Мазмұны
Кіріспе……………………………………………………………………..…...3
1. ЛОГИСТИКАНЫҢ теориялық негіздері
1.1. Логистика түсінігі және оның даму тарихы, эволюциясы………..........6
. Логистиканы қолданудың тиімділігі.......................................…............17
. Шет ел кәсіпорындарында логистикалық концепциялар мен әдістерді қолдану
2. Қазақстан Республикасында логистиканы қолдану және оның даму болашағы
2.1. Қазақстан Республикасында логистиканың даму жағдайы және болашағы
2.2. «High Tech Logistic» ЖШС» және «Хак Групп» АҚ»
2.3. Қазақстан Республикасы кәсіпорындарында логистиканы жетілдіру жолдары………….............................................................................................59
Қорытынды………………………...........……………………………………69
Қолданылған әдебиеттер тізімі……………....................…………………...72
КІРІСПЕ
Логистиканың өзектілігі және оны зерттеуге деген қызығушылықтың артуы логистикалық
Шетел тәжірибесі көрсеткендей, қазіргі бизнесте логистика стратегиялық маңызды орынға
Материалды ағымдарды басқару әр уақытта шаруашылық қызметтің маңызды жағы
Шет елдердің көпшілігінде логистикалық ассоциациялар, ұйымдар мен қоғамдастықтар құрылып,
Өнеркәсібі дамыған мемлекеттердің экономикалық әдебиетінде логистикалық мәлелердің алатын
Логистиканың тәжірибелі тәсілдерді және ғылыми көзқарасты талап етуі Қазақстанның
Бизнес практикасына логистикалық менеджмент әдістерін енгізу көптеген фирмаларға өндірістегі,
Бітіру жұмыстың мақсаты – отандық кіспорындардың дамуында логистикалық әдістерді
Жұмысты жазу барысында жұмыстың мақсатына жету үшін келесідей міндеттер
логистика тарихын, эволюциясын, ұғымы мен мазмұнын ашу;
логистика әдістемелерін, оны қолданудағы экономикалық тиімділігін толықтай ашу, тұжырымдама
шет ел кәсіпорындарында логистикалық концепциялар мен әдістерді қолдану тәжірибесін
Қазақстан Республикасында логистиканың даму жағдайы және болашағын қарастыру,
Қазақстан Республикасы кәсіпорындарында логистиканы жетілдіру жолдары бойынша ұсыныстар келтіру.
Бітіру жұмысының зерттеу объектісі – Қазақстан республикасының кәсіпорындары
Жұмыстың тақырыбына қатысты қарастырылатын мәселелер орын-орнымен топтастырып көрсетілген.
Жұмыс кіріспеден, негізгі екі бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер
Кіріспеде бұл тақырыпты таңдап алудағы себептері, тақырыптың өзектілігі, оны
І бөлімде логистика тарихы, эволюциясы, ұғымы мен мазмұны,
ІІ бөлімде Қазақстан Республикасындағы логистиканың даму нарығының жағдайы мен
Қорытынды бөлімде зерттелген мәселелер төңірегінде логистика қызметін тиімділігін арттыру,
1. ЛОГИСТИКАНЫҢ теориялық негіздері
1.1. Логистика түсінігі және оның даму тарихы, эволюциясы
Практикалық логистиканың пайда болу және даму тарихы көне заманнан
Дарынды әскер басшылары қажет уақытта және керекті орыннан табылған
Логистикалық әдіс Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде, әсіресе американдық әскерлерде
Үлкен ағылшын-орыс сөздігі бүгінгі таңда да “logіstіes” сөзін әскери
Философиялық энциклопедияда логистиканың мынадай түсініктемесін табуға болады: “Логистика гректің
Әдебиеттерде оның басқа да қолданылуы кездеседі: Рассел және оның
Логистика бойынша бірінші ғылыми еңбектерді шығарушы ретінде XІX ғасырдың
Логистика дамуының тағы бір бағыты – экономикалық, мұнда логистика
Экономикада логистиканың кең қолданылуы 60-70–ші жылдарға келеді және байланыс
Логистиканың практикалық потенциалын алғашқы болып американдық мамандар Пол Конверс
Логистика түсініктеріндегі белгілі бір айырмашылықтарға қарамастан, олардың екеуі де
1-суретте шет елдегі логистика эволюциясы, материалды, сондай-ақ онда кездесетін
ХХ ғ. логистикасының генезисінде бірнеше тарихи сатыларды бөліп көрсетуге
20-жылдардан 50-жылдардың басына дейінгі кезеңді “фрагментаризация” кезеңі деп атауға
1 сурет. Логистика эволюциясы
Қарастырылып отырған кезеңде, онда болашақта логистикалық концепция енгізудің алғышарты
тауарлардың өткізуді ұйымдастыру жүйелеріндегі қорлар мен тасымалдау шығындарының өсуі;
транспорт тарифтерінің өсуі;
маркетинг концепциясының пайда болуы және тез таралуы;
әскери логистиканың теориясы мен практикасының дамуы.
Осы кезеңде маркетинг бойынша бірқатар еңбектер шықты, оларда маркетингтің
Әлемдік экономиканың өндіруші рыногынан сатып алушы рыногына бірте-бірте өту
Қарастырылып отырған тарихи уақыт мезетіндегі алғашқы логистикалық ұйымдар мен
1950-ші жылдардың ортасынан бастап 1970-ші жылдарға дейінгі кезеңді
Логистиканың батыс бизнесінде тез етек жаюының маңызды фактілерінің бірі
Сонымен бірге, осы кезеңде логистиканың тез дамуын түсіндіретін бірқатар
тұтынушы сұранысының модельдеріндегі және қатынас-тарындағы өзгерістер (олигополиялық рыноктардың дамуы)
өндіріске жұмсалатын шығындарды қысу;
компьютерлі технологиялардағы прогресс;
қорларды қалыптастыру стратегияларындағы өзгерістер;
әскери тәжірибенің әсері.
Бұл факторлар 60-шы жылдары АҚШ-та айқын көрінді. Рыноктағы негізгі
Екінші дүниежүзілік соғыстан соңғы белсенді экономикалық өсуден кейін, 60-шы
Рыноктық жағдайдың өзгеруі, олигополистік бәсекелестіктің өсуі өнім өндірушілерге шығын
Логистикалық ойлаудың дамуына әсер еткен маңызды факторлардың бірі —
Дамыған капиталистік елдер экономикасындағы ғылыми-техникалық прогресс көп альтернативті және
Дистрибьюцияға қатысты логистикалық әдісті күшейткен маңызды фактор — қор
Менеджмент әскери логистиканың тәжірибесін біртіндеп логистикалық іс-әрекеттерді үйлестіру үшін
60-жылдардың соңында Батыста (негізінен АҚШ-та) менеджменттің интегралды құралы ретіндегі
70-шы жылдардың басында бизнес-логистиканың негізгі принциптері құрылды және көптеген
70-ші жылдардың ерекше сипаты-жоғары сапалы шикізат ресурстарының жетіспеушілігі кезіндегі
70-ші жылдардың соңында Батыста қойма процесін, оның операциялық құрамын,
80-90 жж. кезеңін логистика бойынша ең белгілі ғалымдар мен
Логистиканың тез дамуының басты идеясы минималды шығындармен бизнестің соңғы
Қарастырылып отырған тарихи кезеңде логистикалық шарықтау феноменін түсіндіретін әлемдік
ақпараттық технологиялардың революциясы және персоналды компьютерлерді енгізу;
рыноктарды ғаламдастыру;
экономика инфрақұрылымын мемлекеттік реттеудегі өзгерістер;
TQM философиясын жан-жақты тарату;
серіктестіктің және стратегиялық одақтардың өсуі;
бизнесті ұйымдастырудағы құрылымдық өзгерістер.
Микропроцессорлы техниканың жетілдірілуі және оның дамушы елдер экономикасының барлық
Бизнестегі логистикалық концепцияны жылжытуға тез дамушы электронды байланыс рыногы
Логистиканың интегралды концепциясын қалыптастыруда және бекітуде анықтаушы орынды ақпараттық
Әлемдік экономиканы интеграциялау және бизнесті ғаламдастыру халықаралық логистикалық жүйелердің
Ірі батыс фирмалары ғаламдық стратегияларды дамытуға, яғни әлемдік рынок
90-шы жылдардың басында логистика алдыңғы қатарлы орын алатын халықаралық
80-ші жылдардағы онжылдық оның алдындағы сенімсіздікті, күдікті және күрестік
Сонымен, “логистикалық ренессанс” кезеңінде көптеген іскер ұйымдары үшін
өнеркәсіп өндірісінің құлдырауы;
өнеркәсіптегі маманданудың тереңдеуі;
бірлестіктерді және менеджменттің жаңа формаларын ұйымдастыруда жаңа тәсілдерді қажет
әлемдік интеграциялық үрдістердің дамуы;
іскерліктің барлық салаларында күшейген бәсекелестік;
жаңа ақпараттық-компьютерлік технологияларды енгізуден оларды тиімді пайдалануға өтуі;
жаңа өнім түрлерінің өндірісіне тез өтуге мүмкіндік беретін икемді
қызмет көрсету өнеркәсібіне логистика принциптерін енгізуді күшейту.
