Мазмұны
Кіріспе ..........................................................................................................5
І Салықтың экономикалық мазмұны және теориялық мәні
1.1.Салықтардың пайда болуы және экономикалық мәні.......................7
1.2.Салық элементтері.................................................................................12
1.3.Салықтың жіктелуі................................................................................15
ІІ.ҚР салық жүйесінің қызмет ету механизмі........................................16
2.1.ҚР салық жүйесінің даму кезеңдері...................................................16
2.2.Қазіргі салық жүйесінің сипаттамасы
ІІІ.ҚР салық саясатын жүргізу ерекшеліктері. ......................................26
Қорытынды
Кіріспе
Қазақстан Республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да,
Қазақстан Республикасы Конститутциясының 35-бабында «Заңды түрде белгіленген салықтарды,
Салықтар мемлекеттің саяси және экономикалық қызметтерін қаржыландырудың негізгі
Салықтар - мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген,
Қазақстан Республикасында салық жүйесі реформалаудың үш кезеңінен өтті.
Бірінші кезең - 1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ
Екінші кезең - 1995 жылғы 24 сәуірдегі «Бюджетке
Үшінті кезең — 2001 жылы 12 маусымда Қазақстан
Салық кодексі қабылданғаннан бері бірнеше толықтырулар мен өзгерістер
Қазақстан Республикасының Салық кодексін қабылдаудағы ең негізгі ерекшеліктері
2006 жылдың 13 наурызында Астанада Конгресс-хол ғимаратында ҚР
Кездесу салық зандары мен салықтық әкімшіліктендірудің нормаларын қолдануға
Менің курстық жұмысты жазу мақсатым
І Салықтың экономикалық мазмұны және теориялық негізі
1.1.Салықтардың пайда болуы және экономикалық мәні
Салықтар - тауарлы өндіріспен бірге, қоғамның топқа бөлінуімен
Салықтың экономикалық мәні - шаруашылық субьектілерінен, азаматтардан ұлттық
Салықтың мәні мемлекет өз пайдасына жалпы ішкі өнімнің
Салықтар мемлекеттің өмір сүруінің негізі болып саналады. Мемлекетті
Салықтар тауар-ақша қатынастарынан тыс қолданылады. Натуралды салықтардың мөлшері
Егер екі мемлекет бір-бірімен соғыс жүргізсе, жеңген мемлекет
Салықтарға экономикалық әдебиеттерде әр түрлі анықтама мен түсініктеме
Салық — заңды актілерге сәйкес салық төлеушілермен жүзеге
Салық - белгілі бір объектілерден төленетін төлем.
Салық дегеніміз — белгілі бір мерзімде және
Қорыта айтқанда, барлық анықтамалар бір негізді құраушы жүйе
Салықты басқа да төлемдерден ажырата білуіміз керек. Себебі,
Қазақстан Республикасының мемлекеттік бюджетінде салықтардың меншікті салмағы 70
Салықты материалдық тұрғыдан алғанда — бұл, салық
Салықтың материалдық белгісі - салық төлеуші белгілі бір
Материалдық салықтық қатынастар — ақшалай қатынастар, өйткені ол
Салықты белгілеуде тұрақты салық қатынастары пайда болады. Тұрақтылықты
Салық қатынастарының тұрақтылығы салық төлеу арқылы жүйелі төлемдерге
Азаматтардың мүлік салығын төлеген кезде, оның салық қаты—
Сонымен қатар салықтың салықтың бірнеше белгілері бар, атап
салықты — мемлекет немесе уәкілдік берілген мемлекеттік орган
салық - құқықтық нысанда жүзеге асады;
салық — мемлекеттің бір жақты белгіленімі болып табылады;
салықты белгілеу арқылы салық міндеттемесі туыңдайды;
салық – мәжбүрлеме сипатта болады;
салық төлеу арқылы ақшаны алу құқықтық сипатта жүзеге
асырылады.
Салықтың осы құкықтық белгілеріне кеңірек тоқталып өтейік.
1. Салықты тек мемлекет қана белгілейді.
Мемлекеттік органның ешбірі салықты бекітуге және енгізуге құқы
Салық- бұл мемлекеттің белгіленімі болып саналады.
