МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ................................3
І ТАРАУ Қазақстанның мұнай өнеркәсібіне жалпы сипаттама......................5
1.1.Мұнай өнеркәсібінің шығу тарихы.......................5
1.2.Мұнайдың элементтік құрамы мен гетероатомдық компоненттері......8
1.3.Мұнайды тұрмыста қолдану мен маңызы........................10
1.4. Қазақстандағы мұнай өнеркәсібінің даму болашағы.............12
ІІ ТАРАУ Қазақстанның газ өнеркәсібіне жалпы сипаттама......15
2.1. Газ өнеркәсібінің даму тарихы..........15
2.2.Қазақстандағы газ өнеркәсібінің қалыптасуы мен дамуы.......17
2.3. Қазақстандағы газ кен орындарына жалпы шолу...................19
2.4. ҚР отын-энергетикалық балансындағы газ үлесін арттыру...21
2.5. 2013 жылға арналған жоспарлар...................23
2.6. Мұнай-газ саласының серпінді дамуы..........25
ҚОРЫТЫНДЫ.......................28
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.............30
КІРІСПЕ
Зерттеудің көкейкестілігі. Қазақстан Республикасының мұнай өнеркәсібіне талдау жасау қазіргі
2000 жылдың ақпан айында «ҚазТрансОйл» ұлттық газ тасымалдау компаниясы
Мұнай-газ саласының серпінді дамуы Қазақстанның бүкіл экономикасы үшін
Зерттеудің мақсаты: Республика экономикасының дамуындағы мұнай мен газ өнеркәсібінің
Зерттеудің міндеті:
• Республика экономикасына жалпы сипаттама беру;
• Республикадағы өнеркәсіптің, соның ішінде мұнай мен газ өнеркәсібінің
• Республиканың мұнай мен газ өнеркәсібінің келешекте даму бағыттарын
• Республиканың табиғи ресурстарын, мұнай мен газ ресурстарын тиімді
Зерттеудің пәні: Қазақстанның экономикалық географиясы пәні арқылы елімізде өндірілетін
Қазақстанда реформа жасау жылдарында, нарықтық экономикаға көшуде орасан зор
Жұмыс құрылымы мен көлемі:
Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан, пайдаланылған ғылыми әдебиеттер
Кіріспеде зерттеудің көкейкестілігі негізделеді, ғылыми аппаратқа (зерттеудің көкейкестілігі, зерттеудің
«Қазақстанның мұнай өнеркәсібіне жалпы сипаттама» атты бірінші бөлімде мұнайдың
«Қазақстанның газ өнеркәсібіне жалпы сипаттама» атты екінші бөлімде газ
«Қорытындыда» зерттеудің нәтижелері, негізгі қорытындылар және ғылыми-әдістемелік тұжырымдар беріледі.
І ТАРАУ Қазақстанның мұнай өнеркәсібіне жалпы сипаттама
1.1.Мұнай өнеркәсібінің шығу тарихы
Мұнай - көмірсутектер қоспасы болатын, жанатын майлы сұйықтық;
Адам баласы мұнайдың бар екенін бағзы заманда-ақ білген. Кейде
Алайда іштен жанатын двигательдер ойлап шығарылғанға дейін мұнайды қатты
Мұнайды терең скважиналар бұрғылау арқылы алады. Ол үшін бұрғылау
Мұнай біздің елімізге көптеп өндіріледі. Ол «Достық» («Дружба») мұнай
Мұнай жанғанда қызуды көп береді. Ол күл қалдырмай, түгел
Көмір сияқты, мұнай да түрлі ағзаларадың қалдықтарынан пайда болған.
