Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Еуразия Нарық Институты
«Қорғауға жіберілді»
_________ кафедра меңгерушісі
э.ғ.к., доцент Жоламанова М.Т.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Банктiк несие»
050509- «Қаржы» мамандығы бойынша
Орындаған
Ғылыми жетекшісі
экономика ғылымдарының
докторы
Алматы 2010ж.
Мазмұны
Кіріспе............................................................................................................... 5
1. Банктiк несиенiң теориялық негіздері..................................................
8
1.1 Несиенiң мәнi, мағынасы және түрлерi................................................. 8
1.2 Заңды тұлғаларды несиелеу механизмi................................................. 13
1.3 Банк клиентінiң несие қабілеттілігін бағалау көрсеткіштері.............. 21
2. Коммерциялық банк тәжірибесінде несиелік процеске талдау (Казкоммерцбанк АҚ
37
2.1 «Қазкоммерцбанк» АҚ – ның экономикалық сипаттамасы................ 37
2.2 «Қазкоммерцбанк» АҚ – ның несиелік портфеліне талдау................. 43
2.3 «Дәулет» ЖШС – ін несиелеу процесіне талдау .................................
3. Екінші деңгейлі банктердің несие формалары мен оның қамтамасыздығын
63
3.1 Шетел тәжірибесіндегі банктердің несиелеу ерекшеліктері............... 63
3.2 Коммерциялық банктердің несиелік процесінiң даму болашағы...... 68
Қорытынды.....................................................................................................
74
Қолданылған әдебиеттер тізімі....................................................................
77
Кіріспе
Тақырыптың көкейкестілігі. Қазақстан Республикасы экономикасының дамуы үшін мемлекет ықпалынан
Қазіргі кезеңдегі экономика дамуының тұрақтылығын қамтамасыз ететін негізгі құралдарының
Банктер экономиканың нақты секторы ірі кәсіпорындарды несиелендіру бойынша белсенді
Осы орайда экономикалық өсуді қаржыландырудың маңызды факторларының бірі –
Қазіргі кезде елімізде әлемдік өлшемдер бойынша өндірісті несиелеуді көбейтуге
Сондықтан, экономикалық тұрақтылыққа қол жеткізіп, елдегі шаруашылық субьектілердің қаржылық
Жалпы алғанда, несиелеу кезінде шешімін күтіп тұрған бірқатар қиындықтар
Шаруашылық жүргізудің нарықтық жағдайында несиенің негізгі формасына банк несиесі,
Қазіргі жағдайда Қазақстанда қарыз алушылардың қаржылық жағдайын талдаудың жалпыға
Диплом жұмысының мақсаты – екінші деңгейдегi банктердің несие формаларына
Жұмыстың жетiлдiру жолдары:
Несиелеу процессінің мәнін, несиелеу принциптерін;
Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейдегi банктердiң несиелеу тәртібін;
Несиелеу процесін жетілдіру және даму жолдарын;
Шетел тәжірибесіндегі несиелеу процесінің ерекшеліктерін айқындау
Зерттеу объектісіне – «Қазкоммерцбанк» АҚ несиелік процессі қызметі
Теориялық және әдістемелік негізі. Жұмысты жазу барысында 1999-жылғы 16-тамыздағы
Дипломдық жұмыс кіріспеден, 3 тараудан және қорытындыдан және қосымшалардан
Жұмыстың көлемі 78 беттен тұрады. Ішінде 12 кесте
1. Банктік несиенің теориялық негіздері
1.1 Несиенiң мәнi, мағынасы және түрлерi
Қазақстан Республикасының банк туралы заңдарында қамтамасыз етудiң әр түрлi
Кәсіпорындарды және басқа да ұйымдарды өндірістік және әлеуметтік қажеттіліктеріне
Несиенің берілу процесі – бұл қоғамдағы экономикалық өзара байланыстарды
несиенің мақсаттылығы;
несиенің мерзімділігі немесе қайтарымдылығы;
несиенің ақылылығы;
несиенің қамтамасыз етілуі;
несиенің сыйақылылығы;
Несиелеудің соңғы қағидасы шетелдік банктік тәжірибеде бірінші классты қарыз
Несиенің мақсаттылығы несиелеудің басты қағидасы ретінде, несиенің қандай мақсатқа
Мерзімділік – бұл белгілі экономикалық категория ретіндегі мәніне негізделетін
Несиенің қайтарымдылық қағидасы оны экономикалық категория ретінде, басқадай тауарлы-ақшалай
Несиенің мерзімділігі – несиенің тек қана қайтарылып қоймай, яғни
Несиенің ақылылығы – бұл қарыз берушінің қарыз алушыға берілетін
Қазіргі банктердің несие үшін пайыз мөлшерін белгілеудегі ескеретін басты
орталық банктің коммерциялық банктерге беретін ссудалар бойынша белгіленетін пайыздың
банкаралық несие бойынша орташа пайыз мөлшері;
өз клиенттеріне депозиттік шоттар бойынша төлейтін орташа пайыз мөлшері;
банктің несиелік ресурстарының құрылымы;
несиеге деген сұраныс;
несиенің сұралатын мерзімі мен түрі;
еліміздегі ақша айналысының тұрақтылығы.
Несиелеудің келесі бір қағидасы – берілетін несиелердің материалдық жағынын
Бүгінгі күнгі несиенің қамтамасыз етілу формасы ретінде: кепіл, кепілдеме,
Кепілге берілетін ссуда – бұл қарыз алушының активтерімен қамтамасыз
Қазіргі кезде банк өзінің 1-ші классты қарыз алушыларына қамтамасыз
Жалпы алғанда, несиелеудің мәнін мынадай 3 элемент арқылы ашуға
субъект;
объект;
қамтамасыздандыру.
Осы үш элемент несиелік операциялардың, оның тиімділігінің түсінігін анықтайды.
Несиелеу субъектісі әрекет қабілеттілігі бар, несиелік мәмілелерді жасауға материалдық
мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдар;
кооперативтер;
акционерлік қоғамдар;
жеке еңбекпен шұғылданатын азаматтар, жалға берушілер;
банктер;
билік органдарын, біріккен кәсіпорындар, халықаралық бірлестіктер мен ұйымдарды қоса
Субъектілер бойынша несиелерді бөлу несиелеу жүйесінде тағы бір сыныптама
Заңды тұлғаларға берілетін несие түрлері мыналар: лизингтік, ломбардтық, овердрафт,
Ломбардтық несие – құнды заттарды, бағалы қағаздарды кепілге ала
Овердрафт – банктің қысқа мерзімді өтімділігін қамтамасыз етуге арналған
Овернайт – бір түнге берілетін несие түрі.
Контокоррентік – несиелік желі арқылы активті-пассивті шот бойынша берілетін
Факторингтік – жабдықтаушының дебиторлық қарызын ала отырып берілетін несие.
Форфейтингтік – экспортерға импортердің төлеуге тисті төлем талабын сатып
Онкольдық – банктің 1-ші класты клиенттеріне талап етуге дейін
Бланктік немесе сенім несиесі – қамтамасыздандырусыз берілетін несие түрі.
Несиелеу объектісіне келетін болсақ, бұл – несиенің пайдалану заты,
Қазақстанның банктік тәжірибесінде қысқа мерзімді несиелеу объектісіне «Экономиканы қысқа
Несиелеу объектісі, сондай-ақ, экспортты және импортты тауарлар
Несиелік қатынастарды ұйымдастыру сұрақтары төмен рентабельділігі бар, тұрақсыз қаржылық
Несиелеуді экономикалық-ұйымдастырушылық қатынастарының белгілі-бір қабаты, яғни несиелік қатынастардың жоғарғы
Демек, несиелік механизмге несиенің мазмұны және өзіндік ерекшеліктерін сипаттайтын
Несиелік механизм банктік қызметке байланысты заңдармен, банктердің дербес несиелік
Жалпы алғанда, жоғарыда айтылып кеткен несиелеу элементтерін (субъект, объект,
Осындай сұрақтардың шеңберінде несиелеу жүйесінің тағы бір элементі туындайды
Қазіргі несиелеу жүйесінде шаруашылық ұйымдардың меншікті және зайымдық қаражаттар
Шаруашылық айналысындағы меншікті қаражаттар мөлшері бүгінгі күні берілуге жататын
Қазіргі несиелеу жүйесі банктің ресурсына негізделеді, ал несиелік механизм
Қазіргі несиелеу жүйесінің басты ерекшелігі банктердің меншікті және тартылған
Қазіргі несиелеу жүйесінің маңызды бір белгісі оның келісім-шартқа негізделуі
Қалыптасып отырған қазіргі несиелеу жүйесінің келесі маңызды ерекшелігі –
Жаңа несиелеу жүйесі дәтүрлі және өзіндік ерекше принциптерге негізделеді,
жақсы және жаман жұмыс жасайтын кәсіпорындар категориялары өмір сүріп,
Несиенің қамтамасыз етілу принциптеріне де байланысты өзгерістер болды. Тәжірибе
Сондықтан да қамтамасыз етілмеген ссудаларды бұрынғы тәжірибеде қалыптасуына байланысты
Қазіргі несиелеу жүйесінің келесі бір ерекшелігіне банк несиелерін жоғары
Осындай формаларды қамтитын несиелік механизм банкке өзінің тәуелсіздігін нығайту,
Жалпы, кәсіпорындарды несиелеудің өзгерген жүйесі біршама дәрежеде нарықтық қатынастарға
1.2 Заңды тұлғаларды несиелеу механизмі
Несиелеу механизмін кеңес экономистері жалпы несиелік механизмнің «техникалық қабаты»
Несиелеу механизмі – несиенің берілу және қайтарылу әдіс-тәсілдерін және
Қазіргі несиелеу механизмінің құрамы төмендегідей құрамдас бөліктерден тұрады:
несиелік әдістері және ссудалық шот түрлері;
несиелік мәмілені құжаттау;
несиенің мөлшерін белгілеу;
несиені беру процедурасы;
несиені қайтару тәртібі;
несиелеу процесіне жасалатын бақылау;
кепіл заттарын бағалау және іске асыру.