Салық — осы белгісі арқылы басқа да міндетті
Сондықтан көптеген мемлекеттің салық заңдылықтарында салықты былайша қарастырады:
біріншіден, салықты уәкілдік берілген мемлекетгік орган
ғана бекіте алады;
екіншіден, салықты белгілеу белгілі бір заң немесе нормативтік-құқықтық
үшіншіден, осы қабылданған құқықтық акт белгілі
2. Салық құқықтық нысанда жүзеге асады.
Мемлекет салықты бекіту және енгізу үшін құқықтық акт
Мемлекеттің салық қызметін жүзеге асырудағы негізгі әдісі болып
Салықтың құқықтық негізі ретінде - мемлекет шығарған нормативті
Салық элементтері және салық салудың шарттары осы құқықтық
3. Салық мемлекеттіц бір жақты белгіленімі болып
Салық ұлт (халық, қоғам, азамат) және мемлекет арасындағы
Салықтық суверенитет (егемендік) - мемлекеттің өзінің аймағындағы кейбір
4. Салықты белгілеу арқылы салық міндеттемесі туындайды.
Қабылданған құқықтық акт негізінде белгіленген салық жеке және
Салық төлеуші тұлғалар салық және бюджетке төленетін басқа
Белгіленген салық занды салық міндеттемесін туғызады.
Қазақстан Республикасының Салық кодексінде салық міндеттемесіне былайша түсініктеме
5. Салық мәжбүрлеме сипатта болады.
Салықтың мәжбүрлеме сипаты 3 кезеңде байқалады:
бірінші кезең, мемлекет салықты салық төлеушілердің еркінен тыс
екінші кезең, салықты төлеген кезде еркінен тыс өндіріп
үшінші кезең, салық төлеуші өзінің салық міндеттемелерін орындамаған
6. Салық төлеу арқылы ақшаны алу құқыктық сипатта
Бір жағынан алғанда, салықтарды салық төлеушілерден ақшалармен қамтамасыз
Салықтық жиналатын орындары:
нарықтарда;
сатушы мен сатып алушылардан;
үй шаруашылығынан;
табыс көзінен, шығын статьяларынан;
Сстықты реттеудің тетіктері:
салық түрлері;
салық ставкалары;
салық жеңілдіктері;
салық салу әдістері;
Салық төлеуден қашу себептері:
елеулі салық ауыртпалығы;
салық заңының айқынсыздығы;
субъектілердің саналы түрде алдын-ала салық мөлшерін төлемеуге ұмтылуы;
салық қызметін ұйымдастырудағы кемшіліктер болуы мүмкін.
Салық ауыртпалығы - салық жиналуының жалпы мөлшерінің бірлескен
Салықтардың алымнан айырмашылығы
Алымдар салық төлеушілерге белгілі бір құқықтық мәртебе берілгенде
Алым да төлем болып табылады. Ал, енді алымдардын,
біріншіден, алым мемлекеттік аппаратгың шығындарын жабады, яғни мемлекет
екіншіден, салықтың өтеусіз және баламасыз белгілері болады. Ал,
түрімен айналысуға құқық беріледі. Сонымен салық жай ғана
төлем ретінде төленеді, одан салық төлеуші төлеуіне айырбасқа
үшіншіден, алым бір жолғы төлем болып табылады, яғни
төртіншіден, салықты төлеуде күштеу әдісі қолданылады,
яғни салық төлеуші салық міндеттемесін орындамаған жағдайда,
мәжбүрлі түрде өндіріп алу іс-шаралары қолданылады. Салық
төлеуші алымды ерікті түрде төлеп отырады. Мысалы: бір
мемлекеттік органға келіп, кәсіпкерлік қызметпен айналысуға
өтініш береді. Берілген рұқсат негізінде кез-келген қызмет түрімен
айналысуға құқылы. Бұл жерде тұлға алымды өз еркімен
Салықтың төлемақыдан айырмашылығы
Төлемақы дегеніміз - мемлекет меншігіндегі объектілерді пацдаланған кезде
Салық пен төлемақының бірнеше айырмашылықтары бар. Мәселен:
біріншіден, төлемақы өтеулі және баламалы төлем, яғни төлемақыны
екіншіден, төлемақы мемлекеттің азаматтық құқыққа сәйкес азаматтық-құқықтық қатынастары
үшіншіден, тұлғалар төлемақы төлеу арқылы баламалы түрде осы
Салықтың мемлекеттік баждан айырмашылығы
Мемлекеттік бажда төлем болып саналады.
