МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 1
1-тарау. Мемлекеттің түсінігі 7
1.1. Мемлекеттің түсінігі және белгілері 7
2-тарау. МЕМЛЕКЕТ НЫСАНДАРЫ 13
2.1. Мемлекетің басқару және құрылыс нысандары 13
2.2. Мемлекеттік саяси режим 22
ҚОРЫТЫНДЫ 38
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 39
КІРІСПЕ
Адамдар біздің қоғамымыздың түпкілікті өркендеуін құқықтық мемлекетпен, адам
Бастапқы айта кететін жайт мемлекеттің мәні, құрылымы және
Осы жұмыстың тақырыбы мемлекеттің мәні, нысандары және типтері
Мемлекеттің қалыптасуы туралы сұрақ аса күрделі және осы
Мемлекет мәні, нысандары және типтері мәселесін талқылағанда бірқатар
Өкінішке орай, берілген әдебиттердің аса шектеулі көлемі осы
Мемлекеттің негізгі белгілері:
Мемлекет – саяси ұйым. Қоғамда көптеген саяси ұйымдар
Меншігінің орньша жеке адамдардың меншігі пайда болып, меншіктің
"Мемлекет"- латынның "қалыптты жағдай" - деген сөзінен шыққан.
Мемлекет пен билік туралы қағидалар бірте-бірте мифологиялық ұғымнан
Мемлекет туралы саяси ілімнің шығуы ежелгі Грецияның саяси
16 ғасырдағы қазақ мемлекетінің құрылуы да саяси-құқықтық идеологияның
Бірақ мемлекет - ерекше, бүкіл қоғамды қамтып, негізінен,
Мемлекет қоғамның атынан қоғамның ішінде де, басқа мемлекеттермен
1. Мемлекеттік егемендік. Мемлекеттің негізгі белгілерінің бірі –
Мемлекет өзінің ішкі және сыртқы саясатын өзі
2. Билеуші органдар. Мемлекеттік билікті іске асырушы
Мемлекеттің басты белгісінің бірі өкімет билігі бірлігінің болуы.
Мемлекет органдарын, оларда істейтін қызметкерлерді қаржыландыратын оның арнаулы
3. Мемлекетте қалыптасқан белгілі бір нормалар жүйесін нығайтатын
4. Мемлекеттің өзінің тұрағы, аумағы болады. Сол аумақта
1-тарау. Мемлекеттің түсінігі
1.1. Мемлекеттің түсінігі және белгілері
Мемлекет түсінігіне - орын басты, анықтаушы, тұрақты және
Саяси билік мемлекеттің маңызды белгісі мен оның мәнінін
Бірақ мұнымен қатар 70 жылдан астам уақыт бойы
Нақтылап айтқанда, антогонистік таптарға бөлінетін қоғамдағы мемлекетке есептелген
К.Маркс мен Ф.Энгельс былай деп жазған; "Саяси биліктің
Бұлардың соңынан В.И.Ленин де мемлекетті бір класстың екіншісінен
Бірақ, 19 ғасырдың 40 жылдарының 2-ші жартысынан бастап,
Бұндай көзқарас жеке елдердің ішіндегі мен халықаралық алаңдағы
Сондықтан екінші дүниежүзілік соғыстан кейін болған әлемдегі түпкілікті
Айта кететін жағдай — қарастырылып жатқан мемлекет талқылауына
Алайда мұндай көзқарас қандай жағымды болғанымен, ол да
Осыған орай "Капиталда айтылған мынадай пікір ерекше көңіл
Өкінішке орай, құлиеленушілік және буржуазиялық мемлекеттерге тиесілі басқа
Сөйте тұра, Маркстың дәл осы ойында мемлекетке деген
Шынында да, қандай да бір мемлекет болмасын шынайы
Мемлекеттің жалпы адамзаттық мақсаты кеңдеу мағынада мынадай болып
Осылайша, класстылықты және жалпы адамзаттылықты өзінде біріктіре отырып,
Мемлекетте жалпы адамзаттылықты мен класстылықты ескере отырып қана,
Сондықтан да, класстық көзқарастан толық бас тартып, жалпы
Ескере кететін жағдай - мемлекеттегі жалпы
Қазіргі таңда мемлекеттің жалпы әлеуметтік және класстық бастамаларының
Әлеуметтік компромисстың қаруы болып табылатын мемлекет-идеологиялық плюрализммен, көппартиялықпен,
Құрылымы, өкілеттіліктері, қызмет етуі, билік ету аумағы қатаң
