Мазмұны
Кіріспе
1 Қазақстан Республикасының конституциялық құқықтық мәртебесі және
оның қалыптасу реті
Қазақстан Республикасының Парламенті: құрылымы, жұмыс
органдары
Үкіметтің дәрежелік орны
Қазақстан Республикасының Парламенті мен Үкіметінің
іс-әрекет перспективалары
2 Қазақстан Республикасының Парламенті мен Үкіметінің өзара
іс-қимылының конституциялық негіздері
2.1 Заң шығару процесіндегі өзара бірлескен іс-қимыл
2.2 Бюджеттік саладағы өзара бірлескен іс-қимыл
2.3 Үкіметтің қызметіне деген Парламенттің бақылауы
Қорытынды
Пайдаланылған дереккөздер тізімі
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Еліміздің соңғы он жылдағы қол жеткізген экономика
Қазақстанның Парламенті заң шығаратын қызметті жүзеге асыратын республиканың жоғарғы
Ғылыми жаңашылдығы мен қолдандалық маңызы. Олардың мәртебесіне, сондай-ақ мемлекеттік
Зерттелу деңгейі. Бұл жұмыста көрсетілген мәселелер Зиманов С.З.,
Зерттеудің мақсаты. Атқарушылық биліктің жоғарғы органының жұмысына деген Парламенттің
Зерттеудің міндеттерің атап айтқанда бұндай заңдылықтар тұрғысынан қарау болып
1) заң шығару қызметі;
2) мемлекеттік бюджетті қабылдау және оның орындалуы (бюджеттік саладағы
3) Үкіметтің қызметіне деген Парламенттің бақылауы.
Бұндай жағдайда, жекелей алғанда бұндай бөлу шартты болады, себебі
Зерттеудің объектісі ретінде қабылданған заңды іске қосудың мерзімін
Теориялық және әдіснамалық негізі. Дипломдық жұмысты жазу барысында ізденуші
Деректік негізі. Практикалық жағынан алғанда бұл принцип мемлекеттік билік
Бұл жұмыс екі бөлімнен тұрады: бірінші бөлімде Қазақстан Республикасының
іс-қимылының конституциялық негіздері оның өзі бірнеше сұрақтарды
1 Қазақстан Республикасының конституциялық құқықтық мәртебесі және оның
қалыптасу реті
1.1 Қазақстан Республикасының Парламенті: құрылымы, жұмыс органдары
Қазақстанда екі палаталы Парламент жұмыс істейді, ол тұрақты негізде
Қазақстан Республикасы Парламентінің құрамын анықтай отырып, Конституция оның Палаталарын
Парламент Палаталарын қалыптастыру әр түрлі жолмен жүреді. Конституцияның 51-бабының
Сенат депутаттарына кандидаттарды ұсыну облыстық (республикалық маңызы бар қалалар
Конституцияның 50-бабының 2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының әрбір облыстарынан, республикалық
Сайлау өткізілмеген немесе шынайы емес деп таныған жағдайда, сондай-ақ
Алайда Сенаты құруда оның кейбір ерекшеліктері бар. Сенат депутаттарының
Осының нәтижесінде Сенатқа 32 депутат сайланады, 7 депутатты тікелей
Сенат депутаттарына қарағанда Мәжіліс депутаттары жалпыға ортақ, тең және
Мәжіліс депутаттығына кандидаттарды ұсыну құқығы саяси паритяларға, сондай-ақ өзін-өзі
Партиялық тізім негізінде Мәжіліске сайлау қорытындысы бойынша депутаттық мандатты
Саяси партиялар өздерінің кандидаттарын біртекті жалпы ұлттық сайлау округі
Саяси партиялар ұсынған кандидат міндетті түрде оның мүшесі болуға
Екіден артық кандидатураны ұсынған кезде, олардың әрқайсы жеткілікті мөлшерде
Дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың ел пайыздан аса дауысын жинаған
Республика Парламенті депутаттарының мәртебесі: Кем дегенде бес жыл азаматтығы
Жоғарыда келтірілген жағдайларға қарамастан депутаттыққа кандидат белсенді сайлау құқығына
Парламент депутатының өкілеттігі оны Парламент депутаты ретінде республиканың
Парламент депутаты қандай да бір тегеуірінді мандатпен, оның ішінде
Алайда депутатқа бірқатар шектеулер қойылады. Мәселен, Парламент депутаты басқа
Депуттатықтан кетуі, депутатты қызметке жарамсыз деп тапқан, Парламентті таратқан
Парламент сессияларында қарастырылатын барлық мәселелер бойынша депутат құрамына кіретін
Парламент депутатына кең құқық берілген, олардың ішінде: Парламенттің және
Депутат Парламенттің жұмыс органдарына сайлануы мүмкін, онда ол қатысуға
Егер депутат Палата Бюросының, оның тиісті тұрақты комитеттерінің, Палата
Депутаттық сұрау салумен депутаттың ұйымдастыруға деген құқығы айырықша назар
Палаталардың пленарлық отырысында лауазымды адамдардың ауызша жауаптарын тыңдау практикасын
Парламент депутаттарының жауапкершілігі: Конституциямен жүктелген айырықша міндеттерді орындау депуттаттың
Конституцияның 52-бабының 4-тармағы, 71-бабының 5-тармағы, 79-бабының 2-тармағы,
Депутатты қылмыстық жауапкершілікке тартуға, қамауға алуға немесе сот тәртібінде
Депутатқа қатысты қылмыстық істі тек анықтау және алдын ала
Орталық сайлау комиссиясы іс бойынша шешім қабылдаған тиісті соттан
Сол сияқты депутат жауапкершіліктің өзге де түріне тартылуы мүмкін.
- еңбекақы төлеуден;
- көлікте жүру құжаттының кезектен тыс берілуінен;
- іссапарларға шығудан;
- іссапар шығындарын төлеуден;
- автомобиль көліктерін пайдаланудан;
- емдеу-сауықтыру және санаторий-курорттық қызмет көрсетуден.
Парламенттің немесе оның Палатасының пленарлық отырсында депуттатың болмаған жағдайында
Депутаттың негізсіз себептермен Парламент органдарының немесе оның Палатасының отырысында
Парламент, Палата және оның органдарының отырысында депутаттың өзінің дауысын
Парламент және оның Палаталарының регламентімен тағайындалған депутаттық этика ережесін
1) парламенттік кінәсын мойындату;
2) көпшілік алдында кешірім сұрауға көндіру;
3) Палатаның бір реттік бірлескен немесе бөлек отырысында сөз
4) Палатаның үш бірлескен немесе бөлек отырысында сөз алудан
5) Палатаның бір бірлескен немесе бөлек отырысы кезінде мәжіліс
6) Палатаның үш бірлескен немесе бөлек отырысы кезінде мәжіліс
7) бір күндік еңбекақысынан айыру.
