ЖОСПАР
КІРІСПЕ............................................................................................................................3
І. БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР.................................................................................................4
1.1 Бағалы қағаздардың түсінігі және түрлері.............................................................4
1.2 Бағалы қағаздарды есепке алу және тіркеу...........................................................19
1.3 Бағалы қағаздардың жасайтын нормативтік құқықтық
ҚОРЫТЫНДЫ...............................................................................................................24
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР..........................................................................25
КІРІСПЕ
Қазақстан Республикасының құнды қағаздар нарығы туралы заңдылығы Қазақстанның
Қазақстанда Азаматтық құқықтағы бағалы қағаздарды толық қалыптастыру үшін
І. БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР
1.1 Бағалы қағаздардың түсінігі және түрлері
Азаматтық құқықтың объектілерінің бірі бағалы қағаздар болып табылады.
а) бағалы қағаз — түрі және мазмұнымен заң
ә) бағалы қағаз оның иеленушісінің мүліктік құқығын куәландырады;
б) бағалы қағаздағы құқықты жүзеге асыру үшін оны
Бағалы қағазбен куәландырылған құқықтарды жүзеге асыру, бұл құқықтарды
Азаматтық кодекс бағалы қағазды құжаттаумен бірге оны зат
Бағалы қағаздың міндетті реквизиттері арнайы нормативтік құқықтық құжаттарында
Бағалы қағаздар зат ретінде бірнеше түрге бөлінеді, әрі
Азаматтық кодекстің 130-бабы мүліктік құқықтар куәландыратын мазмұнына қарап
Ордерлік бағалы қағаз да құжат болып табылады, ол
Сонымен бір мезгілде мүліктік құқықтың айналым қабілеттілігін жақсарту
Бағалы қағаздың ордерлік түрін иеленуші индоссамент бланкісімен қоса
Бланктік индоссаментке қандай да бір атауды енгізумен бағалы
Бағалы қағазды тапсыру кезінде жазылатын жазулар ретімен жазылады.
Ордерлік бағалы қағаз жоғалып кетсе, оған оны ұстаушының
Атаулы бағалы қағаз — бұл мүліктік сипаты бар
Азаматтық кодекстің 130-бабында бағалы қағаздардың әр түрінің белгілерін
Эмиссиялық бағалы қағаздарды топтастыру мемлекеттік және мемлекеттік емес
Бағалы қағаздар женіндегі қазіргі қолданылып жүрген заңдар құжатталмаған
Құжатталмаған құнды қағаздар шын мәнінде бағалы қағаздың мазмұнын
1.3. Бағалы қағаздар түрлері
Бүгінгі таңда бағалы қағаздардың басым көпшілігі мемлекеттік бағалы
Бағалы қағаздар рыногының әлемдік даму тәжірибесі мемлекеттік бағалы
Мемлекеттік бағалы қағаздар (МБК) мемлекет шығаратын мемлекеттік ішкілік
мемлекеттік бюджеттің жетіспейтін тұстарын ќаржыландыру,
мемлекеттік мақсатты бағдарламаларды қаржыландыру,
экономикалық белсенділікті реттеу (баға мен құнсыздануға әсер ету,
Мемлекеттік бағалы қағаздардың басқа бағалы қағаздардың екі артықшылығы
Мемлекеттік бағалы қағаздарды орналастыру және тататумен Ұлттық банк
Шығарылған бағалы қағаздар түріне әр түрлі тәсілмен таратылады:
Мемлекетті бағалы қағаздардың негізгі түрлеріне: облигация, вексельдер, сертификат
Қазақстан Республикасының "Бағалы қағаздар рыногы туралы" Заңы (1997
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногындағы бағалы қағаздардың түрінің
Акция түсінігінің айқындаудың көптеген нүсқасы бар. Соның ішінде
Акция акционерлік қоғамның мүшесін куәландыратын бағалы қағаз болып
Акция өз құқықстаушысына (акционерге) мынадай құқықықтар бере алады:
Қоғамды басқару ісіне қатысу акционерлердің жиналысында дауыс беруге
Жеңілдетілген акция дауыс беру құқығынан айырады. Алайда, кез-келген
2.Дивидент алуға құқылы (акционерге акционерлік қоғамнан түскен пайдадан
З.Акционерлік қоғам таратылып кеткен жағдайда, акционердің акционерлік қоғамның
Акцияның қатыстылығына байланысты атаулы жөне ұсынбалы болып бөлінеді.