Несиелеу әдістері – ссуданың берілу және қайтарылу ерекшеліктерімен байланысты
Реформалауға дейінгі кезеңдегі отандық банктік тәжірибеде несиелеудің екі әдісі
қалдық бойынша;
айналым бойынша.
Қалдық бойынша несиелеу барысында несие қозғалысы несиеленетін құндылықтар қалдықтарымен
Қорлардың нормативтен жоғары өсуі несиеге деген сұраныс тудырып, ал
Айналым бойынша несиелеу (тауар айналымы) әдісінің ерекшелігі ондағы несие
Демек, бірінші әдіс бір-ақ рет пайдалануға жараса, екіншісі банктік
Қалдық бойынша несиелеу әдісі нарықтық жағдайға өтумен байланысты өзінің
Мұнда, айналым бойынша несиелеуге жиынтық қорлар мен өндіріс шығындары
Қазіргі жағдайда мұндай тәртіпте өнеркәсіптік, көлік, құрылыс, ауыл шаруашылық,
Сонымен, қазіргі банктік тәжірибеде несиелеу әдісінің үш түрі қарастырылады
айналым бойынша несиелеу әдістері;
қалдық бойынша несиелеу әдістері;
айналым-қалдықтық.
Айналым бойынша несиелеу барысында несие несиелеу объектісінің айналымындағы
Қалдық бойынша несиелеу барысында несие ссудаға деген қажеттілікті туындататын
Айналым және қалдық бойынша несиелеудің іс жүзінде ұштасуының нәтижесінде
Несиелеу әдістері несиені беру және қайтаруға арналған
Ссудалық шот – клиенттің банктен олған несиесіне байланысты қарызы
Несиенің берілуі мен өтелуі, қарыздың көрсетілуінің ортақ біртұтас сызбасы
ашылу мақсатына қарай;
айналыммен өзара байланысы бойынша.
Ашылу мақсатына қарай ссудалық шоттар депозиттік-ссудалық болып келеді. Мұндай
Айналымы мен өзара байланысы бойынша ссудалық шоттардың үш типі
айналым-төлемдік;
қалдықты-компенсациялық;
айналым-қалдықтық.
Осы үш типі мәні жағынан несиелеудің үш әдісіне сәйкес
Айналым-төлемдік шотты ашу барысында клиент әр түрлі қажеттіліктерге байланысты
Клиент барлық төлемдерді төлеуде қалдықты-компенсациялық шотты пайдалана алады. Клиенттің
Бұл ссудалық шот алдындағы екі ссудалық шотқа қарағанда біршама
Айналым-төлемдік ссудалық шоттың ерекше бір түрін контокорренттік шот құрайды.
Контокоррент шоты – банктік тәжірибеде банктердің бірінші класты несиелік
Бұл шот банк сенімінің ең жоғарғы формасын сипаттайды. Оның
Қарыз алушыларды несиелеуге байланысты операцияларды жүзеге асыру үшін екінші
Арнайы ссудалық шоттар шаруашылық ұйымның төлем айналымының үлкен бөлігін
Қазіргі кезде арнайы ссудалық шоттар бойынша тауарлар қорлары айналымына
Кәсіпорынға тек бір ғана арнайы ссудалық шот ашылуы мүмкін.
Егер қарыз алушы кәсіпорын бір уақытта бірнеше объектілер бойынша
Несиелеу механизмінің екінші құрамдас бөлігі – несиелік мәмілені құжаттау.
Сондықтан да, банк клиенттен оның қызметі жайлы соңғы екі-үш
Банк пен қарыз
Елімізде қатаң белгіленген несиелік шарттың арнайы формасы жоқ. Ал,
Несиелік шарттан басқа кепіл туралы келісім-шарт жасалады. Іс жүзінде,
Несиелеу процесі барысында клиент банкке басқа да құжаттарды (кепіл-хаты,
Несие банктің тиісті қызметкерінің жазбаша үкім шығару барысында беріледі.
Үкім несиенің бағытын белгілейді. Бағыттарына байланысты несиенің берілуі үш
ссуда клиенттің есеп-айырысу шотына аударылады;
ссуда есеп-айырысу шотына түспей, тауарлы және тауарлы емес операциялары
ссуда бұрын берілген несиелерді қайтаруға беріледі.
Жалпы, клиентке берілетін несиенің мөлшері көптеген жағдайларға байланысты. Несиенің
қарыз алушының төлем айналымындағы алшақтыққа;
несиенің қамтамасыз етуіне түскен тауарлы-материалды бағалылықтардың нақты жинағына және
маржа деңгейіне;
тәуекел дәрежесі мен банктің клиентке сенім дәрежесіне;
банктегі бар ресурс көлеміне байланысты.
Әр жекелеген жағдайларда бұл мөлшер қамтамасыз ету құнымен және
Несиелеу механизмінің бір құрамдас бөлігі – несиені қайтару тәсілдері.
Оның төмендегідей көптеген варианттары болады:
мерзімді міндеттемелер негізінде эпизодтық қайтару;
меншікті қаражаттардың жинақталуының және несиеге деген есеп-айырысу шотына қажеттіліктің
алдын ала белгіленген сома негізінде жүйелі түрде қайтару;
түскен түсімді бірден ссудалық қарызды жабуға есептеу;
несиенің қайтарылу мерзімін созу;
мерзімі өткен қарызды «мерзімі өткен несиелер» шотына аудару;
банк резерві есебінен мерзімі өткен ссудаларды шегеру.
Несиенің қайтарылуын арнайы құжат арқылы немесе қағазсыз, яғни байланыс
Кепілге алынған мүлікті бағалау әдістері де несиелеу механизмінің құрамдас
Кепіл механизмі – кепіл туралы шартты дайындау, жасау және
Кепіл механизмін іске асырудың негізгі кезеңдеріне жататындар: кепіл заты
Несиелеу механизмінің құрамдас элементі – несиені беру
Несиелік комитетке дайындау
Несиелік қабілетін талдау
ия
жоқ
Несиелік комитет
Несиелік процесс
Несиені қайтару
Төлемдер.
Мониторинг.
Мерзімі өткен төлем.
1-ші өтініш
2-ші өтініш
Сурет 1. Банктердегi несиелiк процесс*
Несие беру процесінің 1-кезеңінде банкке келіп түскен несиеге деген
Тапсырылған құжаттарды оқып үйрену барысында банк қарыз алушының алған
2-кезеңінде қарыз алушының несиелік қабілетін бағалау кезінде қарыз алушының
Қарыз алушының несиелік қабілетіне талдау жасау барысында мынадай факторлар
ссудаға қатысты қабілеттігі. Қарыз алушыға ссуданы бере отырып, оның
қарыз алушының іскерлік беделі. Ол қарыз алушының қарызды қайтаруға
табыс алу қабілеті. Оны анықтау барысында сату көлеміне, баға
Несиелеу процесінің 3-кезеңінде несиелік келісім-шарт жасалады. Қазіргі несиелеудің басты
4-кезеңде нақты несиені беру кезеңі жүзеге асырылады. Бұл кезең
Соңғы 5-кезеңде несиені қайтару және оған сыйақы төлеуіне бақылау
Ссуданың қайтарылуына бақылау жасау үшін банкте ссудалар бойынша мерзімді
Банктік тәжірибеде ссуда бойынша жай және күрделі сыйақы есептеу
J=(i*p*n)/360*100%,
мұндағы: і – сыйақы мөлшері;
р – қарыз қалдығы;
n – сыйақы есептелетін кезеңдегі күндер саны.
Күрделі сыйақыны есептеу формуласы төмендегідей:
J=p * ((1+(i/1200))^n – 1),
мұндағы: і – сыйақы мөлшері;
р – несиенің бастапқы сомасы;
j – несиенің барлық мерзіміне есептелетін сыйақы сомасы;
n – аймен берілген несиенің ұзақтығы.
Егер несиелеу мерзімі кезеңінде қарыз қалдығының бір бөлігі мерзімі
Jg=Q*[(1+ig/1200)^t1-(1+ig/1200)^t2],
мұндағы: Jg – мерзімі өткен қарыз бойынша есептелген сыйақы
Q – мерзімі өткен қарыз сомасы;
Ig – мерзімі өткен қарыз бойынша сыйақы мөлшерлемесі
(айыппұл);
t1 – несие бергеннен бастап мерзімі өткен қарызға байланысты
сыйақы есептелген күнге дейінгі уақыт мерзімі;
t2 – несие бергеннен бастап мерзімі өткен қарыз пайда
Пайызды есептеу барысында шартты түрде айдағы күндер саны –
Несиелік келісім-шартқа байланысты өз міндеттемелерін орындамаған қарыз алушыларға қатысты
1.3 Банк клиентінің несие қабілеттілігін бағалау көрсеткіштері
Банктер қарыз алушы және алынатын несие туралы мәліметтер жинағаннан
Жеке тұлға болып табылатын клиенттің төлем және несие қабілетін
Ай сайынғы төленетін негізгі қарыз сомасын анықтау, яғни қарыз
Берілетін несие сомасы
Ат = --------------------------------------
Берілген мерзімі
Ай сайынғы төленетін пайыз сомасы. Бұл жерде ай сайын
Берілетін несие сомасы * %
А% = -------------------------------------
Берілген несие мерзімі
Ай сайынғы несие бойынша төлемдер мен пайыздар мөлшері. Келесідей
А = Ат + А%
Нақты несие қабілеттілік коэффициенті, яғни қарыз алушының өтеуге мүмкіндігі
Ат + А%
Нақты несие қаб.коэф. = -------------------------
Таза табыс
Сондай-ақ, жеке тұлғаның төлем қабілетін есептеудің тағы бір түрін
Тқ = Таза табыс * % * несиенің
Заңды тұлға болып табылатын қарыз алушылардың несие қабілетін анықтауда
Ағымдағы өтімділік коэффициенті
Жалпы өтеу коэффициенті
Меншікті айналым қаражаттарымен қамтамасыздану көрсеткіші.
