Мазмұны
Кіріспе
І Есеп беруші тұлғалардың есебін ұйымдастыру
1.1. Есеп беруші тұлғаларды талдамалық есебі
1.2. Есеп беруші тұлғалардың топтамалық есебі
ІІ Аудит есебі
2.1. Аудит бағдарламасы
2.2. Аудит жүргізу сатылары
2.3. Аудиттық қорытынды
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Қаржылық есеп беруді ұсыну пайдаланушыларды банктің қаржылық жағдайы, қызмет
Екінші деңгейлі банктер үшін жылдық қаржылық есеп берудің келесі
бухгалтерлік баланс (№1 нысанда);
табыс және шығыс туралы есеп (№2 нысанда);
ақша қозғалысы туралы есеп (№3 нысанда);
капиталдағы өзгеріс туралы есеп (№4 нысанда);
түсіндірме жазбалар.
Сонымен бірге бұлардың құрамына тоқсан сайынғы қаржылық есептің қолданыстағы
Банктер, есептеу жұмыстары Департаментіне әр күндік балансты 2 жұмыс
Қорытынды айналымдарды ескере отырып, жылдық есеп беруді ұсыну мерзімін
Екінші деңгейлі банктердің бухгалтерлік есептілігі, жылдық бухгалтерлік баланс, табыстар
Жарияланғаны жөніндегі мәліметтер банктік қадағалау Департаментіне есепті жылдан кейінгі
І Есеп беруші тұлғалардың есебін ұйымдастыру
1.1. Есеп беруші тұлғалардың талдамалық есебі
Қоғамдық құбылыстар мен процестердің өзгерісін зерттеу кезінде және олрадың
Қаржылық есепті дайындамас бұрын, банктер жылдық есеп беруді дайындау
жіктелген активтер және шартты міндеттемелер бойынша толық көлемде провизия
шетел валютасына, тазартылған қымбат металдарға және бағалы қағаздар құнына,
филиалдармен аралық корреспонденттік шоттарды, Қазақстан ішіндегі банктерде, сол сияқты
негізгі құралдарды және материалдарды түгендеу нәтижесіне сәйкес баланстық шоттар
банк ережесіне сәйкес сыйақы, демалыс еңбекақысы және т.б. жалақы
жаслаған барлық келісімшарттарға бухгалтерлік есеп принциптеріне сәйкес талдау жасау
сыйақыларды төлемеу 30 күннен асқан кезде несиелер бойынша сыйақыларды
болашақ кезең шығындары шоттарындағы есепте тұрған сомаларды және 60
болашақ кезең табыстары шоттарындағы қалдықтарға талдау жасап, бухгалтерлік есеп
жиналған барлық дербес шоттар бойынша тексеріс тізімдемелерін дайындау және
Бухгалтерлік баланс қаржылық есептің басты нысаны болып табылады: ол
Банктің жылдық бухгалтерлік балансына қойылатын талаптар Қазақстан Республикасының екінші
Баланс қорытынды айналымдарды және қаржылық есептіліктің жиынтық балансын ескере
Баланста көрсетілетін қысқа мерзімді активтерге мыналар кіреді:
жай операциялық цикл ішінде өткізуге, сатуға немесе тұтынуға ұсынылатын
тұтынуға ұсынылатын активтер;
12 ай ішінде өткізуге ұсынылатын және негізінен сатуға арналған
оларды пайдалану бойынша шектеу болмайтын ақша қаражаттары және олардың
Баланста көрсетілген қысқа мерзімді міндеттемелер құрамына кіретіндер:
қалыпты операциялық цикл ішіндегі төлеуге тиістілер;
12 ай ішінде орындалатын;
Төлемі 12 ай ішінде жүргізілетін ұзақ мерзімді пайыздық міндеттемелер,
бастапқы мерзімі 12 айдан көп;
міндеттемелерді қайта қаржыландыру емеуріндері бар;
емеуріндер шартпен бекітілген.
Таза активтердегі еншілес компаниялардың аздық үлесі жылдық бухгалтерлік
1.2. Есеп беруші тұлғалардың топтамалық есебі
№ 2 нысаны кірістер мен шығыстар жөніндегі есеп беру
Банктің табыстары мен шығыстары жөніндегі есепті ашып көрсету немесе
сыйақы түріндегі және ұқсас (аналогты) табыс;
дивидент түріндегі табыс;
сыйақы түріндегі шығыс және ұқсас (аналогты) табыс;
комиссиондық және алым түріндегі табыс;
комиссиондық және алым сомасын төлеу шығындары;
шығындарды шегергендегі бағалы қағаздарды сату нәтижесінде алынған табыс;
шығындарды шегергендегі басқа да бағалы қағаз бойынша табыс;
басқа да операциялық табыс;
қарыз алумен байланысты шығындар;
жалпы әкімшілік шығындар;
басқа да операциялық шығындар.