Логистикалық зерттеулердегі басты назар бәсекелестік күрестегі артықшылықты құруға ауысты.
Логистика ғылым ретінде және азаматтық саладағы бизнес құралы ретінде
Кесте 1. Шетел әдебиеттерінде кеңінен қолданылатын “логистика”терминінің синонимдері
Термин атауы (ағылшын тілінде) Атаудың аудармасы
Physіcal dіstrіbutіon Физикалық бөліну
Marketіng logіstіcs Маркетинг логистикасы
Materіals management Материалды менеджмент
Logіstіcs engіneerіng Логистикалық инжинеринг
Іndustrіal logіstіcs Өнеркәсіптік логистика
Busіness logіstіcs Бизнес логистика (коммерциялық логистика)
Logіstіcal management Логистикалық менеджмент
Іntegrated logіstіcs management Біріккен логистикадағы менеджмент
1 кестенің жалғасы
Термин атауы (ағылшын тілінде) Атаудың аудармасы
Supply management Жабдықтау менеджменті
Logіstіcs pіpelіne management Логистикалық арна менеджменті
Dіstrіbutіon management Бөлу менеджменті
Supply chaіn management Логистикалық тізбек менеджменті (жабдықтау тізбегі)
Tіme-based management Уақытқа негізделген менеджмент
Іntegrated dіstrіbutіon Біріккен дистрибьюция
Supply chaіn logіstіcs Жабдықтау тізбегінің логистикасы
Servіce response logіstіcs Қызметке жауапты логистика
Іntegrated supply chaіn management Біріккен логистикалық тізбектегі менеджмент
Біздің ойымызша, түрлі терминнің қолданылуы зерттеушінің талғамына байланысты және
Отандық және шетел экономикалық әдебиеттерінде логистика түсінігінің көптеген анықтамаларын
Логистиканы материалдық және олармен байланысты ақпараттық ағымдарды басқарудың теориясы
Материалды ағымдарды басқару, басқа кез келген объектілерді басқару сияқты,
шешім қабылдау;
қабылданған шешімді жүзеге асыру.
Материалды ағымдарды басқару бойынша дәлелді шешімдер қабылдау үшін белгілі
Ғылым ретінде логистика мынадай міндеттер атқарады:
сұранысты болжамдау және соның негізінде қорларды жоспарлау;
өндіріс пен көліктің қажетті қуаттылығын анықтау;
материалды ағымдарды оңтайлы басқару негізінде дайын өнімді бөлудің ғылыми
өндіріс пунктінде және тұтынушылардағы тиеу үрдістерін және тасымалдау-қоймалау операцияларын
логистикалық жүйелердің қызмет етулерінің түрлі математикалық модельдерінің варианттарын құру;
дайын өнімдерді бірлесіп жоспарлаудың, жабдықтаудың, өндірістің, қоймалаудың, өткізудің және
Ғылыммен алынған білім материалды ағымдарды басқару саласында дәлелденген шешімдер
Логистиканың негізгі объектісі – ішкі материалды ағымдардың схемасын, шикізаттың
бірінші учаскіде өндірістік-техникалық бағыттағы өнімдер қозғалады;
екіншіде – халық тұтынатын бұйымдар.
2 сурет. Материалды және ақпараттық ағымдар арасындағы кесте
Тізбек бойынша қозғалуына байланысты саналық құрамы өзгеріп отырады. Ең
Логистикалық процесс кезінде материалдық ағым кәсіпорынға дейін жеткізіліп, қойма
Түрлі сапалы материалды ағымдарды басқару бойынша аталған қызмет түрлері
Бұл анықтама, оның мазмұнына сәйкес, логистиканы ғылым ретінде пайымдайды.
Материалды ағымдарды басқарудың негізгі объектісі ретінде бөліп қарастыру экономикалық
Жоғарыда логистиканың пайда болу тарихын зерттеп, оның ғылым ретінде
Логистиканы қолданудың тиімділігі
Қазіргі бизнесте логистика стратегиялық маңызды орынға ие. Осы салада
Логистика саласындағы қызмет көп қырлы. Оған көлікті, қойма шаруашылығын,
Материалды ағымдарды басқару әр уақытта шаруашылық қызметтің маңызды жағы
Шет елдердің көпшілігінде логистикалық ассоциациялар, ұйымдар мен қоғамдастықтар құрылып,
Қазіргі таңда Қазақстандағы логистиканың дамуы нарық заңдары мен қағидаларынан
Нарықтағы қатаң бәсеке, халықтың төлем кабілеттілігінің төменділігі, кәсіпорынның айналым
Әрбір кәсіпорынның нарыққа дұрыс қадам жасау үшін логистика ауадай
АҚШ компанияларының 75%-ында осындай логистикалық бөлімшелер бар, онда маркетологтар,
Шикізаттың бірінші көзінен өндірістік, тасымалдау және делдалдық звено тізбегі
Тауардың соңғы бағасында логистикаға кеткен шығындар үлесінің көптігі материалды
Материалды ағымдарды басқаруда логистикалық тәсілді қолданудың экономикалық әсерінің басты
материалды ағымдар қозғалысының бүкіл жолындағы қорларды төмендету;
логистикалық тізбек бойындағы тауарлар қозғалысының уақытын қысқарту;
тасымалдау шығындарын төмендету;
қол еңбегінің шығындарын және жүк операцияларының сәйкес шығындарын қысқарту.
Экономикалық әсердің көп бөлігі материалды ағымдар қозғалысының бүкіл жолындағы
Қорларды оңтайландырудың жоғары маңыздылығы келесімен түсіндіріледі:
логистикаға кететін шығындардың жалпы құрылымында қорларды ұстауға кететін шығындар
кәсіпорынның айналым капиталының көп бөлігі қорларға бөлінеді (кәсіпорынның барлық
қорларды құруға кететін өндірістегі шығындар, жалпы шығындар көлемінің 25-30%-на
Логистиканы пайдаланудағы қорлардың қысқаруы логистикалық үрдістерге қатысушылардың іс-әрекеттерінің өзара
Логистиканы пайдаланудың экономикалық әсерінің келесі құраушысы тауардың логистикалық тізбек
Сонымен, айналым уақытының 95%-нан астамы логистикалық операцияларға тиесілі болып
Логистиканы қолданудың экономикалық әсері, сондай-ақ тасымалдау шығындарын төмендетуден де
Жоғарыда айтылғандай, логистикалық тәсіл жүк өңдеуші жүйелердің техникалық жабдықталу
Логистикалық тәсіл материал өткізуші жүйенің қызмет етуінің басқа да
Логистиканы пайдаланғандағы экономикалық әсер жиынтығы аталған көрсеткіштерді жақсартудан алынатын
Логистикалық жүйелердің интегративті қасиеттері бұл жүйелердің “логистиканың алты ережесі”
ЖҮК – керекті тауар;
САПА - қажетті сапада;
САНЫ - қажетті көлемде;
УАҚЫТ - қажетті уақытта жеткізілуі тиіс;
ОРЫН – керекті орынға;
ШЫҒЫНДАР – минималды шығындармен.
Логистикалық іс-әрекеттің мақсаты жүзеге асырылды деп санауға болады, егер
Материалды ағымдарды басқару бойынша қызметті, өндірістік, сауда және басқа
Логистиканың концепциясы материалды ағымдарды оңтайландыру арқылы шаруашылық қызметтерді жетілдіруге
Материалды ағымдарды басқару құрылатын негізгі, конструктивті принцип жүйелілік принципі
Экономикадағы материалды ағымдар көптеген қатысушылардың қызметтерінің нәтижесінде пайда болады,
Материалды ағымдарды рационализациялау тек бір кәсіпорын немесе оның бөлімшесінің
Материалды ағымдарды басқаруға жүйелік тұрғыдан қарау мәселелері толығынан төменде
Логистиканың бастапқы жағдайына (принципіне) жүйелікпен қатар мыналар жатады: кешендік,
Аталған логистика принциптерін қысқаша сипаттап өтейік:
кешендік:
- нақты жағдайларда ағымдардың қозғалысын жүргізу үшін барлық қамтамасыз
- ресурстар мен өнімдер қозғалысының тікелей және оқшауланған қатысушылардың
- фирмалардың логистикалық құрылымының алдында тұрған мәселелердің орындалуына орталықтан
- тауар тізбегі бойынша фирмалардың сыртқы әріптестермен тығыз бірлесіп
ғылымилық:
- ағымды басқарудың барлық сатыларында, жоспарлаудан талдауға дейін, есептік
- білікті кадрлардың мәртебесін фирманың логистикалық құрылымының ең маңызды
нақтылық:
- техникалық, экономикалық және басқа да талаптарға сәйкес, ағымдар
- қозғалысты барлық ресурстардың ең аз шығындарымен жүргізу;
- жұмыс нәтижесі алынған пайдамен есептелетін, есептік-калькуляциялық бөлімшелер немесе
конструктивтілік:
- ағымды диспетчеризациялау, ағым объектісінің қозғалысын және өзгерісін үзіліссіз
сенімділік:
- қозғалыстың қауіпсіздігін және тоқтаусыздығын қамтамасыз ету, ағым қозғалысының
- қозғалысты басқарудың және қозғалудың қазіргі техникалық құралдарын кеңінен
варианттылығы:
- фирманың сұраныс ауытқуларына және басқа да сыртқы ортаның
- резервтік қуаттарды мақсатты құру, ол фирманың алдын ала
Аталған принциптермен қатар, логистика концепциясы, сондай-ақ төмендегідей жағдайлармен айқындалады:
бүкіл логистикалық тізбек бойында логистикалық шығындарды есептеу;
технологиялық үрдістерді гуманизациялау, қазіргі еңбек жағдайларын құру;
логистикалық қызметті дамыту.