Сондай-ақ депутат басқа өкілетті органның депутаты болуға, оқытушылық, ғылыми
Парламент Палаталарының Төрағалары өздері қол қоятын актілердің заңды болуына
Констиуцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы заңға Парламент Палатасы
Парламенттің құрылымы, жұмыс органдары: Парламенттің құзіреттілігі Сенат пен Мәжілістің
Парламент сессиясы оның Палатасының, Палата Бюросының, тұрақты комитеттер мен
Бірінші сессияны республика Президенті сайлау қорытындысын жариялаған күннен бастап
Парламент сессиясы кезекті, сол сияқты кезектен тыс болуы мүмкін.
Палаталардың кезектен тыс бірлескен отырысында оны шақыруға себеп болып
Палаталардың кезектен тыс бірлескен отырысын Республика Президенті, ал ол
Мемлекеттік органдардың және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының лауазымды адамдарының
Парламент Палатасының құзіретіне жататын мәселе бойынша Парламент Палатасының бірлескен
Палатаның ашық отырысынан басқа жабық отырыс өткізілуі мүмкін. Бұндай
Парламенттің кез келген отырысында Президенттің, Премьер-Министрдің және Үкімет мүшелерінің,
Парламент Палаталарының бірлескен құзіреттілігіне жататын сұрақтар Конституцияның 53-бабында анықталған
1. Парламент Палаталарының бірлескен отырысында Республика Президентінің ұсынысы бойынша
2. Парламенттің бірлескен отырыста республикалық бюджетті бекітеді және бюджет
Республикалық бюджеттің кіріс бөлігін қысқартуға немесе шығын бөлігін көбейтуге
Республикалық бюджеттің жобасын қабылдамған жағдайда Премьер-Министр Қазақстан Республикасының Үкіметіне
3. Парламент Республика Президентінің қарсылық білдіруін тудырған заң немесе
Егер дауыс беру нәтижесінде Парламент көрсетілген дауыс беру мөлшерін
Сол сияқты Президент заңның немесе оның баптарының жаңа редакциясын
4. Парламент Президенттің бастамасы бойынша бір жылдан аспайтын мерзімге
5. Парламент Президенттің Республика Премьер-Министрін және Ұлттық Банктің Төрағасын
Лауазымға аталған адамдарды тағайындау туралы Парламенттің оң шешімі әрбір
6. Парламенттің бірлескен отырысында Үкіметтің Бағдарламасы қарастырылады. Премьер-Министрді тағайындағаннан
Конституцияда Парламенттің Үкіметке сенімсіздік вотумын білдіруі мүмкін болатын жағдай
7. Палаталардың бірлескен отырысында Парламент республикалық референдум тағайындау туралы
Парламент Палатасының бірлескен отырысында Қазақстан Республикасы Конституциясының 53-бабында көзделген
Конституцияның 54-бабы Парламент Палатасының өз алдына дербес қарауына жатқызылған
1) Заңдарды қабылдау. Заңдарды қабылдау процедурасы Мәжіліс және Сенат
Мәжілістен келіп түскен заң жобасы Сенат Аппаратында тіркелген күннен
Басты комитет кеңейтіп қарау үшін Сенат комитеттердің ескертулер мен
Талқылау қорытындысы бойынша Сенат қаулы қабылдайды, онда төмендегілер болуы
- Мәжіліс мақұлдаған заң жобасын қабылдау;
- заң жобасына Сенатпен енгізілген өзгерістер мен толықтыруларды Мәжіліске
- Мәжіліс мақұлдаған заң жобасынан бас тартуы және оны
2) республикалық бюджетті және оның атқарылуы туралы есеп беруді,
Алдағы қаржы жылына деген республикалық бюджет туралы Сенатқа келіп
Заң жобасын талқылау баяндамаларды қамтиды: Республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуының индикативті
Жобаны талқылау қорытындысы бойынша Сенат қаулы қабылдайды, ол қаулы
Өткен қаржы жылындағы республикалық бюджеттің атқарылуы туралы Үкіметтің есебі
Талқылау қорытындысы бойынша Сенат қаулы қабылдайды, ол қаулы Мәжіліске
3) Қазақстан Республикасының әкімшілік-территориялық құрылымымен байланысты мәселені шешу ең
Әкімшілік-территориялық құрылым мәселесін шешу тәртібі Қазақстан Республикасының 1993 жылғы
4) Мемлекеттік наградаларды белгілеу, құрметті, әскери және өзге де
Парламент Мәжілісі Төрағасының, Мәжілістің тұрақты комитетінің ұсынысы бойынша Палатаның
5) Мемлекеттік қарыз беру және Республиканың экономикалық және өзгеде
Мәжіліс қарастыратын мемлекеттік қарыз беру және Республиканың экономикалық
6) Азаматтарға рақымшылдық туралы актіні шығару. Мәжіліс депутаттарының жалпы
7) Республиканың халықаралық келісімшарттарын ратификациялау және күшін жоюы.
Парламент Палатаның бөлек отырысында ең алдымен Мәжілісте, одан кейін
Қазақстан Республикасының халықаралық келісімшарттарға қосылуы туралы шешім төмендегідей жағдайда
- Қазақстан Республикасы Президенті ұсынған мемлекетаралық сипаттағы халықаралық келісімшарттарға
Палата депутаттарының кем дегенде бестен бір бөлігін құрайтын Сенат
Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес келмейді деп танылған халықаралық келісімшарттар
Қазақстан Республикасының халықаралық келісімшарттарының әрекет етуін тоқтату туралы шешімін
- ратификациялауға жататын мемлекетаралық сипаттағы халықаралық келісімшарттарға қатысты;
- «Қазақстан Республикасының халықаралық келісімшарттарын жасау, атқару және күшін
Қазақстан Республикасының Парламенті Палатаның бөлек отырысында ең алдымен Мәжілісте,
- Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуы бойынша мемлекетаралық сипаттағы
- Үкіметтің қарауына жататын Қазақстан Республикасының халықаралық келісімшарттары, сондай-ақ
Ратификациялауға немесе күшін жоюға жататын Республиканың халықаралық келісімшарттары Мәжілісте
Республиканың Конституциясына сәйкес Палатаның қарауына жататын мәселелерді олар өз
1) республикалық бюджетті атқаруға бақылау жасау бойынша Есеп комитетінің
2) Конституцияның 47-бабының 1-тармағында қарастырылған жағдайда Парламент құрайтын комиссия
3) Палатаның бірлескен комиссиясы мүшелерінің жартысын сайлайды. Бірлескен
Комиссия құрамына енетін депутаттардың саны туралы шешімді Парламент Палатасы
4) Палата депутаттарының өкілеттігін тоқтатады, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Бас
5) Өзінің құзіреттілігі мәселесі бойынша Парламенттік тыңдауды жүргізеді. Парламенттік
Бірлескен парламенттік тыңдауды дайындауға екі Палатаның депутаттары, сарапшылары, ғалымдар,
6) Палата депутаттарының жалпы санының кем дегенде үштен бірінің
Парламенттің екі Палатасы да Үкімет мүшелерінің олардың қызметіне қатысты
7) Палатаның үйлестіруші және жұмыс органдарын құрады. Әрбір Палатаның
8) Өзінің қызметінің регламентін және Палатаны ұйымдастырумен және ішкі
1. Қазақстан Республикасы Парлементінің регламенті [16];.