ҚР ҰБ несие қабілетті бағалауда банктерге келесідей қосымша көрсеткіштерді
Қаржылық тұрақтылық коэффициенттері жоғарыда аталғандармен бірге:
Қаржылық тұтқа коэффициенті
Жалпы айналым қаражаттарының ішіндегі меншікті қаражаттардың үлесі
Кәсіпорынның рентабельділік көрсеткіштері, соның ішінде:
Сату рентабельдігі
Кәсіпорынның рентабельдігі
Меншікті капитал рентабельдігі
Айналымдылық көрсеткіштері, соның ішінде:
Сатудан түскен 1 күндік орташа түсім
Айналым қаражаттарының айналымдылық мерзімі (күнмен)
Дебиторлық қарыз айналымының мерзімі (күнмен)
Кредиторлық қарыз айналымының мерзімі (күнмен)
Енді осы аталған көрсеткіштерді сипаттауға келейік. Ең алдымен қаржылық
Ағымдағы өтімділік коэффициенті қарыз алушы кәсіпорының айналым қаражаттарының бір
Ағымдағы өтімділік коэффициенті = (ақшалай қаражаттар + қысқа мерзімді
Бұл коэффициенттің мәні 0,75-тен кем болмауы керек.
Екінші көрсеткіш – жалпы өтеу коэффициенті. Бұл көрсеткіш қарыз
Жалпы өтеу коэффициенті = (ақшалай қаражаттар + қысқа мерзімді
Бұл коэффициенттің мәні 1-ден кем болмау керек.
Қаржылық тұтқа коэффиценті 1 теңгеге шаққандағы меншікті қаражат үлесіне
Тартылған қаражаттар
Қаржы тұтқасы = -------------------------------
Меншікті қаражаттар
Бұл коэффициенттің мәні 1-ден артық болмау керек.
Меншікті айналым қаражаттарының шамасы меншікті қаражат көзерінен құралатын айналым
Меншікті айналым қаражаттарының шамасы = меншікті капитал + ұзақ
Жалпы айналым қаражаттарының ішіндегі меншікті қаражаттардың үлесі айналым қаражаттардағы
Жалпы айналым қаражаттарының ішіндегі меншікті қаражаттардың үлесі = (меншікті
Енді рентабельділік көрсеткіштерін сипаттайық. Корпорацияның сауда рентабельдігін талдау оның
(14)
Кәсіпорынның рентабельдігі кәсіпорының қызмет етуінің табыстылығын көрсетеді. Ол сатудан
Сатудан түскен кіріс
Кәсіпорының жалпы рентабельдігі = -------------------------------------- (15)
Мүліктердің жылдық орташа құны
Кәсіпорынның өндірістік қызметінің тиімділігін бағалау процесінде инвестицияланған капитал ретінде
Меншікті капитал рентабельдігі – кәсіпорынның меншігіндегі мүлкінің тиімді пайдалануын
Таза табыс
Меншікті капитал рентабельдігі = ------------------------------------------
ӨК орташа жылдық құны
Келесі коэффициент – сатудан түскен бір күдік орташа түсім.
Жалпы сатудан түскен түсім
Сатудан түскен 1 күндік орташа түсім = ------------------------------
Мерзім ұзақтығы
Айналым қаражаттарының айналымдылық мерзімі айналым қаражаттарының қалдығының қанша уақытта
ОҚ * МҰ
Ам = ---------------------
СК
Мұндағы, Ам – айналым қаражаттарының айналымдылық мерзімі;
ОҚ – орташа қалдық;
МҰ – мерзім ұзақтығы;
СК – сатудан түскен түсім.
Дебиторлық қарыз айналымының мерзімі қарыз алушының несие және төлем
Мерзім ұзақтығы
Дебиторлық қарыз айналымының мерзімі = -------------------------------
Дебиторлық қарыз сомасы
Сондай-ақ кредиторлық қарыз айналымының мерзімі де анықталады. Оны мынадай
Мерзім ұзақтығы
Кредиторлық қарыз айналымының мерзімі = -----------------------------
Кредиторлық қарыз сомасы
Осы аталған көрсеткіштер негізінде қарыз алушылардың классы анықталады. Қарыз
Әдетте, негізгі коэффициенттердің шамасына байланысты қарыз алушылар үш классқа
Қарыз алушыларды шартты түрде класстаға бөлу Қазақстан Республикасының Ұлттық
1-кесте.
Қарыз алушының несиелік қабілетілiгiнің негізгі көрсеткіштерi
Көрсеткіш Экономикалық мазмұны Есептеу алгоритмі
Өтімділік коэффициенті (Кө) Қарыз алушының қарызды төлеу үшін шаруашылық
Кө = ----------------------------------
Өтеу коэффициенті (Көтеу) Қарыз алушының өзінің қарыздарын өтеу үшін
Тез өтімді активтер +
Көтеу = --------------------------------
1 кестенің жалғасы
Меншікті айналым капиталымен қамтамасыздану көрсеткіші (Кмк) Қарыз алушының меншікті
Кмк = ---------------------------------- Активтің 2-бөлімі +
Ескерту - «Банковское дело»/Под ред. д.э.н. Г.С.Сейткасимова. – Алматы:
Несиелік қызметкерлер кәсіпорының даму болашағын, пайда мөлшерін және несиенің
Кәсіпорының қаржылық жағдайындағы нашар анықтаудың ең қарапайым жолы –
Банктік несиелеуді қамтамасыз етудің ерекшеліктері
Банктік несиелеуді тұрақты кәсіптік қызмет ретінде іске асыру міндеттемелерді
Банктің мүдделерін қорғау үшін таңдайтын әдіс-тәсілдердің құқықтың табиғаты алуан
Міндеттемелерді орындауды қамтамасыз етудің дәстүрлі тәсілдері Қазақстан Республикасы Азаматтық
Банктің және оның салымшыларының мүдделерін қанағаттандыруға құқықтық кепілдік
Банктің және оның салымшыларының мүдделерін қамтамасыз етудің стандартты емес
Үшінші тұлғалардың міндеттемелерін орындауын қамтамасыз етуде қолданылатын қандай да
Банктік несиелеуде кепілді пайдаланудың, несиелік шартты жасау барысында қарыз
Кепіл барысында брышқор кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемесін орындамаған жағдайда,
Кепілзат келісімшарты. Мүлік кепілзаты (жылжитын және жылжымайтын) оны ұстаушы
Кепілзатпен заңды тұлғаның да, жеке тұлғаның да міндеттемесі қамтамасыз
Кепілзат беруші мынадай тұлға болуы мүмкін: кепілзат меншік құқығы
Мүлікті шеттетуге қойылатын шектеу мемлекеттік мемлекеттік кәсіпорындарға қатысты болады,
Кепілзаттың екі түрі болады:
1)мұнда кепілдікке салынған мүлік кепілзатты берушінің өзінде қалуы мүмкін
2)мұнда кепілдікке салынған мүлік кепілзатты ұстаушының меншігіне, иелігіне беріледі.
Осының ішінде кепілзаттың бірінші түрі кеңінен тараған.
Мүлікті өз иесіне (кепілзатты берушінің өзінде) қалдырумен берілетін кепілдікті
кепілге салынған мүлікті оның тағайындауына қарай иеленуге және пайдалануға;
кепілге салынған мүлікті кепілзатпен қамтамсыз етілген міндеттеме бойынша борышты
Сонымен қатар, кепілзат беруші өз есебінен кепілге салынған мүлікті
Мүлікті өз иесінде (кепілзатты берушінің өзінде) қалдырумен берілетін кепілзат
кепілге салынған айналымдағы тауарлар;
кепілге салынған қайта өңдеудегі тауарлар;
кепілге салынған жылжымайтын мүлік.
Айналымдағы тауар кепілзаты (немесе құрамы өзгермелі кепілзат) қарыз алушының
Қайта өңдеудегі тауар кепілзаты қарыз алушының кепілге салынған шикізатты,
Айналымдағы тауардың кепілзатымен сауда және жеткізу - өткізу ұйымдарын
Үй – ғимараттың, құрал – жабдықтың және өзге де
Банк кепілзатты ұстаушы ретінде кепілге салынған мүлікті өз иесінде
Кепілзаттың екінші түрі – кепілге салынған мүліктің кепілзат ұстаушыда
Кепілзаттың бұл түрі екі негізгі формада көрінуі мүмкін:
тұрлаулы кепілзат;
құқық кепілзаты.
Тұрлаулы кепілзат тауарлардың және басқа мүліктердің банкке берілуін әрі
Банктер өздеріне жазылатын мұндай квитанцияның құқықсыз берілуін артық көреді,
Банк үшін тұрлаулы кепілзаттың ең қолайлы объектісінетауарлық және тауарлы
Құқық кепілзаты – Қазақстанда мүлікті кепілге салудың жаңа формасы
Кепілге салынған мүлікті со қалпында сақтаудан басқа кепілзатты ұстаушыға
Кепілге салынған мүлік қай тарапта қалса да, оны кепілзат
Қарызгер бір ғана мүлікті бір мезгілде бірнеше несие беруші
Кепілзат туралы келісімшарт заңды құжат болып табылады. Ол кепілзатпен
Кепілзат туралы келісімшарт жазбаша формада жасалуы керек. Онда кепілзаттың
Кепілзат туралы келісімшартта, сонымен бірге, екі тараптың атауы мен
Кейбір келісімшарт түрлері міндетті түрде нотариалдық тұрғыдан расталуы керек.
Кепілзатқа берілген мүліктің кейбір түрлері мемлекеттік тіркеуден міндетті түрде
Кепілзатты тіркейтін орган кепілзатты ұстаушы мен кепілзат берушіге оның
Кепілге берілу барысында тіркеуге жатқызылатын мүліктің түрлеріне жер, кәсіпорын,
Кепілге салынған мүліктің есебінен кепілзат ұстаушы нақты қанағаттандыру сәтінде
Кепілзат ұстаушының талабын үшінші тұлға қанағаттандырған жағдайда үшінші тұлғаға
Кепілзат туралы келісімшартпен кепілзат ұстаушыға міндеттеменің орындалу мерзімі ұзартылатын
Заң органдары жекелеген жағдайлардың да құқығын белгілейді . Онда
кепілзатпен қамтамасыз етілген міндеттеме аяқталғанда;
кепілге салынған мүліктің немесе басқадай құндылықтың апатқа ұшыраған жағдайында;
кепілзат ұстаушы кепілге салынған мүліктің немесе басқадай құндылықтың
қарызды құрайтын құқықтың аяқталуы бойынша.
