңгейлеріндегі
14-баған. Белгі (+, -) ескеріле отырып түзетулердің жалпы сомасы
15-баған. Бұл бағанда түзетулердің нәтижелері ескеріле отырып есептелген мәміленің
"В" бөлімі. 15-бағанға қосымша есептемелер (+) және шегерімдер (-).
Аталған бөлімде мәміленің бағасына енбеген, алайда кедендік құнда ескерілуі
Декларант бағандарды өзі пайдаланатын есептеу әдісіне сәйкес келетін және
24-баған. Құнның тиісті (+) немесе (-) белгілері бар қосымша
25(а), (б)-бағандары. "Мәлімделген кедендік құн".
Бағандарға КҚД-2 нысанның деректері бойынша айқындалған: 25(а)-бағанында - теңгемен,
Кеден органдарының бағандарды толтыру тәртібі.
КҚД-ның әрбір данасының негізгі және қосымша парақтарының "Кеденнің белгілері
Бұл бағандарды толтыру мынадай үлгімен жүзеге асырылады:
барлық негізгі және қосымша парақтарды КҚД-ның тіркеу нөмірі (толық),
алдыңғы абзацта санамаланғандардан басқа беткі парағында мынадай деректер көрсетілуі
Кеден органының бағаланатын тауарлардың кедендік құнына қатысты шешімі туралы
а) егер кеден органында декларант мәлімдеген кедендік құн бойынша
б) егер декларант мәліметтерді толық көлемде ұсынбаса немесе кеден
2.2. Кеден құнын түзетудiң нысандарын толтыру тәртiбi туралы.
Осы Тәртiп Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы өткiзiлетiн тауарлардың
Кеден құнын түзетудiң нысандарын толтыру тәртiбi:
5. Декларант толтыратын бағандар: 1, 2, 3, 4, 5,
2, 7, 8, 14, 23, 24, 31, 32, 33,
1-баған. "Түзетудiң тұрпаты"
Сол жақ бөлiмшеде түзету тұрпатының жетi мәндi сандық қоды
бiрiншi сан түзетудiң қандай кезеңде екенiн көрсетедi:
1 - кедендiк ресiмдеу процесiнде;
2 - мәлiмделген кеден режимiне сәйкес тауар шығарылғаннан кейiн;
екiншi сан қатенiң түрiн көрсетедi:
1 - КҚД-1 "A" немесе КҚД-2 "A" және "В"
2 - КҚД-1 "A"" бөлiмiндегi немесе КҚД-2 "A" және
Техникалық және мазмұндық қателер бiр мезгiлде анықталған жағдайда "2"
3 - кеден құнын өзгертпестен кеден төлемдерi мен салықтарының
үшiншi сан (кеден құнының шамасына қосымша есептелгендерге байланысты деректердi
1 - КҚД-1 "Б" бөлiмi бойынша немесе КҚД-2 "В"
қателер*;
2 - қосымша есептеулердiң құрылымы мен шамасын нақтылауға байланысты,
3 - кеден төлемдерi мен салықтарының сомалары бойынша жүзеге
төртiншi сан (кеден құнының шамасынан есептен шығарылатын сомаларға/шегерiмдерге немесе
1 - КҚД-1 "B" бөлiмi бойынша немесе КҚД-2 "B"
2 - рұқсат етiлген шегерiмдердiң құрылымы мен шамасын нақтылауға
3 - кеден төлемдерi мен салықтарының сомалары бойынша жүзеге
бесiншi сан:
1 - жетiспеушiлiк, сапасыз тауар;
2 - кеден органдары жүргiзген, келесi құжат тексерулерiнiң нәтижесi;
3 - кеден органдары жүргiзген, сыртқы экономикалық қызметке қатысушының
4 - сыртқы экономикалық қызметке қатысушының өтінiшi бойынша деректердi
алтыншы сан оның аяқталуынан қарағандағы түзету түрiн көрсетедi:
1 - кеден құнын шартты кедендiк бағалауға байланысты түзету;
2 - кеден құнын соңғы кедендiк бағалауға байланысты түзету;
3 - кеден төлемдерi мен салықтарының сомалары бойынша жүзеге
жетiншi сан СЭҚ ТН кодын өзгертуге байланысты түзетудiң тұрпатын
0 - СЭҚ ТН коды өзгертiлген жоқ;
1 - СЭҚ ТН кодын өзгертуге байланысты түзету жүргiзiлдi.