Ескере кететін жағдай - құқықтық мемлекет пен демократияның
Заңдылық пен құқықтың тәртіпті қамтамасыз ету - демократия
Мемлекеттің аса күрделі құбылыс екендігін ескере отырып және
Мемлекет қоғамның саяси жүйесіне кіретін басқа ұйымдардан бірқатар
1. Мемлекет өзінің территориялық шекарасының аумағында азаматтық белгімен
2. Мемлекетік егеменділік, яғни, халық аралық қатынастардағы тәуелсіздік
3. Мемлекет зандық күші бар және өзіне құқық
Белгілі бір қоғамдық бірлестіктер өздерінің ұйымішілік бөлімдері мен
4. Мемлекет өзінің міндеттері мен функцияларын жүзеге асыруға
Тұтас болғанда мемлекеттік механизмді құрайтын органдардың спецификалық ерекшелігі
Осы арнайы құрылған мемлекеттік механизмнің осы өзінше дағдыланған
5. Мемлекет заңдылық пен құкықтық тәртіпті қорғауға арнайы
6. Тек мемлекете ғана - өзінің қорғанысын, егемендігін,
7. Қоғамдық қатынастарды мемлекетік реттегіші және қоғамның мемлекеттік
Мемлекеттің тұтас алынған белгілері – оның қоғамның саяси
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында демократия мен бостандық тұрактылық
Бұл мақсаттарды жүзеге асыру – мемлекетті нығайтумен Қазақстандағы
Мемлекет қоғамның саяси жүйесінің басты элементі. Мемлекет саяси
Қоғамдағы кез келген саясаттың жүзеге асырылуы мемлекет пен
2-тарау. МЕМЛЕКЕТ НЫСАНДАРЫ
2.1. Мемлекетің басқару және құрылыс нысандары
Конституциялық құқықта мемлекет нысанын жіктеудің өзіндік ерекшеліктері бар.
Поликратиялық мемлекет нысаны – биліктің мемлекеттің әртүрлі органдарының
Монократиялық мемлекет нысаны - белгілі бір органның немесе
Мемлекет нысаны мынадай сұрақтарға жауап береді. Мемлекеттік билік
Мемлекет нысаны дегеніміз – басқару нысанына және саяси
Мемлекет формасы мына мәселелерге жауап береді: мемлекеттік билік
Мемлекет формасы ретінде мемлекеттік басқару формасына, мемлекеттік құрылысына
Мемлекет формасы нақты тарихи қалыптасуы мен даму жағдайларына
Мемлекет формасы мемлекеттік ұлттық құрамы, тарихи дәстүрлері, елдік
Мемлекеттің белгілері оның алғы шарттарындағы көріністерден тарихи процестер
Мемлекеттік нысаны (формасы) дегеніміз адамдар арасындағы, адамдар мен
Басқару нысаны - жоғары мемлекеттік билікті ұйымдастырумен оны
Басқару нысаны, сондай-ақ, әлеуметтік-саяси күштерге және өзара күрестің
Басқарудың тарихи нақты қалыптасқан нысандарына байланысты мемлекет
Мемлекеттің тура аттарын былай жіктеуді Геродот та айтып
Мемлекеттің түрлеріне байланысты басқа да пікірлер көп. Дегенмен,
Басқару нысаны ретінде монархияның кейбір ерекшеліктері мынадай:
1) Бір адамның – монархтық (фараон, король, патша,
2) Жоғары бөліктің сабақтастығы мұрагерлерге берілу арқылы, шешіліп
3) Монарх мемлекеттік өкілдікті өз құқық бойынша алады;
4) Монархтық мемлекет басшы ретінде заңды жауапкершілігінің
Монархияның екі түрі бар: шексіз (абсолюттік) монархияда монарх
1) мемлекеттік органдардың белгілі бір мезгілге сайлануы;
2) мемлекеттік басшының белгілі бір мезгілге сайлануы;
3) мемлекеттік биліктің өз құқықтары бойынша емес, тәуелсіз
4) мемлекет басшысының заңды жауапкершілігі болуы;
Тарихи кезеңдерде республиканың бірнеше түрлері болған. Айталық,
Қазіргі кездегі республикалық басқару үшке бөлінеді: парламенттік, президенттік,
Тоталитарлық мемлекеттің басқару нысанының мынадай айырмашылығы бар.