Мемлекеттік баж – уәкілдік берілген мемлекеттік органдардың, немесе
Мемлекеттік баждың салықтан айырмашылығы мынада:
мемлекет тарапынан берілетін қызметке байланысты болады, сондықтан бұл
мемлекеттік бажды мемлекет қызметіне төлем ретінде емес, мемлекетгің
Баждық алымнан айырмашылықтарына тоқталар болсақ:
баж бюджеттің табысы, ал алым мемлекеттік мекемелердің көрсеткен
баждың мөлшері төлеушілерге ұсынылған қызметтерінің құнына байланысты болмайды,
1.2.Салық элементтері
Салық элементтері ~ салық заңы регламенттелген салықтың қолданылу
салық субъектісі;
салық объектісі;
салық көзі;
салық мөлшері;
салық жеңілдіктері;
салық ставкасы;
салық кезеңі;
салықты есептеу тәртібі;
салық есептілігі;
салықты төлеу тәртібі.
1. Салық субъектісі
Салық субьектісі - заңды немесе жеке тұлға, яғни
Салықты төлеушілер:
қызметкерлер—өз еңбегімен материалдық және материалдық емес игілік жасайтын,
шаруашылық субъектілері — капитал иелері, яғни заңды
Салық төлеуші ~ салықты және бюджетке төленетін
Тұлға - жеке тұлға және заңды тұлға болып
Жеке тұлға - Қазақстан Республикасының азаматы, шет мемлекеттің
Салық тасымалдаушылар - іс жүзінде салық ауыртпалығы
Заңды тұлға ~ Қазақстан Республикасының немесе шет мемлекеттің
Заңды тұлғаның өз балансы, елтаңбасы, мөрі және банкіде
Салық кодексінің мақсаттары үшін олар құрылған шет мемлекеттің
2. Салық объектісі
Салық объектісі - салық есептелетін база, яғни
Мүлік жылжитын және жылжымайтын мүлік болып бөлінеді.
Тауар - қажеттілік пен тұтынуды қанағаттандыратын зат. Айналымнан
Мұра - қайтыс болған азамат мүлкінің оның мұрагерлеріне
Жер - белгілі бір өлшемдегі пайдалану мүмкіндігі орасан
3. Салық көзі.
Салық көзі- салық төлеу үшін белгіленген және қолданылатын
Салық көзі — салық төлеуге арналған немесе қолданылатын
Салықтың займдық қаржылар көзі тек мәселенің қысқа мерзімде
Макроэкономикалық деңгейде салық төлеудің негізгі көзі ретінде -
Салық төлеушілердің салық төлеу үшін негізінен
табыс;
қор және жинақ;
өндірістік капиталдың ақша бөлігі, айналым қаражаттары қорын қоса
қаражаттар, мүлікті өткізуден түскен, оның ішінде өндірістік капиталдың
қарыз қаражаттары.
Табыс ~ ұлттық табысты бөлу барысында мемлекетке, кәсіпорынға,
Салық төлеушілердің, яғни жеке және заңды тұлғалардың салық
Салық төлеушілердің табыстары, бұл кімнің табысы болып саналатынына
тауарды (жұмыс, қызмет) өткізуден түскен табыс;
дивидендтер, рента;
сыйақы, ұтыстар, роялти;
жалақы, зейнетақы, стипендия, сақтандыру төлемдері (бұларға табыс салығында
Қор — мемлекеттің, кәсіпорынның немесе жеке тұлғаның әлде
Жинақ – кәсіпорынның немесе жеке тұлғалардың банкілерге және
Айналым қаражаттары — өнім өндіру мен өткізудің жоспарлы
Қарыз қаражаттары ~ бір жақ (қарыз беруші) екінші
Рента - алушыдан кәсіпкерлік қызметті талап етпейтін капиталдан,
Жалақы - біріншіден, әрбір қызметкер жұмсаған еңбектің саны
4. Салық мөлшері.