2 - СЭҚ ТН кодын деталдауға байланысты түзету жүргізілді;
3 - бір және одан да көп СЭҚ ТН
Түзету кодының сандары бiрiншi және екiншi, бесiншi және алтыншы,
Екiншi және үшiншi блоктарда (екiншiден алтыншыға дейiнгi сандар) көзделген
Мысалдар:
1) түзетудiң 1/1020/2/0 тұрпаты түзетудiң кедендiк ресiмдеу процесiнде жүзеге
2) түзетудiң 1/0000/1/0 кеден құнын түзету шартты кедендiк бағалауға
3) түзетудiң 2/0200/2/0 тұрпаты түзетудiң декларант тауарды белгiленген шартты
4) түзетудiң 2/0000/2/0 тұрпаты түзетудiң декларанттың қосымша берген құжаттарына
5) түзетудiң 2/0002/2/1 тұрпаты түзетудiң кеден органдарының жүргiзген келесi
6) түзетудiң 2/3334/3/0 тұрпаты түзетудiң кеден төлемдерi мен салықтары
Бағанның оң жақтағы бөлiмшесiнде КҚД-1 (1,4) бағанының екiншi бөлiмшесiндегi
3-баған. "Қосымша парақтар".
Егер, қосымша парақтар (КҚТ-2 нысанының) пайдаланылса, толтырылады. Бағанды толтыру
4-баған. "Аталған ЖКД бойынша КҚТ-ның реттік нөмірі".
Аталған ЖКД бойынша КҚТ-ның реттік нөмірі қойылады.
5-баған. "Тауарлардың барлық атауы".
Бағанда түзетілетіндер туралы деректер тауарлар атауларының жалпы саны (санмен)
7-баған. "Анықтама нөмірі".
Оған КҚТ ресімделетін ЖКД-ның анықтама нөміріне сәйкес КҚТ-ның анықтама
12-баған. "Жалпы кеден құны".
Бағанның сол жақ бөлiмшесiнде кеден құны түзетiлмеген қалған тауарлардың
Оң жақтағы бөлiмшеде, егер түзету бiрiншi рет жүргiзiлiп отырса
20-баған. "Жеткiзу шарты".
Тауарды жеткiзудiң шартын нақтылауға байланысты кеден құны түзетiлген жағдайда,
Олай болмаған жағдайда, ЖКД-ның тиiстi бағандарындағы деректер қайталанады.
22-баған. "Валюта және тауарлардың жалпы фактуралық құны".
ЖКД-ны кедендiк ресiмдеуге тiркеген күнi осы тауардың фактуралық құнын
Келiсiм-шарттың шарттары өзгерген (толықтырылған) жағдайда фактуралық құнды тауардың кеден
Олай болмаған жағдайда, ЖКД-ның тиiстi бағандарындағы деректер қайталанады.
23-баған. "Валютаның бағамы".
ЖКД-ның 22-бағанының сол жақтағы бөлiмшесiнде көрсетiлген валюта бағамының өзгеруiне
Ескерту. Кеден құнының барлық түзетулерi ЖКД-ны тiркеген күнгi
32-баған. "Тауар N".
ЖКД-ның тиiстi бағанынан түзетілетіндер туралы деректер тауардың нөмiрi көрсетiледi.
33-баған. "Тауар коды".
Тауардың СЭҚ ТН-ға сәйкес коды қойылады.
Тауар кодының өзгеруіне байланысты КҚТ толтырылған жағдайда, бағанның
Тауар кодының толық көрсетілуіне (екіге және одан да көпке
Тауарлардың екі және одан да көп кодтарын бір кодқа
38-баған. "Таза (нетто) салмағы (кг)".
Қазақстан Республикасының кеден аумағы арқылы өткiзу сәтiнде тауардың таза
42-баған. "Тауардың фактуралық құны".
ЖКД-ны тiркеген күндегi тауардың фактуралық құнын нақтылауға (өзгертуге) байланысты
Келiсiм-шарттың шарттары өзгерген (келiсiм-шартқа толықтырулар енгiзу) жағдайда фактуралық құнды
Олай болмаған жағдайда, ЖКД-ның тиiстi бағандарындағы деректер қайталанады.
44-баған. "Қосымша ақпараттар/ұсынылған құжаттар".
