Қазақстан Республикасының білім және ғылым
Психология кафедрасы
РЕФЕРАТ
Тақырыбы: Оқушылар тәрбиесінің диагностикасы
Орындаған: Муратбаев Д.М.
І курс магистранты
Тексерген: Сатиева Ш.С.
Психология ғылымдарының
кандидаты, доцент
Семей 2008
Жоспары
1. Тəрбие əдістері мен тəсілдері жөнінде
2. Сана қалыптастыру əдістері
3. Іс-əрекет ұйымдастыру əдістері
4. Ынталандыру əдістері
5. Педагогикалық қолдау, оның мəні жəне
6. Тәрбие әдістерін таңдау
1. Тəрбие əдістері мен тəсілдері жөнінде
Тəрбие əдістері –бұл тəрбие көздеген мақсатқа
Əдістер түрі сан-алуан да шексіз көп.
Тəрбие тəсілі – жалпы əдіс бөлігі,
Тəрбие құрал-жабдықтары. Тəрбие жеке ықпалдарды байқатса,
Əдіс баламалары өте көп. Олар арасынан
Тəрбие əдісі- көп өлшемді құбылыс, оның
2. Сана қалыптастыру əдістері
Тəрбие процесінің жалпы құрылымынан байқағанымыздай, дұрыс
Наным-сенімге оқушыны əрқилы əдістермен жеткізу мүмкін.
Этикалық тақырыптағы əңгіме – инабаттық мазмұнға
Əдептілік əңгіме тиімділігі келесі шарттарға байланысты:
- əңгіме оқушылардың əлеуметтік тəжірибесіне сəйкес
- əңгіме көрнекілік əдісін бірге қолдану
- əдептілік əңгіме өткізу үшін қолайлы
Қоршаған жай-жағдайлардың əсемдігі мен ондағы дүние
- əңгіменің əсері кəсіптік дайындыққа байланысты.
- əңгіме мазмұны тыңдаушыларды еліктіруі шарт.
Ұғындыру – тəрбиеленушілерге эмоционал-сөздік ықпал жасау
Қандай да ұғымның орнығуы, баланы оған
Тəрбие тəжірибесінде ұғындыру мен сендіруге қоса
Үгіттеу арқылы кейде оқушыны өз қылығынан
Əдептілік сұхбаты - екі тарап өкілдері
Əдептілік сұхбаттары тəрбиеленушілерді өздерін толғантқан барша
Əдептілік сұхбаттарының тиімді болуы келесідей маңызды
1. Сұхбаттың проблемді сипатта болғаны өте
2. Сұхбаттың жаттанды дайын не үлкендердің
3. Сұхбатыңыз тəрбиеші көпіре сөйлеп, тəрбиеленушілер
4. Сұхбат үшін таңдалған материал тəрбиеленушінің
5. Сұхбат барысында барша көзқарастарды айқындап,
6. Əдептілік сұхбатында дұрыс басшылық –
Сұхбат өзінен өзі бола қалады деу
Жазықты балалармен сұхбаттасу үлкен кəсіби шеберлікті
Үлгі-өнеге - өте əсерлі тəрбие əдісі.
Өмір өнегесі ұдайы оңды болса, тіпті
Тəрбие тəрбиешінің жеке басы үлгі-өнегесіне, оның
Сонымен, сана қалыптастыру əдістері тұлғаның ізгілену
3. Іс-əрекет ұйымдастыру əдістері
Тəрбие көзделген əрекет-қылық (поведение) типін қалыптастыруы
Қажетті тұлға сапаларын қалыптастырудың жалпыланған əдісі
Жаттықтыру істерінің тиімділігін келесі шарттар анықтайды:
5) қайталау жиілігі; 6) бақылау мен
Жаттығулар жүйесін жоспарлауда тəрбиеші ең алдымен
Тұрақты дағдылар мен əдеттер қалыптастыру үшін
Жаттықтыру əдістерінің тиімділігіне себепші маңызды шарттардың
Гуманистік тəрбиеде де қатаң əдістер қолданылады.