Құқықтағы атаулы акцияға иеленушінің аты тікелей құжатта көрсетілуі
Ұсынбалы акцияның толық иесі акцияны меншіктеуші болып табылады,
Экономикасы дамыған елдердің көпшілігінде үсынбалы акцияны "бағалы қағаздар
Сонымен қатар акциялар қарапайым және артықшылығы бар "привилигированные"
Қарапайым акциялар акционерлік қоғамды басқаруға қатысу құқығын береді
Артықшылығы бар акциялардың өзі бірнеше түрге бөлінеді: мысалы,
Сондықтан да акцияның түрін ұстаушылардың акционерлік қоғамның ұйымдастырылуы
Бұл мәселеде ҚР-ның заң актілерінің арасында бір қатар
Алайда "алтын акция" иесі бір мезетте компанияның акционері
Қазақстан Республикасындағы жаңадан қабылданған "Бағалы қағаздар рыногы туралы"
Өйткені, "Қазақстан Республикасындағы вексель айналымы туралы" Заң қабылданды,
ҚР 1997 жылғы 28 сәуірдегі "Вексель айналымы туралы"
ҚР-да айналымына байланысты қатынастар осы заңның Женевадағы вексельдік
Вексель деп вексель берушінің ешқаңдай шарт қойылмаған міндеттемелерін
Вексельдік міндеттемелер тек ақша түрінде ғана кездеседі. Сату
Жәй вексель — вексель берушінің ешқандай шарт қойылмаған
Аударымды вексель (трата) — вексель берушінің (трасанттың) төлеушіге
Айналымның процесі кезінде вексель бір иеленушіден екіншісіне иносаменттің
Түріне қарай вексельдер коммерциялық, қаржылық және қазналық болып
Коммерциялық вексельдер өндіруші — кәсіпорындарға тқұқықтынушы кәсіпорындардың төлемінің
Қаржылық вексельдермен тауарлы мәмілелер емес, түрлі банктер арасында
Вексельдер эмиссиялық бағалы қағаздар емес, олардың айналымы ҚР-ның
Ордерлік вексельдер әлемдік вексель айналымында кең таралған. Бәрінен
Құқығындай қорытынды қолданыстағы зандарды саралап барып шығарылған. Болашақта
Шаруашылық айналымда вексель төлем мен куәландыру тәсілі ретінде
Вексельдерді есептеу вексель айналымын арнайы ерекшелігі болып табылады.
Вексель айналымындағы құқықтық негіз құру мүмкіндігінің бірі Қазақстанның
Әлемдік тәжірибеде вексель ордерлік бағалы қағаз ретінде танылып
Мысалы, француздардың бағалы қағаздар заңына сәйкес аудармалы және
Соған сәйкес, италияндықтардың заңымен — барлық бағалы қағаздар
Швейцарлықтардың заңы бойынша вексель "вексель тектес қағаздар" (ордерлік
Германдықтар заң жүзінде ордерлік бағалы қағаздан басқа индосамент
Сонымен, ордерлік бағалы қағаздар — заңды тәртіпте реттелетін
"Қазақстан Республикасындағы вексель айналымы туралы" Заңның 79 бабында
Еліміз құқықтық басқару жүйесіне талпыныс танытып отырғандықтан өркениетті
Оған мысал, Ляденбургтің тапсырыстық теориясы бойынша "вексель-ақша" алуға
Егер вексель жәй және аударымды вексельдер туралы 1930
Белгілі ғалым А.Каминка былай деп жазды: "Вексельдік міндеттемелердің
Н.Казакова, О.Балашова секілді көпке танымал заңгер ғалымдар "индосаменттің
Жоғарыда айтылғандардан шығатыны вексельдегі міндеттемелер вексельдің өзінен, ал
Егер вексель міндеттеме десек, онда борыш қордың несие
Вексельдің тарату күші шексіз де шартсыз да пайдалануы
Вексельдің есеп айырысу қызметі жөнінде айтқанда төлем мен
Есеп айырысу қызметінің вексель үшін қажеттілігі сонда, вексель
Вексельдің несиелік қызметі мәмле бойынша векельдің есебімен байланысты.