Түрлері:Мұнай былай жіктеледі: газ, бензин, лигроин, жермай, газойль, соляр,крекинг
Құрамы: Ғалымдар мұнайдың көмірсутектерден, күкірт, азот және оттектен тұратынын
Мұнай өндіру. Білмейтін адам мұнайды жер астында көлкіп жатады
Негізінен алғанда көмірсутектерінен (85 % -ға дейін) тұратын
Мұнайдың түсі қызғылт, қоңыр қошқыл, кейде ол ашық сарғыш
Қазір "Қара алтын" деп бағаланатын мұнайдың өзіндік мол тарихы
Мұнайдың, ал ертеректе оны «тас майы» деп атаған, болашағы
Харичков және басқа да орыс ғалымдары мұндай әдіспен табиғи
Ақыры 1930 жылы ірі кеңес ғалымы – академик Н.Д.
Мұнайдың шығуының жаңа теориясының зор тәжірибелік маңызы бар. Ол
1.2. Мұнайдың элементтік құрамы мен гетероатомдық компоненттері
Көмірсутектермен қатар мұнай құрамында тағы басқа заттар да
Пайдасы: Мұнай дүние жүзілік жанар-жағар май-энергетикалық балансында орасан зор
Химия мен мұнай-химия өнеркәсіптерінің қарқынды дамуына байланысты мұнайға
Мұнай-газ кендері – бірыңғай құрылымдық элементтермен сипатталатын жеке алаң
Оқшауланған жеке кендер өте сирек, көбінесе топталған иірімдердің жиынтығы
Эпигерциндік платформа құрамына кіретін Маңғыстау мұнайлы-газды облысының
Мұнай өнімдері – көмірсутектер мен олардың туындыларының қоспасы; мұнай
Майлар – мұнайдың қалдық фракциялары мен ауыр дистилляттарын арнайы
Ауыр көмірсутектерге парафиндер , церезиндер , озокериттер
Әр түрлі мұнай өнімдеріне мұнай коксы , күйе ,
хлорпарафиндер , т.б. жатады. Мұнай өнімдерінің сапасы физикалық және
1.3.Мұнайдың тұрмыста қолданылуы мен маңызы
Қазіргі кезде мұнай біздің өмірімізде түпкілікті орын алады. Өндірілген
Ол жерде мұнайды арнаулы пеште қыздыру нәтижесінде одан бензин,
Мұнай автомобильдер мен тепловоздарға, тракторлар мен комбайндарға, электр станциялары
Машиналар мен механизмдер де сырғымалары және айнымалы бөлшектері ұдайы
Химиялық заводтарға да мұнай қажет, неге десеңдер: синтетикалық каучук,
Мұнай сияқты табиғи газ да отын және химиялық шикізат
Маңыздылығы
Мұнайды өндіріп және жоғары сапалы мұнай өнімдерінің кең ауқымды
Құмкөл мұнайы халықаралық нарықта жоғары бағаланады және сапасы жағынан
2006 жылдың шілде айынан бері Атасу-Алашанькоу мұнай құбыры («Қазақстан
«ПетроҚазақстан» компаниясының, сондай-ақ «ҚазТрансОйл» Шығыс филиялының құбыр өткізгіш жүйесін
Мұнай өнімдері маркетингінің басым бағыттары ішкі нарық, атап айтқанда,
Компанияның мұнай өнімдерін ішкі нарықта тұтынатындар ірі және ұсақ
1.4. Қазақстандағы мұнай өнеркәсібіне жалпы шолу
Елімізде мұнай мен газға Каспий маңы ойпаты мен Маңғыстау
Мұнай өндіру тарихында 1912 жылғы 10 сәуірдегі үкіметтік актімен
1915 жылы шөгу жағдайын және шөгінділер мен жыныс-коллеторларының құрылымы
1925-1926 жылдары Батыс Қазақстанның аумағында геологиялық барлау жұмыстарын дамытуға
1956 жылы тұтастай алғанда республиканың минералдық-шикізат ресурстарын, оның ішінде
1959-1960 жылдары Кеңқияқта (Ақтөбе облысы) және прорвада үлкен мұнай
60-шы жылдардың басында роторлық бұрғылаудың орнына анағұрлым жылдам турбиналық
Сондай-ақ 50-ші жылдардың аяғы мен 60-шы жылдардың басы жаңа
1961 жылы Өзен құрылымындағы №18 құрылымыдық ұңғыманы бұрғылау кезінде
Сынау кезінде №1 барлау ұнғымасында 1248-1261метр тереңдіктен штуцер 10мм.