Кепілзатты тоқтатудың қалыпты (табиғи) жағдайына кепілзатпен қамтамасыз етілген міндеттеменің
Міндеттеме біртіндеп орындалатын жағдайда міндеттеме толық орындалмайынша кепілзат сақталатын
Кепілгерлік шарт. Бұл келісімшарт бойынша кепілгер басқа тұлға (қарызгер)
Кепілгерлік шарты жазбаша формада жасалады және нотариалдық тұрғыдан расталуы
Кепілдік -.бұл тек заңды тұлғалардың арасындағы міндеттемені қамтамасыз
Несие тәуекелдігін сақтандыру ссуданың қайтарылуын қамтамасыз етудің формасы ретінде
Мемлекеттік сақтандыру ұйымдары үшін осы сақтандыру түрі бойынша қатердің
сақтандыру операцияларын жүзеге асырудың лицензиясын;
тіркелгені туралы айғақты (ұйымдық формасы кез келген формада болуы
құрылтайшылық келісімшарты;
несиені барлық қосымшаларымен өтей алмай қалған жағдайда қарыз алушының
несиенің банк пайдасына: балансқа өтелмей қалу қатерін сақтандырудың үлгілік
«Қаржылық нәтижелер жөнінде есеп берудің» №2 формасын.
Сақтандыру компаниясының қаржылық жағдайын талдаған кезде жариялаған және төленген
Ұсынылған сақтандыру келісімшартын талдау барысында сақтандыру жағдайының анықтамасы қалайша
Сақтандыру келісімшарты бойынша міндеттемеден және осыған орай банк несиесін
Қарыз алушының несиені уақтылы қайтаруын қамтамасыз ететін тағы бір
Талап кеңшілігі (уступка требований) және меншік құқығын табыс ету
Бұл қайта табыстау арнайы келісіммен немесе келісімшартпен ресімделеді.
Цессия туралы келісім шарт клиент алған банк ссудасының қайтарылуын
Цессия туралы келісімшарт табыс етілген талап бойынша ақшалай қаражатты
Табыс етілген талаптың құны ссудалық берешекті өтейтіндей жеткілікті болу
Банк түскен түсімді берілген несиенің орнын толтыру үшін және
Егер табыс етілген талап бойынша түскен ақшалай қаражаттың сапасы
Іс – тәжірибеде цессияның екі түрі пайдаланылады: ашық және
Ашық цессия борышқорға (цедентті сатып алушыға) талаптың табыс етілгенін
Тыныш цессияда банк үшінші тұлғаға талаптың табыс етілгенін хабарламайды,
Қарыз алушылар өздерінің беделін түсірмес үшін тыныш цессияны артық
талапты табыс етуі бойынша қаражат өзге банктегі қарыз алушының
қарыз алушы талапты біршеше рет табыс ету мүмкіндігіне ие;
қарыз алушы жоқ талапты да табыс етуі мүмкін.
Жеке талаптарды табыс етуден басқа ГФР банктері жалпы және
Жалпы цессия - қарыз алушы белгілі бір сомаға
Ғаламдық цессияда қарыз алушы банкке белгілі бір кезең ішінде
Несиенің қайтарылуын қамтамасыз етудің мұндай формасын пайдаланған кезде банк
Жалпы және ғаламдық цессияда несиенің ең көп шамадағы сомасы
- нақты мерзімге несие ресуртарын банктің тартуына мүмкіндік береді:
- несиенің қайтарылуын қамтамасыз етудің формасы ретінде алға шығады.
Шетелдерде ссуданы қамтамасыз етуші ретінде, сонымен бірге, банк өз
Мүдделердің өзара сақталуы ғана банктің әрбір нақты жағдайда несиенің
Жылжымалы мүлік қарыз алушының пайдаланылуында болу үшін ол, сонымен
Жекелеген заттар (автокөлік) және бір қойманың немесе бір цехтың
Банк борышты қамтамасыз етуі үшін меншік құқығының келісімшартын бекіту
Алайда, бұл меншік құқығымен бірге берілетін қатерді азайтпайды.
Несие берушінің ісі ссуданы қамтамасыз етуші объектіні пайдаланатын қарыз
Банк қатерді кеміту мақсатында қамтамасыз етудің мөлшерін абайлап анықтауға
2. Коммерциялық банк тәжірибесінде несиелік процеске талдау (Казкоммерцбанк АҚ
2.1 «Қазкоммерцбанк» АҚ –ның экономикалық сипаттамасы
1990 жылы құрылған «Қазкоммерцбанк» АҚ қазіргі уақытта активі, несие
Қазкоммерцбанк тарихы ҚазКСР заңнамасына сәйкес, 1990 жылы 12 шілдеде
1993 жылдың 15 қарашасында қазақстан өзінің ұлттық валютасына ауысты.
1995 жылы ел экономикасы дамуының негізі оң нәтижесі
1996 жылы егеменді мемлекет ретіндегі Қазақстанның даму жылдары ішінде
Республиканың 1997 қаржылық жылы РЕПО және кері РЕПО операцияларын
1998 жыл әлемдік қаржы нарықтарында дағдарыстық құбылыстардың шиеленісуімен және
1999 жылдың сәуірінде теңгенің еркін құбылатын айырбастау бағамы
2000 жылы ҚР Ұлттық банкі Халықаралық валюта қоры алдындағы
2002 жыл Қазақстан экономикасы үшін қолайлы жыл болды. Қаржылық
Айырбастау бағамын девальвациялау нәтижесінде, теңге 1999 – 2002 жылдар
2003 жылдан теңге бағамы мұнайға әлемдік бағаның артуына байланысты
2004 жылы банктік сектор айналым ала бастады: жыл
2005 жылы Қазақстан қаржы нарығындағы жағдай, сонымен бірге айырбастау
ҚКБ отандық нарықтағы өзінің көшбасшылығын нығайтты. The Banker журналы
2006 жылғы 31 желтоқсандағы қаржылық есеп – қисаптың халықаралық
Ал, осы көлемнің 60% - ын (5,4 млрд.$) қарыз
Банктің негізгі қызметі дәстүрлі депозиттер қабылдау, теңге мен шетел
Банктік депозиттер қаражат тартудың елеулі көзі болып табылады. Олар
2009 жылғы 31 желтоқсандағы жай – күйі бойынша банкте
Сурет 2. Банк активтерiнiң құрылымы*
Банк VISA және Europay/MasterCard (Cirrus/Maestro карточкаларын қосқанда) халықаралық жүйенің
Сонымен қатар, Банктің тармақталған банкоматтар торабы бар. 2006 жылдың
Банк орташа және ірі қазақстандық және Қазақстанда өз қызметін
Қазкоммерцбанк жеке тұлғалар үшін тұтынушылық несиенің:жедел несиелеу, кезек күттірмейтін
Ипотекалық несиелек саласында жаңалық ойлап табу қиынырақ. Алайда Қазкоммерцбанк
Бұл бағдарлама көптеген қазақстандықтар үшін тұрғын үй жағдайын жақсратудың
Бірншіден, енді ескі пәтерді бірден сатпай – ақ, құрылыстың
Бағдарлманың мәні мынада, екі несие аласыз – біреуі бар
Жылжымайтын мүлік бағасының үнемі артуын ескере отырып, өз тұрғын
«»Ипотека - тиімді айырбас»атты бағдарлама бойынша жаңа тұрғын үйді
2007 жылдың 1 сәуірінен 29 маусымы аралығында Қазкоммерцбанкте бизнесті
«Бизнес - өсу» бағдарламасы заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерге
«Табыс кепілі»бағдарламасы бойынша несие алушы клиент, оны қамсыздандыруға қарыз
«Бизнес – Экспресс Плюс» атты несиелеу бағдарламасы жаңа қарызгерге
«Алтын шешім»бағдарламасы бойынша негізгі борышты ҚКБ – да орналасқан
Ауылшаруашылығы министрлігімен бірлесе әзірлеген «Ерекше дақылдар» несиелеу бағдарламасы Қазақстандық
2.2 «Қазкоммерцбанк» АҚ –ның несиелік портфеліне талдау
Банктің несие портфелі – бұл берілген ссудалардың, нақты критерилер
Осындай критерилердің бірі болып, шетелдік және отандық тәжірибеде қолданылатын
жеке алынған ссуданың сапасын бағалау критериін таңдау;
ссудалардың негізгі топтарын, олармен байланысты тәуекел пайызын көрсетуімен анықтау;
банктен берілген әр ссуданы бағалау;
топтастырылған ссудалар кескінінде несие портфелінің құрылымын анықтау;
несие портфелінің сапасын бүтіндей бағалау;
динамикадағы несие портфелі құрылымының өзгерісіне әсер ететін факторларды талдау;
банк несие портфелінің тәуекелге ортақ резервтік қор сомасын анықтау;
несие портфелінің сапасын жақсарту мақсатында шаралар ұйымдастыру.