2. Қазақстан Республикасы Парлементі Мәжілісінің регламенті [17];.
3. Қазақстан Республикасы Парлементі Сенатының регламенті [18].
Сол сияқты Конституция Сенат пен Мәжілістің айырықша қарауына қатысты
Мәселен, Конституцияның 55-бабында Сенаттың айырықша қарауына жатқызылған мәселелер қамтылған.
1) Қазақстан Республикасы Президентінің ұсынуы бойынша Жоғарғы Сот Төрағасын,
Сенат Регламентіне сәйкес лауазымға сайлау үшін кандидатураларды және лауазымнан
Кандидатураларды қараудың қорытындысы бойынша комитет олардың әрқайсы бойынша қорытынды
Лауазымға сайлау және лауазымнан босату туралы Сенаттың шешімі егер
Сайланған жағдайда Сенат Жоғарғы Сот судьяларынан Парламент Сенатының отырысында
Республика Президенті ұсынған кандидатураны мақұлдамған жағдайда Сенаттың шешімінде мақұлдамаудың
2) Республика Президенттің Бас Прокурорды және Республиканың ұлттық қауіпсіздік
Сенат комитетінің отырысында кандидатураны алдын ала қараудан кейін Сенат
Лауазымға тағайындауға келісім беру туралы Сенаттың шешімі егер Сенат
Лауазымға тағайындауға келісім беру үшін Президент ұсынған кандидатураны мақұлдамаған
3) Бас Прокурордың, Республиканың Жоғарғы Соты Төрағасының және судьяларының
Бас Прокурорды, Жоғарғы Сот Төрағасын, алқа төрағасын және Жоғарғы
Республика Президенті Сенаттың келісімін алу үшін Палатаға жазбаша ұсыныс
Егер Сенат лауазымды адамды қол сұғылмаушылығынан айыру туралы шешім
4) Республика заңнамаларына сәйкес жергілікті өкілетті органның өкілеттігін мерзімінен
Сенаттың «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы» Заңына және
5) Екі депутатты Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сот Кеңесінің құрамына
Егер кандидаттар бірнеше адам болса, депутаттардың жалпы санынан барынша
6) Республика Президентін қызметінен босату туралы Мәжіліс қозғаған мәселені
Мәжіліс сол сияқты айырықша өзінің қарауына жататын мәселені Республика
1) Заң жобаларын қарауға қабылдау және қарастыру.
Заң шығарушылық бастамашылдығы құқығы айырықша Парламент Мәжілісінде жүзеге асырылады
1) Парламент депутаттарына, олар заң шығару актілерінің жобасын Парламент
2) Республика Үкіметіне, ол заң шығару актілерінің жобасын Парламент
Құқық субъектісінің заңнамалық бастамасымен Парламенттің қарауы міндетті болатын заң
2) Республика Парламенті қабылдаған заңға деген Қазақстан Республикасы Президентінің
Республика Парламенті қабылдаған заңдарға деген Президенттің барлық қарсы болуы
3) Республика Президентінің ұсынысы бойынша Республиканың Орталық сайлау комиссиясының
Мәжілістің Регламентіне сәйкес Республиканың Орталық сайлау комиссиясы Төрағасының
Ұсынылған кандидатуралар бойынша талқылау мен дауысқа салу әрбір кандидатура
Егер Мәжіліс депутаттарының жалпы санының жартысынан көбі дауыс берген
Жоғарыда аталған лауазымдарға деген кандидатураларға сайланбаған жағдайда Республика Президенті
4) Кезекті Президент сайлауын жариялау.
Кезекті Президент сайлауы тиісті жылдың желтоқсан айының бірінші жексенбісінде
5) Екі депутатты әділет Біліктілік алқасының құрамына өкілеттілік беру
Әділет Біліктілік алқасы депутаттарының жұмысы депутаттардың Палата комитетіндегі негізгі
Палата депутаттарының үштен бірінің ұсынысы бойынша егер оған Палата
6) Мемлекеттік сатқындық жасады деп Республика Президентіне қарасы айып
Констиуцияның 47-бабында Қазақстан Республикасы Президентін қызметінен кетіру туралы мәселені
Мемлекеттік сатқандық жасады деп Президентке айып тағу туралы шешім
Парламент Сенатының органдарын құрудың тәртібі: Парламент Палаталарына олардың Төрағалары
Сенат Төрағасы лауазымына кандидатураны Палатаның пленарлық отырысында республика Президенті
Жасырын дауыс беруді өткізу және оның нәтижесін анықтау үшін
Депутаттардың жалпы санының жасырын дауыс беруінің нәтижесінде
көпшілік дауысты алатын болса, онда кандидат Парламент Сенаты Төрағасының
Сайланғаннан кейін Сенат Төрағасы Палатаның пленарлық отырысын жүргізеді. Сенат
- Сенат отырысын шақыруға және онда төрағалық етуге;
- Сенаттың қарауына енгізілетін сұрақтарды дайындауға жалпы басшылықты жүзеге
- Палата Төрағасының орынбасары лауазымына сайлауға кандидатураны Палатада ұсынуға;
- Сенат Регламентінің сақталуын қамтамасыз етуге;
- Сенаттың үйлестіруші органының қызметіне басшылық жасауға;
- Сенат шығаратын актілерге қол қоюға;
- Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесінің екі мүшесін тағайындауға;
- Сенаттың кезекті отырысының күн тәртібінің жобасын әзірлеуге;
- Сенаттың кезектен тыс отырысын шақыруға;
- Мәжіліс мақұлдаған заң жобасын Сенат комитетінің қарауына жіберуге;
- Сенат қабылдаған заңға қол қою үшін Қазақстан Республикасы
- Қазақстан Республикасының мемлекеттік билік органдарымен, қоғамдық бірлестіктермен, сондай-ақ
- Мәжіліс Төрағасымен бірге Республика Президентіне Палатаның кезектен тыс
- жекелеген мәселе бойынша азаматтардың хатын, шағымын және басқа
- Регламентке және басқа нормативті құқықтық актілерге сәйкес Сенат
Сенат Төрағасы өзінің құзіреттілігі мәселесі бойынша өкім шығарады және
Сенат Төрағасын сайлағаннан кейін оның орынбасары сайланады. Сайлау Палата
Егер кандидат сайлану үшін талап етілетін дауыс санынын жинамаған
Егер Сенат депутаттарының жалпы санының басым көпшілігі дауыс берген
Сенат Төрағасын лауазымынан босату туралы мәселе Қазақстан Республикасы Президентінің
Палаталар Төрағасының орынбасарын лауазымынан босату туралы шешімді Палата депутаттарының
Сенат Төрағасы орынбасарының негізгі қызметі Төраға болмаған кезде немесе
Парламентте үйлестіруші орган құрылады. Палата Төрағалары жанында Сенат Бюросы
Сенаттың құзіретіне төмендегідей мәселелер кіреді:
- Сенат комитеттері мен комиссиясының жұмысын үйлестіруді жүзеге асыру;
- заң жобаларын қарастырудың кезегі бойынша Сенат үшін ұсыныстарды
- Сенат депутаттары құрамының жартысын қайта сайлау кезінде халықаралық,
- бірнеше комитеттердің құзіретіне жататын мәселелер бойынша комитеттердің бірлескен
- Сенаттың тұрақты комитеттерінің парламенттік тыңдауды өткізуі туралы шешім
- Сенат Аппаратының құрылымын және штаттық санын бекіту;
- Сенат атынан өкілдерді, мамандарды, депутаттар, Аппарат қызметкерлері қатарынан
- азаматтардың арыз-шағымдарымен жұмысты ұйымдастыру;
- Палатаның тиісті комитеттерінің ұсынысы бойынша заң жобаларын әзірлеу
- депутаттық фракция мен топтарды тіркеу және басқа мәселелер.