1959 жылы Жетібай құрылымында іздеу бұрғылау басталды. 1961 жылы
Осылайша, 1961 жылы Оңтүстік Маңғыстауда Өзен және Жетібай екі
Маңғыстау мұнайын ашу және тездетіп игеру барланған қорларды көп
70-ші жылдарда іздеу және барлау жұмыстары Бозашы, Қаламқас ірі
Сынған толқындар әдісі (СТӘ) қолдану арқасында конфигурацияны және тұз
1931-1936 жылдары СТӘ сейсмикалық жұмыстар орындалды, атап айтқанды, Торғай
ІІ ТАРАУ Қазақстандағы газ өнеркәсібіне жалпы сипаттама
2.1. Газ өнеркәсібінің даму тарихы
Дүниежүзілік шаруашылық жүйесінің негізгі салаларының бірі — отын-энергетика
Алдымен Дүние жүзіндегі газ өнеркәсібіне тоқталатын болсақ, Газ
Содан соң газ өнеркәсібі 20 ғасырдың 2-жартысында айтарлықтай дамыды.
Газ өнеркәсібі – табиғи газ кен орындарына барлау жүргізуді,
Газ - калориясы жоғары, тасымалдануы жеңіл, бағалы химиялық шикізат.
Қазіргі кезде республикамызда 100-ге жуық газ қоры барланды. Бірақ
1973 жылы табиғи және ілеспе газ өңдеумен, газ конденсатын
Қазір Қазақстанда 4 газ өңдеу зауыты істейді Олар:
Қазақ газ өңдеу зауыты
Теңіз газ өңдеу зауыты
Жаңажол газ өңдеу зауыты
Қарашығанақ өңдеу кешені.
Қазақстан газ өнеркәсібіне республикалқы аумағы арқылы өтетін Бұхара
2.2. Қазақстандағы газ өнеркәсібінің қалыптасуы мен дамуы
Қазақстанның газ өнеркәсібінің дамуы жақында ғана, өткен ғасырдың 70-жылдары
табиғи газдың көптеген өнеркәсіптік қорының болуы, оны пайдаланудың жоғары
КСРО -да бірегей халық шаруашылығы кешенін құру Қазақстанның аумағында
Бірегей газ тасымалдау жүйесі орталықтан басқарылды, республикада негізгі басқаруды
Қазақстанның тәуелсіздік алуымен бірге газ тасымалдау жүйесінің магистралдық жүйесін
1997 жылдың жазында бельгиялық «Трактебель С.А.» компаниясы мен Қазақстан
Әлеуетті инвестор әдейі шартқа арнап екі компания құрды —
Жағдайының тұрақсыз екенін сезінген «Трактебель» компаниясы бұл салаға қаражат
2000ж. ақпан айында «ҚазТрансОйл» ұлттық газ тасымалдау компаниясы
2.3. Қазақстандағы газ кен орындарына жалпы шолу
1979 жылы ашылған Қарашығанақ кен орны әлемдегі ең
Қарашығанақ кәсіпорнында бес ірі мұнай газ өндіру компаниялырының
1997 жылы серіктес-компаниялар Қарашығанақ кен орнының аумақты
Қазіргі таңда Қарашығанақ кәсіпорны Қазақстан Республикасының барлық
1971 жылдың наурызында СОКП-ның XXIVсъезді өтті. «Өзен»
1972 жыл – құрылыстың алгашқы кезеңі. Қазақстанда Манғышлақтағы
химкомбинатынан газ қайтаөңдеуі және газ мотокомпрессорларының пайдалануы бойынша мамандар
Зауыттың icке түсiрiлуі кезеңінде зауытта мына басшылар жұмыста
Қазақ газ өндейтін зауыты Манғыстау өндіріс-территориялық комплексінде маңызды
2007 жылы зауыттың заңгерлік статусының өзгерісі өттіп, осы
Теңізшевройл - геологиялық барлау, кен орнын игеру, мұнай
Батыс Қазақстандағы Теңіз мұнай кеніші 1979 жылы ашылды.
