ЖОСПАР
Кіріспе
Бөлім. Негізгі құралдарды түгендеудің, бағалаудың және қайта бағалаудың
1.1 Негізгі құралдарды түгендеудің, бағалаудың және
1.2 Негізгі құралдарды түгендеу, бағалау және қайта
1.3 Негізгі құралдарды түгендеудің бағалаудың және қайта
Бөлім. Негізгі құралдарды түгендеудің, бағалаудың және қайта бағалаудың
ЖШС «Вега»-ның шоттар корреспонденциясы.
Кәсіпорындардың негізгі құралдарын қайта бағалау.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Негізгі құралдарды бағалау, жіктеу - кәсіпорынның экономика жағдайын
Кез келген өндіріс өз қызметіне құрал - жабдықтарын
Негізгі құралдар материалдык өндіріс саласында да, өндірістік емес
Негізгі құралдардың стандарттары оның есебін жургізудің, субъектіге жататын
1.1. Негізгі қүралдарды түгендеудін, бағалаудың және қайта
Негізгі құралдар материалдык активтер олар:
а) Компания нсмесе тауарлы
қызмет атқару үшін, басқа компанияларға жалға беру үшін
мақсаттар үшін колданылған.
б) әрбір кезеңнен астам уақыт ішінде қолданылуды болжайды.
Негізгі каражатгың объектілері үшін пайдалы қолдану мерзімі белгіленеді,
а. компания активтік пайдалану болжанып, күтілетін (есептік) кезең;
б. компания активті пайдаланып, жасауды көздейтін бұйымның саны.
айтсақ, негізгі
болжанатын кезең;
Негізгі құралдардың объектісі актив ретінде мынандай жағдайларда пайда
а. Компания активке байланысты болашак экономикалық пайда алады
сендіруге болатып болса;
б. Активтің өзіндік күны сенімді
Негізгі құралдар дегеніміз - ұзақ уакыт бойы (бір
Негізгі құралдар есебі Қазақстан Республикасының бухгалтер есеп жөніндегі
Мақсаттық белгілеуіне және орындалатың іс-қызметі аясына байланысты, сонымен
құралдар мынандай топтар бойынша мақсатты белгілеу мен орындалатын
қызмет аясына байланысты жіктеледі.
1. Жер - субъектінің меншік құкығымен алынған жерінін
Үйлер - еңбек етуге, тұруға, халыққа әлеуметтік -
және материалдык
архитектуралық
объекісі болып табылады.
Ғимараттар — еңбекке керек жарақтардың
және т.б.; өзгеруіне байланысты емес
жолымен өндіріс процесін жүзеге асыруға арналған инженерлік-құрылыстық
объектілер.
Машиналар мен жабдықтар - әрбір машина егер ол
бөлігі болмаса, құрамындағы тетік, құрал - аспаптармен, қоршаулармен,
түғырымен мүліктік объекті болып табылады. Негізгі құралдардың бұл
топшадан тұрады:
Күш - қуатты машиналар
жұмыс машиналары мен жабдықтары - еңбск өнімін жасау
өлшеуіш жәнс реттегіш құрал - аспаптар (приборлар,
Есептегіш техника — процестерді түзету мен
басқа да машиналар мен жабдықтар - машиналар, аппараттар
жабдық (телефон станцияларының,
сөндіру машиналары);
табыстау қондырғылары
(электр беру желісі, тұрба құбыры) қондырғылары.
көлік құралдары - адамдарды, жүктерді тасуға арналған (теміржол,
автомобиль көлігі, арба көлігі) тасымал құралдары.
басқа да негізгі құралдар:
аспап — қол еңбегінің механикаландырылған және механикаландырылмаған немесе
өндіріс мүлік пен олардың керек
орындау немесе жеңілдету үшін қызмет етугс арналған заттар-жұмыс
шкафтар, верстактар (ағаш үсталарының ағаш шабатын, кесетін ұзынша
шаруашылық мүлкі - кеңселік және шаруашылық мүлік (үстелдер,
кілемдер және т.б.);
жұмыс малы және өсімтал мал. Жұмыс малы —
басқа жұмыс малы, өсімтал
тұкымдық бие; тұкымдық нар мен
еркектері, қабан шошқа, ешкі, саулық және қошкар. Мүліктік
үлкен мал.