Салық мөлшері - салық төлеушінің табысына қарай алынатын
Салықтың шекті мөлшері — табыстың әр қосымша бірлігінен
Салықтың жеңілдік мөлшері болады, оны мемлекет өз тарапынан
Салықтың орташа мөлшері деп салық төлеушінің табыстарын орта
1.3.Салықтың жіктелуі
Салықтар бірнеше белгілер бойынша жіктеледі:
Өндіріп алу тәсілі немесе салық салу объектісі бойынша:
тікелей және жанама салық;
Тікелей салықтар: нақты және дербес салықтар;
Объектінің экономикалық белгілері бойынша: тұтынуға және
Салық көлемін анықтау тәсілі бойынша: үйлесімді, үдемелі және
Салық сомасы түсетін бюджет деңгейіне немесе салықты алатын
Пайдалану ретіне қарай: жалпы және мақсатты салықтар;
Салықтарды төлеуге байланысты: заттай және ақшалай салықтар;
Салық субъектілеріне қарай: заңды және жеке тұлғалардың салықтары;
Салықтардың қолданылу қызметтеріне орай: жай және төтенше
10.Салықты есептеу және төлеу субъектісі бойынша: қызмет-ақылы және
11.Салық базасының пайда болуы және салықты төлеу көзіне
12.Салықтарды салық төлеушілердің арасында бөлуге байланысты: үлестірме және
1З.Салықтардың төленуіне қарай: тұрақты және біржолғы салықтар.
ІІ Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің қызмет ету механизмі
2.1.Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің даму
Қазақстан Республикасы өз алдына егемендік алып, тәуелсіз мемлекет
Нарықтық экономика меп мемлекеттің салық саясатының негізгі мақсаты
Салық саясатының басты мақсаты — салық жүйесін құру
Мемлекеттің салық қызметі келесі бағыттардан тұрады:
мемлекеттің салық жүйесінің қалыптасуы;
салық салу саласында мемлекет органдарының міндетін
анықтау;
арнайы салық органдарының жүйесін қалыптастыру;
салық заңын ұйымдастыру және оның сақталуына бақылауды
жүзеге асыру;
Салық жүйесі де өз алдына сала болып қалыптасуы
Қазақстан Республикасының салық жүйесі реформалаудың үш кезеңінен өтті.
Бірінші кезең.
1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР Президетінің «ҚазКСР
1991 жылғы қабылданған Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы салық
І. Жалпы мемлекеттік салықтардың түрлері:
Қосылған құнға салынатын салық.
Пайдаға салынатын салық.
Акциздер.
Бағалы қағаздармен жасалатын операциялардан алынатын
салық.
Экспорт пен импортқа салынатын салық.
Кеден тарифі және баж салығы.
Пайдалы қазбаларды геологиялық барлау және геологиялық
іздестіру жұмыстарына байланысты шығындарды өтеуге
жұмсалатын алым.
Тіркелген (ренталық) төлемдер.
Транспорт құралдарына салынатын салық.
10.Автотранспорт құралдарын сатып алуға салынатын салық.
11.Автотранспорт құралдарының Қазақстан Республикасына келіп кіргені үшін төленетін
12.3аңды ұйымдардың мүлкіне салынатын салық.
13.Қазақстан Республикасы азаматтарынан, шетел азаматтарынан және азаматгығы жоқ
14.Мемлекеттік баж салығы.
15.Табиғат ресурстарына салынатын салық.
16.Колхозшылардың еңбегіне ақы төлеу қорына салынатын салық.
II. Жалпыға бірдей міндетті жергілікті салықтар мен алымдар:
Жер салығы.
Жеке адамдардың мүлкіне салынатын салық.
Орман табысы.
Су үшін төленетін ақы.
Табысқа салынатын салық.
Кәсіпкерлік қызметті тіркеу үшін алынатын алым.
Кәсіпкерлік қызметтің субъектілері ретінде тіркелмеген
азаматгардан алынатын алым.
Заңды ұйымдарды мемлекеттік тіркеуден өткізгені үшін алынатын алым.
Елтаңбалық алым.
Мұрагерлік және сыйға тарту тәртібімен ауысқан мүлікке салынатын
III. Жергілікті салықтар мен алымдар:
1. Курорттық аймақта
2. Курорттық алым.
3. Азаматтардан алынатын мақсатты алым.