Сенат Бюросының отырысын қажет болуына қарай Төраға шақырады. 2004
Бюроның шешіміне шығарылған сұрақтар оның мүшелерінің жалпы санының басым
Сенат Бюросының отырысында Сенат депутаттарының (кеңес мәжіліс құру дауыс
Тұрақты комитеттер Сенаттың жұмыс органы болып табылады, олардың саны
1. Мемлекеттік құрылыс және құқықтық саясат бойынша Комитет;
2. Экономика, қаржы және бюджет бойынша Комитет;
3. Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік бойынша Комитет;
4. Аймақтық және салалық даму бойынша Комитет;
5. Әлеуметтік-мәдени даму бойынша Комитет [20].
Сенаттың тұрақты комитеттері заң жобасы жұмыстарын жүргізу, Палатаның қарамағына
Палатаның пленарлық отырысында Сенат депутаттары қатарынан депутаттардың жалпы санының
Егер бұл лауазымға екіден артық кандидатура ұсынылатын болса және
Қайталап дауыс беру өткізілген жағдайда барынша көп дауыс жинаған
Тұрақты комитет Төрағасының жалпы құзіретіне жататындар:
- тұрақты комитеттің жұмысына басшылық жасау;
- комитет жұмысының жоспарын және отырыстың күн тәртібі жобасын
- комитет жұмысымен байланысты комитет мүшелеріне тапсырма беру.
Комитет Төрағасын міндетін орындаудан босату туралы мәселені комитет мүшелерінің
Комитет Төрағасының қызметтен кетуге арыз беруіне құқығы бар, ол
Комитетте іс-қағаздарын жүргізуді ұйымдастыру және комитет отырысының хаттамаларын рәсімдеу
Хатшы лауазымына кандидатураны Палатаның тұрақты комитетінің мүшелері ұсынады, сол
Егер комитет хатшысын қызметінен босату үшін комитет мүшелерінің жалпы
Комитет өзінің қызметінің негізгі бағыттары бойынша қосымша комитет құруы
Заң жобалары жұмысын жүргізу және Палатаның қарауына жататын мәселелерді
- Мәжілістен келіп түскен заң жобаларына деген қорытындыны дайындауды
- заң жобаларын әзірлейді және алдын ала қарастырады;
- парламенттік тыңдауды өткізуді ұйымдастырады;
- Қазақстан Республикасы Конституциясының ережелерін және заңдарды іске асыруға
- өзінің қызметін және Палата қызметін ұйымдастыру мәселесін шешеді.
Заң жобалары бойынша қорытынды комитет мүшелерінің жалпы санының көпшілік
Қорытынды дайындау тапсырылған комитет Сенат Бюросында көрсетілген мерзім ішінде
Заң жобасын қарастыру кезінде комитет өзінің отырысына заң жобасының
Қазақстан Республикасы Конституциясының 54-ші және 55-баптарына сәйкес Сенаттың міндетті
- Мәжіліс құптаған заң жобасын қабылдауды Сенатқа ұсыну;
- заң жобасына тиісті өзгерістер мен толықтыруларды енгізуді Сенатқа
- дәлелді негіздермен Заң жобасын мақұлдамауды Сенатқа ұсыну.
