МАЗМҰНЫ
Кіріспе 2
1.Ұзақ мерзімді міндеттемелер түсінігі, мәні мен
2 Ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі 5
2.1 “Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер есебі”
2.2 “Ұзақ мерзімді кредиторлық берешек есебі”
Қорытынды 17
Қолданылған әдебиеттер тізімі 18
Кіріспе
Қазіргі нарықтық экономикадағы шаруашылық субъектілерін
Кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелерге келетін болсақ,
Осы айтылғандар туралы толық түсінік беретін
1.Ұзақ мерзімді міндеттемелер түсінігі, мәні мен
Міндеттеме - бұл анықталған іс бойынша
Ұзақ мерзімді міндеттеме - бұл зайым
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің пайда болу себептеріне
Тартылған капиталды алу кейбір компаниялар үшін
Тартылған қаражатардың толық құны жаңа акциялардың
Кейбір субъектілер тартылған қаражаттардың үлкен үлес
Ұзақ мерзімді міндетемелерді бағалау және өлшеу
Ұзақ мерзімді міндеттемелерді қарызға алынған тауарлар
Пайыздардың өз мерзімінде төленуі міндеттемелерді шығару
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің баланс датасындағы қалдық
Жалпы міндеттемелер міндеттемеледі өтеу мерзіміне байланысты
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің келесідей түрлері бар:
Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер. Міндеттеменің бұл
ұзақ мерзімді банктік қарыздар
ұзақ мерзімді алынған қарыздар
өзге де ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер
Ұзақ мерзімді кредиторлық берешек. Міндеттеменің бұл
жеткізушілер мен мердігерлерге берілетін ұзақ мерзімді
еншілес ұйымдарға берілетін ұзақ мерзімді кредиторлық
қауымдастырылған және бірлескен ұйымдарға берілетін ұзақ
филиалдар мен құрылымдық бөлімшелерге берілетін ұзақ
жалдау бойынша ұзақ мерзімді берешек
төлеуге арналған ұзақ мерзімді сыйақылар
өзге де ұзақ мерзімді кредиторлық берешек
Ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері. Ол келесілерді
ұзақ мерзімді кепілгерлік міндеттемелер
заңды наразылықтар бойынша ұзақ мерзімді бағалау
қызметкерлерге сыйақылар бойынша ұзақ мерзімді бағалау
өзге де ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелері
Кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер. Міндеттеменің бұл
корпорациялық табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған
Өзге де ұзақ мерзімді міндеттемелер. Міндеттеменің
алынған ұзақ мерзімді аванстар
алдағы кезеңдердің кірістері
өзге де ұзақ мерзімді міндеттемелер
2 Ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі
2.1 “Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер есебі”
“Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер” ұзақ мерзімді
4010 “Ұзақ мерзімді банктік қарыздар”, бір
Банк қарызы – бұл банктің клиентке
Банктің қарыз түрлері:
Қысқа мерзімді - бір жылға дейін,
Орташа мерзімді - бір жылдан үш
Ұзақ мерзімді - үш жылдан жоғары.
Орташа мерзімді және ұзақ мерзімді қарыздар
Кредиттеудің негізгі түрлері:
Аванстық - дайындаушы ұйымдарға беріледі;
Бланктік - қаржысы тұрақты субъектіге, сенімді
Консорциумдық-бірлестірілген кредит - бір қарыз алушының
Ипотекалық - мүлік кепілдігімен берілетін ұзақ
Овердрафт – нәтижесінде дебеттік сальдо пайда
Кредиттік желі - міндеттемесі заңмен рәсімделген
Тұтыну мақсаттарына арналған кредит, яғни кредитке
Стенд-бай - Халықаралық валюта қорының елдерге
Бұл шотта қарастырылатын кейбір корреспонденциялар келесі
Кесте 1
№ р/с Шаруашылық операциялардың мазмұны Дебет
1 2 3 4
1. Банк мекемелерінен кредитті алуда есеп
2. Банктің кредит есебінен алынған
3 Аккредетивке, чек кітапшасына сепке алынған
4 Банк кредиті үшін есептелеген
5 Пайыздарды төлеу 4160”Төлеуге ұзақ мерзімді
6 Мерзімі ұзартылған кредит 4010”Ұзақ мерзімді
7 Кредитті қайтару 4010”Ұзақ мерзімді банк
4020 “Ұзақ мерзімді алынған қарыздар”, бір
Банктен тыс мекемелерден берілетін қарыз мыналар
өтемақылық- шетелдік валюта қарызына айырбастау;