«Қазкоммерцбанк» АҚ - ның 2006 жылдың 31 желтоқсандағы жай
2009 жылдың 31 желтоқсанынд активтердегі несие портфелінің үлесі (брутто)
2 - кесте
Банктiң несие портфелiнiң құрылымы
2009 жыл
31 желтоқсан 2009 жыл
31 желтоқсан
млн. теңге
Клиенттерге берілген ссудалар 772,006 524,810
Клеиенттер берілген ссудалары бойынша шығындарға резервтер
(29,879)
Клиенттерге берілген ссудалар, нетто 729,844 494,931
Шартты міндеттемелер
Кепілдіктер 39,928 22,972
Аккредитивтер 59,951 41,490
Шартты міндеттемелер бойынша шығындарға резервтер (2,589) (1,530)
Шартты міндеттемелерр, нетто 97,290 62,932
Барлық ссудалар және шартты міндеттемелерр, нетто 827,134 557,863
Ескерту - www.kkb.kz
Қазақстандағы ірі және орташа кәсіпорындарға және Қазақстанда жұмыс істейтін
Мұнымен бірге банк,тұтыну және ипотекалық несиелендіруді, несиелік карталар бойынша
Банк, 2009 жылы экономиканың құрылыс және құрылыс материалдар секторын
Несиелік портфельдің көп мөлшерін құрылысқа, сауда және жеке секторды
2009 жылдың 31 желтоқсанындағы жағдай бойынша несие портфелінің құрылымы
Сауда компанияларына берілген несиелер 51,7 % - ға өсіп,олардың
Берілген ссудалардың үлесі жалпы портфельде 2008 жылдың 31 желтоқсанындағы
2009 жылдың 31 желтоқсанындағы жай - күйі бойынша отын
Ауылшаруашылық компанияларға берілген несиелер 3,3% төмендеп, бұл несиелердің үлесі
Тамақ өнеркәсібі несиелерінің үлесі жалпы ссудалық портфельдерде 2005 жылдың
Берілген сектор компанияларының несиелері потенциялдық экспорттық қабілетімен ірі конгломраттарға
Тәуекелдік позициялардың валюталық ауытқуларға шектелуі банк саясатымен байланысты, банктің
Теңгемен берілген несиелер көлемі 2008 жыл аяғындағы мәліметтерімен салыстырғанда
Несиелер клиенттерге жылжымайтын мүлік, кепілдіктер, тауарлы – босалқылар, құрал
Кепілдік өте консервативті түрде бағаланады, қажет болған жағдайда тәуелсіз
Сурет 3. Экономика салаларының банк несие портфелiндегi үлесi(
Қамтамасыз етілмеген ссудалар құрылымында сенімді клиенттерге берілген қысқа мерзімді
3-кесте
Несие портфелiндегi қамтамасыздық үлесi
2006 жыл 31 желтоқсан
млн.теңге
қамтамасыз етілген несиелер 693,162 89,8 476,881 90,86
Қамтамасыз етілмеген несиелер 78,844 10,2 47,929 9,14
Барлығы 772,006 100 524,81 100
Ескерту - www.kkb.kz
Банк әрдайым ссудалық портфель сапасын жақсарту бойынша жұмыстар жүргізеді.
Банктің несие тәуекелі ссудалар портфелінде аккредитивтерде және клиенттер кепілдіктерімен
Сурет 4. Несиелiк портфельдегi мерзiмдi несиелер үлесi(
2006 жыл аралығындағы банк міндеттемелері 71,6% - ға өсті,
2.3 «Дәулет» ЖШС – ін несиелеу процесіне талдау жасау
«Қазкоммерцбанк» АҚ заңды тұлғалардың несиелік қабілетін бағалау тәжірибесін «Дәулет»
несиені өтеу үшін нақты ресурстардың болуы;
несиені өтімді кепілмен қамтамасыз ету;
жобаны қаржыландыруда меншікті қаражаттарының қатысуы;
қатаң қаржылық тәртіпті ұстау;
кәсіби менеджмент.
Несиелеудің келесі кезеңі несиеге өтінішті қарау үшін қажетті құжаттарды
несие алуға өтініш;
бизнес – жоспар немесе техникалық – экономикалық негіздеме;
басшының суреті бар қарыз алушының анкетасы;
кәсіпорынның қаржылық құжаттары ( № 1,2,3 формалар);
дебиторлық және кредиторлық қарыздардың тауарлар мен қызметтердің тізімі;
ссудалық міндеттемелердің болуы немесе болмауы туралы анықтаманың түпнұсқасы;
бюджет алдындағы қарыздардың болуы немесе болмауы туралы анықтаманың түпнұсқасы;
құрылтайшылық құжаттарының нотариалды түрде куәландырылған көшірмесі;
құрылтайшылардың несиені алу туралы жиналысының шешімі.
Құжаттардың толықтығы және нақтылығы заң бөлімімен тексерілгеннен кейін қарыз
Бұл қорытынды да ең бірінші кезекте несиенің негізгі көрсеткіштері:
1.шарттар мен несиелендіру мерзімі қарастырылады:
1. Қарыз алушының аты: «Дәулет» ЖШС
2. Жобаның мақсаты: бизнесті дамыту, Ресейден орман
3. Несиенің сомасы: 1 430 581 (бір
- 794 750 АҚШ доллары «Альянс банк» АҚ –
- 635 831 АҚШ доллары кәсіпкерлік қызметті дамытуға.
4. Несие мерзімі: 60 (алпыс) ай;
5. Сыйақы мөлшерлемесі: жылдық 14,5%;
6. Қамтамасыз ету:
Тұрғын – үй, - кепілдік құны 93 472 000
Жер учаскесі, - кепілдік құны 77 985 600 теңге;
Үш бөлмелі пәтер, - кепілдік құны 11 770 000
Барлығы, 183 227 600 теңге немесе 1 431
Жабу коэффициенты – 1,001
Қарыз алушы кәсіпорын жайлы мәліметтер:
Тіркелу күні: № 43873 – 1910 – ЖШС, 12.02.1998
Компанияның заңды мекен – жайы: Алматы қаласы, Көктем -1,
2. Қарыз алушыға мінездеме
Кәсіпорын басшысы:
Директор - Рахимбай Даулет Тұрсымбайұлы
Бас бухгалтер - Жақыбаев Талғат Қыдырбайұлы
«Даулет» Жауапкершілігі Шектеулі Серіктестік,
100 % меншікті капиталы бар ЖШС
Құрылған орны және мерзімі – 1998 жыл 12 ақпан,
Негізгі қызмет түрі: ағаштан жасалған құрылыс материалдар және ағаш
Кәсіпорынның ағымдағы қызметіне жалпы шолу:
Кәсіпорынның ағымдағы қызметі, Ресейден ағаш материалдарын жеткізу, ағаштан жасалған
Кәсіпорынның орын алатын нарықтағы үлесі 15% - құрайды.
Кәсіпорынның негізгі нарық сегменті сауда, құрылыс, жиһаз өнеркәсібі болып
1998 жылдан бастап кәсіпорын ҚР нарығында беделді қызметке ие.
Бөлшек және көтерме сауда қызметтер құрамына төрт сауда нүктелері
Ұйымдастырушылық жоспар:
Қызметкерлер саны: АУП саны он адам, өндірістік персонал қызметкерлер
Кәсіпорын құрылымы.
Кәсіпорын персоналы орман өнеркәсібінде мол тәжірибеге мол.Бұл кәсіпорын нарықта
3. Қарыз алушының ағымдағы қаржылық жағдайы және несие қабілеттілігі.
Берілген қаржылық талдау, «Даулет» ЖШС 01.01.2005 – 01.10.2006 жылдар
Талдаудың негізгі кезеңдерi келесiдей:
Бухгалтерлік баланс құрамы мен құрылымы динамикасын талдау.
Қаржы – шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есебіне талдау.
Ақша қаражаттары айналымы туралы есебіне талдау болып бөлiнедi.
4-кесте
«Дәулет» ЖШС кәсiпорнының активтерiн талдау
Бап аталуы 01.01.2005 01.01.2006 01.10.2006 Өзгерiстер Ара салмағы %
01.102006
(2005 ж. Қат.) 01.10.
2006
(2004 ж. Қат.) 01.01.
2006 ж 01.01.
2006 ж 01.10.
2006 ж 01.10.
2006
(2005 ж. Қат. 01.10.
2006 ж
(2004 .
Қат.)
1. Ұ.м.активтер
Мат. Емес активтер
1 Бастапқы құны 6 6 66 0 0 0,0%
2 Жиынтық шығын 1 2 4 2 3 0,0%
3 Қалдық құны 5 4 2 -2 -3 0,0%
Барлығы 5 4 2 -2 -3 0,0% 0,0% 0,0%
Негiзгi қаражаттар
4 Жер
5931 5931 5 931 0.0% 0.0% 6,8%
5 Ғимараттар 1 205
2 231 2 231 0 1 026 1,4% 2,5%
4-кестенің жалғасы
6 Маш-лар – жабдықтар 940 6 892 6
7 Көлiк
100 100 0 100 0,0% 0,1% 0,1%
8 Басқада негiзгi қаражаттар 1 433 2 123 2
9 Жиынтық шығын 935 2 099 4 703 2
10 Қалдық құны 2 643 9 247 13 488
11 Аяқталмаған құрылыс 546
0 -546
0,0%
-100%
12 Келешек кез.шығ-р
0 0 0,0% 0,0% 0,0%
13 Ұ.м. мерз. Деб-қ қарыздар
0 0 0,0% 0,0% 0,0%
Ұ.м. қарж. Инвест-лар
0 0 0,0% 0,0%
Барлығы 3 189 9 247 13 448 4 201
2. Ағымдағы активтер 3 194 9 250 13 450
Тауарлы-матер.дық запастар
0 0 0,0% 0,0% 0,0%
14 Материалдар 39 250 25 169 96 339 71
15 Аяқталмаған өндiрiс
0 0 0,0% 0,0% 0,0%
16 Дайын - өнiм 44 560 113 124
17 Деб.қарз-р
18 Алынатын шоттар
1 269 1 384 116 1 384 0,0% 1,4%
19 Болашақтағы шығ-р
64 34 -30 34 0,0% 0,1% 0,0% -46%
20 Берiлген аванстар 13 241 13 241 1 5
21 Басқада деб.қарызд
21 898 18 149 -3 749 18 149 0,0%
22 Ақша қаражат. 536 4 741 6 830 2
23 Басқада ағым.актив
0 0 0,0% 0,0% 0,0%
Барлығы 84 345 179 504 264 795 85 291
4-кестенің жалғасы
Жиынтығы 87 540 188 754 278 245 89 490
Ескерту - «Дәулет» ЖШС кәсiпорнының мәліметтеріне сүйене отырып құрастырылды
Талдау кезеңі , 01.01.2005 – 01.10.2006 жыл аралығында кәсіпорын
Ағымдағы активтері талданған кезең аяғында 180 450 мың теңгеге
5- кесте.