Көпжылдық көшет егістері
көпжылдык егістср (жеміс жидек беретін,
плантациясы, бұтадан (есімдіктен) жасалған коршау, қаша, танапты қорғайтын
егістер). Жас қасиеттер әбден толыскан
басының түйісуі);
Жерді (ғимаратсыз) жақсарту
шаруашылығына пайдаланатын жердің
сипаттағы шығындар (жер учаскесін жоспарлап,
Басқа да негізгі құралдар
кұндылықтары;
8. бітпеген құрылыс.
Қолда бар негізгі құралдар алынған сәтінен бастап үнемі
тоқтатылып қойылды (жұмыс жасамайды) -уакытша қолданылмайды;
қоймада тұрады (қорда)
қолданыстағы негізгі қүралдарды ауыстыру үшін қор құрайды;
жалға берілген немесе алынған
ұйымнан жал мерзімі шартпен белгіленген негізгі қүралдар.
1. Негізгі құралдарды бағалау. Материалдық активтерді негізгі құралдар
бастапқкы кұн немесе өзіндік кұнмен - активті немесе
сәтінде берілген, басқа әділ бағаның немесе төленген
немесе оның баламасының сомасы;
ағымдағы құнмен белгілі бір
бойынша негізгі қаражаттық күны:
өткізу кұымен (әділ баганың) –
тәуелсіз тараптар арасында жасалған операциялар кезінде активті -ауыстыру
болатын сома;
жойылу құны - шыққан шығынды тастап
субъект актив алатын ден үміттенетін таза сома немесе
қосалқы бөлшектерінің көзделетін багасы.
амортизациялык құнымен - жойылу кұнын алып тастағандағы өзіндік
баланстың кұнымен - жинакталған тозу және баға түсуден
Негізгі құралдарды бастапқы кұнына келтіру мақсатымен шаруашылық жүргізуші
Осы қатынас хатқа сәйкес, жазу мерзімі аса көп
2. Негізгі құралдарды тугендеу. Негізгі құралдарды түгендеу олардың
Түгендеу басталмас бұрын техникалык құжаттардың бар - жоғын
көрсеткіштерін жазады. Есепке алынған объектілер табылғанда, сондай -
Егер комиссия күрделі сипатта жасалған (қабаттарды салу, қосымша
Түгендеу сәтінде щаруашылық жүргізуші субъектіден сыртқары жерде тұрған
Пайдалануға жарамсыз және калпына келтірмейтін негізгі құралдар түгендеу
Меншікті құралдарды түгендеумен бір уақытта жалға алынған және
Түгендеу нәтижелерін айқындау үшін бухгалтерияда есеп мәліметтерінен ауытқу
Түгелдеу комиссиясы негізгі құралдардың кем немесе артық шығу
Түгендеу комиссиясының хаттамасын субъект басшысы түгендеу аяқталғаннан кейін
3. Негізгі құралдарды қайта бағалау. 6 БЕС сәйкес,
бастапқы құнын белгілі бір кұнге әрекет етіп тұрған
үшін объектілерге қайта бағалау жүргізіледі, содан соң ол
беруде көрініс табады, Әрекет етіп тұрған нормативтік актілерге
шаруашылық жүргізуші субъектілер заңымен ұштастырылған негізгі
кұралдардың индексациялауының ережесі мен тәртібі туралы дербес шешім
қабылдай алады. Қайта бағалаудың барысында негізгі құраладардың нақты
бары және құрылымы, олардың нақты ағымдағы (нарықтык) құны
дәрежесі туралы дәл және толык мәлімет алынады. Негізгі
бағалау кәсіпорынға онімнің өзіндік кұнын, рентабельдігін анықтаудың
экономикалық тиімді жағдайларын
қатынастар жағдайында өте маңызды роль атқарады. Және ол
Негізгі құралды қайта бағалауды жүргізу үшін түгелдеу комиссиясы
Шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық есеп беруінде келесі ақпараттардың
Сондай - ақ, қаржылық есеп беруді пайдаланатындар үшін
1.2. Негізгі құралдарды түгендсу, бағалау және қайта бағалау
Негізгі құжаттарды қабылдау - тапсыру (орнын ауыстыру) актісі
Негізгі құралдарды қабылдауды рәсімдеу кезінде субъект жетекшісінің өкімімен
жабдықтардың және т.б.