Логистиканың объектісі ішкі материалды ағым болып табылатыны белгілі, дегенмен
1. Кәсіпорынды шикізатпен және материалдармен қамтамасыз ету үрдісінде сатып
Тәжірибе жүзінде сатып алу логистикасының негізгі мазмұнын құрайтын іс-әрекеттің
2. Кәсіпорын ішінде материалды ағымдарды басқару үрдісінде негізінен өндірістік
Өндірістік логистиканың саласы материалды сатып алу және дайын өнімді
3 сурет. Сатып алу, өндірістік және бөлу логистикасының мәселелері
3. Дайын өнімді өткізу үрдісінде материалды ағымдарды басқару кезінде
3в-суретінде материалды ағым бөлу логистикасының саласына өндірістік цехтарда жүріп-ақ
4.Тасымалдау учаскілерінде материалды ағымдарды басқаруда тасымалдау логистикасының айрықша мәселелері
арнайы тасымалдау ұйымдарына жататын көлік (жалпы пайдаланатын көлік) орындайтын
барлық қалған (тасымалдамайтын) кәсіпорындардың жекеше көлігімен орындалатын жұмыс.
Логистиканың басқа да функционалдық салалары сияқты, тасымалдау логистикасының нақты
Ақпараттық логистика. Материалды ағымдардың қозғалу нәтижелері ақпараттық ағымдарды дұрыс
Ақпараттық логистика логистиканың басқа қалған функционалдық салаларымен тығыз байланысты.
Сонымен, логистикалық әдістерді қолдана отырып төмендегі артықшылықтарға жете аламыз:
Қорыта келгенде, кез келген кәсіпорынның логистикалық қызметі - бұл
Логистика кәсіпорынның әртүрлі бөлімшелердің арасында өзара әрекеттесу нәтижесінде көздеген
1.3. Шет ел кәсіпорындарында логистикалық концепциялар мен әдістерді қолдану
Логистиканың концепциясы материалды ағымдарды оңтайландыру арқылы шаруашылық қызметтерді жетілдіруге
Материалды ағымдарды басқаруға жүйелік тұрғыдан қарау мәселелері толығынан төменде
Соңғы жылдары нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, логистика атты жаңа
Бұл бөлімде логистикалық концепциялардың өндірістік үрдістің рентабельдігін көтеріп, оны
Батыс мамандар мен ғалымдар көптеген кәсіпорындарда тиімді, бәсекелестерден артықшылық
Дүниеде ең кең таралған микрологистикалық концепция “just-іn-tіme” – JIT
Логистикалық тұрғыдан, JIT — бұл қорлардың минимум талаптары шексіз
JIT - ның қазіргі бизнестің түрлі салаларында кең дамуын
“JIT-бұл қормен байланысты шығындарды минимизациялау мақсатымен, жүйе звеноларына қажет
JIT логистикалық концепциясы төмендегі негізгі қасиеттермен сипатталады:
материалды ресурстардың, жартылай фабрикаттардың, ұдайы өнімдердің минималды қорларымен;
қысқа өндірістік циклдарымен;
дайын өнімдердің аз көлемді өндірісімен және қорлардың толықтырылумен;
материалдық ресурстарды сатып алу бойынша сенімді жабдықтаушылармен, тасымалдаушылармен өзара
тиімді ақпараттық қолдаумен;
дайын өнімнің және логистикалық сервистің жоғары сапасымен.
Әлемде JIT концепциясының енгізілуі мен таралуы қорларды басқаруға өндірістік
JIT концепциясын енгізу дайын өнім мен сервистің сапасын жақсартады,
Кесте 2. JІT концепциясын және қорлардың дәстүрлі менеджментін салыстыру.
Факторлар JІT әдісі Дәстүрлі әдіс
Қорлар Пассивтер. Барлық күштер оны жоюға бағытталуы тиіс. Сақтандыру
Активтер. Өндірісті Болжамдау қателіктерінен және жабдықтаушылардың Сенімсіздігінен қорғайды. Қорлардың
Қор мөлшері, материалды, ресурстарды сатып алу саны Мөлшер тек
Өткізу Жоғары артықшылық. Құралды тез қайта құру арқылы сұраныс
Жартылай фабрикаттар қорлары
Жартылай фабрикаттар қорын жою. Егер өндірістік бөлімшелер арасында қорлар
Қажетті элемент. Жартылай фабрикаттар өндірістік технологиялық циклдардың негізі
Жабдықтаушылар
Өндіріс бойынша әріптестер ретінде қарастырылады. Тек сенімді жабдықтаушылармен қатынас
Сапа Мақсат — ноль ақау. Егер сапа 100% болмаса,
Персонал Жұмысшылардың, сондай-ақ басқарушы персонал әрекеттерінің үйлесімділігін талап етеді.
Тойота Моторс фирмасы JIT концепциясын қолдана отырып, көрнекті жеңіске
Дайын өнімдерді салыстырмалы қысқа өндірістік циклда аз партиялармен өндіру
JIT идеологиясын қолданатын логистикалық жүйелер тартушы жүйелер болып табылады.
JІT әдісін қолданатын жүйелердегі логистикалық циклдардың қысқа құрамдастары материалды
JІT концепциясын іс жүзіне асыруда сапа маңызды орын алады.
JІT әдісіне негізделген микрологистикалық жүйелер ақпарат пен болжау дәлдігіне
KANBAN микрологистикалық жүйесі. Жоғарыда аталғандай, JІT концепциясын іс жүзіне
өндірістің дұрыс ұйымдастырылуы;
өндіріс үрдісінің барлық сатыларындағы сапаны және жабдықтаушылардағы бастапқы материалды
тек сенімді жабдықтаушылармен және тасымалдаушылармен әріптесу;
бүкіл персоналдың жоғары кәсіби жауаптылығы және жоғары еңбек моралі.
Американдық және еуропалық бәсекелестер осы және басқа да логистикалық
“Тойота Моторс” корпорациясы ең алғаш рет 1972 ж. “Такахама”
KANBAN микрологистикалық жүйесі сақтандыру қорын талап етпейтін, тез қайта
Сонымен өндірістік-технологиялық учаскілердің үздіксіз жұмысын қамтамасыз ететін қорлардың минималды
4 сурет. “Кanban” карточкаларының жылжуының мысалы
KANBAN микрологистикалық жүйесінің маңызды элементі ақпараттық жүйе болып табылады,
KANBAN жүйесін іс жүзінде пайдалану өндірілетін өнім сапасын жақсартуға;
(Materials requirements planning) жүйесі дүние жүзінде ең танымал жүйе
MRP-I жүйесінің мақсаттары:
тұтынушыларға жеткізуде, өндірісті жоспарлауда материалдарға, компоненттерге және жабдықтауыштарға қажеттілікті
материалдық ресурстарды, дайын өнім қорларын төмен деңгейде ұстау;
өндірістік операцияларды, жеткізу тәртібін, сатып алу операцияларын жоспарлау.
Жоспарлауға кеткен уақыт ішінде, бұл мақсаттарды жүзеге асыру үрдісінде
MRP-I жүйесі өз жұмысын соңғы өнімді қашан, қандай көлемде
MRP-I жүйенің ядросы бағдарлама кешені. Бұл өндірістік тәртіп негізінде,
Содан кейін барлық жоспарлар жүзеге асады. Осылай MRP-I жүйесі
Өндірістік бағдарламаның бұзылуы мен өзгерістер кезінде қайта жоспарланады.
MRP-I жүйесінің негізгі кемшіліктері:
ақпаратты анықтаудың мен өндеудің үлкен көлемдігі;
логистикалық шығындардың кәсіпорынның материалдық ресурстар қорлар деңгейін төмендетуде немесе
қысқы мерзімдегі сұраныс өзгерістеріне тәуелсіздігі;
жүйенің және оның құрастыруының үлкендігінен көп тапсырыстардың орындалмауы
Бұған қоса барлық итеруші жүйелкердің кемшіліктері қосылады: сұранысты дәл
Итеруші жүйелер қатаң жоспарланған өндірістік тәртіппен сипатталады.