1) Бүкіл мемлекетті басқаруды жеке роль атқаратын және
2) Партия көсемі мен мемлекет басшысының бір адам
3) Мемлекет басшысына диктаторлық әділдіктер берілуі;
4) Партиялық және мемлекеттік сайлаулардың формальды сипатка ие
5) Мемлекеттік және қоғамдық өмірдің барлық мәселелерін шешетін
6) Партия және мемлекет басшысының заңды жауапкершілігінің болмауы.
Тоталитаризм өзіне қажетті, тиісті саяси режимдерді туғызады. Билік
Тоталитарлық мемлекеттер қызметінің тарихи тәжірибесін қорытындылау, ел
Әмірі ең үстіңгі жағында қабылданатын, оған қатысты басқарма
Мемлекеттің аумақтық құрылымы мемлекеттің ішкі бөлінуі, олардың бір-бірімен
Осы заманғы теория бойынша мемлекеттік құрылым унитарлық және
Унитарлық мемлекеттің ішкі аумақтың құрылымында басқа мемлекеттер болмайды.
Қазақстан Республикасы унитарлы мемлекет болып табылады.
Мемлекет құрылымының екінші бір түрі - федерация. Федерация
Дегенмен федерациялық мемлекеттің билігі оған кірген мемлекеттерден өріс
Бұл федеративтік құрылыстың үлкен және эмперикалық түрлілігіне куә
Сондай-ақ, тәуелсіз мемлекеттердін бірігуі конфедерация деп аталады.
Конфедерация - тәуелсіз мемлекеттердің одағы. Бұндай одақ бір
Мемлекет конфедерациялық одаққа өзінің тәуелсіздігін толығымен сақтап, ішкі
Конфедерация мысалы 1776-1764 жылдардағы АҚШ, 1815-1867 жылға дейінгі
Мемлекеттерді өркениет тәсілімен түрлерге бөлуде олардың мемлекеттік және
Өркениет - әлеуметтік-мәдени жүйе. Бұған қоғамның тіршілік етудегі
Өркениет дегеніміз қоғамдық салыстырмалы түрде тұйықталған және жергілікті
Монархиялық мемлекеттердің бірігуі жеке немесе уния формасында болады.
Жеке унияның кездейсоқ,
Жеке униялардың саяси мағынасы маңызды болып әртүрлі мемлекеттердің
Бір монархпен біріктірілген мемлекеттер арасында соғыс мүмкін емес.
Реналды уния мемлекеттердің келісу нәтижесінде пайда болады және
Норвегия мен Швеция арасындағы Австро-Венгрия униялары реалды болған.
Реалды униялар бір
Империя - күшпен құрылған күрделі мемлекет. Империя бөліктерінің
Фузия (мемлекеттің бірігуі) және инкорпорация (бір мемлекеттің екінші
Мысалға Фузия ФРГ мен ГДР-дың қайта бірігуі болады.
Бұл бөлімді қорыта келгенде, ондағы қарастырылған мәселелерді толықтырғым
Республиканың өзі де 3-ке бөлінеді; біріншісі президенттік республикаға
Екіншісі – парламенттік республикаға Италияны жатқызуға болады.