Комитеттің қорытындысын, оны дайындауға жауапты адам Сенат Төрағасына заң
Комитеттің отырысы қажет болуына қарай өткізіледі, бірақ айына екі
Комитеттің шешімі комитет мүшелерінің жалпы санының жай ғана басым
Комитет өз құқығын Сенат Бюросында іске асыра отырып, Сенат
Комитет отырысына комитеттің құрамына енбейтін Сенат депутаттарының кеңесу дауыс
Комитет қарастырылатын сұрақтарды дайындау және парламенттік тыңдауды ұйымдастыру үшін
Комитеттерде парламенттік тыңдау жүруі мүмкін, оларды өткізуге деген шешім
2004 жылдың 3-қарашасынан 2005 жылдың 30-маусымы аралығында Сенаттың тұрақты
Комитеттер көшпелі отырыстарды жүзеге асыруы мүмкін. Мәселен, 2004 жылдың
2005 жылдың сәуір айының 10-нан 12-сі аралығында Қазақстан Республикасы
Парламент Палаталарының бірлескен қызметіне қатысты мәселелерді шешу үшін бірлескен
Сенаттың өкілеттігін іске асыру үшін арнайы уақытша комиссия құрылуы
Парламент Мәжілісінің органдарын құрудың тәртібі: Парламент Мәжілісінің Төрағасын Палатаның
Жасырын дауыс беруді өткізу және оның нәтижесін анықтау үшін
Егер Парламент Мәжілісі Төрағасының лауазымына кандидат Палата депутаттарының жартысынан
Парламент Мәжілісі Төрағасының сайланғаны туралы Палата қаулы қабылдайды, оған
Өзінің өкілеттігін жүзеге асыру кезінде Парламент Мәжілісінің Төрағасы:
- Республика Парламентінің сессиясын ашады;
- Палатаның пленарлық отырысын шақырады және оған төрағалық етеді;
- Палатаның кезекті бірлескен пленарлық отырысын шақырады, Парламент Палатасының
- Парламент отырысының күн тәртібін және жұмыс тәртібін Парламенттің
- Палатаның қарауына ұсынылатын сұрақтарды дайындауға жалпы басшылықты жүзеге
- Палата Төрағасының орынбасары лауазымына сайлауға деген кандидатураны және
- Палата қызметіндегі Регламенттің сақталуын қамтамасыз етеді;
- Палата Бюросының қызметіне басшылық етеді;
- Палата шығаратын актілерге қол қояды;
- Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің екі мүшесін тағайындайды;
- Парламент және Палата Регламентімен оған жүктелетін басқа да
Республика Парламенті Мәжілісінің Төрағасы өзінің құзіреті мәселесі бойынша өкім
Парламент Мәжілісінің Төрағасын Палата депутаттарының үштен екісінің ұсынысы бойынша
Парламент Мәжілісі Төрағасының ұсынысы бойынша Палат депутаттарының жалпы санының
Парламент Мәжілісі Төрағасының орынбасарының негізгі қызметі Палата Төрағасының тапсырмасы
Мәжіліс Бюросы Парламент Мәжілісінің үйлестіруші органы болып табылады, ол
Мәжіліс Бюросы құзіретіне жататын мәселелер:
- Парламенттің кезекті сессиясын өткізудің бағдарламасының жобасын дайындауды қамтамасыз
- заң жобасын дайындау бойынша жоспар жобасын қарастыру;
- Палата комитеттерінің және өзге де жұмыс органдары қызметін
- Палатаның тиісті комитеттерінің ұсынысы бойынша заң жобасын әзірлеу
- Палатаның пленарлық отырысын дайындауды үйлестіру;
- Палата депутаттарының жұмысын ұйымдастырушылық-техникалық қамтамасыз ету мәселесін қарастыру;
- бірнеше комитеттердің құзіретіне жататын мәселелер бойынша Палата комитеттерінің
- Палата Аппаратының құрылымын, штаттық санын анықтау және Парламент
- Палатаның тиісті комитеттерінің парламенттік тыңдауды өткізуі туралы шешімін
- депутаттар қатарынан Аппарат қызметкерлерін және мамандарды, Парламент Мәжілісінен
- азаматтардың арыз-шағымдарын қарау бойынша жұмысты ұйымдастыру;
- Парламент Мәжілісінің баспасөз қызметі туралы Ережені бекіту.
Палата Бюросының отырысы қажетіне қарай шақырылады және жалпы құрамның
Бюроның барлық шешімдері оның жалпы құрамының көпшілік дауыс беруі
2003 жылдың 2-қыркүйегінен 2004 жылдың 12-ақпаны аралығында Мәжіліске 102
Мәжілісте Палата депутаттары қатарынан тұрақты комитеттер құрылуы мүмкін, олар
Мәжілістің тұрақты комитеттерінің Төрағасын сайлау тұрақты комитеттердің тізімін және
1. Заң шығару және сот-құқықтық реформа бойынша Комитет;
2. Әлеуметтік-мәдени даму бойынша Комитет;
3. Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік бойынша Комитет;
4. Аграрлық мәселе бойынша Комитет;
5. Экология және табиғатты пайдалану мәселе бойынша Комитет;
6. Экономикалық реформа және аймақтық даму бойынша Комитет;
7. Қаржы және бюджет бойынша Комитет.
Парламент Мәжілісінің тұрақты комитетінің Төрағасы Палатаның пленарлық отырысында Мәжіліс
Тұрақты комитеттің Төрағасы егер ол үшін Палата депутаттарының жалпы
Өзінің қызметін жүзеге асыру кезінде:
- тұрақты комитеттің жұмысына басшылық етеді;
- комитеттің жұмыс жоспарын және отырыстың күн тәртібінің жобасын
- комитеттің жұмысымен байланысты комитет мүшелеріне тапсырма береді.
Комитет отырысын жүргізу, комитет төрағасы болмаған кезде оны алмастыру,
Тұрақты комитет Төрағасының ұсынысы бойынша егер ол үшін комитет
Тұрақты комитеттің отырысы оның мүшелерінің жалпы санының үштен екісі
Барлық шешім комитет мүшелерінің жалпы санының басым көпшілігінің дауыс
Тұрақты комитет құрамына Парламент Мәжілісі Төрағасы және оның орынбасарынан
Парламентті таратуға негіз. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрін тағайындауға келісім беруден
Парламент Палаталары арасындағы немесе Парламент пен биліктің басқа салалары
Сенімсіздік вотумын білдірген жағдайда Президенттің өзінің Парламентті тарату туралы
Парламенттің Премьер-Министрді тағайындауына келісім беруден екі мәрте бас тартқан
Сондықтан, егер Премьер-Министрдің кандидатаруасын Парламент бірінші рет мақұлдамайтын болса,
Егер Парламентті таратуға Парламент Палаталары арасындағы немесе Парламент пен
Парламентті таратуға деген негізді анықтай отырып, Конституцияның 63-бабы 3
1. төтенше және әскери жағдай кезінде;
2. Президент өкілеттігінің соңғы алты айы ішінде;
3. алдыңғы таратылығанан кейін бір жыл ішінде.
Төтенше немесе әскери жағдай кезінде Парламентті тарату мүмкін болмайтын
Республика Президентінің өкілеттігінің бітуіне дейін алты ай қалғанда «Президенттің
Ең соңында Парламентті жеке мүдде тұрғысынан тарату тек саяси
2 Қазақстан Республикасының Парламенті мен Үкіметінің өзара
іс-қимылының конституциялық негіздері
2.1 Заң шығару процесіндегі өзара бірлескен іс-қимыл
Қоғамдық қатынастардың сан алуандығы мен күрделілігі әрине оларды
Мемлекеттік билік өзінің табиғаты жағынан біртұтас, алайда, билікті бір
Практикалық жағынан алғанда бұл принцип мемлекеттік билік органдарының құқықтық
Аталған конституциялық ереже Қазақстан Республикасы Парламентінің мәртебесі мен қызметінде
Парламент барша халықтың еркі мен мүддесін білдіреді, яғни оның
Парламенттің құзіреттілігі бірлескен отырысты өткізу не болмаса ең алдымен
Палаталарды Мәжіліс пен Сенат депутатарының жалпы санынан көпшілік дауыс
Парламент Палатасының өкілдері:
1) Палата отырысын шақырады және онда төрағалық етеді;
2) Палатаның қарауына енгізілетін мәселелерді дайындауға жалпы басшылықты жүзеге
3) Палата қызметіндегі регламенттің сақталуын қамтамасыз етеді;
4) Палатаның үйлестіруші органдарының қызметіне басшылық етеді;
5) Палаталар шығаратын актілерге қол қояды;
6) Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесіне екі мүшеден тағайындайды;
7) Парламент регламентімен оларға жүктелетін басқа да міндеттерді орындайды.