Банктік операцияларды жүргізу нәтижесінде банктің алатын негізгі табыстарының түрлеріне
Банктің банктік операцияларды жүргізу нәтижесінде пайда болатын шығындарының негізгі
Сыйақы түріндегі табыс мынадай жағдайларда танылады:
мәміле жасаумен байланысты банкке экономикалық табыстың түсу ықтималдығы бар
табыс сомасы жоғары деңгейлі сенімділікпен бағаланған болса;
Мәмілеге сәйкес, банктерде контаргенттің ақшасын пайдаланғаны үшін кезінде шығындар
Активтерден алынған нақты табысты есепке алатын уақыт арақатынасы негізінде
Банктің табыстары мен шығыстары Қазақстан Республикасы «Бухгалтерлік есеп және
сатып алуға арналған бағалы қағаздардың шығуы және олардың баланстық
шетел валютасымен және қымбат металдармен жүргізілетін дилингтік операциялар;
сатуға жарамды, сол сияқты және өтеуге дейін ұсталатын құнды
Қазіргі сәтте табыстардың құрамына қосылып қойылған сомаларды алу мүмкіндігіне
Банк өзінің активтеріне және баланстаны тыс міндеттемелеріне сыныптама жүргізіп,
Бұрын есептен шығарылып тасталған дебиторлық борыштар қайтарылған жағдайда, келіп
Ақша қозғалысының есебінде есептілік кезеңдегі банктің қолма-қол ақша санының
Ақша қозғалысы жөніндегі есепті дайындау кезінде пайданың көбею көздерін
№3 нысанның «Таза табыспен байланысты ақшалардың қозғалысы» қосымшасында таза
Ақша қозғалысымен байланыссыз, алынған таза табыстар мен шығыстардың көлеміне
амортизациялық аударымдар;
провизияны құруға кеткен нақты шығындар сомасы;
есептелген, бірақ алынбаған табыс сомасы және сыйақы түріндегі жұмсалмаған
сыйақы төлеумен және алумен байланысты емес, алынбаған табыс немесе
Сонымен қатар, таза табыс банктің және оның еншілес ұйымының
Операциялық қызмет нәтижесінде пайда болатын ақша ағымының көлемі, банктер
Бұл ағымдар таза табысты және шығынды анықтау кезінде есепке
банктік қызметпен байланысты ақша түсімдері және төлемдер;
лицензиясы бар банктердің ҚР заңдарымен рұқсат етілген операцияларды жүргізумен
тауар және қызметтер үшін жабдықтаушыға төлемдер;
қызметкерлерге олардың атынан төлемдер;
қаржылық немесе инвестициялық қызметпен үйлеспейтін болса.
Қарыздарды ұсыну және салымдарды тарту банктің табыс әкелетін негізгі
Операциялық қызметтен түскен ақша ағымын банк, есепті кезеңнің табыстары
есепті кезеңде болған қордағы және операциялық қалдырылған салықтар, өткізілмеген
инвестициялық немесе қаржылық ақша ағымының пайда болуына алып келетін
№ 3 нысанның 2 «Операциялық қызмет» қосымшасында несие алумен
ІІ Аудит есебі
2.1. Аудит бағдарламасы
Еліміздің экономикалық нарықтық қатынасқа көшу барысында ғылыми білім мен
Аудитор латынның «audio» деген сөзінен шыққан, яғни ол тыңдап
Орта ғасырдың соңғы жылдарына дейін барлық елде әріп танитын
Шет елдерде аудит ерте заманда дамыған. Бухгалтерлік есеп жүргізуде,
Дамыған елдерде ерте кезден бастап аудит жұмысын шаруашылық субьектілеріне
Аудит жұмысы құнды қағаз қаржысымен кәсіпкерлік қызметтің кәсіпкерлік жасайтындардың,
Аудит ерекшеліктерін іс жүзінде қолдану үшін экономикасы жоғары дамыған
Кәсіпорын шаруашылығының жеке бір бөлігін немесе түгелдей шаруашылығын қамтитын
Кәсіпорын шаруашылығына толық немесе бір бөліміне жүргізілсе де оған
Кәсіпорын шаруашылығын басқаруда ғылыми негізделген шешім болуы қажет. Ол
Шаруашылық субьектілерді басқару барысын үш этапқа бөлуге болады: экономикалық
Басқарушылықтағы шаруашылық субьектісі мен басқару жүйесінің арасын мәлімет жүйесі
Нарықты экономика жағдайында болжам, бағдарлама жасау өте қажет. Кәсіпорынның
Өндірістік кәсіпорындардың бизнес-жоспары бірнеше бөлімнен тұрады: жоспар кіріспесі, өндіріс
-өндірісті ұйымдастыру, оның әр түрлі варианттары қарастырылып, өте тиімді
-бақылау, басқарушылық шешімнің орындалуын тексеретін мәліметтер жиналады.
Қорыта келгенде кәсіпорынның шаруашылығындағы субьектілерді басқаруда аудиттің ролі өте
Кәсіпорын шаруашылығындағы аудит сыртқы және ішкі аудит болып бөлінеді.