Ұзақ мерзімді активтерді талдау
«Машиналар және құрылғылар» шоты бойынша негізгі қаражаттарды ашып көрсету
№ Атауы Құны,
1 Автотиеуіш 3 900
2 Гараждық компрессор 600
3 Кран балка 1,5 тн. 800
4 Кран башенный 153 337
5 Кран башенный 5 930 436
6 Обдирочно – шлифовочный станок 3Б-633 401
7 Пилорама (ағаш кескіш, ағашты тақтайлау) 154 163
8 Пилорама 154 163
9 Пневмолот 1 100
10 Пресс вертикальный 40тн. 1 300
11 4 жақтық станок С 16-1А 17 826
12 4 жақтық станок С 25-4 3 400
13 Гидравликалық станок вайман ВГО-2 10 664
14 Көлденең-бұрмалы станок 2А 135 16
15 Станок горизоно-фрезерлық 6Р82 21 337
16 Ленталық араларды ұштау үшін арналған станок ТЧЛ-6-2 3
17 станок ШЛФИ саптары үшін 3 208
18 Пышақтарды қайрауға арналған станок 8 804
19 Алмазбен ұштау станогы 25 319
20 ТЧФА ұштау станогы 2 759
21 Жинақталған станок 301
22 Жинақталған станок 1 800
23 Домалақ таяқты станок 3 269
24 Домалақ аралы станок 22 579
25 Домалақ аралы станок Ц-6-2 4 753
26 Ленталық ара станогы 5 943
27 Ленталық ара ЛС көлденеңінен станогы 4
28 Ленталық ЛС-80-1 станогы 5 492
29 Көп аралы станок 14 879
5-кестенің жалғасы
30 Станок обдир. Обраб 7 166
31 Станок обдирлі 5 442
32 Ұштамалы обдирлі станок 7 638
33 Станок рейсм Ср6-9 19 786
34 Рейсмустық станок 1250 1 700
35 Бұрғылау станогы 2СС1 2 946
36 К/п бұрғылау станогы 2 759
37 К/п бұрғылау станогы 2 560
38 Тігінен жону 7Б35 станогы 28 446
39 Токарлау станогы 1к62 25 534
40 Ағаш жону станогы 3 566
41 Ағаш жону станогы 3 038
42 Торц.ЦМЭ – 3Б станогы 9 657
43 Торц.ЦМЭ - 3Б станогы 9 657
44 Фрезерлі көшірме станогы Цукерман 35 873
45 Фрезерлі көшірме станогы ФА - 4 28 103
46 Фрезерлі станок ФЕШ - 2 4 754
47 Фрезерлі станок ФЕШ -4 4 159
48 Сүргілеу станогы 29 709
49 СФ – 6 -1 сүргілеу станогы 14 207
50 бұрмалы сүргілеу КС - 2 6 529
51 Шипорезн станогы 7 131
52 Шипорез станогы ШД16 - 4 1 200
53 Қайрау станогы 2 329
54 Фрезерлі көшірме қайрау станогы 16 138
55 Пышақ қайрау станогы 6 355
56 КП шлифовальді станогы 7 510
57 ШЛПС – 5 шлифовальді станогы 4 600
58 Шалғыға арналған кептіргіш – 2 3 200
59 М 2 993 4 579
60 ПО1В5 7080
61 Циркуль Ц2А 800
62 Циркуль Ц2 300
63 эл/теф 1тн 200
Барлығы 6 891 761
Ескерту - «Дәулет» ЖШС кәсіпорнының мәліметтері
басқа да негізгі қаражаттары 3 097 мың теңгені құрайды.
Талдау кезеңі ішінде ұзақ мерзімді активтер құрылымында, кезең
Айтып өтетін жайт, негізгі қаражаттар негізінен ағаш өңдеуде қолданылатын
6-кесте.
«Жер» шоты бойынша негізгі қаражаттарды ашып көрсету
№ Атауы Құны,
теңге
1 Жаркент қаласындағы жер учаскесі 2 508 845
6-кестенің жалғасы
2 Талдықорған қаласындағы жер учаскесі 3 421 660
Барлығы 5 930 505
Ескерту - «Дәулет» ЖШС кәсіпорнының мәліметтері
7- кесте.
«Ғимарат және құрылыс» шоты бойынша негізгі қаражаттарды ашып көрсету
№ Атауы Құны,
теңге
1 Әкімшілік ғимарат 52 230
2 ДОЦ 58 556
3 Темір жол бұтағы 86 957
4 Аралау цехы ғимараты 304 208
5 ГСМ қойма ғимараты 157 425
6 Сырлар және лактар қоймасы ғимараты 180 000
7 Ағаш ұсталық цех ғимараты 1 170 088
8 Цех ғимараты 8 651
9 Корельная цехы
10 Котельная
11 Ұсталық цех 2 376
12 Механикалық цех 5 670
13 Өнеркәсіптік цех 32 756
14 Қойма 10 464
15 Асхана 41 561
16 Металл құрастыру цехы 53 070
17 Тас дайындау цехы
Барлығы 2 231 433
Ескерту - «Дәулет» ЖШС кәсіпорнының мәліметтері
Кәсіпорынның ағымдағы активтеріне талдау:
Алдыңғы кезеңмен салыстырғанда соңғы талданған кезең ішінде материалдардың
Талданған кезеңде «Дайын өнім, тауарлар» бөлімі 82 358 мың
Сонымен бірге талданған кезең аяғында дебиторлық қарыз азайған. Соның
Талданған кезең ішінде басқа да дебиторлық қарыздар 3 749
Дебиторлық қарыздар жеткізілген тауарлар бойынша төлемдердің ұсталып қалуы нәтижесінде
Талданған кезең басына сәйкес ақша қаражаттары 6 295 мың
«Дәулет» ЖШС дебиторлық қарыздарын ашып көрсету
Қорытынды: дебиторлық қарыздарды талдауда,активтер құрылымындағы алынатын шоттар 1,6%, берілген
01.01.2005 – 01.10.2006 талданған жылдар аралығында, 2005 жылдың
Қосымшалардан 2.10 – кесте түрiндегi мәлiметтерден көрiп отырғанымыздай, берілген
талданған кезең аяғында 149 865 мың теңге көлемінде алынған
талданған кезең ішінде ұзақ мерзімді міндеттемелердің 74 056 мың
01.01.2005 – 01.10.2006 кезеңдері ішінде ағымдағы міндеттемелердің 119 мың
Жоғарыдағы көрсеткіштерді қорыта айтқанда:
Кәсіпорынның активтерін құрудың қайнар көзі: ағымдағы міндеттемелер 8,7%, меншікті
Баланс валютасы 01.01.2005 – 01.10.2006 жылдар аралығындағы кезең ішінде
Тәуелсіздік коэффициенті 01.10.2006 жылы 0,55 – ке тең.
Активтер құрылымында негізі үлесті ағымдағы активтер 95,2%, және сәйкесінше
Активтер құрылымындағы дебиторлық қарыздар талданған кезең аяғында: алынбалы шоттар
Қаржылық – шаруашылық қызметін талдау
Кәсіпорын табысы орман материалдарын (орман, кесілген тақтайлар, брус, еденге
01.10.2008 жыл кезеңіндегі шығындар 41 644 мың теңгені құрады
8-кесте.
01.10.2008 жыл кезеңі ішіндегі шығындарды ашып көрсету
№
п/п Шығындар атауы
Үлес салмағы Үлес салмағы
Сатып алудан түскен шығындар сома
1 Жол қызметі 701 61%
2 Қойманы жалға алу 453 39%
Барлығы 1 154 100% 3%
Жалпы және әкімшілік шығындар
1 материалды емес активтер амортизациясы 0,8 0%
2 Негізгі қаражаттар амортизациясы 417 1%
3 Жалақы 10 502 32%
4 Әлеуметтік салық 197 1%
5 Міндетті әлеуметтік шығындар 21 1%
6 Жарнама қызметі 447 1%
7 Байланыс қызметі 2 361 7%
8 Банк қызметі 1 593 5%
9 Есептегіш техника қызметі 19 0%
10 Кеңсе тауарлары шығындары 242 1%
Іссапар шығындары 2 757 8%
Коммуналды қызмет 406 1%
11 Бух. әдебиет және бланктар 29 0%
12 Тех аудит қызметі 74 0%
Көлік 1 214 4%
Шаруашылық шығындар 1 151 3%
Кедендік қызмет 542 2%
Өкілдік қызмет 1 447 4%
13 Ғимаратты жөндеу шығындары 2 253 7 %
14 Геодез. жұмыстары және жерге акт дайындау 17 0%
15 Төленетін айып пұлдар 7 0%
Салықтар 7 530 23%
Барлығы 33 227 100% 80%
1 несиеге сыйақылар төлеу бойынша шығындар 7 263 17%
Барлығы 41 644
100%
Ескерту - «Дәулет» ЖШС кәсіпорнының мәліметтері
Жоғарыда кестеден көріп отырғанымыздай кезең ішіндегі шығындар құрылымының негізгі
Талданған кезең аяғында кәсіпорын 71 219 мың теңге көлемінде
4. Жобаның сипатталуы
Көкейкестілігі
Жобаның сатып алудағы көкейкестілігі (актуалділігі) мынада: ағаш – бұл
Орман секторы дамуының және қазіргі нарық жағдайындағы Қазақстан Республикасының
Орман –қағаз өнімдерін тұтыну деңгейінің тұрақты өсімі, әсіресе орман
Қазақстан үшін орман материалдарының (ағаш, жиһаз, целлюлоза – қағаз
Қазіргі уақытта, ҚР орман шаруашылық нарығының тұрақты көлемі мамандардың
Сәйкесінше, импорт есебінен қамсыздандырылады. Бұл саланың өндірісі біркелкі емес
Бұл көрсеткіш өсу қарқыны бойынша өңдеу өнеркәсібін қазбалау өнеркәсібінен
Орман өнеркәсібінің даму перспективалары
Қазақстан арқылы маңызды «оңтүстік - солтүстік» жолы өтеді.Оңтүстік
Орман өнеркәсібі кешенін дамыту бірнеше бағыттардан тұрады: жеке базаны
Өндіріс сферасы:
«Дәулет» ЖШС кәсіпорнының өнім өндірісі үшін шикізат көзі Ресейден
Шикізат нарығы жеткілікті мөлшерде дамыған, орманның негізгі бөлігі Ресейден
«Дәулет» ЖШС кәсіпорны өз өнімдерін көтерме – бөлшек сауда
Өнімнің негізгі тұтынушылары республикамыздағы ірі кәсіпорындар болып табылады:
«Ауыр машина жасау Алматы зауыты» АҚ
«Восток - 7» ЖШС
«Энерго - Профит» ЖШС
2006 жылы орман материалдарын жеткізу келісімшартына отырған жалпы сома
Негізгі бәсекелестері болып: «WODHOUSE PLUS» ЖШС, «Сервис Лес ЛТД»
9-кесте
Ұқсас өнімдердің бағаларын салыстыру (негізгі өнім, теңгемен)
Өнім атауы «WODHOUSе PLUS» ЖШС «Сервис Лес ЛТД» ЖШС
Домалақ ағаш, диаметр 18 см-ден жоғары, ұзындығы 4-6 м,
1200
Қиылған тақтай 20-30, ені 100-150, 1-3с 30 000 28
Қиылған тақтай 40-50, ені 100-150, 1-3с 30 000 26
9-кестенің жалғасы
Қиылмаған тақтай, қарағай 20-30мм, 4-6 м,1-3с 26 000 25
Қиылмаған тақтай, қарағай 40-50мм, 1-4с, ұзындығы 4-6 м 25
Қиылмаған тақтай, қарағай 20-50мм, 1-3с, 4-6 м 18
Брус 100х100. 100х150 ұзындығы 4-6 м, сорт 1-3
35 000
27 000
Брус 130-150, ұзындығы 4-6м, сорт 1-3
33 000
28 000
Брус 150-150, ұзындығы 4-6 м, сорт 1-3
32 000
29 500
Брус 180-180, ұзындығы, 4-6м, сорт 1-3
30 000
30 500
Еденге арналған қапталған тақтай
37 000
Ескерту - «WODHOUSE PLUS» ЖШС, «Сервис Лес ЛТД» ЖШС,
Ұқсас өнімдердің бағаларын басқа кәсіпорындармен салыстыру салыстыру барысында шығаратын
10- кесте.