MRP жүйелері материалдық ресурстарға сұраныс тұтынушылардың дайын өнімге
MRP-I жүйесінің кемшіліктерін жою мақсаттында MRP-II (Manufacturing resource
MRP-II-де сұранысты жоспарлау, тапсырысты орналастыру, қорларды басқару блоктары елеулі
MRP II Standart System жүйесі 16 топ қызметін сипаттайды:
1. Sales and Operation Planning (Сату мен өндірісті жоспарлау).
2. Demand Management (Сұранысты басқару).
3. Master Production Scheduling (Өндіріс жоспарларын құрастыру).
4. Material Requirement Planning (Материалдық қажеттіліктерді жоспарлау).
5. Bill of Materials (Тауарлардың спецификациялары).
6. Inventory Transaction Subsystem (Қойманы басқару).
7. Scheduled Receipts Subsystem (Жоспарлы жеткізулер).
8. Shop Flow Control (Өндірістік цех деңгейінде басқару).
9. Capacity Requirement Planning (Өндірістік қуаттылықты басқару).
10. Input/output control (кіру/шығу бақылау).
11. Purchasing (Материалды - техникалық жабдықтау).
12. Distribution Resourse Planning ( Ресурстар бөлуді жоспарлау).
13. Tooling Planning and Control (Өндірістік операцияларды жоспарлау мен
14. Financial Planning (Қаржыны басқару).
15. Simulation (Моделдеу).
16. Performance Measurement (Қызметтің қортындыларын бағалау).
MRP II ақпараттық жүйе тобының негізгі материалдық (шикізат), жартылайфабрикаттар
MRP II біріккен стандарттар жүйені қолданудың көрсеткіштері:
ағымдағы кәсіпорынның қызметі туралы толық, сонымен қатар толығымен тапсырыстар,
ұзақ мерзімге, тез және нақты кәсіпорын қызметін жоспарлау және
өндірістік және материалдық ағымдар мәселелерін оңтайландыруды шешу;
қоймаларда материалдық ресурстардың нақты қысқаруы;
бар өндіріс циклді жоспарлау мен бақылау. Өндірістік қуаттылықтарды, ресурстардың
Кесте 3. MRP II/ ERP мен дәстүрлі АБЖ-нің өндірістік
Өндірісті жоспарлаудың негізгі мақсаттары Негізгі мақсаттар сипаттамасы Жоспарлардың бөлшектеу
Production Plan (өндіріс бойынша жоспар) Табиғи, ақшалай немесе норма-сағат
Master Production Schedule – MPS (өндірістің кешенді жоспары) Тапсырыс
Жоспар тапсырысты орындау уақыты, өндірістегі тасырысты бақылау, сақтау
Material Requirements Planning – MRP (материалды ресурстарға қажеттілікті жоспарлау)
3 кестенің жалғасы
Өндірісті жоспарлаудың негізгі мақсаттары Негізгі мақсаттар сипаттамасы Жоспарлардың бөлшектеу
Shop Floor Control, Data collectio n, Dispatching (өндірісті жоспарлау
төлемдерді, өнімді жөнелту және келісім шарттарын орындау негізінде келісім
кәсіпорын қызметінің толығымен қаржылай көрінуі;
өндірістік емес шығындардың төмендеуі;
ақпараттық технологияға жұмсалған инвестициялардың қорғалуы;
кәсіпорынның инвестициялау саясаты негізінде жүйені біртіндеп енгізу мүмкіндігі.
MRP II-нің негізінде жоспарлар иерархиясы жатыр. Төменгі деңгейдегі жоспарлар
Сонымен қатар, жоспарлар өзара байланысты болғандықтан, төменгі деңгейдегі жоспарлар
ERP - Enterprise resource planning концепцияға сәйкес келетін кәсіпорынды
жеткізу желісін басқару (Supply Chain Management - SCM, бұрын
Жақсартылған жоспарлау мен тәртіпті құрастыру (Advanced Planning and Scheduling
Сатуды автоматтандыру модулі (Sales Force Automation -- SFA)
Конфигурацияға жауап беретін, автономды модуль (Stand Alone Configuration Engine
Ресурстарды толығымен жоспарлау (Finite Resource Planning - FRP)
Бизнес - интеллект, OLAP-технологиялар (Business Intelligence -- BI)
Электронды коммерция модулі (Electronic Commerce -- EC)
Өнім туралы ақпаратты басқару (Product Data Management - PDM)
ERP жүйесінің негізгі міндеті- жоғарыда аталған барлық үрдістерді (уақыт
ERP концепциясына сай келетін міндеттер кешені бір ғана біріккен
ERP барлық негізгі операцияларды орындап, процедуралар мен қағидалар кешенін
Қорыта келгенде, шет еле кәсіпорындарында, кәсіпорынның жұмыс істеу саласына,
JIT-бұл қормен байланысты шығындарды минимизациялау мақсатымен, жүйе звеноларына қажет
JІT концепциясы логистикалық микстің барлық құрамдастарының шеңберінде сапа деңгейін
KANBAN жүйесінің өзі сәйкес JІT концепциясының логистикалық ортасынсыз жұмыс
MRP-I жүйе қажеттіліктерді/ресурстарды жоспарлау логистикалық концепция негізінде жұмыс істейді.
MRP II топ жүйесінің мақсаты –жабдықтау, қорлар, өндіру, сату
Келесі бөлімде Қазақстан Республикасында логистиканың даму мәселелері және
2. Қазақстан Республикасында логистиканы қолдану және оның даму болашағы
2.1. Қазақстан Республикасында логистиканың даму мәселелері және болашағы
Еліміздегі логистиканың даму мәселелеріне тоқтала кетейік. Логистиканың тәжірибелі тәсілдерді
Жұмыстың мақсаты болып табылмайтын экономикалық талдауға берілмей-ақ Қазақстандағы логистикалық
Біріншіден, қоғамның барлық қабаттарындағы ауыр жалпыэкономикалық жағдай және әлеуметтік
Екіншіден, көп уақыт бойы отандық экономикада логистиканы қолдану саласы
Үшіншіден, бүгінгі таңда Қазақстан экономика инфрақұрылымы даму деңгейінің әлемдік
тауар өндіруші құрылымдардың бейрационалды дамуы (өнеркәсіпте және саудада ойластырылған
заманауи электронды коммуникациялар жүйесінің, электронды желілердің, байланыс және телекоммуникация
автомобильді жолдар саласында қалып қойған транспорттық инфрақұрылымы; жүк автомобильдерінің,
транспорттың барлық түрлерінде әлемдік стандарттарға сай заманауи траспорттық құралдардың
қоймалық қожалықтардың өндірістік-техникалық базасының даму деңгейінің төмендігі; өнімді өңдеуге
қазіргі заманғы шөлмек пен қорапшаларды өндіруге арналған өнеркәсіптердің төмен
Жоғарыда көрсетілген факторлар мен негативті жағдайлардың Қазақстан экономикасына логистикалық
Дегенмен, 1990-шы жылдардың басында, яғни нарықтық қатынастарға өтудің алғашқы
Ғылыми-техникалық қадамдар жоғары оқу орындарындағы логистикаға тура немесе жанама
Отандық экономист ғалымдарымыздың материалдық ағымдардың қозғалысы туралы ғылымының дамуына
«Жалпыға белгілі, қоғамдық өндірісте қоғамдық үрдісімен байланысты ауқымды шығындар
Сонымен қатар, қоғамдық өндіріс саласында тоқтатудың басқа -өтелмейтін, өндірілмейтін
Осылайша, автор бейрационалды тоқтатуды жоюға негізделген логистиканың негізгі концепциясын
Материалдық-техникалық қамсыздандыру оңтайландырудың мәселелерінің шешімін автор салааралық баланс көмегімен
Әрі қарай автор ауданаралық экономикалық байланыстарын жетілдіру мүмкіншіліктерін сараптайды:
Сонымен қатар біздің ғалымдарымыз материалдық өндірістің инфрақұрылымының мәселелерін сараптамалады.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің профессоры Тулембаева А.Н. айтуынша
Қорытындылай келе, қоғамдық өндірістегі материалдық техникалық құралдардың қозғалыс үрдісінің
Жоғарыда айтылып кеткен ғалымдармен қатар осы мәселелермен Сагадиев К.А.,
«Логистика» терминінің өзі және сонымен қатар ғылыми пән бізде
Көрсетілген пәндердің нарығына көшуге дейін тәжірибелік қосымшаларда және ғылыми-зерттеулік
Сол уақытта ҚазСР, кейін Қазақстанның да экономикасындағы ұзақ мерзім
Қолдану саласының өндірістік-техникалық базасын және көп ассортиментті материалдық ағымды
Осылайша, қарастырылған объективті алғышарттар Қазақстан экономикасындағы өндіріс және өнім
Әрине, экономиканың әр түрлі салаларында логистиканың техникалық және технологиялық,
Біздің мемлекеттің ұстанатын көрші мемлекеттермен интеграция саясаты территорияда кең
Халықаралық ынтымақтастықты кеңейту, интеграциялық үрдістердің тереңдеуі және халықаралық сауда
Транзитті тасымалдың өсуі ұлттық транспорттық жүйелердің тасымалдау мүмкіншіліктерінің қорларын
Осылайша, жақын арада Қазақстандағы логистиканың дамуындағы басым бағыт
Халықаралық нарықта транспорттық кәсіпорынның жұмыс істеуінің әдетегі белгілері транспорттық
Тауарды жер шарының кез келген нүктесіне жеткізуді басқарудың заманауи
Қазақстан үшін оның үлкен территориясымен қайта шығарудың жергілікті ерекшеліктері,
Тұтынушыларға нәтижелі қызмет көрсету, көптеген транспорттық-логистикалық фирмаларды және аудандардағы
Еліміздің экономикасында қалыптасқан жағдай принципиалдық жаңа жүк ағымын басқарудың
Біріншіден мультимодалді транспорттық дәліздердің логистикалық қолдау жүйесінің жетілдірілуі маңызды.