Үшінші түрі аралас басқару нысанындағы республика болып 1958
Монархияларға келер болсақ, құлиеленушілік монархияға - Ежелгі Шығыс
Ал феодалды монархия 3-ке бөлінеді: абсолютті, яғни бұнда
Сословты - өкілдік монархия - бұнда Генералды штат
Буржуазды монархия 2 ге бөлінеді: дуалистік яғни, басқарудың
Конституциялық монархияның өзінін 2 түрі болады: дуалистік және
1) Парламенттің қос палаталы құрылымының болуы. Төменгі палата
2) Үкімет монархқа бағынады.
3) Монархтың парламент қабылдаған заңдарға вето қою құқығына
Республикаларға келер болсақ олардың екі түрі бар: парламентарлы
1) Парламенттің жоғарылығы.
2) Үкімет парламенттік сайлауда жеңген партияның басшысымен қалыптастырылады.
3) Үкімет мериялары өз қызметінде парламент алдында жауапты.
4) Үкімет парламентарийдің көпшілігінің қолдауына ие болғанда ғана
5) Парламент барлық үкіметке немесе оның бір мериясіне
Президенттік республиканың белгілері:
1) Президент атқарушы биліктің басшысы. Ол парламентпен емес,
2) Үкімет президенттің алдында жауапты.
3) Президент үкімет мерияларын өз ұйғарымы бойынша қызметке
4) Президент парламент шығарған заңдарға вето қоя алады.
5) Президент мемлекеттің қарулы күштерінің бас қолбасшысы.
6) Президент мемлекеттің басшысы, халықаралық алаңда елдің өкілі
болып табылады.
Енді мемлекеттік құрылым нысандарына келер болсақ, бұл -
Ұлттық мемлекеттік құрылым нысаны дегеніміз көпұлтты қоғамға негізделген,
Біртұтас мемлекет – бұл әкімшілік-территориялық бірлік теріс
Конфедерация бұл саяси орталықтандыруды менсінбейтін мемлекеттер одағы. Оған
2.2. Мемлекеттік саяси режим
Бұндай мемлекет нысанында негізінен белгіленгені ол әлде құқықтың
Мемлекет өз территориясындағы елді әртүрлі режимде басқарады. Бұл
Демократия — грек тіліндегі «халық билігі» деген ұғымнан
Демократияың негізгі принципі - әділдік. Әділдікті адамдардың көріп,
Әділдіктің негізі теңдікте жатыр. Теңдік бұзылған жағдайда, қоғамды
Демократияның ең бірінші негізгі шарты; адам құқығы.
Демократиялық режимнің қоғамдық өмірдегі негізгі өзегі митингілер, жиналыстар,
Түрлі көзқарастағы қарсы пікірлер ашық айтылмайтын жерде ешқандай
Қазіргі, Ресей Федерациясының демократиясының жай негіздерін бұзып, шешен
Осы кезге дейін демократиялық жүйенің артықшылығы болғанымен, кемшіліктері
Демократиялық режимге, мысал ретінде Қазақстан Республикасының демократияландыру саясатын
Әлемдік тарихқа көз жіберсек қоғамды демократияландырудың сан қилы
Бүгінгі Қазақстандық саясаткерлер мен саясаттанушылар арасында демократия жөнінде
Осы заманғы өркениет құндылықтарының арасында адам құқықтарының алатын
Демократияландыру процесінде мемлекеттік өкімет билігі институттары мен қоғамның
Республикамызды құқықтың мемлекеттік жұмыс істеуінің негізгі принциптерін сақтауды
1. Азаматтардың құқықтарын Конституциялық негізде бекітіп беру. Ол
2. Сөз жүзінде ғана жарияланбай, саяси және мемлекеттік
3. Кейбір азаматтарға өзге біреулердің есебінен қосымша құқықтар
4. Бұқаралық ақпарат құралдарының ауқылын, мазмұнын және сипатын
5. Жұрттың бәрінің және әрбір адамның заң алдында
6. Үкіметтік қызметіндегі және
Құқықтық мемлекетті қалыптастыру мен қоғамдық өмірді демократияландыру күрделі
Президенттің Қазақстан халқына арналған Жолдауында Қазақстанды демократиялық мемлекет
Қазақстанды дамытудың Президент ұсынған үлгісі демократиялық әрі бейбітшілік
Сонымен қатар ондай саяси жүйенің айқын белгіленген әлеуметтік
Қазақстан Республикасын орнықты дамытудың Президент Н.Ә.Назарбаев ұсынған бағдарламасы
Біздің барлығымызда гүлденген өркениетті қоғамға қажымай-талмай адал еңбек
Бұл жерде өзге дамыған елдердің деңгейіндегі экономикамен салыстыруға
Сонымен құқықтың мемлекет құру мен коғамдық өмірдің бүкіл
Демократиялық режимнің бір түрі: либерал-демократиялық режим.