«Дәулет» ЖШС өімдерінің сипаттамсы
№ Өнімнің аталуы
(өлшемі, кесік)
1 Жұмыр орман, диаметр 18-ден жоғары, ұзындығы 4-6м, қарағайсв.
2 Қиылған тақтай 20-30, ені 100-150, 1-3с.
3 Қиылған тақтай 40-50, ені 100-150, 1-3с.
4 Қиылмаған тақтай, қарағай 20-30мм, 4-6м, 1-3с.
5 Қиылмаған тақтай, қарағай 40-50мм, 1-4с, ұзындығы 4-6м.
6 Қиылмаған тақтай, қарағай 20-50мм, 1-3с, ұзындығы4-6м.
7 Брус 100х100. 100х150 ұзындығы 4-6м, сорт 1-3
8 Брус 130х150, ұзындығы 4-6м, сорт1-3
9 Брус 150х150, ұзындығы 4-6 м, сорт 1-3
10 Брус 180-180, ұзындығы 4-6м, сорт 1-3
11 Еденге арналған қатпарланған тақтай,с. 1-3
12 Қайрақ 50х50,50х40,40х40
13 Қайрақ 50х30,50х20
14 Қайрақ 50х70
15 Плинтус
16 Обналичка
17 Қарағай саптары
10- кестенің жалғасы
18 Қайың саптары
19 Қарағай кв.м. вагоны
20 Көктерек, балқарағай кв.м. вагоны
21 Балясина
22 Тізбектелген есік блоктары, 1кв.м.
23 Қорапшамен терезе блоктары, 1 кв.м
24 2,1х1,0 өлшемді есік қорапшалары
Ескерту - «Дәулет» ЖШС кәсіпорнының мәліметтері
5. Жобаның экономикасы
Ақша қаражаттары айналымы туралы есебін және пайда және зияндар
1 ВАРИАНТ- пайда және зияндар туралы есебінің нақты мәліметтері
Өтелімділік кезеңі – екінші квартал 2011ж.
Аккумулятивті пайда – 416 849 440 теңге
Аккумулятивті ағым – 8 541 300
NPV – 4 178 926 теңге
IRR – 1.11%
Ескерту: базалық пайдаға ресми есепте көрсетілмеген жеке жеке тұлғаларға
2 ВАРИАНТ – пайда және зияндар туралы есебінің нақты
Өтелімділік кезеңі – екінші квартал 2011ж.
Аккумулятивті пайда – 494 729 884 теңге
Аккумулятивті ағын – 46 408 203
NPV – 27 002 499 теңге
IRR – 5.75%
Ескерту: базалық пайдаға ресми есепте көрсетілмеген жеке жеке тұлғаларға
3 ВАРИАНТ – пайда және шығындар туралы есебінің нақты
Өтелімділік кезеңі – екінші квартал 2010 ж.
Аккумулятивті пайда – 611 550 551 теңге
Аккумулятивті ағын – 103 388 556 теңге
NPV - 61 237 857 теңге
IRR – 12.02%
Ескерту: базалық пайдаға ресми есепте көрсетілмеген жеке жеке тұлғаларға
Алынған IRR 12,02% мән дисконтталған мөлшерден төмен, нәтижесінде
Кезең шығындары есебімен (%), және біржолдық сыйақы төлемдер залалсыздығы:
2006ж. – 997 куб/м.
2007ж. – 4 938 куб/м.
2008ж. – 4 170 куб/м.
2009ж. – 3 678 куб/м.
2010ж. – 3 185 куб/м.
2011ж. – 3 158 куб/м.
Орташа мәні – 3 826 куб/м.
Сезімталдық талдауы көрсетіп отырғандай, жоба табысқа сезімталдау, оның 20%
6. Кәсіпорынның мықты және осал жақтары
Мықты жақтары
орман материалдарына сұраныстың көптігі ( Үкіметтің өкіміне сәйкес 05.12.2001ж.
Жұмыс істейтін бизнес және Ресейлік орман материалдарын жабдықтаушыларымен бітімді
Жұмыс істейтін өнімдерді сату нүктелерінің болуы, орман материалдарын орташа
Түсетін срман материалдарын сақтау үшін жеке қойманың болуы.
Осал жақтары:
«Альянс банк» АҚ алдында 794 750 АҚШ доллары көлемінде
Бухгалтердің жиі ауысуына байланысты бухгалтерлік есеп жүргізуі проблемасы, қаржылық
Кеденде жүктің ұсталынып қалу форс - мажоры.
7. Қорытынды
Жоғарыда айтылғандалды ескере отырып, жоба бойынша мықты және әлсіз
«Дәулет» ЖШС кәсіпорны «Альянс банк» АҚ алдындағы ссудалық қарызды
«Альянс банк» АҚ рұқсатымен «Қазкоммерцбанк» АҚ екінші кепілзат ұстаушы
«Қазкоммерцбанк»АҚ «Альянс банк» АҚ – мен цессиялық келісімшартына отырады;
«Қазкоммерцбанк» АҚ «Альянсбанк» АҚ – нан құжаттар түп –
3. Екінші деңгейлі банктердің несие формалары мен оның қамтамасыздығын
3.1 Шетел тәжірибесіндегі банктердің несиелеу ерекшеліктері.
Дамыған елдердің банктеріндегі несиелеу тәжірибесін қарастыра келе, еліміздегі банктік
Дамыған елдерде банктік несиелеудің ЖІӨ-ге қатынасы өте жоғары болған
Жаңа индустриалды елдерде банктік несиелеудің ЖІӨ-ге қатынасы 53-100% аралығында
Шығыс Еуропа елдері мен Қытайда банктік несиелеудің деңгейі 33-133%
ТМД елдерінің ішінде банктік несиелеудің ЖІӨ-ге қатынасы бойынша 2001-жылы
11-кесте.
Ішкі банктік несиелеудің ЖІӨ-ге қатынасы
(%)
2000 2001 2002 2003 2004 2005
Дамыған елдер
Швейцария 181,8 183,8 178,7 185,2 179,5 173,5
Германия 134,9 140,1 145,8 148,1 148,1 146,5
Жапония 130,6 129,5 133,8 139,1 141,7 137,7
Англия 126,2 125,3 122,4 125,5 134,7 140,5
АҚШ 76,9 78,1 81,4 83,0 85,3 87,8
Жаңа индустриалды елдер
Оңтүстік
Корея 61,0 69,4 79,0 85,4 91,9 100,1
Сингапур 67,3 73,6 88,7 86,1 79,2 94,2
Турция 33,7 36,5 39,3 48,3 53,0
Өтпелі экономикасы бар елдер
А) Қытай және Шығыс Еуропа елдері
Қытай 97,2 106,2 119,5 130,4 132,7
11-кестенің жалғасы
Чехия 72,2 72,3 64,2 60,2 55,2
Польша 33,2 34,1 35,1 37,6 35,5 37,7
Б) ТМД елдері
Молдавия 23,4 26,0 32,8 28,7 25,2 27,5
Ресей 23,9 24,6 41,3 33,2 23,9 24,3
Украина 15,2 17,2 24,3 25,9 23,4 23,8
Грузия 6,8 9,2 11,6 19,8 21,9 20,5
Беларусь 16,1 17,7 37,4 20,8 19,2 17,1
Қазақстан 7,9 6,5 8,7 10,1 12,3 11,4
Қырғызстан 26,1 18,0 19,8 14,7 12,6 9,7
Армения 9,0 7,9 10,7 10,7 11,5 9,7
Азербайджан 3,0 13,0 12,9 10,6 9,6 9,1
Ескерту - «Международная финансовая статистика», МВФ, раздел монетарный или
Дамыған елдердегі банктік несиелеу механизмін қарастырсақ, Францияда банк клиентке
Францияда заңды тұлғаларды несиелеу кезінде белгілі-бір обьектімен байланысты несие
Қарыздық міндеттемелерге берілетін несие вексельдерді есепке алу формасында берілуі
Германияда басқа елдерде сияқты несиелік операциялар негізгі орынды алады.
Неғұрлым «тиімді» банктер қамтамасыздандырылғанмен бірге бланктік несие де береді.
АҚШ-та да халықаралық тәжірибедегі несиелер беріледі. Бұл елде коммерциялық
Судаларды жиі қолданатын және ұқыпты төлеуші ретінде танылған фирма
Ұлттық статусын алған банктер заң бойынша банктің меншікті капиталының
Ауыл шаруашылығына берілетін ссудалар жалпы несие көлемінде аз мөлшерін
Сонымен қатар, банктік емес қаржылық мекемелерге де ссуда беріледі.