Қазақстанның жергілікті макрологистикалық жүйесінің құрамындағы транспорттық дәліздердің логистикалық қолдау
аудандардың әлеуметтік-экономикалық сауалдарын шешу, жаңа жұмыс орындарын туғызу және
тұтынушыларға транспорттық-логистикалық қызмет көрсету сапасының жақсаруы, қызмет көрсету сапасының
сыртқы экономикалық байланыстарды шетелдік инвестицияларды және серіктестерді қалыптасып жатқан
логистикалық орталықтар және сертификациялау орталығының транспорттық-логистикалық фирмалардың атқарушы билік
транспорттың қоршаған ортаға кері әсерін азайту жергілікті материалдық-транспорттық ағымды
ауданда отандық және халықаралық биржалық және банктік іскерлікті жүзеге
отандық және шетелдік транспорттық және логистикалық фирмалары үшін бір
логистикалық координация және оның жұмысының мультимодальдық және интермодальдық тасымалдау
Еліміздің транспорттық кешеніне кіретін жергілікті тасымалдау нысандары басқа өнеркәсіптер
Қазақстандағы логистиканың дамуының осы келешегі бар бағыты «Қазақстан-2030» жолдауында
Бұл сала белгілі жағдайда дамыған және ұзақ уақыт бойы
Қазақстандағы логистиканың басқа да болашағы бар даму бағыттары алдағы
Біздің елімізге басқа шетелдік капиталистік елдерде логистиканың тарихи жолды
Мамандардың айтуы бойынша, Қазақстанның ритейл нарығы түгелдей бос деуге
өткен жылдың желтоқсанынан бастап, Қазақстанның көтерме нарығында Lacorte супермаркеттер
Ресей Федерацияның «Вестер» көтерме желісі өзінің Қазақстандағы стратегиялық жоспарларын
«Арбат Престиж» компаниясы Қазақстан Республикасында өзінің дүкендерін ашуды жоспарлуда;
Raimbek Group холдингі өзінің Қазақстандағы ритейл нарығында орнын ұлғайтпақ;
Финдық Finn Flare 2007 жыл өзінің 4 сауда
өткен жылдан бастап «Эльдорадо» және Sulpak қазақстандық желісінің біріккен
Бірақ Қазақстан нарығының көп бөлігін шағын ойнаушылар иеленуде. Бәсекелестіктің
жоғары логистикалық шығындар;
халықтың төмен тығыздығы.
Ірі сауда желілердің келуі 2-3 жыл ішінде қазіргі заманғы
Тауар дистрибьюторлары. Қазақстан нарығының қазіргі заманғы логистикалық қызметтерге халықаралық
«Кока-Кола Алматы Боттлерс» компаниясы;
«ПРОКТЕР ЭНД ГЭМБЛ ҚАЗАҚСТАН» ЖШС дистрибьюторы;
«Балтика» сыра жасау компанияның дистрибьюторы;
«Астана Моторс» компаниясы «Subaru Motor Kazakhstan» қызығушылығын көрсетеді -
«Алем Мото Қазақстан» компаниясы YAMAHA корпорациясының Қазақстанда мототехниканың ресми
«Turan MC» компаниясы- Hyundai Heavy Industries Co., Ltd Қазақстанда
«ДОРС Қазақстан» компаниясы Magner корпорациясының бүкіл Қазақстан бойынша
«Центр МТС-cервис» ЖШС ерекше МАЗ, КАМАЗ, КРАЗ, МЗКТ және
«АВТО-ПРОДУКТ» ЖШС –TOTAL LUBRIFIANTS француз мұнай концерннің ресми дистрибьюторы
Логистикалық қызметтің отандық провайдер-компаниялары 5 суретте қарастырылған. Қазақстан нарығында
5 сурет. Қазақстан нарығында логистикалық қызмет көрсететін провайдер- компаниялар
Қорыта келгенде, қазіргі таңда Қазақстандағы логистиканың дамуы нарық заңдары
Нарықтағы қатаң бәсеке, халықтың төлем кабілеттілігінің төменділігі, кәсіпорынның айналым
Әрбір кәсіпорынның нарыққа дұрыс қадам жасау үшін логистика ауадай
Келесі бөлімде Қазақстан Республикасы аумағында жұмыс істейтін кәсіпорындардың іс-әрекеттері
«High Tech Logistic ЖШС» және «Хак Групп АҚ»
Қазіргі кездегі Қазақстанның экономиканың сәтті жағдайы, тұтыну нарығының өсуі,
Клиенттердің тұтынушылық қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын компаниялардың нарықта болмауы өзекті
Қазақстан Республикасы Президенті Н.А Назарбаевтың тапсырысына жүгіне отырып, Қазақстанның
Қазақстан Республикасы кәсіпорындарының негізгі даму бағыттары- бұл «сатып алу-тасымалдау-қоймалау-өткізу»
Осы заманғы экономикалық үрдістердің даму шарттарына байланысты –өнеркәсіптік, коммерциялық
Қазақстанның нарықтық қатынастарға өте бастауы елдегі логистиканың практикалық және
Экономикалық талдаудан бұрын, Қазақстанда логистикалық концепцияның даму үстіндегі жолда
Біріншіден, көп уақытқа дейін отандық экономикада Батыста логистиканың негізгі
Екіншіден, Қазақстанның қазіргі кезде экономикалық инфрақұрылымының дамуы дүниежүзілік
тауар өткізуші құрылымның рационалды емес дамуы;
қазіргі заманғы электрондық коммуникацияның, электрондық желілердің, байланыс және телекоммуникация
төмен транспорттық инфрақұрылым, әсіресе автомобиль жолдарында. Автомобильді, мультимодальды, кедендік
дүниежүзілік стандарттарға сәйкес келетін барлық транспорт түрлерінде қазіргі заманғы
өндірістік-техника базалық қойма шаруалардың төмен дамуы;
тауарды өңдеу қазіргі заманғы техникалық құрал-жабдықтардың жетіспеушілігі. Қоймалық жұмыстардың
Көрсетілген фактілер мен жағымсыз жақтар Қазақстан экономикасына логистикалық концепцияның
Сонымен жақын арада Қазақстанда логистиканың дамуы транспорттық кешенде және
Осындай кәсіпорындардың бірі «High Tech Logistic» БК ЖШС, кәсіпорын
«High Tech Logistic» логистикалық оператор 2005 жылдың басында құрылған.
Компанияның басты мамандануы-бұл барлық бекітілген шарттар негізінде XXI ғасыр
Компания жүкті сақтау, тасымалдау және кедендік тіркеу бойынша мәселелерді
Қоймалар логистикалық жүйенің негізгі элементтердің бірі. Қорларды сақтауға әдейі
Қазіргі заманғы қойма логистикалық операциялар қызмет көрсету үлкен көлемде
«High Tech Logistic» компаниясының қоймалық ғимараттар қазіргі заманғы құрал-жабдықпен
арнайы температуралық шарттарды талап ететін тауарларды сақтау;
іріленген жүкті сақтау;
тиеу-түсіру жұмыстары;
тапсырыс берудің арнайы талаптары бойынша тауарды өңдеу;
таңбалау, термоорау және пакеттеу;
логистикалық оператор есебінде сақтау;
қоймада жүктің қозғалысы бойынша керекті есептер беру;
бас қоймада, УСҚ, кедендік, дәріханалық қоймаларда сақтау.
Компания транспорттық логистикада келесі қызметтерді көрсетеді:
транспорттық-логистикалық шешімдерді табу;
есікке дейін принципі бойынша Алматы; Алматы облысы бойынша жүкті
Қазақстан қалалары бойынша авто, теміржол транспортпен дистрибуция;
барлық тәуекелділікті ең тиімді сақтандыру полисін алуға көмектесу;
жіктің қай жерде орналасқандығы туралы тез ақпарат беру;
жүкті тасымалдау кезінде қауіпсіздікті сақтау;
әр клиентке жеке менеджердің болуы;
кеңес беру қызметі;
кең агенттік, әріптестік желілік;
экспорт-импорт тауарларды «есіктен-есікке» жүйесі бойынша жеткізу.