Баған егер, кеден құнын түзету барысында декларант қосымша құжаттар
Бағанды толтыру тәртiбi ЖКД-ның осындай бағандарын толтыру тәртiбiне ұқсас,
45-баған. "Тауардың кедендiк құны".
Бағанның сол жақтағы бөлiмшесiнде КҚТ нысанының 31-бағанында жазылған тауардың
Бағанның оң жақтағы бөлiмшесiнде КҚТ нысанының 31-бағанында көрсетiлген тауар
46-баған. "Статистикалық құн".
Шартты кедендiк бағалауға байланысты тауардың кеден құны түзетiлген жағдайда,
Соңғы кедендiк бағалауға байланысты тауардың кеден құны түзетiлген жағдайда,
Бағанды толтыру тәртiбi ЖКД-ның тиiстi бағандарын толтыру тәртiбiне ұқсас.
47-баған. "Кеден төлемдерi мен салықтарын есептеу".
"Түрi", "Есептеу негiзi", "Ставка", "Coмa", "БК" қосымша бағандары кеден
"Төлем түрiнiң коды" қосымша бағанында:
егер, түзетiлген төлемнiң сомасы ЖКД-дағы тиiстi немесе КҚТ-1 немесе
егер, кеден құнын түзеу нәтижесiнде төлем сомасы өзгертiлмесе -
"Бұрынғы сома" қосымша бағанында ЖКД-да немесе КҚТ-1-де (КҚТ-2) (егер
"Өзгерiс" қосымша бағанында, "Coмa" және "Бұрынғы сома" қосымша бағандарында
"Өндiрiп алуға жататын жалпы сома" қосымша бағанында "Өзгерiстер" қосымша
54-баған. "Орны және күнi".
Декларанттың бұл бағанды толтыру тәртiбi ЖКД-ның тиiстi бағанын толтыру
Кеден органының лауазымды адамы КҚТ-1 (КҚТ-2) нысанын толтырған жағдайда,
Кеден органының лауазымды тұлғасы КҚТ нысанын шығарған күнді, қолын
Кеден органы толтыратын бағандар.
Кеден органы А, 43, 54, В, С, D)-бағандарын толтырады.
А-бағаны.
Уақытша (шартты) кеден бағалауына байланысты кеден құнын түзету жағдайында
43-баған. "Кеден құнын айқындау үшiн пайдаланылған кеден бағалауының тәсiлi".
Кедендік құнды айқындаудың резервтік әдісін қолдану кезінде, бағанның оң
1 - кеден органдарында бар баға ақпаратын қолдана отырып;
2 - "Superschwake" автокаталогын қолдана отырып;
3 - "Ценовая информация" ақпараттық бюллетендерін қолдана отырып;
4 - Қазақстан азық-түлік өнімдерін өндірушілер одағының тамақ өнімдері
5 - "ҚСЭКЖҚ" Қазақстандық сауда компаниялары мен тұрмыстық электр,
6 - тәуелсіз сарапшының баға ақпаратын қолдана отырып.
В баған. "Есептеудің егжей-тегжейлілігі".
Бағанда, негізгі парақ және әрбір қосымша парақ бойынша төлемдерден
С-бағаны.
Оған тауарды шартты кеден бағалауымен ұсыну туралы декларанттың өтiнiшiне
D-бағаны.
Бастықтың және кеден бекетінің/кеденнің жауапты лауазымды адамының қолы, лауазымды
2.3. Кеден одағының кедендік құнды айқындаудың дұрыстығын бақылауды жүзеге
Еуразия экономикалық қоғамдастығының шеңберінде кеден одағына қатысушы мемлекеттердің бірыңғай
Осы Келісімнің ережелері жеке тұлғалар жеке және өзге де
Кеден органы тауарлардың кедендік құнына қатысты шешім қабылдағанға дейін
Кеден органы қабылдаған тауарлардың мәлімделген кедендік құнын түзету қажеттілігі
Тауарларды декларациялайтын тұлға тауарлардың кедендік құны туралы дұрыс емес
Тауарлардың кедендік құны туралы мәлімделген мәліметтерге қосымша тексеру жүргізу
Тауарларды декларациялайтын тұлға кеден органы сұрау салған қосымша құжаттар
Тауарларды декларациялайтын тұлға ол таңдаған тауарлардың кедендік құнын айқындау
Кеден органы тауарлардың кедендік құны туралы мәлімделген мәліметтерге қосымша
Тарау 3. Кедендік төлемдерді төлеу тәртібі
3.1. Кеден ісі саласында төлемдер мен салықтардық экономикалық мәні
Қазақстан Республикасында мынадай кедендiк төлемдер қолданылады:
1) кедендiк баж;
2) кедендiк алымдар;
3) алымдар;
4) алдын ала шешiм үшiн төлемақы.