Жалпы, ірі шетел банктерінде несие процесін ұйымдастыруды несие бөлімі
Несиелеу процесінің алғашқы кезеңінде несиелік өтінішті қарап, содан соң
Несиелеу – бұл активтік операциялардың маңызды бағыттары болып табылса,
Несиелер бойынша банктердің зиянға ұшырауының өсуіне біршама әсер ететін
12-кесте
Несиелеу барысындағы банктің зиян шегуіне әкелетін факторлар
(%-да)
Ішкі факторлар 67% Сыртқы факторлар 33%
Қамтамасыз етудің жетіспеушілігі. 22 Компанияның банкроттығы. 12
Несиеге деген өтінішті оқып үйрену барысында ақпаратты дұрыс бағалауы.
Алдын ала ескерту белгісіне кеш көңіл бөлуі және операциялық
Қамтамасыз етілудің сапасының нашарлығы. 5 Ұрлық/Алдау. 4
Ескерту - С.Б. Мақыш. «Коммерциялық банктер операциялары», Алматы
Несие бойынша банктердің зиян шегуіне себеп болатын сыртқы факторлар
Шетелдік банктердің тәжірибесінде қарыз алушының несиелік қабілетін жете бағалау
Несиелердің қайтарылмауынан зиян шегу - кез келген банк қызметінің
Несиелік қабілетін талдағаннан кейін несиелік келісім-шарт жасалады. Әр түрлі
Несиелік келісім – шарт мазмұнын қарастыру олардың көлемді
Германияда бір жүйенің банктері үшін ( жеке, жинақтаушы т.б.)
Негізінен, банктегі жоғарғы буын басшыларының бірін несиелік мониторинг үшін
3.2 Екiншi деңгейдегi банктердiң несиелiк процесiнiң даму болашағы
Қазіргі кезде елімізде банктік несиелеуге байланысты жақсы шарттар бар.
Елiмiзде несиелендiрудiң үш деңгейлi жүйесi дамып келедi. Қор рыногының,
Қазiргi кезде қазақстандық банктер өз капиталдарын сыртқы рынокқа шығаруға
Осыған орай, бiрнеше факторларды атап айтқан жөн: Бiрiншiден, несие
Алайда, ҚР-сы ЕДБ-нің ресурстық базасының ерекшеліктері, сондай-ақ сапалы жобалардың
ҚР-сы ЕДБ-нің ресурстық базасының қазіргі жағдайын сипаттай келе, банктерде
Осылайша, нақты секторды ұзақ мерзімді несиелеу перспективасы коммерциялық банктерде
Банктердің нақты секторды несиелеудегі қаупін түсіндіруге болады. Әрине, макроэкономикалық
Алайда, бұл ресурстар әлі де жеткіліксіз болып отыр. Себебі,
Әлемнің көптеген елдерінде несие берушілер несиелік бюролар арқылы тұрақты
Сонымен қатар, несие берушілер ссуда алғаннан кейін қарыз алушылардың
Қаржылық емес секторда жалпы жағдайдың төмендеуі кезінде тәуекелді бағалау
Әлемдік тәжірибенің көрсетуі бойынша бұл мәселені тек несие берушілер
Біріншіден, несиелік бюролар банктердің нарықтағы қарыз алушылар жайлы мәліметтердің
Екіншіден, несиелік бюролар банктерге өздерінің клиенттері туралы ақпаратты іздеу
Үшіншіден, несиелік бюролар қарыз алушылар үшін тәртіптілік механизмін құрады.
Алайда, осының бәрі үлкен қиындыққа тірелді: кәсіпорындар мен ұйымдар
Отандық банк жүйесінде несиелік келісім-шарттардың жетілмегендігі мәселесін атап өту
Несиелеу мәселесінде кепіл механизмінің жетілмегендігін атап өту керек. Кепіл
Осы орайда заңды тұлғалардың ішінде, әсіресе, кіші және орта
Кепілмен қамтамасыз ету шағын және орта кәсіпорындар үшін айрықша
Банктер шағын бизнесті тек жоғары мөлшерлемелермен және қамтамасыз етудің
Бір жағынан қандай-да болмасын жобалардың құны әр түрлі болғанымен,
Несие қабілеттілігін қаншалықты нақты бағалап, несие беру туралы шешімі
Екінші деңгейлі банктердің беретін ұзақ мерзімді несиелерінің жалпы несиелік
көзден тұрады: депозиттер және жинақтаушы зейнетақы қорларының активтері. Салыстырмалы
Жалпы, банктердің ресурстық базасының балансталуына байланысты шаралардың келесі бағыттарын
Қорытынды
Қазақстан Республикасының екінші деңгейлі банктерінің қызметінің жылдан жылға дамып
Банктік займдар негізінен, айналым қаражаттарын толтыру мен негізгі
құралдарды сатып алуға бағытталған.Олардың мерзімі бойынша сыныпталуында оң өзгерістер
несиелік ресурстардың көзі ретінде жеке және заңды тұлғалардың депозиттерін,
несиелік келісімшарттарда негізгі қарыз бен пайыздың қайтарылмауының алдын алу
кепіл механизмін жетілдіру,соның ішінде банкрот болған кәсіпорынның мүлкін таратуда
кейбір салаларды, мысалы, ауылшаруашылық және тамақ өнеркәсібі тәрізді салаларды
несиелік тәуекелді басқаруда маңызды рөл атқаратын провизияны құру кезінде
Банктің несиелік менеджерлері қарыз алушылардың жалпы қызметін және қаржылық
Бөлшектелген талдауларды біріктіре келе несие қабілеттілігін рейтингтік бағалаудың бірегей
Несие қабілеттілігін бағалау кезінде анықталатын коэффициенттердің белгілі бір түрін
Несиені беру мүмкіндігінің баллдық бағасын қолдану;
Ссуда берілгеннен кейін қарыз алушының қаржылық жағдайна мониторинг жасау
Ақша қаражаттарының қозғалысына толық талдау жүргізіп, өзгеру мүмкіндіктерін болжау;
Қарыз алушыдан міндетті түрде жобаның іске асырылуына толық талдау
Потенциалды қарыз алушылар қызмет ететін аймақтағы нарық сегменттерін зерттеу
Жалпы алғанда, банктік несиелеу процесін жетілдіруге Қазақстан Ұлттық банкі
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев өзінің 2007 жылғы 28 ақпандағы «Жаңа
Екіншіден,Қазақстанның банк жүйесі тарапынан экономиканың келешегі зор секторларына нарықтық
Үшіншіден, екінші деңгейлі банктердің капиталын ұлттық ауқымдағы, әсіресе энергетикалық,
Төртіншіден, капиталдың қозғалысы саласындағы негізсіз шектеулерді алып тастау жайындағы
Бесіншіден, біз тиімді жұмыс істейтін қор рыногын құруымыз керек.
Алтыншыдан, электрондық банк қызметтері инфрақұрылымын кеңейту үшін заңнамалық негізді
Қорыта айтқанда, еліміздегі банктердің несиелік операцияларын жоғарыда айтылған шараларды
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасы Президентiнiң жолдауы. Астана, 2007 –жылғы 28 ақпан
1995 жылдың 31 тамызындағы «Қазақстан Республикасындағы Банктер мен банк
27.10.1994ж. №26 «Қарыз алушының несиенi өтеу жарамдылығын банктердң талдауы
Мақыш С.Б. Ақша айналысы және несие. – Алматы:Қазақ Университеті,
Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. – Алматы: ИздатМаркет, 2004.
Банковское дело / Под редакцией Сейткасимова Г.С. – Алматы:
Хамитов Н.Н, Банк iсi, оқу құралы Алматы –
Банки Казахстана №5 (107) 2006 ж.
Нурсеит Н. Расширение банковского кредитования производства // АльПари. –
Эдвин Дж. Долан, Колин Д. Кэмпбелл, Розмари Дж. Кэмпбелл.
Банковское дело: стратегическое руководство / Под редакцией
Ширинская Е.Б. Операции коммерческих банков и зарубежный опыт. –
Хавьер М. Пиедра. Система кредитного бюро в Казахстане. Расширение
Хамитова К.Н. Современные проблемы и перспективы краткосрочного кредитования в
Нурсеит Н., Нурсеитова Р. Текущее состояние развития и кредитования
Бобаканова Ж.О. Кредитные риски в банковской сфере и критерии
Халитова М. Система кредитования в условиях реформирования экономики Казахстана
Калкабаева Г. Новые подходы к определению возможности предоставления банковского
Баймуратов У.Б., Каирленов М.А. О ресурсной базе и стимулировании
С.М. Найманбаев, Бантiк құқық Алматы – жетi жарғы
Қаржы секторының экономикаға қабiлеттiлiгi/ Егемен Қазақстан - №282-283, 17
Лаврушин О.И. Банковское дело. – Москва: Финансы и статистика,
Ұлттық банктің Жылдық есебі. – Алматы, 2009.
Мир финансов қаңтар, 2009 ж.
Мир финансов қыркүйек, 2009 ж.
«Қазкоммерцбанк» АҚ 2009 жылғы жылдық есебі.
Финансы и кредит №9 қыркүйек, 2008 ж.
«Kazakhstan Today» ақпараттық агенттігінің баспалары
Құлпыбаев С. және басқалары. Қаржы теориясы. Оқу құралы. —
Бердібек С.: “Қазақстан он бес жылда тәуелді экономикадан бәсекелес
Статистические бюллетени Агентства Республики Казахстан по статистике
Статистические бюллетени Национального Банка Республики Казахстан
Закон “О Национальном банке Республики Казахстан” от 30.03.95г.
Указ Президента Республики Казахстан, имеющий силу закона «О банках
Назарбаев Н.А. Послание народу Казахстана «Через кризис – к
Банк ісі. С.Б. Мақыштың редакциялығымен. / Алматы: ИздатМаркет, 2007.
21. 2010 жылға дейінгі Қазақстан Республикасының дамуының бағдарламалық жоспары:
Казахстан - «Стратегия 2030»
www.nationalbank.kz .
www.kkb.kz .
* Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. – Алматы: ИздатМаркет,
* www.kkb.kz
( www.kkb.kz
(
2
Млрд.
теңге
2004 503,3 200,7
2005 743,4 451,5
2006 1678,8 765,5