Вексельді әріптестерінің алған тауарлары мен сіңірген еңбегі үшін
Мысалы, вексельдің шығарылуынан Оңтүстік Қазақстан облысында 240 млн.
Бұл вексельдер облыстық бағыстағы бюджеттік ұйымдарға берілген. Бюджеттегі
Қарыздарды сөндіру жергілікті бюджеттің еншісінде қалған салық төлемдерінің
Бірақ вексельдер қор рыногына шыққан жоқ. Қаржы органдары
Вексельдің азаматтық "саудадағы" міндеттемелерден айырмашылығы, оның абстракты сипатында.
Вексель Қазақстанның кәсіпорындар арасында сауда қатынасының айналысына енген
Несиелік қызмет вексельдің борышқорлық міндеттемелері-нің әр түрлігінен шығады.
Бағалы қағаз нарыѓында қарыздарды өтеуге арналған — облигация.
Осы орайда облигационер кім екендігін айтып өту қажет.
Ұсатушының облигациясын сатып алған сәттен бастап ол алушының
Тіркелген процент дегеніміз - осы бағалы қағаздардың шығарушы
Облигацияның түсініктемесіндегі айқындамадан белгілі болғандай, бірінші иеленушісіне жеткенге
Облигация атаулы және үсынбалы түрінде, еркін айналымға түсетін
Мақсатты зайымдар бойынша проценттерді төлеудің орнына тауар алу,
1.2 Бағалы қағаздарды есепке алу және тіркеу
Қазақстанда тұрғындардың сақталған қорларын банк және құнды қағаздар
Қорытып айтқанда, бағалы қағаздардың қалыптасуы және
Ұлттық экономиканың өсіп-өркендеуі ішкі өнімнен түсетін таза табыстың
Қазақстан экономикасына көптеген есепке алынбаған және көзге көрінбейтін
Біріншіден, бюджетке қажетті табыс түспейді, екіншіден ішкі
Соңғы кездері Қазақстан Үкіметінің құрамында Кіріс министрлігі құрылғаны
1.3 Бағалы қағаздардың нормативтік құқықтық
базасы
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногында (қор биржасында) айналыста
Бағалы қағаздарға Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 136, 139-баптарында
Бағалы қағаздармен куәландырылатын құқықтардың түрлері, бағалы қағаздардың міндетті
Қазақстан Республикасының бағалы қағаздар рыногының объектілеріне:
1) Қазақстан Республикасы резиденттерінің — ұйымдарының мемлекеттік емес
2) Қазақстан Республикасының резиденті емес - ұйымдардың шығарылымы
3) Қазақстан Республикасының резиденттері — ұйымдардың шығарылымы шет
4) халықаралық қаржылық ұйымдардың Қазақстан Республикасында ұйымдастырылған бағалы
5) мемлекеттік эмиссиялық бағалы қағаздар;
6) туынды бағалы қағаздар;
7) өзге де қаржылық құралдар жатады.
Мемлекеттік және мемлекеттік емес эмиссиялық бағалы қағаздарды шығару
Сонымен қатар Екінші деңгейлі банктер бағалы қағаздар рыногына
бағалы қағаздар рыногы қатысушыларының банктік шоттарын жүргізеді; бағалы
Екінші деңгейлі банктер бағалы қағаздар рыногындағы тиісті (кәсіби)
Бағалы қағаздар рыногындағы банктер өз клиенттеріне қызметтер көрсету
Екінші деңгейлі банктердің бағалы қағаздармен жасайтын түрлі операциялары
Қорытынды
Бағалы қағаздар рыногының мәні өндірістің құлдырауына жол бермеуде
Сонымен, бағалы қағаздар нарығы ұлттық экономиканы дамытуда қолданылатын
Қазақстанның болашағы, экономикалық - әлеуметтік дамуы өзінің қолындағы
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы, 1998
2. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі 27 желтоқсан 1994ж.
3. "Құнды қағаздар және қор биржасы
4. "Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы" ҚР
Төлеуғалиев, Ғ. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы, Алматы –
"Құнды қағаздар және қор биржасы туралы" №2227 Президенттің
"Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі туралы" ҚР Президентінің Заң
Төлеуғалиев, Ғ. Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы, Алматы –
. Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі, Алматы – 1995
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі 27 желтоқсан 1994ж.
2