Кеңес-талап. Бала санасына ықпал жасаумен педагог
Ойын талап. Əрқандай талаптарды қою үшін
Сенім талап. Мұндай əдіс, əдетте, сыйластық
Өтініш талап. Педагог пен тəрбиеленуші арасында
Үйретіп көндіру – көзделген сапаны жылдам
Үйретіп көндіру тəрбие процесінің барша кезеңдерінде
1. Тəрбие шарттарын екі тараптың да
2. Қандай да талапқа көндіруде, айтар
3. Əрбір уақыт аралығына қонымды, оқушы
4. Қалай орындалуын, одан болар нəтижені
5. Көндірудің бірізді – параллель схемасын
6. Көндіру тілектестік пен мүдделілікке негізделген,
7. Көндірудің педагогикалық тиімді нəтижесі ойынмен
Тапсырыстар беру – балаларды ұнамды қылық-əрекеттерге
Тəрбиелік жағдайлар – арнайы жасалған шарттарға
- жағдай жалған, жасанды болмай, нақты
Аталған əдіс басқа тəрбие əдістерінің баршасымен
Тұлға мінез-қылығын қалыптастыру əдістері тəрбиеде өте
4. Ынталандыру əдістері
Тəрбиеленушіні белгілі іс-əрекетті орындатуға талаптандыру ниетімен
Мадақтау – тəрбиеленушілер əрекетіне ұнамды баға
Қарапайымды бола тұра, мадақтау өте жауапкерлі
1. Мадақ-марапат сырттай көзге түсіп, əйгілену
2. Мадақтау арқылы тəрбиеленушіні басқа балаларға
3. Мадақ қолдана отырып, кім, не
4. Əрқандай мадақ жеке тұлғалық ерекшеліктерді
5. Бүгінгі мектеп тəрбиесіндегі басты міндеттерден
Жарыс, бəсеке. Көп бала топтала қалса,
Жарыс əдісімен баланың бəсекелестікке деген табиғи
Гуманистік педагогика жазалауды да жоққа шығармайды,
Жазалау –келеңсіз қылықтарды шектеп, тежеу үшін,
Жазалау əдісінің тиімділігін анықтаушы шарттар төмендегідей:
1. Оқушы «пір» тұтқан абыройлы адам
2. Бүкіл сыныпқа жаза қолдануға болмайды.
3. Жаза шешімі қабылданса, ол орындалуы
4. Жаза тиімділігі оның оқушыға түсінімді
5. Жазала, бірақ оқушының намысына тиюші
6. Жазалау мəселесін шешуде негізінен келеңсіз
7. Жазалау əдісін қолдануға негіз- дау-дамайлы
8. Жазалау - өте ауыр да
9. Педагогикалық процестегі жаза – кек
10. Жазаның жеке балаға,оны даралығына сай
11. Əрқандай жаза педагогикалық əдептілікті, жас
Субъектив – прагматикалық əдіс негізі –
Педагогтар қоғамдық-экономикалық тарығуларды тəрбие мақсатында қолданады.
Субъектив – прагматикалық əдістің нақты іске
- тараптар міндеттері анық көрсетіліп, тəрбиеші
- тəрбиешілер жəне ата-аналар ортасында келісіммен
- жеке қызығушылықты арттыру үшін оқушылар
- құқық бұзуға бейімді балалармен тəрбие
- ең соңғы техникалық құралдар жəне
- техникалық құралдармен жинақталған сандық жəне
- ұдайы өткізіліп тұратын ойын, жарыс,
- тəртіп бұзушыларды жазалау мақсатында қолданылатын
Бұл əдіс, əзірше еліміз мектептерінде кең
5. Педагогикалық қолдау, оның мəні жəне
Тəрбие процесінің нəтижелілігі көбіне оған болған
- нақты адамға оның денсаулығы мен
- адамның жеке басы ерекшеліктерінің орнығу
- ауытқуға бейім қылық-əрекет қиыншылықтарын жеңуге
- келеңсіз мінез əрекеттеріне бейім жас
- баланы басшылықты жетекке алу;
- тəлім-тəрбие мекемесінің педагогикалық қолдау проблемасын
- балалардың өзін-өзі тану шартына айналып,
Педагогикалық қолдау – бұл: а) тəрбиеленуші
Педагогикалық қолдау мəні: жайма-шуақ психологиялық жағдай
Педагогикалық қолдаудың көрініс формалары – жылы
Педагогикалық қолдау 1) тəрбиеленушілердің баршасына бағытталып,
Жеке тұлғаға арналған педагогикалық қолдаудың мазмұны
- субъектив (тұлғалық) «Мен» - кедергілер:
- материалдық кедергілер (отбасының қаржылық жағдайы
6. Тəрбие əдістерін таңдау
Тəрбие əдістерін таңдау – күрделі проблемалардың
Тəрбиешінің кəсіби қызметтерін орындау барысындағы тəрбие
Тəрбие əдісін таңдау негізінде тəрбиеші мен
Тəрбие əдісін таңдай отырып, тəрбиеші əрбір
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
«Қазақстан мектебі» журналы № 9-10 2005
Подласый И.П. “Педагогика” М., -1996ж.
Ш. Құрманалина, Б.ж. Мұқанова, Ә.У. Ғалымжанова,
Қоянбаев Ж.Б. “Педагогика” А-1992 ж
Қазақ мектебі: бүгінгі жайы және даму