Палаталардың Төрағалары егер тиісті Палаталарда дауыс беру кезінде депутаттардың
Мәжіліс Төрағасы мен Сенат Төрағасының Палата Төрағаларының өкілеттілігі бойынша
Парламент қызметіндегі үйлестіруші фукнция Палата төрағаларының жанынан құрылатын Мәжіліс
1) Палата комитеттері мен комиссиялардың жұмысын үйлестіруді жүзеге асырады;
2) заңдардың жобасын және Парламенттің және оның Палаталарының өзге
3) бірнеше комитеттердің құзіреттілігіне жататын мәселелер бойынша комитеттердің бірлескен
4) Парламенттің басқа органдары мен лауазымды адамдарының құзіреттілігіне жатпайтын
Бюроның отырысы Палата төрағаларымен қажет болуына қарай шақырылады және
Мәжіліс пен Сенаттың тұрақты комитеттері, сондай-ақ Палаталардың бірлескен комиссиялары
Тұрақты комитеттер заң жобалық жұмыстарды енгізу, Палата қарауына жататын
Тұрақты комитеттерді төрағалар басқарады, олардың өкілеттігі шеңберіне енетеіндер: тұрақты
Парламент депутаты тек бір ғана тұрақты комитеттің мүшесі болуы
Палаталардың тұрақты комитеті өзінің құзіреттілігін іске асыру үшін:
1) заңнамалық актілердің жобасына қорытынды береді, пленарлық отырыстың күн
2) тиісті Палатаның немесе оның Бюросының тапсырмасы бойынша бәсекелес
3) енгізілген заң жобаларын қарастыру бойынша жұмыс тобын құрады,
4) заңнамалық актілердің жобасын әзірлеу үшін жұмыс тобының құрамы
5) сол заңнамалық актілерге қатысы бар мәселелер бойынша заң
6) енгізілген заң жобасының, қаулылардың және Парламент пен оның
7) заң жобасы немесе басқа мәселе бойынша оны басты
8) лауазымға тағайындау, лауазымға сайлау және лауазымннан босату үшін
9) республикалық бюджеттің орындалуына бақылау жасау бойынша Есеп комитетінің
10) өзінің құзіреттілігі мәселесі бойынша Палата Бюросының шешімімен парламенттік
11) оның қарауында жатқан мәселе бойынша Палатаның басқа тұрақты
12) Парламент Палатасына есеп беруге тиіс лауазымды адамның Парламент
13) депутаттар енгізген сұрақтар мен ұсыныстарды қарастырады, олар бойынша
14) ішкі және сыртқы саясаттың жалпы және жекелеген мәселесі
15) шет елдік мемелекеттерге жіберілетін ресми парламенттік делегацияның құрамы
Тұрақты комитеттер қарастырылып отырылған мәселелерді дайындау үшін Палата депутаттарын,
Қарастырылып отырылған заң жобасы бойынша туындаған келіспеушіліктерді жою үшін
Парламент және оның палаталарының Конституцияның 47-бабының 1-ші және 2-тармақтарында,
Бірлескен, келісушілік және арнайы комиссиялардыңның қызметі уақытша сипатта болады,
Тұрақты комитеттер мен комисиялардың отырысы олардың мүшелерінің жалпы санының
Парламент қызметін ұйымдастырушылық, құқықтық, ақпараттық-аналитикалық және өзге де қамтамасыз
Жалпы алғанда Палата Төрағаларының, Парламенттің үйлестіруші және жұмыс органдарының
Осымен қатар заңдарды қабылдаудың өзі оларды іске асыру мен
Заңдарды орындау атқарушылық биліктің (осыдан барып оның атауы туындаған)
Үкіметтің бұндай мәртебелік жағдайы халықтың атқарушылық органдарды құруға тікелей
Үкімет шешім қабылдауда, өзінің жұмысының формасы мен әдісін таңдауда
Заңдарды орындаумен Үкіметтің әлеуметтік процестерге мемлекеттік басқару сияқты тағы
Қазақстан Республикасының өкіметі:
1) мемлекеттік әлеуметтік-экономикалық саясаттың негізгі бағыттарын, оны жүзеге асыру
2) мемлекеттік бағдарламаны әзірлейді;
3) әлеуметтік-экономикалық және ғылыми-техникалық дамудың индикативті жоспарын әзірлейді және
4) Президент белгілейтін тәртіпте республикалық бюджетті әзірлеуге және оны
5) республиканың қаржы жүйесін нығайту бойынша шараларды әзірлейді және
6) құрылымдық және инвестициялық саясатты жүзеге асырады;
7) баға белгілеудің мемлекеттік саясатын қорытып шығарады және іске
8) мемлекеттік меншікті басқаруды ұйымдастырады, оны пайдалану бойынша шараларды
9) еңбекті төлеу жүйесін және шартын, азаматтардың әлеуметтік қорғалуын,
10) мемлекеттік аймақтық саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді және іске
11) ғылым мен техника, жаңа технологияны енгізу, мәдениет, білім
12) табиғи ресурстарды және қоршаған табиғи ортаны тиімді пайдалану
13) құқықтық реформаның жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді; азаматтардың құқы
14) үкімет аралық келісімдер бойынша келіссөздер жүргізу мен оған
15) Үкімет жанындағы консультативтік-мәжіліс құрушы орнады құрады және қысқартады;
16) Үкіметке Конституциямен, Президенттің заңдары және актілерімен жүктелген өзге
Үкімет құрамына Премьер-министр, оның орынбасарлары, министрлер және өзге де
Үкіметтің жұмысы процесінде оның кез-келген мүшесі егер оған жүктелген
Үкімет құрамында болу оның мүшелерінің өкілеттілік органның депутаты болуға
Осымен қатар, Парламенттің Премьер-министрді тағайындауға келісімін білдірген кезде Үкімет
Қазақстан Республикасының Үкіметі алқалық орган ретінде министрліктердің, өзге де
1) Үкіметтің жұмысын ұйымдастырады және Үкімет мүшелері арасында тікелей
2) Президент, парламент, Конституциялық Кеңес, Жоғарғы Сот, Бас прокуратура,
3) халықаралық қатынаста Үкіметті таныстырып көрсетеді немесе Үкіметтің өкілеттігін
4) Үкімет құрылымы және құрамы туралы; министрліктерді және Үкімет
5) мемлекеттік бюджет есебінен қаржыландырылатын барлық органдардың қызметкерлеріне еңбекақы
6) Үкіметтің қызметінің негізгі бағыттары туралы Президентке баяндайды;
7) Үкімет мүшелерінің, орталық және жергілікті атқарушылық органдардың басшыларының
8) Үкіметтің қызметін ұйымдастыру және басшылық етумен байланысты басқа