Төлеушiлер, кедендiк төлемдердi есептеу, төлеу, қайтару және өндiрiп алу
Кеден органдары демпингке қарсы, қорғау және өтемдiк баждарды Қазақстан
Төлеушiлер, салықтарды есептеу және төлеу тәртiбi Қазақстан Республикасының салық
Жеке тұлғалар тауарларды оңайлатылған тәртiппен өткiзу кезiнде кедендiк төлемдер
Акцизделетiн тауарлардың жекелеген түрлерiн Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына еркiн
салық салынатын тауарлардың кедендiк құнына процентпен есептелетiн – адвалорлық
кедендiк төлемдер ставкаларының аталған екi түрiн де ұштастыратын -
1) кедендiк ресiмдеу үшiн кедендiк алым;
2) кедендiк iлесiп алып жүру үшiн кедендiк алым;
3) тауарларды сақтау үшiн кедендiк алым жатады.
Көрсетiлген iс-әрекеттердi орындағаны үшiн кеден органдары шығындарының құны кеден
Қазақстан Республикасында қолданылатын Сыртқы экономикалық қызметтiң тауар номенклатурасына сәйкес
Кеден iсi саласында құқық бұзушылық анықталған жағдайда, төленуге тиiстi
Кедендiк баждарды және салықтарды есептеу мақсаттары үшiн көзделген
Кедендiк төлемдердi және салықтарды төлеу мерзiмiнiң бұзылуы болған кезде,
1) тауарлар мен көлiк құралдарына қатысты өкiлеттiктерi бар тұлғалар
2) лицензия алушы тұлғалар кедендiк төлемдердi төлеушiлер болып табылады.
Егер кедендiк декларация осысәйкес айқындалатын мерзiмде берiлмесе, онда кедендiк
Шартты түрде шығарылған тауарларды кедендiк баждар салудан босатуға байланысты
1) кедендiк декларацияны тiркегенге дейiн немесе тiркеген күнi төленедi;
2) егер кедендiк декларация осы Кодекстiң 380-бабына сәйкес айқындалатын
3) шартты түрде шығарылған тауарларды кедендiк ресiмдеу үшiн кедендiк
Кедендiк алып жүру үшiн кедендiк алымдар кеден органы кедендiк
Кеден органдары құрған кеден қоймаларында және уақытша сақтау қоймаларында
Кедендiк төлемдер тиiстi уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсiм бойынша уәкiлеттi
Кедендiк төлемдер мен салықтардың бюджетке түсуiн есепке алу тәртiбiн
Кедендiк төлемдер бойынша жеңiлдiктер осы Кодекске өзгерiстер мен толықтырулар
Қазақстан Республикасының басқа нормативтiк құқықтық актiлерiмен кедендiк төлемдер бойынша
жүктердi, багаж бен жолаушыларды тұрақты халықаралық тасымалдауды жүзеге асыратын
теңiз кәсiпшiлiгiн жүргiзетiн қазақстандық немесе қазақстандық тұлғалар жалдаған (кiреге
ұлттық және шетел валютасы (нумизматикалық мақсаттарда пайдаланылатыннан басқа), сондай-ақ
iзгiлiк көмек ретiнде Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына әкелiнетiн немесе
техникалық жәрдем көрсетудi қоса алғанда, мемлекеттер, үкiметтер, халықаралық ұйымдар
Қазақстан Республикасының инвестициялар туралы заңдарына сәйкес тауарлар;
Қазақстан Республикасының ұлттық Банкi және оның филиалдары, өкiлдiктерi мен
кеден баждарын салудан босату көзделген кедендiк режимдер шеңберiнде Қазақстан
Қазақстан Республикасының үкiметi белгiлеген тауарларды бажсыз әкелу мен әкету
Қазақстан Республикасының көшi-қон туралы заңдарына сәйкес кедендiк баж салудан
Қазақстан Республикасының салық заңдарына сәйкес айқындалған, мемлекеттер, мемлекеттер үкiметтерi,
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң нормативтiк қаулыларына сәйкес Қазақстан Республикасының халықаралық
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес шетелдiк дипломатиялық және оларға
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына Қазақстан Республикасы дипломатиялық қызметiнiң жеке
кейiннен Қазақстан Республикасының кедендiк аумағынан экспорттауға арналған акцизделетiн өнiмдердi
Тарифтiк преференциялар Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң шешiмi бойынша берiледi.