Либерал деген терминнің мағынасы мынада: үкіметтің әдіс, тәсілдері
Либерал мемлекет барлық адамдар теңдігін формальді түрде жариялайды.
Либерализмнің экономикалық негізін - жеке меншік нысаны құрады.
Көппартиялық - либерал-демократиялық режимнің рәмізі деуге болады. Сонымен
Либерализмдік режимде мемлекеттік билік сайлау жолымен құрылады, бірақ
Либерал-демократиялық режимнің артықшылықтарымен қоса оның көптеген кемшіліктері де
Либерал-демократиялық режим, демократиялық режимнен шыққан, соған негізделген, яғни
Тоталитарлық режим - 20 ғ. пайда болған. Бұның
Тоталитарлық режим белгілері: мемлекет азаматтары қоғамдағы саяси процестен
Тоталитарлық режим негізінен: капиталистік Германияда (фашизм), социалистік мемлекеттерде
Сонымен қатар тоталитаризмнің келесі белгілерімен ерекшелінеді:
1. азаматтардың саяси құқықтары, бостандықтары шектеледі; азаматтардың мемлекегтік
2. мұндай мемлекеттерде тек бір ғана
3. саяси плюрализм принциптері жоққа шығарылады;
4. билікті бөлу шектеледі, билік бірлігі принципі танылады
Тоталитарлық режимде қоғамның барлық саласы бақылауда болады. Экономикалық
Тоталитарлық режим полицияның
Тоталитарлық режимде агрессия әлемді жаулау, бағындыру идеясын көздейді
Кейде тоталитарлық режимде ұлттық, нәсілдік, шовинистік көзқарастар билеуі
Сонымен «халықтық» деп атап, сол халықты қыру, жою,
Авторитарлық режим, демократиялық режим сияқты әр түрлі қоғамдық
Авторитарлық режим әр түрлі нысанда болады, яғни басқару
Егер мемлекеттік басқару жүйесі әскери немесе мемлекеттік төңкеріс
20 ғ. көрсеткендей бұл режим реакциялы бағытты көздейді.
Бұл режимнің басқару жүйесі «вертикальды», яғни жоғарыдан төмен
Конституциялық құқық белгілері жағынан:
1. азаматтардың саяси құқықтары мен бостандықтары шектеулі көлемде
2. Конституция бойынша жоғары мемлекет органдарының мүшелері сайлау
3. Билікті бөлу принципі конституцияда айтылуы мүмкін, бірақ
4. Қарулы күштер көп жағдайда саяси рөл атқарады.
Деспоттық режим құл иеленуші, кейбір феодалдық
Деспоттық режимге өте жақын тұрған тирандық режим. Бұл
Тирандық режим - жалғыз тұлғаның басқаруына негізделген, бірақ
Тоталитарлық режимнің бір түрі - фашистік режим, негізінен
Фашистік режим ұлттық нәсілдік демогогияға сүйенеді. Фашистік мемлекеттің
Сондықтан фашистік режим агрессивті, адамзатты жек көрсетіп, ең
Фашистік режимнің тоталитарлық режимнің басқа түрлерінен ерекшелігі: милитаризация,
Фашистік режим шовинистік ұйымдарға сүйеніп, мемлекеттік аппаратты монологиямен
Қазіргі кезде фашизм өзінің классикалық түрінде еш жерде
Бұл бөлімді қорыта келгенде, саяси режим дегеніміз: мемлекеттік
Саяси режимнің түрлері:
1) демократиялық
2) террористік
Террористік режим авторитарлы және тоталитарлық болып бөлінеді.