Ақтөбемұнайгаз — Ақтөбе өңірінде мұнай мен газ кендерін барлау
Дала геофизикасының, сейсмиканың дамуы мен бұрғылаудың техникасы
2012 жылы республикада газ өндіру 40,1 млрд. текше метрді
2006 жылғы 27 желтоқсандағы «Газпром» ААҚ, «Узбекнефтегаз» НХК және
Республиканың газ экспортының көлемі 8,5 млрд. текше метрді құрады
2013 жылдың 1 қаңтардағы жағдайы бойынша республиканың жерасты газ
Жамбыл облысындағы Аманкелді газ кенорнын игеру жалғасуда. 2012 жылғы
2004 жылдан бастап 2012 жылға дейін 80 жоба іске
Елді мекенді газдандыру бойынша іске асырылатын инвестициялық жобалардың өсу
2013 жылы 46 жобаны іске асыру жоспарланып отыр.
2.4.ҚР отын-энергетикалық балансындағы газ үлесін арттыру
Қазақстан Республикасының энергетикалық және экологиялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету, ҚР
Заң мыналарға мүмкіндік береді:
1. Республиканың газ тасымалдау желiлерiнiң кешендi дамытуына және iшкi
2. ҚР аумағын газдандырудың бас схемасын әзірлеуге;
3. Сұйытылған табиғи газ нарығын дамытуды ынталандыруға мүмкіндік береді.
Экспорт және халықаралық газ транзиті
Қазіргі уақытта Қазақстан–Қытай газ құбырының бірінші учаскесінің екі желісі
Сондай-ақ брінші учаскені кеңейту мақсатында жылына қуатты 25, млрд.
Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 5 маусымдағы №918 қаулысымен басым
Сондай-ақ, «Бейнеу-Бозой-Шымкент» бағыты бойынша Қазақстан-Қытай газ құбырының екінші учаскесін
Бұдан басқа, Мемлекет басшысының 2012 жылғы 27 қаңтардағы Қазақстан
Қазіргі уақытта осы жоба бойынша ТЭН және ЖСҚ әзірленген
Қазіргі уақытта ҚГӨЗ құрылысының жобасы бойынша Эни итальяндық компания
Қазіргі уақытта Шығыс Қазақстан облысын газдандыру мәселесі «Сарыбұлақ –
2.5. 2013 жылға арналған жоспарлар
- «Бейнеу-Бозой-Шымкент», «Сарыбұлақ-Зимұнай», «Тобыл-Көкшетау-Астана» газ құбырларын салу жобаларын іске
- 2007 жылғы 18 тамыздағы ҚР Үкіметі мен ҚХР
- РФ-пен ҚГӨЗ салу және Қарашығанақтың 3-ші сатысын дамыту
- ҚР Үкіметі мен ҚХР Үкіметі арасындағы «Сарыбұлақ-Зимұнай» газ
- ҚР Мұнай және газ министрлігі әзірлеген Қазақстан Республикасының
Еліміздің дамып келе жатқан халық шаруашылығын энергия
Алғашқы газ құбыры Орта Азиядан Оралға газ жеткізді,
2007 жылғы 18-тамызда Қазақстан Республикасы мен Қытай
2010 жылдан бастап «Бейнеу-Шымкент» магистральдық газ құбырының
Қазақстанда газды тасымалдау компаниялары:
«ҚазТрансГаз» АҚ
«АстанаГаз ҚМГ» ЖШС
Өткізу және маркетинг
«ҚазМұнайГаз қайта өндеу және маркетинг» АҚ
«ҚазМұнайГаз-Сервис» ЖШС
«Евро-АзияЭйр» Авиакомпаниясы» АҚ
«Қазақ-Британ техникалық университеті» АҚ
«Қазақ мұнай және газ институты» АҚ
«Наукоград» ЖШС
«Рауан Медиа Групп» АҚ
«ҚМГ кәсіпорындарын құру дирекциясы» ЖШС «Қазмұнайгаз» ҰК»
Республиканың мұнай-газ кешені өндіретін газ, негізінен ілеспе
Қазақ газ өңдеу зауыты (бұдан әрі - ҚазГӨЗ);
Теңіз газ өңдеу зауыты (бұдан әрі - ТГӨЗ);
Жаңажол газ өңдеу зауыты (бұдан әрі - ЖГӨЗ).