Премьер-министр болмаған жағдайда оның міндетін Премьер-министр белгілеген тәртіпте оның
Үкімет құрамында министрліктерге басқарудың жекелеген салаларына, сондай-ақ заңдармен қарастырылған
Басқарушылық процесте маңызды рөл агенттіктерге – Үкімет құрамына енбейтін
Қазіргі сәтте Үкімет құрамында болатындар: Сыртқы істер министрлігі; Қорғаныс
Үкімет құрамына сол сияқты ақпараттық-аналитикалық, ұйымдастырушылық-құқықтық, құжаттамалық және Үкімет
Өзінің құзыреттілігі мәселесі бойынша айына бір реттен кем емес
Нормативтік және жекелеген қаулылар Конституция, заңдар, Президент актілері, өзге
Қарастырылып отырылған проблематиканы сараптай келе, Қазақстанның Конституциясы мен заңдарында
Заң шығару процесіндегі өзара бірлескен іс-қимыл
Парламент пен Үкіметтің заң шығару саласындағы өзара бірлескен іс-қимылы
Үкімет пен депутаттар конституциялық өкілеттілік шегінде заң шығарушылық бастамашылдыққа,
Бұндай жағдайда Парламент пен Үкімет өз алдына дербес заң
Заң шығару бастамасы кезінде депутат, депутаттық топтар немесе фракциялар
Үкіметтің бастауымен заң жобасын дайындау заң жобасы жұмысының жоспарына
Алдағы жылға деген жоспардың жобасын мемлекеттік органдардың және арнайы
Әділет министрлігіне сол сияқты алдағы болашақтағы және ағымдағы жоспарларды
Жоспарды басшылыққа ала отырып, мемлекеттік органдар – заң жобаларын
Парламенттің қаруына Үкімет ұсынатын заң жобасына ішкі бақылаудың нақты
Сараптама нәтижесі бойынша қорытындыны әзірлеушілер міндетті түрде
Заң жобасын зерттеп білу және ол бойынша Премьер-министр Кеңсесіне
Кеңседе сараптама жүргізгеннен кейін және заң жобасы бойынша қорытынды
Бұдан әрі үкіметтік заңдардың жобасы қажетті ұсыныстармен бірге тіркеу
Заң шығарушылық бастама құқын іске асырудың нұсқаларының бірі Үкімет
Депутаттар көтерген заң жобалары, оның ішінде мемлекеттік кірісті қысқартуды
Үкімет қорытындысының жобасын ведомствоаралық комиссияның ұсынысын есепке ала отырып,
Үкіметтің қорытындысының жобасы Кеңседе сараптамадан өткеннен кейін оның түпкілікті
Заң шығару процесінің орталық сатысы сөзсіз заңды қабылдау болып
Депутаттар немесе Үкімет ұсынатын заң жобасының өту кезегі бойынша
Алдан ала қорытынды жасау үшін заң жобасы Палата Бюросына
Палата Комитетінің жұмыс тобы құрамына заң жобасының бастамашыларын, мемлекеттік
Заң жобасының мазмұны мәселесі бойынша принципиалды түсінбеушіліктер пайда болған
Пленарлық отырыста қарауға дайындалған заң жобасы, оған қатысты материалдар
Дауыс беру барысында тікелей заң жобасына түрлі өзгерістер мен
Үкімет ұсынған заң жобасын Парламентте таныстыратын өкілетті адамға заң
Үкіметпен келіспеген қандай да бір түзетуді Парламент депутаттарының дауыс
Үкіметтің бастамасымен жасалған заң жобасына Парламент енгізген концептуалдық өзгерістер
Үкімет ұсынған заң жобасын Парламентте таныстырушы өкілетті адамды (заң
Парламентте Үкімет шешімін өткізуге бақылауды Парламент палаталарындағы Үкімет өкілеттігі
Соңғы жағдайда егер Үкімет ұсынған заң жобасын қабылдамаумен байланысты
Өз кезегінде Парламент қабылдаған сенімсіздік вотумы Үкіметтің қызметтен кетуі
Парламент қабылдаған заң алдын ала Парламент Палаталарының әрқайсысының Төрағалары
Қол қою арқылы бекітуге Премьер-министрге жіберілетін барлық заңдар
1) Үкіметтің бастамасымен ұсынылған заң жобасын Парламентте қарастыру кезінде
2) қабылданған заңда Қазақстан Республикасының Конституциясына, қолданылып жүрген заңнамалық
3) Премьер-министрдің қолын қоюмен заңды бекітудің мүмкіндігі туралы.
Заңды мемлекет басшысы бекіткенге дейін Президент, Палата Төрағалары, Парламент
Президент қол қойған және халыққа жария еткен заң заңның
Конституцияға сәйкес Үкімет қабылданған заңның атқарылуын ұйымдастырады, оларды министрліктердің,
Заңның күшіне енуі көпшілік жағдайда оның қолданысқа енуін және
1) қабылдануы осы заңға негізделген нормативтік құқықтық актіні әзірлеу
2) нораитивтік құқықтық актіні әзірлеудің және енгізудің екі айлық
3) қабылданған заңға сәйкес атқарушылық органдардың заңға қосымша актілерді
Қабылданған заңды іске қосудың мерзімін қысқарту тұрғысынан алғанда барынша
2.2 Бюджеттік саладағы өзара бірлескен іс-қимыл
Конституцияға сәйкес Үкіметтің құзыретіне республикалық бюджетті және оның атқарылуы
Бюджеттік кодекс оның міндеттері мен функциясын іске асыруды қаржылай
Бюджет мемлекеттің қаржы жүйесінің аса маңызды құрамдас бөлігі болып
Бюджет бір қаржы жылына жоспарланады. Бюджет жобасымен бірге бір
Республикалық бюджеттің жобасын Үкімет жоспарланушы жылдың алдындағы жылдың 1-қыркүйегінен
Парламент Палатасының тиісті комитеттері бюджеттік заң жобасын алдын ала
Палаталардың әрқайсысында жобаны талқылау Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуының орташа қарқынды
Құжатты қорытынды қарау Мәжіліс пен Сенаттың бірлескен отырысында кем
Егер Палата республикалық бюджет жобасының қандай да бір бабын
Тұтастай алғанда республикалық бюджеттің кіріс бөлігін қысқартуды немесе шығын
Қайталап талқылау кезінде тек бірлескен комиссияда қарастырылған бюджет жобасының
Бекітілген бюджетті атқару 1-қаңтардан басталып, ағымдағы қаржы жылының 31-желтоқсанында
Бюджетті атқару процесінде тікелей Үкімет пен Парламент республикалық бюджетке
Бюджеттік Кодекстің ережелеріне сәйкес республикалық бюджетті атқаруды қамтамасыз ету
Бюджетті атқарумен байланысты Үкіметке, республикалық бюджетті атқаруға бақылау жасау
Республикалық бюджеттің атқарылуы туралы жылдық есеп беруді Қаржы министрлігі
Бюджеттік процестің барлық кезеңінде қаражатты шығындаудың дұрыстығын республикалық бюджеттің