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына әкелiнетiн және Қазақстан Республикасымен кеден
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына әкелiнетiн және Қазақстан Республикасының ұлттық
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағына әкелiнетiн және Қазақстан Республикасының ұлттық
Бұл ретте, кедендiк баждарды төлеудi кейiнге қалдыру - төлеу
Кедендiк баждарды төлеу мерзiмдерiнiң өзгертiлуi туралы шешiмдi уәкiлеттi органның
Өнеркәсiптiк қайта өңдеуге арналған акцизделетiн тауарларды қоспағанда, импортталатын шикiзаттар
Төлеу мерзiмiн ұзарту немесе мәулеттiк мерзiм төленуге тиiстi кедендiк
Төлеу мерзiмiн ұзарту немесе мәулеттiк мерзiм осы Кодекстiң 43-тарауында
Кедендiк төлемдердi және салықтарды төлеу бойынша берешегi бар не
Осы мақсаттары үшiн өнеркәсiптiк қайта өңдеу деп шикiзаттарды
қарапайым құрастыру операциялары (тойтару, пiсiру, желiмдеу, құрастыру және басқа
қоғамдық тамақтандыру ұйымдарының тамақ өнiмдерiн қайта өңдеуi;
тауарларды сатуға және тасымалдауға дайындау жөнiндегi операциялар (тауар лектерiн
алынған өнiмге оны бастапқы құрайтын бөлiктерiнен Сыртқы экономикалық қызметтiң
Төлеушi өтiнiшпен бiрге мынадай құжаттарды:
1) сыртқы экономикалық қызметке қатысушының есеп карточкасын;
2) әкелiнетiн шикiзаттарды және материалдарды беруге сыртқы сауда
3) кедендiк баждар төлеудi қамтамасыз ету туралы құжатты;
4) жеке кәсiпкер немесе Қазақстан Республикасының заң актiлерiне және
5) егер әкелiнетiн шикiзатты және материалдарды қайта өңдеу
Кедендiк баждарды төлеу бойынша мерзiмiн ұзарту немесе мәулеттiк мерзiм
Шешiм жазбаша түрде екi дана етiп жасалады және оған
Төлеу мерзiмiн ұзарту немесе мәулеттiк мерзiм беру туралы шешiмде
1) шешiмнiң тiркелу нөмiрi;
2) кедендiк баж төлеу мерзiмiн ұзарту немесе мәулеттiк мерзiм
3) төлеушiнiң өтiнiшiнде көрсетiлген кедендiк баждың төленуiн қамтамасыз ету
4) әкелiнетiн шикiзаттарды және материалдарды беруге арналған сыртқы
5) кедендiк баж төлеу бойынша мерзiмiн ұзарту немесе мәулеттiк
6) төлеу мерзiмiн ұзарту немесе мәулеттiк мерзiм берiлетiн кедендiк
Кедендiк баж төлеу бойынша мерзiмiн ұзартудан немесе мәулеттiк мерзiм
- төлеу мерзiмiн ұзарту берiлген кезде ұзарту мерзiмi күнiнiң
- мәулеттiк мерзiм берiлген кезде төлеушiмен бiрлесiп кеден органы
Төлеушi кедендiк баж сомасын уақтылы өтемеген жағдайда, кеден органдары
- шешiмде белгiленген төлеу мерзiмiн ұзарту немесе мәулеттiк мерзiмi
- кедендiк баждың барлық сомасын мерзiмiнен бұрын өтеген кезде;
- тауарларды өнеркәсiптiк қайта өңдеусiз өткiзу кезiнде тоқтатылады.
3.2. Кедендік төлемдерді төлеуін қамтамасыз ету.
Кедендiк төлемдердiң және салықтардың төленуiн қамтамасыз ету:
1) кепiлге қою;
2) банк кепiлдiгi;
3) кеден органының депозиттiк шотына ақша енгiзу;
4) сақтандыру шарты түрiнде берiлуi мүмкiн.