4. Жарнамаға салынатын салық.
5. Автотранспорт құралдарын, есептеу техникасы және жеке компьютерлерді
6. Автотранспортты аялдауға қойғаны үшін алынатын алым.
7. Жергілікті символиканы пайдалану құқығы үшін алым.
8. Ипподромдарда ат жарысына қатысқаны үшін алынатын
9. Ат жарысындағы ұтысы үшін алынатын алым.
10.Ипподромдарда тотализатор ойынына қатысушы адамдардан алынатын алым.
11.Тауар биржаларында және валютаны сату және сатып алу
12.Аукциондық сатудан алынатын алым.
13.Кино-телетүсірімдер өткізу құқығы үшін алынатын алым.
14.Пәтер алуға берілген рұқсат қағаз (ордер) үшін алынатын
15.Ит иелерінен алынатын алым.
16.Спиртті ішімдіктермен сауда-саттық жасау құқығы үшін алынатын лицензиялық
17.Жергілікті аукциондар өткізу
Екінші кезең.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының
Жалпы мемлекеттік салықтар:
1. Заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс
2. Қосылған құнға салынатын салық.
3. Акциздер.
4. Бағалы қағаздармен жасалатын операцияларға салынатын салық.
5. Жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы салығы мен
Жергілікті салықтар мен алымдар:
1) Жер салығы.
2) Заңды және жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салық.
3) Көлік құралдарына салынатын салық.
4) Кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды
5) Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін алынатын
6) Аукциондардан алынатын алым.
Қазақстан Республикасы Президентінің бұл Жарлығы Қазақстан Республикасының 1999
Осы кезде Қазақстан Республикасында салықтар, алымдар және басқа
1) заңды және жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы;
2) қосылған құнға салынатын салық;
3) акциздер;
4) бағалы қағаздар эмиссиясын тіркегені және мемлекеттік тіркеуге
5) жер қойнауын пайдаланушылардың арнаулы төлемдері мен салықтары;
6) әлеуметтік салық;
7) автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы бойынша
8) жер салығы;
9) заңды және жеке тұлғалардың мүліктеріне салынатын салық;
10) көлік құралдарына салынатын салық;
10-1) бірыңғай жер салығы;
11) кәсіпкерлік қызметпен айналысатын жеке тұлғаларды және заңды
12) қызметтің жекеленген түрлерімен айналысу құқығын бергені үшін
13) аукциондық сатудан алынатын алым;
14) Қазақстан Республикасының базарларында тауарларды сату құқығын
15) Қазақстан Республикасының радиожиілік ресурстарын пайдаланғаны
16)заңды және жеке тұлғалардың Алматы қаласының рәміздерін өз
16-1) заңды (мемлекеттік кәсіпорындарды, мемлекеттік мекемелер мен коммерциялық
17) жеке тұлғалардың ставкасы есептеу базасының 1 пайызынан
Үшінші кезең.
2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Салық
Салық кодексі салықты және бюджетке төленетін басқа да
Қазақстан Республикасының салық заңдары Салық кодексінен, сондай-ақ қабылдануы
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
Салық кодексі мен Қазақстан Республикасының басқа да заң
Салық заңдары Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында қолданыста болады,
Салық кодексіне жаңа салықтар және бюджетке төленетін басқа
Қазақстан Республикасының Салық кодексіне сәйкес салықтың 9 түрі
Салықтың түрлері:
1. Корпорациялық табыс салығы.
2. Жеке табыс салығы.
3. Қосылған құн салығы.
4. Акциздер,
4.1. Экспортталатын шикі мұнайға, газ конденсатына рента салығы.
5. Жер қойнауын пайдаланушылардың салықтары мен арнайы төлемдері.
6. Әлеуметтік салық.
7. Жер салығы.
8. Көлік салығы.
9. Мүлік салығы.
Алым дегеніміз - белгілі бір қызмет түрін бастар
Сонымен қатар алым - анықталған құқықтық мәртебені бергені
2002 жылы алымның 13 түрі болды. 2003 жылдан
Алымдардың түрлері:
1. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
2. Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
3. Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалған мәмілелерді
3.1. Жылжымалы мүлік кепілін мемлекеттік тіркегені үшін алым
4. Радиоэлектрондық құралдарды және жиілігі жоғары құрылғыларды мемлекеттік
5. Механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені
6. Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді
6.1. Кеменің немесе жасалып жатқан кеменің ипотекасын мемлекеттік
7. Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым.