Алыс - беріс (орын ауыстыру) актісінде, міндетті реквизиттермен
Негізгі құралдарды кәсіпорын ішіндегі орын ауыстыруын рәсімдеу үшін
Негізгі құралдарды ақысыз беру (сыйлау) кезінде актінің (тапсырушы
Негізгі құралдарды басқа субъектігс сату кезінде актінің үш
Негізгі құралдар бірдей өндірістік немесе шаруашылық жұмыстарға арналған,
Бұл мүліктерді бір ғана карточкада есепке алуға рұқсат
Бұл карточка бухгалтерияға келіп түскен негізгі құралдың актілері,
«Объектінің қысқаша жеке сиппаттамасы» болімінде негізгі объектінің тек
Егер де объектінің сандық та және сапалық та
Бухгалтериядағы толтырылған Мүліктік карточкалардың негізінде негізгі қүралдардың есебі
Тіркеу кезінде карточкаларды номерлейді, содан сон негізгі құралдарды
Негізгі құралдардың есебі 2410-ші «Негізгі құралдар» бөлімшесінің мынандай
241І-ші «Жер»,
2412-ші «Ғимараттар»,
2413-ші «Машиналар мен жабдықтар, өткізгіш тетіктер»,
2414-ші «Көлік құралдары».
2415-ші «Компьютерлер, перифериялық қондырғылар жөніндегі жабдық»
2416-ші «Кеңсе жиһазы»
2417-ші «Өндірістік-құрал саймандар мен керек жарақтар»
2418-ші «Басқа да ңегізгі құралдар».
Әкелінген және әкелінетін негізгі құралдардың есебі келесі: (2412-2418)
Уақытша әкелінген нсгізгі құралдарды есепке алған кезде 2412-3,
Уақытша әкелінген негізгі құралдарды пайдалану процесіндс олар бойынша
Негізгі құралдын тозуы ессптеу үшін 2420 «Негізгі кұралдардың
2421 «тозуы»,
2422 «Машиналар мен жабдықтар, откізгіш тетіктер тозуы»,
2423 «Машиналар мен жабдыктардың, өткізгіш тетіктердің тозүы»,
2424 «Машиналар мен жабдыктардың, өткізгіш тетіктердің кұнсыздануы»
2425«Көлік құралдарының тозуы»,
2426«Көлік құралдарының кұнсыздануы»,
2427«Компьотерлер, перифериялық қондырғылар жөніндегі жабдық
2428«Кеңсе жиһазы тозуы»
2429«Өндірістік-құрал саймандар мен керек жарақтар тозуы»
2410-ші бөлімшенің шоттарында (2412-2418 шоттар) есептелген негізгі құралдар
Ұзак мерзімге жалға алынған негізгі құралдар бойынша амортизациялық
шығындарының есебін жүргізуіші 2930, 8045, 7210 шоттардың дебетінде
Тугендеу кезінде табылған ескерілмеген негізгі құрал объектілерінің кұны
■ тозу сомасына (объектінің тсхникалық жағдайына негізделіп, есептелетін
жылмен анықталады)
2412-2418 «Негізгі құралдар» шоты дебеті
2421-2429 «Негізгі құралдардың тозуы» дебеті 32000 теңге;
■ негізгі құралдардың баланстык кұньна
2412-2418 «Негізгі құралдар шот» дебеті
6280 «Негізгі емес іс - әрекеттен түскен басқа
■ есепті кезең соңында
6280«Негізгі емес іс - әрекеттен түскен табыс» дебеті
5420 «Жиынтык табыс» шот кредиті 196000 теңге;