Демократиялық режимнің белгілері:
1) Конституция шегінде әрекет ететін түрлі партиялардың, қозғалыстардың,
2) Идеологиялық плюрализм, яғни қоғамда түрлі идеологиялық ағымдардың,
3) Мемлекеттік билік органдарының, сайлау жолымен қалыптасуы.
4) Қоғамда демократиялық құқықтар мен бостандықтардың болуы және
Террористік режимнің белгілері:
1) Демократиялық партиялар мен ұйымдардың қызметіне тыйым салу.
2) Идеологиялық плюрализмнің жоқ болуы, мемлекетте бір ғана
3) Сайлау жолымен қалыптасатын билік органдарының жоқ болуы.
4) Демократаялық кұқықтар мен бостандықтардың жоқ болуы.
5) Мемлекеттегі жаппай террор мен заңсыздық.
Авторитарлы режим террористік режимнің түрі ретінде персондалумен сипатталады,
Тоталитарлы режимнің белгілері:
1) Мемлекеттік биліктің ядросы болып табылатын жалғыз басшы
2) Бір идеологияның басшылық етуі және идеологиялық плюрализмге
3) Қоғамдағы "жеке адам культі", оның мемлекеттік қамсыздандырылуы.
4) Мемлекетте әкімшілік бұзушылық жүйесінің әрекет етуі.
5) Азаматтардың құқықсыздығы, олардың қызметтерінің нақты регламентациясы.
6) Шектен тыс әлеуметтік демагогия.
2.3. Қазақстан Республикасы президенттік басқару нысанындағы біртұтас мемлекет.
Қазақстан Республикасының жері тұтас бір бөлінбейді және оған
Қазақстан Республикасы Конституциясының 91-бабының 2-тармағында конституцияда белгіленген мемлекеттің
Қазақстан Республикасының біртұтастығының өзіндік мәні бар:
- оның саяси құқықтық мәні мемлекеттік тұтастығында, қандай
- жоғарғы мемлекеттік органдардың бір ғана жүйесі құрылған:
- республиканың аумағы жергілікті әкімшіліктерге бөлінген оларда құралатын
- көп ұлтты халықтың елі болғандықтан барлығының еркін
- қазақ халқының өз ұлттық тұтастығын сезінуінде мемлекет
Қазақстан Республикасы біртұтас
1. бірыңғай конституция;
2. мемлекеттік жоғарғы органдарының біртұтас жүйесі (Президент, Парламент,
3. бірыңғай азаматтық;
4. біртұтас құқық жүйесі;
5. біртұтас сот жүйесі;
6. біртұтас мемлекеттің аумағы әкімшілік-аумақтық бірліктерге бөлінеді.
Бірыңғай басқару үшін бүкіл мемлекеттік аппаратты бірыңғайландыруды, әкімшілік-аумақтық
Қазақстан Республикасы президенттік басқару нысанындағы біртұтас мемлекет. Бұл
Президент Қазақстан Республикасы органдары жүйесінде айрықша орынға ие.
Конституцияның 40-бабында, Қазақстан Республикасының 1995жылғы 26 желтоқсанындағы «Қазақстан
Президент үлкен өкілеттіліктерге ие. Президент Қазақстан халықтарының бірлігіне
Президент Парламент қабылдаған заңдарға қол қояды, сонымен бірге
Президенттік басқару формасының таңдаулы кездейсоқ емес. Ол бұрынғы
Қорыта келгенде Республиканың Конституцияда президенттік басқару нысанындағы біртұтас
ҚР-ң президенті мемлекеттің басшысы және ең жоғарғы лауазым
Қазақстан Республикасының Конституциясында билікті заң шығарушы атқарушы және
Мемлекеттік биліктің әр тармағы өз қызметін өз бетінше
Үлкен жұмысты мемлекеттің атқарушы органдары жасай алады. Оларға
ҚОРЫТЫНДЫ
Бұл еңбегімді қорыта келгенде тақырыптың аса ауқымдылығын атап
Сонымен, бірінші тарауда мемлекеттің мәні қарастырылды. Оның ішінде
Екінші таруды қысқаша қорыта келгенде, мынадай нақты нәтижелер
Басқару нысандар - монархия және республика болып жіктеледі.