Есеп комитетінің басты өкілеттігі қатарына республикалық бюджеттік бағдарламаны атқарудың
Өзінің қызметінің нәтижесі бойынша Есеп комитеті ағымдағы жылдың 1-маусымына
Есеп комитетінен ақпаратты алған соң Парламент министрлер кабинетінің өткен
Бюджеттің атқарылуы туралы жылдық есеп беру Парламент Палаталарының бірлескен
Жылдық есеп беруді бекіту кезінде Парламенттің сол сияқты республикалық
Қазақстанда төтенше республикалық бюджет енгізілуі мүмкін. Төтенше бюджет төтенше
Төтенше бюджетті қабылдау туралы тез арада Қазақстан Республикасының Парламенті
Бюджет қызметін қарастыру шегінде Қазақстан Республикасының Ұлттық қоры туралы
Ұлттық қорды қалыптастыру мен пайдалану дүние жүзілік және ішкі
Қорға келіп түсетін негізгі бастаулар басты қызметі табиғи ресурстарды
Ұлттық қордың қаражаты оны ұстап тұруға деген шығынды жабумен
Қор қаражатын тиімді пайдалану бойынша ұсынысты қорытып шығаратын консультативтік-кеңес
2.3 Үкіметтің қызметіне деген Парламенттің бақылауы
Атқарушылық биліктің жоғарғы органының жұмысына деген Парламенттің бақылауын жүргізу
Нақты іс-қимылдың мақсаты мен мазмұнына байланысты парламенттік бақылау –
Құрылтайшылық бақылау алқалық орган ретіндегі Үкіметке есеп берумен тікелей
Премьер-министрдің кандидатурасы бойынша шешім Парламент Палаталарының бірлескен отырысында көпшілік
Егер Парламент депутаттары өздерінің дәлелді шешімдерімен Үкімет басшысын тағайындауға
Жаңадан тағайындалған кабинет басшысы бір ай ішінде Парламентке Үкімет
Үкімет Бағдарламасын қайталап қабыл алмау депутаттардың үштен екісінің білікті
Аталған іс-шара о баста Үкімет қызметінің заңдылығын, оның таңдап
Ағымдағы бақылаудың амалдары мен құралдары барынша әр алуан болады.
Атап айтқанда, өкілеттілік органның бақылаушылық құзыретін іске асырудың бағыттарының
Парламенттік тыңдау шегінде іс-шараларды дайындау Палата Бюросының шешімімен Мәжіліс
Отырыс барысында тікелей сөз реті парламенттік тыңдауды өткізіп отырған
Парламенттік тыңдау әдетте, бұқаралық ақпарат құралдары мен жұртшылық үшін
Парламенттік тыңдаудың нәтижесі бойынша оған қатысушы көпшілік депутаттармен ұсыныстар
Қажет болған жағдайда талқылау барынша кең аудиторияға – Мәжіліс
Шақырылған адамдар отырысқа келіп қатысуға және өзінің қызметіне қатысты
Бұндай кездесулер көпшілік жағдайда ақпараттық сипатта болады және қандай
Парламент Палаталарының бірлескен немесе бөлек пленарлық отырысында депутаттардың Премьер-министрге
Бұрын қарастырылған жағдайдан айырмашылығы сонда, депутаттық сұрау салу дегеніміз
Депутаттық сұрау салу жазбаша немесе ауызша формада берілуі мүмкін.
Егер де депутаттық сұрау салуға ауызша жауап берілген жағдайда,
Премьер-министр немесе Үкімет мүшесі пленарлық отырыс барысында сұрау салуға
Депутаттық сұрау салуға деген жауап және оны талқылаудың нәтижесі
Депутаттар алдында өзінің міндетін орындамаған, оларға әдейі жалған ақпарат
Үкіметің құзыретін қозғайтын Парламенттің тура немесе қосалқы бақылаушылық өкілеттігі
Парламенттік бақылаудың төтенше маңызды құралы үкіметтік шенеуніктердің есеп беруі
Лауазымды адамның есеп беруін тыңдау туралы шешім шығарған жағдайда
Палата тиісті шешім қабылдаған құжатпен атқарушы билік органының басшысы
Палатаның пленарлық отырысында Үкімет мүшесінің есеп беруін тыңдау төрағалық
Жарыссөз аяқталғаннан кейін төрағалық етуші үкіметтік шенеунікке сенім білдіру
Үкімет мүшесіне сенімсіздік туралы шешім қабылданған жағдайда Палата басшысы
Атап өтетін маңызды нәрсе, ол ағымдағы бақылау көлемінде есеп
Осымен қатар, қалыптасқан жағдайды жоғарғы өкілетті органға қатысты кемсіту
Аталған институттың ерекшеліктерінің бірі, ол – Премьер-министрдің жеке өзінің
Үкіметке деген сенімсіздік білдіру министрлер кабинетінің қызметтен кетуіне немесе
Қорытынды
Қазақстан Республикасының Парламенті мен Үкіметінің арасындағы өзара қарым-қатынастың көптеген
Қазақстан Республикасы Парламентінің роліне деген жұртшылықтың арытып келе жатқан
Осыған байланысты қоғамның әр саласында парламенттік демоктария құндылықтарын қалыптастыру,
Бұл еңбекте Республика Парламентінің конституциялық-құқықтық мәртебесі толығымен қарастырылған, бұнда
Заң шығару процесі ретіндегі Парламент қызметінің тиімділігі көпшілік жағдайда
Пайдаланылған дереккөздер тізімі
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы, Алматы, «Жеті Жарғы», 2007;
2. Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 16-желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының
3. Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 18-желтоқсандағы «Қазақстан Республикасының Үкіметі
4. Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының 1996 жылғы 8-ақпандағы Қаулысымен
5. Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің 1996 жылғы 8-ақпандағы Қаулысымен
6. Қазақстан Республикасы Парламентінің 1996 жылғы 20-мамырдағы Қаулысымен бекітілген
7. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылғы 10-желтоқсандағы Қаулысымен бекітілген
8. Зиманов С.З. Конституция и Парламент Республики Казахстан. –
9. Ким В. Годы созидания. Анализ политических и конститционно-правовых
10. Конституция Республики Казахстан: Комментарий/ Под ред. Г.Сапаргалиева.-Алматы. «Жеті
11. Парламент и законодательная власть Казахстана: Монография.- Алматы. «Жеті
12. Сапаргалиева Г. Конституционное право Республики Казахстан: Академический
13. Сафинов К.Б. Правительство Республики Казахстан: Монография/ отв. ред.