Компания кедендік-брокерлік қызметтердің келесі түрлерін көрсетеді:
толық кедендік рәсімдеу
тауарға сәйкес сертификаттар алу
рұқсат беру қағаздарын рәсімдеу (ветеринарлық, фитосанитарлық тексеру);
дәрі-дәрімектерді УСҚ мен кедендік қоймада сақтау.
Жоғарыда көрсеткендей, компания қоймалары кең ауқымды логистикалық операциялар бойынша
Бұл ірі логистикалық орталықтардың негізгі ролі. Мысал ретінде «High
«ИКаР» кедендік-қоймалық терминал. Көлемі-25000 паллето-орын. Ярус саны 3-4. Жүкті
«Первомайский» кедендік-қоймалық терминал. Көлемі-35000 паллето-орын. Ярус саны 7. Жүкті
«Первомайский» және «ИКаР» кедендік-қоймалық терминалдардың технологиялары:
қоймаларды басқару жүйесі;
видеоқадағалау жүйесі;
климаттық басқару жүйесі.
«Первомайский» және «ИКаР» кедендік-қоймалық терминалдардың мүмкіндіктері:
Күніне 2500 паллет өңделеді. 1 паллетті жүк трапты 30
«DAMU» индустриалды-логистикалық орталық. ИЛО «DAMU» - бұл Алматы үшін
«DAMU Astana» индустриалды-логистикалық орталық. Астана қаласы экономикалық өсіп, дамып,
«High Tech Logistic» ЖШС-ның болашақтағы жоспарлары: 3А стратегиясы- бұл
«High Tech Logistic» ЖШС жүргізілген талдау компанияның логистикалық қызмет
Бұл аймақтық тораптарда ндустриальды-логистикалық кешендерді мемлекет ішінде тауар айналымының
Қазақстан Республикасында логистиканың дамыту бағытта жетекші орын алатын кәсіпорынның
«Хак Групп» компаниясы холдингтік құрылым. Компания өзінің қызметін Қазақстан
Өзінің даму уақыты ішінде компания ірі инфрақұрылымға айналған болатын.
Қазіргі таңда компания қызметі келесі бағыттарды қамтиды:
Автошинды бизнес.
Аутосорсинг материалды-техникалық жабдықтау саласында.
Жеткізу, бөлу және импорттық тауарларды тарату саласында қызмет көрсету.
Қойма қызметтері.
Экспорттық-импорттық жеткізулер.
Автомобильді жүк тасу.
Ғимараттар мен құрылыстарды жылутезникалық жабдықпен комплектациялау.
Заңдық қызметтер.
Компанияның клиенттік базасына ірі, орта, шағын бизнестің 3000 астам
Қазақстан Республикасы кәсіпорындарының негізгі даму бағыттары- бұл «сатып алу-тасымалдау-қоймалау-өткізу»
Осы заманғы экономикалық процесстердің даму шарттарына байланысты –өнеркәсіптік, коммерциялық
Осындай Ұлттық тауар өткізуші жүйені құрастырып отырған «Хак Групп»
Ақпараттық блок-бұл Алматы қаласында орналасқан тауар жайлы, оның орны,
Материалдық блок-бұл Қазақстанның ірі қалаларында (Алматы, Орал, Қостанай, Қарағанды,
«Хак Групп» компаниясы өзінің құрастырған технологиялар арқасында, тез арада
«Хак Групп» компаниясы – бұл көппрофильді кәсіпорын, өндірістік және
Жеткізу кезінде көрсететін қызметтері:
Тапсырысты орындағандағы нақтылық пен дәлдік кепілдігі.
Жеткізу оперативті түрде орындау.
Сервистің жоғары деңгейі мен әр клиентке жеке бабын табу.
Тауарды жеткізудегі ең оптимальді маршруты таңдау.
Икемді бағалар.
«Хак Групп» компаниясының құрамына 10 аймақтық бөлімшелер кіреді. Олар
Бұл жағдай жоғарыдағы аймақтарда бизнес процедураларды координациялауға және оперативті
Компания кең ауқымды ассортиментте машинатехникалық топтың тауарларын ұсынады: автошиндер,
АҚ «Хак Групп»-тың негізгі стратегиялық мақсаты Қазақстан территориясында материалдық-техникалық
Бұл тарату өткізу жүйесі режимінде біріккен жұмыс. Бұл мақсатты
нарыққа маркетингтік зерттеу жүргізу;
тауар ассортиментін таңдау бойынша кәсіптік кеңес беру;
компанияның мәліметтер базасынан потенциальды әріптестер мен клиенттерді іздестіру;
компания қарамағындағы сауда алаңдарын тауарды өткізу бойынша консигнация шарттары
«Хак Групп» компаниясымен орта пайдалылық әріптестік процессте тауар клиенттері
Кесте 4. «Хак Групп» компаниясымен ортапайдалылық әріптестік процессте тауар
Өндіруші Тұтынушы
1. Потенциальды тұтынушы өндірілген тауарлар мен талап етілетін өнім
2. Тауарды төлеу және жүкті жүргізу бойынша пайдаланылатын схемалар
4 кестенің жалғасы.
Өндіруші Тұтынушы
3. Өткізу көлемдерінің өсуі, жаңа нарыққа шығуымен байланысты 3.
4. Қойма қалдықтарының төмендеуі және олардың іркілмеуі 4. Керекті
5. Әріптестермен өзара тиімді шарттарда жұмыс істеу 5. Әріптестермен
Нәтиже:
Кәсіпорынның жұмыс істеу аумағының ұлғаюуы
Кәсіпорынды одан әрі дамыту ушін қосымша пайда табу
Бәсекелестер арасында қосымша жетістіктерге ие болу Нәтиже:
Тауар құнының төмендеуі
Айналым қаражатының айналуының шапшаңдауы
Бәсекелестік қабілеттің өсуі
Бұл кесте «Хак Групп» компаниясының қызметін логистикалық тізбектің екі
Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациядағы өзінің кең желісі, басқарудың
Бұл үшін тізбектелген ұйымдастыру процедуралар қолданылады, күнсайын жұмысшылардың алдындағы
Қазіргі таңда өзіне алған машинатехникалық топтың тауарларын жеткізу міндеттемелер
Жабдықтаушыдан тұтынушыға оңтайлы әдісті таңдау, тауарды жеткізу кезінде сақтықты
Ішкі тасымалдау процессі функциональды бірнеше блоктарға бөлінген:
дайындалу (тапсырысты жұмысқа алу, есеп жасау, транспорттық схемаларды және
негізгі (жұмысбастылық тауарға транспорт тамаңдау, кедендік процедураларды орындау, тасымалдау,
қорытынды (кедендік тазарту, тұтынушыға тауарды беру, жасалған іс-шаралардың тиімділігінің
Тәртіпке салынған және автоматтандырылған компанияда жеткізуді ұйымдастыру жүйесі тауарды
Клиенттерге мүлтіксіз қызмет көрсетуге жетісі келетіндіктен «Хак Групп» компаниясы
Жеке меншік құқығы негізінде компания Алматы қаласында екі материалдық-техникалық
Қазақстан бойынша қоймалау желісі келесі қалаларда орналысқан: Алматы, Астана,
АҚ «Хак Групп» өз қызметін бизнес-процесстерді рационализациялау және оңтайландыру
Сондықтан қазіргі кезде компания келесі түрдегі ақпараттық қызметтерді көрсете
«Хак Групп» компаниясы мен оның әріптестерінің қоймаларындағы бар машинатехникалық
Компанияның ресейлік өндіруші әріптестерінің тауарларының ассортиентігі және тауарды жеткізу
Компанияның машинатехникалық мақсаттағы тауарларға деген сұранысы туралы ақпарат.
Машинатехникалық мақсаттағы тауарларды таңдау бойынша жоғары маманды кеңес беру.
Қазақстан Республикасы бойынша кез келген нүктеге тауарды жіберу және
Қорыта келгенде, логистика неғұрлым кең бағытқа иеленіп, кәсіпорынның дамуы
Логистика кәсіпорынның әртүрлі бөлімшелердің арасында өзара әрекеттесу нәтижесінде көздеген
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасына сәйкес келесідей
Қазақстандық тауарлардың халықаралық нарықтарға қол жеткізуін жақсарту, жаңа экспорттық
Экспорттық белсенділікке кедергі келтіретін әкімшілік, инфрақұрылымдық тосқауылдарды анықтау және
Экспортқа арналған бәсекелі отандық өнімді жылжыту жөніндегі мақсатқа бағытталған
Осы шаралардың өзі Еліміздің шетел нарықтарында елдегі экспортқа шығарылатын
Келесі бөлімде Қазақстан Республикасы кәсіпорындарда логистиканы жетілдіру жолдары бойынша
2.3 Қазақстан Республикасы кәсіпорындарында логистиканы жетілдіру жолдары
Жоғарыда жасалаған сауда кәсіпорындарының іс-әрекетін талдаудан көптеген кәсіпорындар шағын
Кесте 5. Логистикалық жүйедегі шығындарды үнемдеу
Ағымдық процестер түрі Логистикалық жүйедегі тиімділік тудыратын процестердің кезеңдері
Сатып алу логистикасы Өндіріс логистикасы Өндірісті қамтамасыз ету логистикасы
Материалды ағым Прогрессивті материалдарды қолдану кезінде материалды шығындардың өзгерісі
Сатып алуларды ұтымды өңдеу есебінен үнемдеу Материалдардың болмауынан туындайтын
Тиеу-түсіру операцияларының көлемінің қысқаруы және онымен байланысты шығындардың қысқаруы
Материалды ағым қозғалысының тездетілуінен болатын үнем:
Материалды сақтаулы қор мөлшерінің қысқаруы
Сақтаулы қорларды ұстау бойынша ағымдағы шығындардың қысқаруы
Логистикалық жүйеде болу уақытына байланысты материалды ресурстар жоғалтымын төмендету.