тіркелген- тіркелген уақыт кезеңіне тіркелген пайыз;
Берілген ұзақ мерзімді несиені есепке алу
Сонымен қатар, бухгалтерлік есептің Бас шоттар
Міндеттемені қамтамасыз етудің кепілді ретінде үшінші
Кредиторлардың талабын қанағатандыру үшін кепілдік келісім-шарттың
4030“Өзге ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер”, мұнда
4031”Облигациялар”. Облигация - бұл ұзақ мерзім
Номиналдық құны бойынша шығарылған облигацияларды есепке
Облигацияны номиналдық құнымен тіркеу
Дт Ақшалай қаражаттар
Кт Төленуге тиісті облигациялар
Пайыздарды есептеу. Ол формула бойынша жүргізіледі:
(1)
Пайыздарды есептеу үшін формула арқылы анықталан
Дт Пайыздар бойынша шығындар
Кт Төленуге тиісті есептелген пайыздар
Егер облигацияның нарықтық және бекітілген пайыздық
Егер нарықтық пайыздық қойылым бекітілген қойылымнан
а) Тікелей әдіс бойынша келесі көрсеткіштер
төлемдердің жалпы саны = төлемнің
пайыздың әр төлеміндегі облигациялық жеңілдікті алу
төлеген пайыздың сомасы = номиналдық құн*
төлеу күніндегі пайызды өтеу бойынша шығындардың
Өтеу күні пайызды төлеу кезінде келесідей
Дт Облигацияның пайыздары бойынша шығындар
Кт Облигациялар бойынша өтелмеген жеңілдік
Кт Ақша қаражаттары
б) Тиімді пайыздық қойылым әдісі облигацияның
Егер бекітілген пайыздық қойылым нарықтық қойылымнан
Премия облигациялық зайымның мерзімінде пайыздар бойынша
Мысалы: “Никамода” корпорациясы 1 қаңтарда 1
Дт Ақшалай қаражаттар-200000
Кт төленуге тиісті облигациялар-200000
Пайыздарды есептеген кезде
Дт Пайыздар бойынша шығындар-9000
Кт Төленуге тиісті есептелген пайыздар-9000
200000*9%*1/2=9000
Егер нарықтық пайыздық қойылым бекітілген қойылымнан
Мысалы: Корпорация облигацияларды 50жыл мерзімінде шығарды.Жылдық
9000*7,722+200000*0,614=187749
Жеңілдіктерді бухгалтерлік есепте көрсеткен кезде келесідей
Төлемдердің алпы саны- 2*5=10
Облигациялық жеңілдікті өтеу сомасы-385,1
Төленген пайыздық сомасы- 200000*9%*1/2=9000
Жиынтық сома- 9000++385=9385
1 шілдеде пайызды төлегн кезде бухгалтерлік
Дт Облигациялық пайыздар бойынша шығындар-9385
Кт Облигациялар бойынша өтелмген жәңілдік- 385
Кт Ақшалай қаражаттар- 9000
Егер осы мысалды қойылымның тиімді әдіспен
Кесте2
Мерзім Ақшалай төлемдер Пайыздар бойынша шығындар
1 9000 9307,45 307,45 196456,45
2 9000 9322,82 322,82 196779,27
3 9000 9338,96 338,96 197118,23
4 9000 9355,91 355,91 197474,14
5 9000 9373,71 373,71 197847,85
6 9000 9392,39 392,39 198240,24
7 9000 9412,01 412,01 198652,25
8 9000 9432,61 432,61 199084,86
9 9000 9454,24 454,24 19996,1
10 9000 9460,89 460,89 19999,9
Пайыздарды төлеу кезінде бірінші жылдың 1
Дт Облигациялардың пайыздары бойынша шығындар- 9307,45
Кт Облигациялардың өтелмеген жеңілдігі- 307,45
Кт Ақшалай қаражатар- 9000
Егер бектілген пайыздық қойылым нарықтық қойылымнан
Мысалы: Корпорация 9%-қ облигацияны 5 жылға
Дт Ақшалай қаражаттар-208200
Кт Төленуге тиісті облигациялар-200000
Кт Облигациялар бойынша өтелмеген премия-8200
Балансты құратырғаннан кейін осы операцияны ұзақ
Төленуге тиісті облигациялар-200000
Өтелмеген премия-8200
Барлығы-1208200
Пайыздарды төлеу арасындағы мерзімде облигацияларды сату
(2) (2)
Содан кейін пайыздарды келесі төлеу датасында
Мысалы: Компания бір жылдың ішінде 1
1 шілде
Дт Төленуге тиісті облигациялар-100000
Дт Есептелген шығарылымнан облигациялық премия-1447
Кт Кәдімгі акциялар-32000
Кт Номиналдан артық кіргізілген капитал- 69447
Осындай ауыстыру бойынша 40 акцияны 1000
4032 ”Ұзақ мерзімді вексельдер”. Ұзақ мерзімді
Закладной - бұл нақты активтермен қамтамасыз
2.2 “Ұзақ мерзімді кредиторлық берешек есебі”
“Ұзақ мерзімді кредиторлық берешек” бір жылдан
4110 “Жеткізушілер мен мердігерлерге ұзақ мерзімді
4410 “Жеткізушілер мен мердігерлерге ұзақ мерзімді
Өндірістің үзіліссіз және ырғақты жұмыс істеп
Жеткізушілермен және мердігерлермен есеп айырысу есебі
Келіп түскен фактура-шоттарды алдымен үлгілі түрі