Тұлға осы көзделген жағдайларды қоспағанда, осы баптың көрсетiлген
тауарларды қайта экспорттаудың кедендiк режимiне орналастырылған;
тауарлар транзитiнiң кедендiк режимiне сәйкес Қазақстан Республикасының кедендiк аумағы
кедендiк құнын айқындаған кезде баға ақпаратын қолдана отырып, тауарларды
кедендiк баж төлеу мерзiмдерi өзгертiлген;
жүктiң кедендiк декларациясын беру мерзiмдерiне ұзарту жүргiзiлген тауарлар мен
тауарлар транзитiнiң кедендiк режимiне сәйкес шет мемлекеттiң кедендiк аумағы
Кеден тасымалдаушысы ретiндегi қызметке қойылатын бiлiктiлiк талаптарына сәйкестiгiн қамтамасыз
Кедендiк төлемдердiң және салықтардың төленуiн қамтамасыз ету мақсатында кепiлге
1) азаматтық айналымнан алынған мүлiктi;
2) Қазақстан Республикасына әкелуге не Қазақстан Республикасынан әкетуге тыйым
3) электр, жылу және өзге де энергия түрлерiн;
4) тез бұзылатын тауарларды;
5) мүлiктiк құқықтарды;
6) Қазақстан Республикасының шегiнен тыс жердегi мүлiктi;
7) өткiзу мүмкiндiгi шектеулi мүлiктердi қоспағанда, үшiншi тұлғалардың мүлiктiк
Кепiл заттың нарықтық құны, ал оның нарықтық құнын анықтау
Егер кеден органы өзге шешiм қабылдамаса, кепiл кезiнде кепiлге
Төлеушi қабылдаған, қамтамасыз етiлуi үшiн кепiл ресiмделген мiндеттеме орындалғанға
Кепiлдi ресiмдеу Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Кепiлге салынған затты өндiрiп алу Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес
Кеден органында валюталық шот болмаған жағдайда, депозиттi енгiзу Қазақстан
Депозитпен қамтамасыз етiлген мiндеттеме орындалмаған жағдайда, төленуге тиiстi кедендiк
Депозиттi қайтару туралы өтiнiш мiндеттеме орындалғаннан кейiн, бiрақ мiндеттеме
Депозиттi шотына депозит сомасы енгiзiлген кеден органы не осы
Төлеушiге депозиттi қайтару осы көзделген тәртiппен кедендiк төлемдердi,
Депозиттi қайтарған кезде ол бойынша сыйақы төленбейдi, сомасы индекстелмейдi,
Төлеушiнiң өтiнiшi бойынша кеден органдары депозиттi болашақ кедендiк төлемдер
Осы ережелерi уақытша берiлетiн демпингке қарсы, қорғау және
Мүлiк кепiлi бойынша қайтару:
1) кепiл заты кепiл берушiнiң билiгiнде болған жағдайда -
2) кепiл заты кеден органының билiгiнде болған жағдайда мiндеттеме
Банк кепiлдiгi бойынша қайтару мiндеттеме орындалған күннен бастап бес
Сақтандыру жөнiндегi мiндеттемелердi тоқтату мiндеттеме орындалған күннен бастап бес
Төлеушi кедендiк төлемдердi және салықтарды қайтарып алу немесе есепке
Кедендiк төлемдердiң және салықтардың артық төленген сомасы бар екенi
1) соманың төленгенiн растайтын төлем құжатының
2) кедендiк декларация ресiмделген жағдайда берiлетiн, ол бойынша кедендiк
3) кедендiк төлемдердi төлеу кедендiк декларация ресiмделмей жүргiзiлген жағдайларда
Кедендiк төлемдердiң және салықтардың артық төленген сомасы бар екенi
Салық органдары, осы баптың көзделген жағдайларды қоспағанда, кедендiк
Кеден органы кедендiк төлемдердi және салықтарды өндiрiп алғаннан кейiн
Кедендiк төлемдердiң немесе салықтардың артық төленген сомасын кеден органдары
1) төлеушiнiң өтiнiшiнсiз кедендiк төлемнiң немесе салықтың сол түрi
2) төлеушiнiң өтiнiшi бойынша кедендiк төлемнiң немесе салықтың сол
Кедендiк баждарды және салықтарды қайтару:
1) кедендiк декларацияны керi қайтарып алған;
3) кедендiк режимдердiң талаптары Қазақстан Республикасының кедендiк аумағының шегiнен
4) егер тауарларды қайта таңдалған кедендiк режимге (тауарларды еркiн
Тарау 4. Кедендік төлемдер мен салықтардың түсімін жоғарлату бойынша
4.1. Тауарлардың кедендік құнын бақылау.