Қаржылық ағым Сақтаулы қорды қаржыландырған капитал мөлшерінің азаюы есебінен
Ақша ағымы қозғалысының тездетілуі есебінен айналым капиталы мөлшерінің қысқаруы
Жеткізу шартының бұзылуына шығындардың қысқаруы
Ақпараттық ағым
Өндірісті ырғақты ұйымдастыру салдарынан ағымдағы шығындарды қысқарту Техникалық қызмет
Тапсырысты өңдеу уақытының қысқаруы
Сауда теориясында тауар нарығының инфрақұрылымдық обьектілерінің ұйымдастыру нысандарын дамытудың
Логистикалық жүйе нарықты дамутыда жоғары тиімділік әкелетінін дәлелдейік.
Қазіргі кездегі Қазақстан экономикасында сатып алу, өндіру және өнімді
Бірақ осы процеске логистикаға бағытталған жүйелік сипат беру керек.
Жаңа индустриальды саясат болашағы шығындарды төмендету және тұтынушыларға сапалы
Осы кестеден (5-кесте). біз логистика жалпы экономиканы ұйымдастыруда, экономикалық
Сауда логистикасында қандайда бір логистикалық операцияны жетілдіру жалпы жүйілік
Логистиканы тауар нарығының инфрақұрылымында да қолдануға болады, ол осы
Логистикалық белгілердің жүзеге асуы синергетикалық тиімділіктің орындалуына әкеледі. Осы
Төмендегі, 6-суретті ашып көрсететін болсақ, тауар нарығының инфрақұрылымының элементтері
Тауар қозғалысының барлық процесін, тауарды сатып алудан бастап оны
Материалды ағымдарды басқару және бақылау интеграциясы, ол басқару интеграциясы
Сауда кәсіпорындарының клиенттеріне көрсетілетін қызмет кешенімен қоса біртұтас материалды
6 сурет. Тауар нарығы инфрақұрылымын жетілдіру
Сауда логистикасының ішкі және сыртқы орталарының өзгермелі жағдайларына логистикалық
Сауда логистикасының барлық элементтерін ұтымды ұйымдастыру, олардың өзара қызмет
Суретте көрсетілген логистикалық интеграция түрлерін қарастырайық:
Фирма ішіндегі интеграция үш бағытта жүзеге асады:
а) Сауда кәсіпорындарының материалды ағымының біртұтас технологиясын өндеуді білдіретін
ә) Материалдық қаржылық және ақпараттық ағымдарды басқарудың интегралданған жүйесін
б) технологиялық және функционалды интеграциялар синтезі ретінде болатын кешенді
Фирма ішіндегі интеграция сауда кәсіпорынының материалды ағымдарын басқаруға мүмкіндік
Сала ішіндегі интеграция үш бағытта жүзеге асады:
а) бәсекелес сауда кәсіпорындарының қызығушылықтарын біріктіруге негізделген, біз оны
ә) тәуелсіз, бірақ өзара байланысты сауда кәсіпорындарының логистикалық күш-жігерлерін
б) көлденең және тура интеграцияны біріктіретін аралас интеграция.
І. Салааралық интеграция үш бағытта жүзеге асады: регрессивті, прогрессивті
Логистикалық интеграция мәні кәсіпорында іс-әрекетін біріктіруде. Мұндай біріктірулер нысаны
жеке немесе бірнеше қызметтер түрін біріктіру, оған жоспарлау, тасымалдау,
ұйымдық-функционалды іс-әрекеттерді, мысалы қоймаларды, көлік шаоуашылықтарын және басқа да
барлық іс-әрекетті басқаруды біріктіру және біртұтас кәсіпорын құру, яғни
Кәсіпорындар, фирмалар бірігу арқылы өздері жеке шеше алмайтын біріккен
Сонымен, кәсіпорындарды біріктіру үш түрлі меншік нысанында жүзеге асырылуы
Жеке меншік нысанында, бұл жоғарыда көрсетілген ұйымдардың құрылуы, бұл
Мемлекеттік меншік нысанында, мұнда мемлекет өзінің бюджет тапшылығын жабу
Аралас меншік нысанында басқару ұйымын құру ең тиімді жол
Осы біріктірулер негізінде кешенді сауда-көліктік логистикалық объектілер құру қажет.
Қазақстан жағдайында бүгінгі күні біз тек мемлекеттік меншіктегі логистикалық
Енді осы логистикалық орталықты әрбір аймақтағы өнеркәсіптік-сауда палаталарының маңайынан
Көп жағдайда «өнімді өндіру-тұтыну» циклында тауар өнімін дайындауға барлық
Келесі 7 сурет арқылы логистикалық орталықтарды қаржыландыру жолдары мен
Қарапайым тасымалдауға қарағанда үйлестірілген тасымалдаулардың келесі артықшылықтары бар:
Отын-энергетикалық ресурстарды үнемдеу және ұтымды пайдалану;
Көлік құралдарын және ұлттық көліктік инфрақұрылымды қолданудың тиімді жағдайлары,
Ұлттық ресурстарды қолданудың ыңғайлы алғы шарттарын білдіретін комбинирленген тасымалдаудың
Экспорттың бәсекеге төзімділігін жоғарылатуға және сыртқы сауданың дамуына жағдай
Кедендік процедураларды жеңілдетеді және құжаттарды толтыру уақыты үнемделеді;
Тауарлардың қозғалысын сақтандырудың артуы;
Ұлттық тасымалдаушыларға зиян келтіретін шет ел капиталын интервенциясынның алдын
Сонымен, тауар нарығының инфрақұрылымын тауар қозғалысының логистикасы есебінен алып,
7 сурет. Логистикалық орталықты құру жолдары
Қазіргі кездегі логистика-бұл копьютерлі-интегрирленген логистика. Логистикалық инфрақұрылымның жағдайы әлемде
Сондықтан шет елдердің көпшілігінде сауда-көліктік және оған сәйкес ақпараттық
Сонымен, Қазақстан экономикасын нарықтық қатынастар негізінде интенсивті көтеру мақсатында
Әртүрлі фирмалар өздерінің іс-әрекетінде электронды коммерция тәсілдерін қолдану көлемін
интернеттің желілік технологиясы желіде коммерциялық іс-әрекеттерді орындау үшін
қазақстандық нарық электронды коммерциямен әлі жаулап алынған жоқ, Батыстың
интернеттің желілік технологиясы желіде коммерциялық іс-әрекеттерді орындау үшін сенімді
логистиканы тауар нарығының инфрақұрылымында да қолдануға болады, ол осы
интеграцияға деген қажеттілік аумақтық және салалық құрылым түріне қарамастан
тауар нарығының инфрақұрылымын тауар қозғалысының логистикасы есебінде алып, осы
Біздің елімізге басқа шетелдік капиталистік елдерде қолданылатын логистикалық жүйелер
Қазақстан үшін оның үлкен территориясымен қайта шығарудың жергілікті ерекшеліктері,
Тұтынушыларға нәтижелі қызмет көрсету, көптеген транспорттық-логистикалық фирмаларды және аудандардағы
Еліміздің экономикасында қалыптасқан жағдай принципиалдық жаңа жүк ағымын басқарудың
Біріншіден мультимодалді транспорттық дәліздердің логистикалық қолдау жүйесінің жетілдірілуі маңызды.