Сыртқы аудиттің мақсаты кәсіпорындағы бухгалтерлік қаржы ақпаратын тексеріп және
Сыртқы аудиттің мақсаты-тапсырушының талабына сәйкес анықталады. Кәсіпорын басшылары өзінің
Сыртқы аудит өзінің жұмыс процесінде ішкі аудит жұмысының сомасына
Кәсіпорын шаруашылығындағы ішкі аудит бұрын қалыптасқан бақылау жұмысының жүйесіне
Ішкі аудиттің негізгі мақсаты кәсіпорынның экономикалық саясатының орындалуына бақылау
Ішкі аудит қызметі қаржы ақпаратын, информация құрылымын, бухгалтерлік есеп
Ішкі аудиттің ең негізгі мақсаты-ол кәсіпорын шаруашылығы туралы құрылған
Жалпы ішкі аудит қызметі бақылау жоспарын жасайды, оның ішінде
Кәсіпорын шаруашылығындағы ішкі аудит қызметі қазіргі кезде күннен-күнге қиындап,
Қорыта келгенде ішкі аудит кәсіпорын саласында басқарушылық жұмысын жүргізуге
2.2. Аудит жүргізу сатылары
Бухгалтерлік бақылау аудит үшін ең негізгі мәлімет көзі, екіншіден
Кәсіпорын ақпаратына экономикалық талдау жасау өте қажет. Қазақстандық стандартта
1. Ақпаратты оқу әдісі.
Бұл әдістің мақсаты қорлардың, мүліктің нақты мөлшерін анықтау, олардың
2. Шаруашылық саласындағы салыстырмалы талдау әдісі.
Шаруашылық саласындағы бірнеше кәсіпорындар ақпаратын салыстыру арқылы экономикалық талдау
Кәсіпорын шаруашылығына аудиттік бақылау аяқ астынан келеді. Аудитор бақылауды
Кәсіпорындағы ішкі аудит тобы бухгалтерлік есепті, күнделікті шаруашылық әрекеттерді,
Ішкі аудиторлық тексерудің обьектісі, қаржы ақпараты, өндіріс процесі және
Ішкі аудит жалпы бақылау жоспарын жасайды, оның ішінде шаруашылық
Аудит тобының жоспары бір жылдық көлемге жасалады, ол құжатпен
Кәсіпорын шаруашылығындағы сыртқы аудиттық бақылауды жүргізгенде негізгі мақсаты бухгалтерлік
2.3. Аудиттық қорытынды
Аудит қызметінде ерекше орын алатын стандарттың ең соңғы сатысы
Кәсіпорын шаруашылығындағы аудитор ақпараты бірнеше түрде төменде келтірілген түрде
Ақпарат стандарты мазмұны жағынан аудит қызметінің қорытындысын жасауға
Аудитордың ең негізгі мақсаты сол тексеру нәтижесін тұжырым жасау
Кәсіпорындардың жақсы жұмыс жүргізіп табысты болғанын қалайды, себебі олар
Аудит қорытындысы арқылы шаруашылық субьектілері бір қалыпты шаруашылығын жүргізуге
Аудиторлық қорытынды жасау алдындағы экономикалық талдаудың құндылығы сол, ол
Аудит фирмасы әртүрлі меншіктегі қорлар негізінде құрыла береді. оның
Бағдарламада обьектілерді аудиторлық тексеру әдістері анықталады. Ол жаппай түгелдей
Жүргізілген аудит нәтижелері бойынша аудиторлық қорытынды жасалады, ол аудиттің
Аудиторлық ұйымның аудиторлық қорытындысына атқарушы-аудитор қолқойып, оны жеке мөрімен
Қорытынды
Есепті ұтымды ұйымдастырудың негізгі алғышарты бухгалтерлік есепті, мемлекеттік басқару
Қаржы Министрлігі бухгалтерлік есепке және кәсіпорындар мен ұйымдардың есеп
Статистика және талдау жөніндегі мемлекеттік комитет министрліктер мен ведомстволарды
Салалық министрліктер мен ведомстволар кәсіпорындарындағы алғашқы есепті ұйымдастырады, олар
Әрбір кәсіпорынның халық шаруашылық жоспарын орындауына жедел басшылық жасау
Қолданылған әдебиеттер
1. Аренс, Лоббек “Аудит” - 1995г
2. Белобжецкий И. А. Бухгалтерский учет и внутренний аудит.
3. Бавдей А. Л., Белый И. Н., Дробышевский
4. Барышников Н.П. “Организация и методика проведения общего аудита”,
5. Козлова Е. П и др. Бухгалтерский учет. М.
6. Радостовец Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп Алматы, 2003
7. Баймуханова Бухгалтерлік есеп Алматы, 2003
8. Шаруашылық жұмыстарына талдау жүргізу Алматы, 1990
9. Құнтөлеуов Бухгалтерлік есеп негіздері Ақтөбе, 2002
10. Л.Попова., М.Жұматов., Омашева Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп
11. Новиченко П. П. Бухгалтерский учет. М.: Финансы и
2
Басқару жүйесі
Шаруашылық субьектісі
Мәлімет жүйесі