Тауарлардың кедендiк құнын айқындаудың дұрыстығын бақылауды кеден органы жүзеге
Кедендік құн бойынша бақылауды іске асыру нәтижесінде 2008 жылы
Тауарлар мен көлік құралдарын рәсімдеуде ақпараттық баға анықтамалары қолданылды.
Сонымен , 2008 жылы «Супершваки» автокатологтың бағасын қолданумен 172925537
Сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар мәлімдемесі бойынша алдын ала классификациялық
4.2. Тауарлардың кедендік құнын айқындау әдістерін жетілдіру жолдары
2008 жылдың 12 айлық қорытындысы бойынша бюджетке 32млр.129 млн
2007 жылдың 12 айлық қорытындысы бойынша бюджетке 29 млрд.
2008 жылы облыстың сыртқы сауда айналымының көлемі 1044,5 млн.
Сауда балансының сальдосы 2007 жылдың қаңтар-мамырында 287,3 млн. АҚШ
2007 жылдың қаңтар – мамыр айларында ТМД елдерімен сыртқы
Облыстың дүние жүзінің басқа елдермен сыртқы сауда айналымы
2008 жылғы Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша кеден төлемдері мен
2008 жылдың 12 айының жоспары 2008 жылдың 12 айында
2007 жылдың 12 айында нақты орындалғаны Ауытқулар, өсу қарқыны
Абс.
Кедендік алымдар 723095 605845 84 618527 -12682/2
Импорттық баж салығы 3540537 2997577 83 4190445 -1192868/28
Экспорттық баж салығы 12277008 9926657 81 8026967 +1899690/23
акциз 463138 411294 89 498439 -87145/18
Қосымша құн салығы 8637120 10719816 124 9610231 +1109585/12
РФ ҚҰС 6330055 7468542 118 6908645 +559897/8
Барлығы 31970953 32129731 100.5 29853254 +2276477/8
2007 жылдың есептік кезеңде кедендік төлемдер мен салықтар түсімінің
Экспорттық баж салығы бойынша болжамның орындалуы былтырғы жылдармен
Экспорттық баж салығының одақ елдеріне Қазақстан Республикасымен еркін сауда
2008 жылдың қазан айымен қараша айында Петроқазақстан Оил Продакс
Импорттық баж салығы бойынша болжамдық тапсырма 101 пайызға
Сонымен қатар,2008 жылы табиғи газ импортына салық ставкалары 5
Ресейдің қосымша құн салығы бойынша болжамдық тапсырманың
Жоғарлау баж салығы салынатын тауарлардың Қазақстан Республикасының еркін сауда
2007 жылдың 12 айында экспорттық баж салығы бойынша жеңілдіктер
2007 жылы кеден төлемдері түрлері бөлінісінде алу коэфициенті келесідей
Алу коэфициенттерінің импорт баж салығы бойынша төлмендеу себебі
Акциз бойынша алу коэфициентіңнің төмендеуі темекіге деген акциз түсімінің
2007 жылы сыртқы сауда айналымы 2 млрд.929,7 млн АҚШ
Тауар экспорты – 1895,3 млн АҚШ доллары, салық ішінде
Тауар импорты – 103,4 млн АҚШ доллары соның ішінде
2007 жылдың 12 айы көлемінде кедендік құн мен кедендік
Заңды және жеке тұлғаларға шартты баға қадалумен 2789 күш
Кеден құнына бақылауды іске асыру нәтижесінде СӘҚ тауар
Сонымен қатар сыртқы экономикалық қызметке қатысушылармен алуын ала класификациялық
Кейінге қалдыру,есептеу және жеңілдіктер 2007 жылдың 12 ай қорытындысы
«Юникс» жеке есептеу бойынша қосымша құн салығы соммасы 51
«Petroleum»ЖШС – 45676 мың тенге –аз өндірістік қажеттіліктер үшін
«Юразия Энерджи Холдинг ЛТД »18501 мың тенге – бұрғылау
«Рауан» - 53 млн тенге шырын дайындауға, шөлмек және
«Азия Керамик» - 254 млн тенге құрылыс материалдарын өндіру
2007 жылдың 12 айының қорытындысы бойынша қосымша құн салығын