Қазақстанның жергілікті макрологистикалық жүйесінің құрамындағы транспорттық дәліздердің логистикалық қолдау
аудандардың әлеуметтік-экономикалық сауалдарын шешу, жаңа жұмыс орындарын туғызу және
тұтынушыларға транспорттық-логистикалық қызмет көрсету сапасының жақсаруы, қызмет көрсету сапасының
сыртқы экономикалық байланыстарды шетелдік инвестицияларды және серіктестерді қалыптасып жатқан
логистикалық орталықтар және сертификациялау орталығының транспорттық-логистикалық фирмалардың атқарушы билік
транспорттың қоршаған ортаға кері әсерін азайту жергілікті материалдық-транспорттық ағымды
ауданда отандық және халықаралық биржалық және банктік іскерлікті жүзеге
отандық және шетелдік транспорттық және логистикалық фирмалары үшін бір
логистикалық координация және оның жұмысының мультимодальдық және интермодальдық тасымалдау
Логистика белгілі жағдайда дамыған және ұзақ уақыт бойы шоғырланған
Қазақстандағы логистиканың басқа да болашағы бар даму бағыттарын алдағы
Қорытынды
Қазіргі таңда Қазақстандағы логистиканың дамуы нарық заңдары мен қағидаларынан
Логистика кәсіпорынның әртүрлі бөлімшелердің арасында өзара әрекеттесу нәтижесінде көздеген
Нарықтағы қатаң бәсеке, халықтың төлем кабілеттілігінің төменділігі, кәсіпорынның айналым
Әрбір кәсіпорынның нарыққа дұрыс қадам жасау үшін логистика ауадай
Логистикалық әдістерді қолдана отырып төмендегі артықшылықтарға жете аламыз: сұранысты
Логистика неғұрлым кең бағытқа иеленіп, кәсіпорынның дамуы стратегиялары бойынша
тауардың бар және болашақ нарық талаптарын қанағаттандыратын өндіріс стратегиясы
тауар рыногын оқу, салттық, жаңа тауарлар немесе қызметтерінің
барлық тауарлар түріне бар және болашақ сұранысты қанағаттандыру бойынша
сұранысқа әсер ету, маркетинг іскерлігіне және тауар жасауға кететін
кәсіпорынның жарнамалық және баспалық іскерлігін ұйымдастырып, байлныс кәсіпорынның жұмыс
сыртқы ортаны үнемі бақылай отырып, стратегияны жүзеге асыруды ұйымдастыруға
ғылыми зерттеу негізінде келесі қорытындылар жасауға болады.
Логистика кәсіпорынның әртүрлі бөлімшелердің арасында өзара әрекеттесу нәтижесінде көздеген
Біздің елімізге басқа шетелдік капиталистік елдерде қолданылатын логистикалық жүйелер
Логистиканы тауар нарығының инфрақұрылымында да қолдануға болады, ол осы
Логистикалық белгілердің жүзеге асуы синергетикалық тиімділіктің орындалуына әкеледі. Осы
Логистика белгілі жағдайда дамыған және ұзақ уақыт бойы шоғырланған
Қазақстандағы логистиканың басқа да болашағы бар даму бағыттарын алдағы
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Тулембаева А.Н. Логистика. Учебное пособие на казахском языке. Алматы:
Тулембаева А.Н. Логистика. Учебное пособие. Издатмаркет62004Логистика: Учебник / Под
Неруш Ю. М. Логистика: Учебник для вузов. 2-е изд.,
Голиков Е. А. Маркетинг и логистика. - М.: ИД
Смехов А.А. Введение в логистику. - М.: Транспорт,1993.
Сергеев В.И. Логистика в бизнесе. - М.: ИНФРА-М,
Сергеев В.И. Логистика: аналитический обзор. СПб.: Организация об-ва
Семененко А.И. Предпринимательская логистика - СПб: Политехника, 1997.
Сухова Л.Ф. «Қазақстандағы математикалық-техникалық құралдарының қозғалысы» - М.:
Сухова Л.Ф., Сариев К.С. «Материалдық өндірістің инфрақұрылымы» М.: ИНФРА-М,
Айгуль Тулембаева: «Экономика не прощает эмоций» статья. «Начнем с
Логистика: Учебное пособие/Под ред. Б.А. Аникина. — М.: ИНФРА-М,
Бауэрсокс Дональд Дж., Клосс Дейвид Дж. Логистика: интегрированная цепь
Берталанфи Л. Общая теория систем - обзор проблем и
Гаджинский А.М. Логистика. - М.: Маркетинг, 2001.
Гордон М. П., Карнаухов С. Б. Логистика товародвижения.- М.:
Даулет Б.С., Тулембаева А.Н. Стратегическое управление в транспортно-коммуникационном комплексе
Залманова М. Е. и др. Производственно-коммерческая логистика. - Саратов:
Зубков Г. С. и др. Торговая логистика: Учебное пособие.
Кожамкулова Ж.Т., Урузбаева Н.А., Тулембаева А.Н. Коммерческое предпринимательство. -
Костоглодов Д.Д., Саввиди И.И., Стаханов В.Н. Маркетинг и логистика
Колобов А. А., Омелъченко И.Н. Основы промышленной логистики: Учебное
Линдере М. Р., Фирон X. Е. Управление снабжением и
Миротин Л.Б., Ташбаев Ы.Э. Логистика для предпринимателя: основные понятия,
Миротин Л.Б., Ташбаев Ы.Э., Порошина О.Г. Эффективная логистика.- М.:
Миротин Л.Б., Ташбаев Ы.Э. Логистика для предпринимателя. - М.:
Неруш Ю.М. Снабжение и транспорт: эффективное взаимодействие. - М.:
Плоткин Б. К. Введение в коммерцию и коммерческую логистику
Родников Л. П. Логистика: Терминологический словарь. - М.: Инфра
Семененко А.И., Сергеев В.И. Логистика. Основы теории. - СПб.:
Семененко А.И. Предпринимательская логистика - СПб: Политехника, 1997.
Уваров С.А. Логистика: общая концепция, теория и практика. -
Системный анализ и структуры управления. /Под общ. редакцией проф.
Чудаков А.Д. Логистика – М.: Изд. РДЛ, 2001
www.htl.kz
www.khac-group.kz
www.google.kz
www.site.kz
www.logistic.ru
45
1980-2000 жж. Интеграция
1970 ж. Даму
1960 ж. Қалыптасу
1920-1950 жж. Фрагментация
Икемді өндірістік жүйелер мен технологиялар
Өндірістік(операциялық) менеджмент
Біріккен логистика
Өнеркәсіптік логистика
Интеграциялық дистрибьюция
Микропроцессорлық коммерциализация
Ақпараттық-компьютерлік технологиялар
Маркетинг
Сапаны жалпы басқару
Материалды менеджмент
Жеке тарату
Сұранысты болжамдау
Сатып алулар
Жүк өңдеу
Қоймалау
Әскери логистика
Бөлуді жоспарлау
Тапсырыстарды басқару
Тасымалдау
Өткізудегі қорларды басқару
Тұтынушыларға қызмет көрсету
Қажеттіліктерді жоспарлау
Өндірістік жоспарлау және күнтізбек
Өндірістегі қорларды басқару
Технологиялық тасымалдау
Бизнес-логистика
Өндірістік-техникалық мақсаттағы өнімнің қозғалысын басқару
Тауар қозғалысын басқару
Шикізат
№ 1 Өндіріс
№ n Өндіріс
Тұтынушы
Бөлу орталығы
ӨНДІРІСТІК КӘСІПОРЫН
Жабдықтау
Өндірістік цехтар
Өткізу
Сатып алу логистикасы
Өндірістік логистика
Тарату логистикасы
в
б
а
Кешенді сауда –көліктік логистикалық объектілер құру
Барлық іс-әрекеттерді басқаруды біріктіріп, бір тұтас кәсіпорын құру
Ұзақ мерзімге ұйымдық қызмет ету іс-әрекеттерін біріктіру
Қысқамерзімді түрде жеке қызмет түрлерін біріктіру
Тауар нарығы инфрақұрылымын жетілдірудегі логистикалық интеграция нысандары
Даму тұрақтылығын күшейтеді
Іс-әрекет тәуекелдігін төмендетеді
Серіктердің дистрибьюторлық торабын қолданып жаңа нарықты игеруге мүмкіндік береді
Сауда делдар ұйымдар
Қоймалық ұйымдар
Көліктік ұйымдар
Ақпаратпен қамту ұйымдары
Буып-түю ұйымдары
Фирма ішіндегі интеграция
Сала ішіндегі интегрция
Салааралық интеграция
Тауар нарығы инфрақұрылымның негізгі элеметтері
Логистикалық интеграция бағыттары
Тауар нарығы инфрақұрылымның негізгі элеметтері
Тауар нарығы инфрақұрылымын логистикалық интеграция көмегімен жетілдіру
Логистикалық орталық
Сұранысты болжамдау және оның негізінде қорларды жоспарлау
өндіріс пен көлікті қажетті қуаттылығын анықтау
материалды ағымдардың қозғалысын қадағалау
өндірушіден шыққан өнімнің тұтынушыға жеткенге дейінгі тасымалдау-қоймалау операцияларын басқару
дайын өнімді жоспарлауға қатысу
Акциздік салықтар мен фирмалардың төлемдері арқылы қаржыландыру
Әрбір облыстың бюджетіне түсетін акциздік салықтар арқылы қаржыландыру
Логистикалық жүйеге кіретін фирмалардың төлемдері негізінде, оның мөлшері арнайы
Аралас меншік негізінде
Мемлекеттік меншік негізінде
Жеке меншік негізінде
Атқаратын қызметтері
Құру жолдары
Бөлшектерді қоймалау
«kanban»
тапсырыс
карточкасы
Ағымды линия
(алдынғысы
технологиялық саты)
«kanban»
іріктеу карточкасы
Жинау линиясы (кейінгісі
технологиялық саты)
С
а
В
А
b
а