Бухгалтерлік есепте қайта бағалау сомасы негізгі құралдардың 12
II. 2.1. ЖШС «Вега»-ның шоттар корреспонденциясы.
ЖШС «Вега» «ENRON» компанииясымен 1 ақпанда 2000 жыл
Сол құрал - сайман кеден бекетінен өткен кезде
Келісім шарттың жагдайы бойынша жал ақысы резиденттін алатын
Енді шоттар корреспомденциясын жасаймыз:
№ Шаруашылық Сомасы, Шоттар
операцияларының теңге корреспон денциясы
мазмұны
Дебет Кредит
1 2 3 4 5
1 Жалға алынған құрал- 278 900 000 001
сайман келіп түсті
«Жалғаға
- (2 000 000 * 139,45)
алынган
негізгі
құралдар»
2 Жалға толемі ондіріс 17 478 000 821
шығынына жатқызылды
(5000*24*145,65)
3 Бағамдық айырмасы 678 000 844 683
бойынша шығысы
Жатқызылды
(120000*(І51,3-145,65))
4 Резидент емеес 3 631 200 683 634
тұлғаным табысынан
көззіндегі
табыс салығы
салығы»
ұсталынды
5 (17478000+678000)*20%
шетел компаниясына
жалғаға берілген қарызы өтелді 14524800 683 431
6 Резидент емес тұлғадан
ұсталған табыс салығы
Бюджетке аударылды 3 631 200 634 «Төлем
көзіндегі
салығы» 441
7 Жалға мерзімі аяқталған соң шетел компаниясының құрал-
сайрам өзіне қайтарылды 278 900 000
001
2.2 Кәсіпорындардың негізгі құралдарың қайта бағалау
№ 1 Кәсіпорындардың өзінің негізгі құралдарың қайта
Негізгі құралдардың
тобы
Негізгі құралдардың
кұны, теңге
Негізгі құралдардың
тозуы, теңге
Қайта
бағалау
дейінгі Қайта
бағаланғаннан
кейінгі Қайта
бағалау
дейінгі Қайта
бағаланғаннан
кейінгі
Жұмысшы
машинасы 400000 408000 212000 216240
Күш
машинасы 800000 816000 440000 448800
Жиыны 1200000 1224000 652000 665040
Қайта
бағаланған
сомасы
+24000
+13040
Негізгі құралдың бастапқы
қосымша төленбеген капитал» шоты кредиттеледі. Ал негізгі құралдың
Егер негізгі құралдардың бастапқы кұны өсетін болса, онда
Инфляция (ақшаның құнсыздануы) жағдайында, олардың баланстық құны шамадан
№2. Автомобильдің бастапқы кұны 900 000 теңге құрады
- бастапқы құнының арзандатылған сомасы (270
- арзандатылған тозу сомасыиа (18
Егер бұрындары қайта бағалауға қатысқан негізгі құралдардың құны
Қойма ғимаратын (жайын) екінші рет нарық бағасы бойынша
Бухгалтерлік есепте екінші рет қайта бағалаудың нәтежесі келесі
Бұрындары жүргізілген қайта бағалаудың шегінде құмның азаып:
- бастапқы (ағымдағы) кұнның арзандатылған сомасына (910
дебеттеліп, 5320 шоты кредітеледі.
2. бұрындары жүргізіяген қайта бағаланған сомасына артық құнын
Егер негізгі құралды қайта бағалау нәтижесінде оның құны
Орнына келтіруге жататын, яғни негізгі құралдың қайта бағалаудан
Қорытынды
Қорыта келгенде, негізгі құралдарды тугендеу, бағалау және қайта
Зерттеу жұмысымның қорытындысында өз мол мәлімет қорын алып,
Курстык жұмысымда ғылыми жолмсн қазіргі негізгі құралдарды тугендеу,
Қолданылған әдебиеттер
1. В.Л. Назарова «Шаруашылық жүргізуші бухгалтерлік есеп»
Б.С. Мырзалиев, Р.С . Әдішүкіров «Кәсіпкерлік қызметте бухгалтерлік
есепті ұйымдастыру» Алматы 2006 жыл.
Ө.Қ.Есқараев "Қазақстан Республикасының нарығың мемлекеттік
реттеу" - Алматы: "Экономика". 2007 жыл.
Б.А. Көшенова «Ақша, Несие, Банктер, Валюта қатынастырады. Оқу
құралы» Алматы Экономика 2000 жыл.
А.А.Сәтмырзаев, Б.Ғ Укашев «Аудит теориясы», Алматы-
Ы. Алтынсарин атындағы қазақтың білім Академиясының республикалық баспа
Түктібай Тасмағамбетов «Басқарушы есеп, стратегиялык жоспарлау
және талдау», Экономика және басқару. Алматы «дәуір», 2002
Т.А. Тасмағанбетов, Д.О. Әбленов «Бизнестегі есеп пен талдау»,
құралы, Алматы «Дәуір» 2002 жыл.
С.М.Мұқанбетова, А.Н. Нүрзакова «Ұлттық есептср жүйесі» Алматы
2007 жыл.
Г.К. Төлешова «Дамыған қкаржылық есеп» Алматы- Экономика
жыл.
В.Л. Назарова, М.С. Жаңбарханова, Д.А. Фурсов,
«Басқару есебі», Оқулық, Алматы Экономика, 2005 жыл.
11.С.Б. Баймұханова «Қаржылық есеп» Алматы 2007 жыл.
12. В.К. Радостовец, Г.В. Габдуллин, В.В. Радостовец, О.И.Шмидт
«Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп»Алматы 2003 жыл.
13. Ғ.С. Сейтқасымов «Акша, Несие, Банктер», Оқулық,
Экономика, 200 1 жыл.
14. ҚР-ның Президентінің «Бухгалгерлік есепке алу туралы» жарлығы.