8. Дәрі-дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым.
8.1. Туындылар мен сабақтас құұықтар объектілеріне құқықтарды,
9. Автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы арқылы
10. Аукциондардан алынатын алым.
11.Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым.
12.Телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік спектрін
Төлемақы - белгілі бір қызмет түрін пайдаланған кезде
Төлемақының 9 түрі бар. 2005 жылы төлемақыға өзгеріс
Толемақының түрлері:
1. Жер учаскелерін пайдаланғаны үшін төлемақы.
2. Жер бетіндегі көздердің су ресурстарын пайдаланғаны үшін
3. Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы.
4. Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
5. Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
6. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлемақы.
7. Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы.
7.1. Қалааралық және халықаралық телефон байланысын бергені үшін
8. Кеме жүретін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
9. Сыртқы (көрнекі) жарнаманы орналастырғаны үшін төлемақы.
Мемлекеттік баж дегеніміз – уәкілдік берілген мемлекеттік органдардың
Баж салығы — алып келінген, сыртқа шығарылатын, сондай-ақ
Мемлекеттік баж салығы - төленетін қызмет тізімі заңды
Кеден төлемдері:
• кеден бажы;
• кеден алымдары;
• алдын ала шешім қабылдағаны үшін
• алымдар.
2.2. Қазіргі салық жүйесінің сипаттамасы
2002 жылдың 1 қаңтарында қабылданған Қазаңстан Республикасының салық
I. Салықтар:
1. Корпорациялық табыс салығы.
2. Жеке табыс салығы.
3. Қосылған құн сал
4.Акциздер
5.Жер қойнауын пайдаланушыларға салынатын салықтар мен арнаулы төлемдер.
6. Жер салығы.
7. Көлік құралдары салығы.
8. Мүлік салығы.
II. Алымдар:
1. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
2. Жеке кәсіпкерлерді мемлекеттік тіркегені үшін алым.
3.Жылжымайтын мүлікке және онымен жасалатын мәмілелерге құқықтарды мемлекеттік
4.Радиоэлектрондық құралдар және жоғарғы жиіліктегі құрылғыларды мемлекеттік тіркегені
5.Механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін
6. Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді
7. Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін
8. Дәрі-дәрмек құралдарын мемлекеттік тіркегені үшін алым.
9. Автокөлік құралдарының Қазақстан Республикасының аумағы бойынша
10. Аукциондардан алынатын алым.
11. Елтаңбалық алым.
12.Жекелеген қызмет түрлерімен айналысу құқығы үшін лицензиялық алым.
13.Телевизия және радио хабарларын тарату ұйымдарына радиожиілік спектрін
III. Төлемақы:
1. Жер телімдерін пайдаланғаны үшін төлемақы.
2. Жер үсті көздерінің су ресурстарын пайдаланғаны
3. Қоршаған ортаны ластағаны үшін төлемақы.
4. Орманды пайдаланғаны үшін төлемақы.
5. Жануарлар дүниесін пайдаланғаны үшін төлемақы.
6. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін
7. Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемақы.
8. Кеме жүзетін су жолдарын пайдаланғаны үшін төлемақы.
9. Сыртқы (көрнекі) жарнамалар орналастырғаны үшін төлемақы.
IV. Мемлекеттік баж:
1. Мемлекеттік баж.
V. Кеден төлемдері:
1. Кедендік баж.
2. Кедендік алымдар.
3. Төлемақы.
4. Алымдар.
Сонымен, қазір қызмет ететін салық жүйесі төлемдердің 5
Бірінші топ — салықтар.
Барлық аталған салықтарды төмендегідей топтастыруға болады.
1. Тікелей және жанама салықтар.
Қызмет ететін жүйеде жанама салықтарға қосылған құн салығы
Салықтардың тікелей және жанама болып бөлінуі "салық ауыртпалығын
Тікелей салықтар - бұл салық төлеуінінің тікелей табысы
Тікелей салықтың жанамадан негізгі айырмашылығы осында.