Ұлттық-мемлекеттік құрылым нысандары - федерация, біртұтас және конфедерация
Саяси режим түрлер - демократиялық және террористік екіншісі
Үшінші тарауда мемлекеттің типтері толығымен талқыланған. Жалаң фактілерге
Мемлекет типологиясында өркениетті көзқарастың бөліну критерийі өркениет типі
Қортындылай келе еліміз Қазақстан туралы бірер сөз айтқым
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
І. Нормативтік – құқықтық актілер:
І. 1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. 30.08.95 ж. қабылданды,
І. 2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі туралы заң.
І. 3. Егемендік туралы декларация. 25.10.90 ж.
І. 4. «Қазақстан Республикасының президенті туралы» конституциялық заң
І. 5. Назарбаев Н.А. Қазақстан халықына Президенттің Жолдауы
І. 6. Назарбаев Н.А. Тәуелсіздік мемлекет ретінде
І. 7. Конституцияның түсіндірме сөздігі. Алматы, 1996 ж.
ІІ Арнаулы әдебиеттер:
ІІ. 1. Алексеев С.С. Теория права, 2 изд.,
ІІ. 2. Баянов Е. Мемлекет және құқық негіздері.,
ІІ. 3. Венгеров А.Б. Теория государства и права.,
ІІ. 4. Жоламан Қ.Д., Мұхтарова А.Қ., Тәукелев А.Н.
ІІ. 5. Левшин Р.З. Государство и право в
ІІ. 6. Марченко М.К. Теория государства и права.,
ІІ. 7. Өмірбекова Г.Ш. Мемлекет және құқық теориясы.,
ІІ. 8. Лазарева В.В. Общая теория государства и
ІІ. 9. Петров В.С. Сущность, содержание и формы
ІІ. 10. Сырых Теория государства и права., 1998
ІІ. 11. Сапарғалиев Ғ.С., Ибраева А.С. Мемлекет және
ІІ. 12. Сапарғалиев Ғ.С. Теория государства и права
ІІ. 13. Марченко М.Н. Проблемы теории государства и
ІІ. 14. Матузова Н. Теория государства и права,
ІІ. 15. Корельский В.М. Теория государства и права.,
ІІ. 16. Марченко М.Н. Теория государства и права.,
ІІ. 17. Лазарева В.В. Теория государства и права.,
ІІ. 18. Храпанюк В.И. Теория государства и права.,
ІІ. 19. Юридический справочник для населения, 2 изд.
ІІ. 20. Өзбекұлы С. Хан Тауке и правовой
ІІ. 21. Левшин А.И. Учебное пособие., М. 1997
Лазарева В.В. Теория государства и права М. 1997.
Маркс Энгельс Соч. Т4 с. 447
В.И. Ленин Полн. соч. собр. Т33 с.8
Петров В.С. Сущность, содежания и форма государства Л.
Марченко М.К. ТГП. М. 1996
Венгеров А.Б. ТГП. М. 1999 с.93
Өмірбеков Г.Ш. Мемлекет және құқық теориясы Ж.2000 42бет
Корельский В.М. ТГП. М. 1997. с.38
Сырых ТГП М. 1998 с. 47
Матузова Н. Теория государства и права М. 1999
Петров В.С. Сущность содержания и формы государства Л.
Храпанюк В.И. ТГП. М.1995 С. 55
Марченко М.Н. Проблемы теории государства и права М.
Общая теория государства и права под ред. В.В.
Лазарева В.В. ТГП М. 1997. с. 93.
Өмірбекова Г.Ш. Мемлекет және құқық теориясы. 2000 с.85
Спаргалиев Г.С. ТГП. А. 1994. с. 40
Сырых ТГП. М. 1998. с. 19.
Ким А.А. Конституцонный строй в РК. А. 1998.
Сырых Т.Т. Теория государства и права М. 1998
Марченко М.Н. Теория государства и права М. 1999
40