Кейбір жағдайларда келіп түскен материалдық құндылықтардың
Жеткізушілер және қызмет көрсетушілермен есеп айрысулар
құны төленген, бірақ іс жүзінде алынбаған
фактураланбаған қалған жабдықтар бойынша
Жеткізушермен және мердігерлермен есеп айырысулар есебі
Алынған тауары-материалдық құндылықтар үшін (қосылған құнға
Оған қоса ессептелген қосылған құн салық
Жеткізушілердің фактура-шотының қай шоттан төленгеніне қарай:дебет
Фактура-шот бойынша жеткізушіге (мердігерге) төленген қосылған
4120 “Еншілес ұйымдарға ұзақ мерзімді кредитолық
Еншілес (тәуелді) серіктестіктерге кредиторлық қарыздардың есебі
Еншілес (тәуелді) кәсіпорыннан бас кәсіпорынның алған
Ал еншілес (тәуелді) кәсіпорыннан бас кәсіпорынның
Еншілес(тәуелді) кәсіпорынға бас кәсіпорынның өтеген қарызына:
Бас кәсіпорын мен еншілес (тәуелді) серіктестіктер
4130 “Қауымдастырылған және бірлескен ұйымдарға берілетін
4140 ”Филиалдар мен құрылымдық бөлімшелерге берілетін
4150 ”Жал бойынша”, мұнда бір жылдан
Жалгерлік – бұл активтердің иеленушісі (жал
Жалгерлік арқылы ақшалай мәселелер шешіледі, өйіткені
Операциондық жалгерлік жал алушыға қарыздық шектеулер
Жабдықты жалгерлікке алған кезде уақыт және
Жалгерлік арқылы тұрақты қолдануда тиімсіз болатын
Қысқа мерзімді жалгерлік арқылы активтердің ескіруінен
Жалгерлік арқылы табыс салығын төлеген кезде
Жал алушы үшін өнеркәсіптік жабдық диллер
Жалгерліктің негізгі кемшіліктері:
Жала берілген активтердің 100%-қ қаржыландырылуы пайыздық
Қысқа мерзімді жалгерлік арқылы ескіруден сақталады,
Мерзімдік жалгерлік кезінде жабдық қажет болған
Ұзақ мерзімді жалгерлік кезінде бекітілген қойылым
Жалгерліктің негізігі түрлері болып қаржыландырылған және
17 ҚЕХС бойынша жалгерлікті қаржыландырылған деп
Жалгерлік мерзімінің соңында жал берушіге активтің
Нарықтық құннан төмен баға бойынша активтерді
Активтердің пайдалы жұмыс істеу мерзімінің көптеген
Жалгерліктің басталу датасындағы жалға алынған мүліктің
Операциялық жалгерлік - бұл қаржыландырылған жалгерлікті
Жалға алушы ешқандай тәуекелділікті атқармайды және
Ағымдағы жалгерлікке алынған активтер жал берушінің
Жалгерлік төлемдер қаржылық төлемге және міндетті
Қаржылық төлемдердің сомасы және активтердің есептелген
Жалгерлік мерзімнің басы- бұл келесі даталардың
Жалгерлік мерзімі - бұл жалгерліктің келісім-шартын
Жалгерлік кезінде қарастырылған пайыздық қойылым-минималдық жалгерлік
Тартылған капиталға өспелі пайыздық қойылым-бұл ұқсас
Ұзақ мерзімді жалгерлік құрал-жабдықтарды сатып алуды
Жалгерлік төлемдері бойынша міндеттеме 2 түрлі
ағымдағы құны бойынша
дисконтталған құн бойынша
Барлық жалгерлік бойынша төлем есептелгеннен кейін
Қорытынды
Ұзақ мерзімді міндеттемелер тақырыбын талдау барысында
ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер есебі
ұзақ мерзімді кредиторлық берешектер есебі
ұзақ мерзімді бағалау міндеттемелер есебі
кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер есебі
өзге ұзақ мерзімді міндеттемелер есебі
Осы сұрақтарды қарасытырғанда мынадай қорытындыға келуге
Қолайсыз жағдайына келетін болсақ, ұзақ
Ал қолайлы жағдайларды қарастырайық:
Ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелер бойынша: шаруашылық
Жалпы қорытындылай келе ұзақ мерзімді міндеттемелер
Қолданылған әдебиеттер тізімі
«Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп туралы» 2001
«Салық және бюджетке төленетін басқа да
«Қазақстан Республикасындағы кредиттік бюролар кредиттік тарихты
Вахрушина М. А., Мельникова А. А.,
Кеулімжаев Қ. К., Әжібаева З. Н.,
Міржақыпова С. Т. «Банктегі бухгалтерлік есеп»
Назарова В. Л. “Бухгалтерский ует в
Назарова В. Л. “Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі
Назарова В. Л. “Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі
14
Пайыз сомасы= зайымның сомасы*пайыздық қойылым*мерзім
Облигацияның ағымдағы құны = облигацияның пайыздары