2. Іс жүзіндегі және жеке салықтар.
Іс жүзіндегі салықтарға нақты табыс, мүлік жағдайына және
Жеке салықтар - бұл салық төлеушінің табысына салынатын
3. Заттай және ақшалай салықтар.
Заттай салықтар заттай (өнімнің бір бөлігі және т.б.)
4. Заңды тұлғалардан және азаматтардан алынатын салық. Бұл
5. Жалпы мемлекеттік және жеке салықтар.
Бұл бөлініс аумақтық деңгейге байланысты болады. Яғни, кейбір
6. Жалпы және арнаулы салықтар.
Осылай бөліну қолдану сипатына байланысты болады. Салықтар арналуы
Көлік құралдары салығы жолдарды тиісті (қалыпты) жағдайда ұстап
7. Айлық табыс және айлық табыс емес салықтар.
Айлық табыс емес салықтарды салық төлеушілер өздігінен есептеп
8. Актив және пассив салықтары.
Салық төлеушінің шаруашылық және өндірістік қызметі нәтижесі объекті,
Алынған табыс есебінен салық сомасы төленеді. Актив салықтарға
Бюджет төлемдерінің екінші тобы — алымдар.
Алым - бұл заңдық мәні бар әрекеттерді жүргізу
Салық пен алымның негізгі айырмашылығы төмендегідей:
1. Алымдар бір-ақ рет алынады. Мысалы, заңды тұлға
2. Ақысыздың және эквивалентсіздік салық белгісі болып
3. Алым өтемдік (компенсациялық) сипатта болады және
Төлемдердің үшінші тобы — төлемақы.
Төлемақы - бұл мемлекет меншігіндегі объектілерді пайдаланғаны үшін
Төртінші топ — мемлекеттік баж.
Мемлекеттік баж - уәкілдік берілген мемлекеттік органдардың немесе
Бесінші топ — кеден төлемдері.
Кеден төлемдері - Қазақстан Республикасы аумағына тауарларды әкелгенде
ІІІ Қазақстан Республикасында салық саясатын жүргізу ерекшеліктері.
Салық бюджетке төленетін міндетті төлем болып саналатын болса,
Мемлекеттің тиімді салық салу процесін жүзеге асыру үшін
Салықтардың созылымдылық принципі - бұл принциптің мәні мынада,
Салық салудың салық кодексімен басқару принципі былайша өрнектеледі,
Салық салудың шындық принципі болып салық салудың экономикалық
Салық салудың шындық принципіне сәйкес, әрбір адам өз
Салық салудың үнемділік принципіне сәйкес, салық жинау ең
Қазақстан Республикасының салық заңдарының ережелері Салық кодексінде белгіленген
Қазақстан Республикасының салық заңдары салық салудың бірнеше принциптеріне
бірінші, салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
екінші, салық салудың айқындығы;
үшінші, салық салудың әділдігі;
төртінші, салық жүйесінің біртұтастығы;
бесінші, салық заңдарының жариялылығы принциптері.
Ал, енді осы принциптерге жеке-жеке тоқталып өтетін болсақ.
7. Салық салудың міндеттілік принципі.
Салық төлеушілер салық заңдарына сәйкес салық міндеттемелерін толық
2. Салық салудың айқындық принципі.
Қазақстан Республикасының салықтары және бюджетке төленетін басқа да
Салық салу айқындығы салық төлеушінің салық міндеттемелері туындауының,
3. Салық салудыц әділдік принципі.
Қазақстан Республикасында салық салу жалпыға бірден және міндетті
Кез келген салық төлеуші үшін салық салу жүйесі
Жеке сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тыйым салынады.
4. Салық жүйесінің біртұтастық принципі.
Қазақстан Республикасының салық жүйесі Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында
5. Салық заңдарының жариялылық принципі.
Салық салу мәселелерін реттейтін нормативтік құқықтық актілер ресми
Салықтарды ұтымды ұйымдастырудың классикалық принциптерін экономист Адам Смит
Олар мыналар:
салық әрбір төлеушінің табысына қарай салынуы тиіс;
салықтың мөлшері мен төленетін мерзімі алдын ала, әрі
әрбір салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және
өндіріп алынатын салықтың
Нақтырақ айтатын болсақ:
• әділеттілік;
• анықтылық;
• қолайлылық;
• жалпылық.