Газ өндіру көлемі аздау кен орындарында газды тауарлық
2006 жылдан бастап 2009 жылға дейінгі аралықта мұнай
2.6.Мұнай-газ саласының серпінді дамуы
Мұнай-газ саласының серпінді дамуы Қазақстанның бүкіл экономикасы үшін
Мұнай-газ компанияларынан түсетін түсімдер 2009 жылдан бастап
2009 жылы минералдық-шикізаттық кешеніндегі инвестициялар көлемі 3,2 трлн.
Болжам бойынша 2010 жылы республикадағы газ өндіру деңгейі шамамен
Өндіру көлемдерінің болжамды өсуі минералдық-шикізаттық базаны уақытылы толықтыруға қатысты
Газ магистралдарының жүйесі кеңестік газ тасымалдау жүйесі
Болжамды деректер бойынша көлемі 2014 жылы 122,3 текше
Қазіргі уақытта, газ экспортының ресейлік бағытына бәсекелесетін
Газ құбырларының тозғандығынан жүйеде қысым жобалықтан төмен, өйткені
Сонымен қатар, өнеркәсіптік кәсіпорындардың дамуына және тұрғындардың өсуіне байланысты
ҚОРЫТЫНДЫ
«Мұнай мен газ Қазақстанның басты шикізат байлығы, оның болашақ
Мұнай-газ саласы Қазақстан экономикасын дамытудың таяу жылдарға арналған перспективасында
Елбасының айтуынша, елімізде мұнай-газ өнеркәсібін өркендетуге негіз қалайтын мол
Қазақстанда мұнай өңдеу зауыттарын модернизациялау жобаларын іске асыру қолға
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1.Агошков М.И. Развитие идей и практики комплексного освоения недр.
2. Новожилов В.В. Измерение затрат и результатов. - М.:
3. Хачатуров Т.С. Об экономической оценке природных ресурсов //
4. Комплексная экономическая оценка минеральных ресурсов. – Алма-Ата: Наука,
5. Виноградов В.Н. Экономическая оценка комплексного минерального сырья. –
6. Гудалин Г.Г. Предпроектная экономическая оценка рудных месторождений. –
7. Дегтярев В.С. Методические рекомендации по разработке ТЭД-ов о
8. Кондин С.Р. Штифанов П.И. Вопросы допроектной экономической оценки
9. Туркебаев Э.А., Каплан М.И., Шалабаев С.Ш. Как оценить
10. Мкртчян М.В. Вопросы планирования и стоимостной оценки минерально-сырьевых
11. Соболевкий Т.Ф. Экономическая оценка рудных месторождений. – М.:
12. Струмилин С.Г. О цене «даровых благ» природы //
13. Гатов Т.А. Рациональное использование месторождений цветных металлов. –
14. Никифоров М.М. и др. Эффективность комплексного использования полиметаллических
15. Сиразутдинов А.М., Дороненко Ф.Г., Смирнов Н.И. Принципы оценки
16. Быховер Н.А. Экономика минерального сырья. – М.: Недра,
17. Синопальников К.Г., Гинзбург Е.Г. Экономические расчеты при проектировании
18. Ергалиев А.Е., Шестаков В.А. Оценка месторождений и выбор
19. Логинов В.П. Экономические проблемы технического прогресса в добыче
20. Перкуль М.М. Об экономической оценке угольных месторождений //
21. Мұнай және газ геологиясы терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі.
22. Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің