АҚША НАРЫҒЫ, ОНЫҢ ТЕПЕ – ТЕҢДІК САҚТАУ ПРОБЛЕМАСЫ
ЖОСПАР
КІРІСПЕ
І АҚША НАРЫҒЫ
1.1 Ақша нарығының құрлымы
1.2 Ақша жүйесінің маңызы
ІІ АҚША-НЕСИЕ ЖҮЙЕСІ
2.1 Ақша массасы, ақшаға сұраныс және ұсыныс
2.2 Қазақстан Республикасындағы Ақша – несие жүйесінің дамуы
2.3 Макро дәрежеде реттеу
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Дүние жүзінде әр түрлі ақша айналымының жүйелері бар,
1. Ұлттық ақша өлшемі (доллар, теңге, сом,
2. Несие және қағаз ақшалар, монеталар жүйесі, олар
3. Ақша эмиссиясы жүйесі, яғни айналымға ақша
4. Ақша айналымын реттеп отыратьш мемлекеттік органдар.
Ақша айналымы жүйесінің негізгі екі түрі бар:
1. Металл ақшалар айналымы жүйесі.
2. Несие және қағаз ақша айналымы жүйесі. Бұлардың
Тарихи металл ақша айналымының (жүйесінің) биме-тализм және монометаллизм
І АҚША НАРЫҒЫ, ОНЫҢ ТЕПЕ – ТЕҢДІК
САҚТАУ ПРОБЛЕМАСЫ
1.1 Ақша нарығының құрлымы
Монометаллизмнің үш түрі белгілі: біріншісі — алтын монеталы
XX ғасырдың 30-жылдарьгаан бастап батыс елдерінде бірте-бірте несие
Қазіргі кезде қағаз және несие ақшаларды шығаруды мемлекет
1.2 Ақша жүйесінің маңызы
Ақша массасы дегеніміз не?
Ақша массасы — халық шаруашылығындағы тауарлар мен қызметтің
Ақша массасы қүрылымының белсенді-активті бөлігіне шаруашылыққа нақты қызмет
Қазіргі рыноктық экономикада банктік ақша дәуірі басталады. Банктік
Профессор П. Самуэльсон квази-ақшаларды өтімді активтер деп атады.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып ақша айналымы құрылымында мынадай
Біздің елімізде соқғы уақытқа дейін ақша агрегаттары есептелмеді
Ақша массасы көлемінің тез ұлғаюы себебі неде?
Бұл процесс қалай жүреді? Бұл сұрақтардың жауабы мынада:
Келесі кезеңде төлем ретінде 81 мың доллар алған
Банктік депозиттердің үлғаю шегі:
100 мың долл. + 90 мың долл. +
(1+0,9 +0,92 + 0,93+ ...)-(100 мың долл.П -
Сонымен, резерв ережесінің 10% деңгейіндегі 100 мың долл.
Ақша массасы көлемінің банктің жаңа ақшаларымен ұлғаюы нақты
Ол мына формуламен есептеледі т = - •
түріндегі міндетті резервтік
мұндағы М — депозиттердің есуі, R — резервтердің
Біздің мысалымызда т = 10, резервтегі әрбір доллар
ІІ АҚША НЕСИЕ ЖҮЙЕСІ
2.1 Ақша массасы, ақшаға сұраныс және ұсыныс
Макроэкономикалық тепе-теңдік ақша рыногыңда белгілі бір пропорциялардың болуын
Ақшаға сұраныс шаруашылық агенттерінің сақтап жүрген ақша қаржыларының
Ақшаға деген сұраныстың монетарлық теориясы нео-классикалық дәстүрлерге сүйеніп,
Монетаристер экономиканы дамытуда ақшаның рөліне үлкен мән береді.
АГ1 = КРҮ
Мұнда M~s— ақшаның номиналды саны: k — номиналды
Егер К мен Ү — өзгермейтін тұрақты мөлшер
Американ профессоры И. Фишер өзінің "Ақшаның сатып алу
Неокейнсиандықтар мен монетаристердің теориялық айтыстары қалай дегенмен баға
Монетаристер неоклассиктер сияқты барлық ресурстарды толық пайдалану жағдайында
Монетаристердің макроэкономикалық үлгісі ақшаның жиынтық сұранысын реттеуге немесе
Неокейнсиандықтар жақтайтын фискалдық саясатқа мемлекеттік шығындар мен салықтарға
Егер ақшаға сұраныс тұрақты, алдын ала болжауға мүмкін
Орталық банк банкнот (эмиссия) саласында ғана монопольдық жағдайда
Орталық банктің несие-ақша саясатының басты құралдары: ашық рыноктағы
Орталық банктің несие-ақша саясатының басты бағыты ашық рыноктағы
Есеп — процент, дисконтты саясаттың мәні процент ставкасы
80-жылдары батыс елдері өздерінің орталық банктерінін несие-ақша саясатына
Орталық банктің монетарлық саясатының механизмі қандай? Ақша массасының
Бірінші кезеңде орталық банк өзінің әрекеттері арқылы (коммерциялық
Екінші кезеңде банк депозиттерінің мультипликациондық кеңеюі болып ақшаны
Үшінші кезеңде ақшаны ұсынудың өсуі оны арзандатады, яғни
Төртінші кезеңде процент ставкасының төмендеуінің нәтижесінде жеке меншік
M — ақша массасының көлемі; / — инвестиция
Графикте ақша рыногы мен инвестиция рыногының өзара байланысы
Жаңа күрделі қаржы өндіріс көлемін ұлғайтып, жалпы ұлттық
Кейнсиандық үлгі бойынша мемлекеттің ақша саясатының күрделі қаржыға,
Жоғарыда айтылғандарға байланысты ақша саясатының қысқа және ұзақ
Монетаристер басқаша есептейді. Олардың ойынша баға мен жалақы
IS (Investment — Saving) қисық сызығы проценті ставкасының
LM (Iiguidity — Money) қисық сызығы экономиканын ақша
Бұл жағдайда ақша рыногы тепе-теңдікте болады, яғни ақшаға
Суретте көрініп тұрғандай LM қисық сызығының ерекше конфигурациясы,
Өткен онжылдықтарда ақша саясатын жақтаушылар тек монетаристер арасында
2.2 Қазақстан Республикасындағы Ақша – несие жүйесінің дамуы
Бұл тақырыпта ақша нарығына, несиелік механизмге, банк жұйесін
Ьдша нарығы каржы нарығының өте маңызды құрамды бөлігі
Ақшаның массасы қолма-қол және қолма-қол емес формадағы барлық
Ақшаның ұсынысы — бұл осы мезгілде экономикада айналыс-та
Ақшаның ұсынысын сипаттау үшш кобінесе М агрегаты —
Ақша ұсынысын елдің Орталық банкі бақылап отырады, бұл
Ақшаға сұраныс оның айналыс құралы жоне байлықты сақтау
Ақшаға жалпы сұраныстың қисық сызығының түрі мынадай болады.
Осы заманда сұраныс теориясымен әр түрлі бірнеше концепциялар
MxV=PxQ, бұнда М — айналыстағы ақшаның саны;
V — осылардың айналыс жылдамдығы;
Р — орташа безбенделген бағаның деңгейі;
Q — барлық тауарлар мен қызметтер саны.
Осында мынадай жағдай бар деп есептеледі:
V және Q тұрақты, өйткені олар ұзақ мерзімді
Бұл жағдайда ақшаға жоспарланған сұраныс, экономиканың тепе-тендік болмысын
Дж. М. Кейнс, неоклассиктердің бірнеше тұжырымдауларына қарсы шығып,
• ағымдағы мәмілелер жасасу қажеттігімен (трансакциондық мотив);
• процент нормасының болашақтағы өзгерістерінің болжамсыз-дығымен (спекулятивтік мотив);
• шығындардың қауіп-қатерліктерімен (сақтану мотиві).
Бүгінгі монетаристер сонау XX ғ. 50-ші жылдары М.
Ақшаның шаруашылық жургізу процесіндегі айналысы ақша на-рығын кұрады.
Проценттің мөлшерлемесі бұдан төмен болса, шаруашылық агенттер өздерінің
Ақша нарығы өзгерістерге икемді экономиканың тұтас қызмет етуімен
Экономикалық теорияда ақша-несие арқылы реттеудің әр түрлі концепциясы
Кейін ұсынған «несиелік реттеу» өндіріс процесінің несиеден тәуелді
Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін процент ставкасының төмендігін қолданып
Қорытынды
Бүгінгі күні ақша-несиелік реттеудің монетарлық концепция-сы нарықтық экономикалы
Ұлттық банк Қазақстанда заң түрінде ақша-несиелік реттеу органы
Реттеудің осы кестесі (үлгісі), бәсекелік нарықтардың моно-полиялануы төмен
Монетаристер және олардың жетекшісі М.Фридмен капитализмнің экономикасы іштей
ПАЙДАЛАНҒАН Әдебиеттер ТІЗІМІ:
1. Ашимбаев Т.А. Государственное регулирование перехода к рыночным
2. Валовой Д. Кремлевский тупик и Назарбаев -
3. Владимирова Л.П. Прогнозирование и татрование в условиях
4. В. Клаус. Десять заповедей чешасой реформы: //
5. Казахстанская правда, 1997. 25 декабря.
6. Деловая неделя. 1997. №12,
7. Государственное регулирование экономики / Под общ. ред.
8. Государственное регулирование рыночной экономики / Под.ред. Петрова
9. Джкевич А.К. К осмыслению опыта экономического развития
10. Елемесов P., Жатканбаев Е. Государство и рынок:
11. Есиркепов Г.А. Приватизация государственной собственности в Республике
12. АльПари. 1997. №10.
13. Вопросы экономики. 1990. №5.
14. Заявление Кабинета Митстров Республики Казахстан об эконо-мической
15. Ихданов Ж.О., Сансызбаева Г.Н., СахановаАН. Пмново-финансовые механизмы
16.Казахстан 1991 — 2001 годы: Информационно-аналитичесский сборник. Агентства
17.Калиев Г. Аграрная реформа в Казахстане: история, современностъ,
18. Кейнс Дж. Общая теория занятости, процента
19. Класс Эклунд. Эффектная экономика — шведская модель:
20. Кошанов А.К. и др. Формирование государственного предприни-мателъства
21. Ливщиц А. Государство в рыночной экономике (краткий
22. Лю Гогуанъ. Регулирование китайской экономики и судьба