Бұл тізім тағы да 3 принциппен толықтырылады:
• жеткілікті және жалпыламалықты қамтамасыз етеді
• керекті көзін және салық салудың
• салық салудың бір дүркінділігі.
Бұл принциптердің қолданылуы салық салудағы сорақылықтарды жойып, салық
Сондықтан Адам Смит: «Салық — төлеушілер үшін құлдықтық
Философ Ф.Аквинский философиялық тұрғыдан «Ерік берілген тонау формасы»
АҚШ-тың тәуелсіздік декларациясы авторларының бірі Франклин: «Өмірде салық
АҚШ-та екі мейрам бар:
• туылған күні;
• салықты төлеген күні.
Мұндағы мақсат дамыған мемлекеттер үшін салық төлеу белгілі
Салықты уақтысында төлеу міндет болып саналады. Себебі, уақтысында
Салық комитетініңбасшылары кездесуге қатысушыларды. Елбасының Жолдауында айтылған міндеттерді
2007 жылдан бастап қосылған құн салығының ставкасын
1 пайызға, ал 2008-2009 жылдарда тағы да 1-2
төмендету;
2007 жылдан бастап барлық жеке тұлғалар үшін табыс
салығының 10 пайыздық бекітілген ставкасын енгізу;
2007 жылдың 1 қаңтарынан шағын бизнес субъектілері үшін
салық салудың кемітілген бірыңғай салық ставкасын енгізу;
2008 жылдан бастап әлеуметтік салықты орта есеппен 30
пайызға темендету және басқалар.
Жиында сөз алған Қаржы министрлігі Салық комитетінің төрағасы
Қазақстан Республикасының 2004 салық тісімдерінің бюджет деегейлері арасында
Бюджетке салықтар және басқа төлемдер құрылымында 2004 жылдың
Салықтар мен төлемдердің бюджет деңгейлері арасында бөлінісі
(млн. теңге)
Болжам Нақты орындал-ғаны Ауытқуы Орында-лу % Өткен жылмен
Мемлекеттік бюджет 27923,8 29007,9 1084 103,9% 114,5%
Республикалық бюджет 17148,2 18044,3 896,1 105,2% 103,1%
Жергілікті бюджет 10775,6 10963,6 188 101,7% 140%
ҚР Ұлттық қоры 123442,1 12342,1
Барлығы 40265,8 41350 1084,2 103,9% 1145,5%
1 диаграмма Салықтар мен төлемдердің бюджет деңгейлері
ОҚО және Шымкент қаласы бойынша салық түсімдері 2005
Республикалық бюджетке 15612,4 млн. теңге түсті, бұл кірістің
Жергілікті бюджеттің кіріс бөлігі 11271,4 млн. теңгені құрап,
Жергілікті бюджеттің кіріс бөлігінің жоспары облыстың барлық аудандары
2005 жылдың қаңтар-маусымында республикадан субвенция ретінде 9718,4 млн.
Бюджеттің кіріс бөлігі негізінен жалпы түсімдердің 82,9% үлесін
Акциз бойынша жоспар 0,9%-ға кем орындалды, немесе аталған
Өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда бюджетке берешектер тұтас
2005 жылдың мамырында статистикалық мәліметтер 266 шаруашылық жүргізуші
Есеп берген субъектілердің жалпы санының 169 бірлігі (63,5%)
Шымкент қаласы бойынша 2005жылдың қаңтар-маусымында КТС 5312729,1 мың.тг(2004ж
Қорытынды
Дербес салық жүйесі үшін 10 жыл деген көп
Жалпы осы уақыттардың ішінде қоғамда, ел экономикасында болған
Қазақстан Республиканың салық кодексін басқа елдердің заңдарымен салыстырсақ,
Салық салу тәртібін жүйелеу, қазіргі салықтардың тұрақтылығы және
Салық жүйесі–елдің экономикалық дамуының бірқатар міндеттерін шешуге, экономиканы
Салық төлеуші мен оны жинаушы салық төлеу процесінде
Тағы бір айта кететін жайт, төлемшілердің салық заңдылықтарын
Салық органдарында 2002 жылғы 1 қаңтарға дейін тіркелген
5