2007 жылдың 12 айында кеден баж салығы мен
Мемлекеттер бөлігінде экспорт пен импорт динамикасының анализі көрсеткендей
Швеция – 11(мұнай және мұнай өнімдері), Латвия – 5(мақта),
Импорт бойынша серіктестіктер: Ресей-40 (мұнай өнімдері,орман,автошина,автомобильдер,) Өзбекстан – 14(тыңайтқыштар,пластмасса
Тауар топтары бойынша:
Тауар импортында құрал-жабдықтар жоғарғы деңгейде тұр,олардың үлес салмағы импорттық
2007 жылы Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша жеңілдетілген қысқартылған тәртіптік
Жеңілдетілген рәсімдеу бойынша ауылшаруашылық тауарларын тапсыру Мақтаарал және Қазығұрт
Шымкент қаласынындағы әуежайды күрделі жөндеуден өткізгеннен кейін Түркияға чартерлік
2007 жылдың 12 айында POS-терминал арқылы бюджетке кеден төлемдері
2007 жылдың қорытындысы бойынша кеден органдарымен бюджет табысына 636
Сонымен қатар кеден статистикасының мәліметтері бойынша жеке түріндегі импорт
2007 жылы болжамының орындалуы 97,9 пайыз құраған.
Орындалуының негізгі себептері:
Импорт көлемінің өсу қаржысының 33,2 пайыз болжамында болжалған төлемдердің
Министрліктер мен ведомстваларына кеден әкімшіліктері жаңа формалары мен әдістерінің
2008 жылы қосымша құн салығы ставкаларының төмендеуі; 14 пайыздан
Несиелеу сферасындағы дағдарыс, бұл өз кезегінде инвестициялық импорт
Қазақстан Республикасының «2008 жылғы Республикалық бюджет туралы» заңында кеден
Қазақстан Республикасының 2008-2010 жылдарғы әлеуметтік –экономикалық дамуының маңызды көрсеткіштерінің
Кеден төлемдері мен салықтарының түсімінің толық болуы мына негізгі
Кеден тарифтерін жинақтау,кеден баж салық ставкаларын 10 мән
Біртектес тауарлар топтары шеңберінде импорттық кеден тарифтерін жинақтау былай
Мәнді деңгейді :барлық топтардың жалпы салмағы 50 пайыз.
4 мәнді деңгейде барлық топтардың 94,5 пайызы.
Импортық тарифті унифрикациялау бойынша барлық бар баж салықтарының
Кеден одағы мүшелері арасында ставкаларды дәрежесі.Бұрын тіркелген 60,4
Кеден Кеңесіне сәйкес бірыңғай бюджеттік саясаты жүзеге асыруға қатысу
Айтылған мәліметтерді қорытындылай келе мына шараларды орындау міндетті
Тауарларды жіктеу дұрыстығы мен кеден құнын анықтауға бақылау күшейту.
Кеден төлемдері мен салықтарын әкімшіліктендірудің деңгейін қамтамасыз ету.
Қорытынды
Кедендік құнды анықтау кеден төлемдерін есептеудің негізі болып табылатындықтан
Қазақстан Республикасының кедендiк аумағынан тыс әкетiлетiн тауарлардың кедендiк құны
Негiзгi әдiстi пайдалану мүмкiн болмаған жағдайда тiзiп көрсетiлген әдiстердiң
Декларант мәлiмдеген кедендiк құн және оны айқындауға қатысты ол
Кедендiк құнды түзету нысаны кедендiк құны және кедендiк
2008 жылы тауарлар мен көлік құралдарының кеден құнын бақылау
Кедендік құн бойынша бақылауды іске асыру нәтижесінде 2008 жылы
Кеден Кеңесіне сәйкес бірыңғай бюджеттік саясаты жүзеге асыруға қатысу
Айтылған мәліметтерді қорытындылай келе мына шараларды орындау міндетті
Тауарларды жіктеу дұрыстығы мен кеден құнын анықтауға бақылау күшейту.
Кеден төлемдері мен салықтарын әкімшіліктендірудің деңгейін қамтамасыз ету.
67





Скачать


zharar.kz