ЖОСПАР
Кіріспе 2
Табиғат ресурстары және оларды тиімді пайдалану
1. Табиғат ресурстары және олардың жіктелуі
2. Ресурстарды пайдалану және табиғи ортаның
3. Табиғи орта ластануының адам денсаулығына
4. Қазақстанның қазба байлықтары 12
Оңтүстік Қазақстан облысының табиғат ресурстары 14
Қолданылған әдебиеттер тізімі 18
Кіріспе
Табиғи ортаны қорғау, табиғат байлықтарын тиімді
Осы заңдылықтар бойынша табиғат пайдалану мына
1. Басымдылық принципі. Табиғат заңдылығының қоғам
Табиғат ресурстары және оларды тиімді пайдалану
1. Табиғат ресурстары және олардың жіктелуі
Табиғат ресурстарына адам пайдаланатын және материалдық
Ресурстардың жіктелуі.
Сарқылатын ресурстарға жақын кезеңде немесе болашақта
Сарқылмайтын ресурстарға шексіз ұзақ уақыт пайдалануға
Ресурстардың ішінен судың орны ерекше. Көміртегінің
Алюминийді қорыту өндірістің энергия сыйымдылығының жоғары
Табиғи ортаны қорғау, табиғат байлықтарын тиімді
Табиғи ортаны қорғау, табиғат байлықтарын тиімді
Осы заңдылықтар бойынша табиғат пайдалану мына
1. Басымдылық принципі. Табиғат заңдылығының қоғам
2. Табиғат пайдалануды әлеуметтік қажетке бағыттау
3. Өндірісті экологиязациялау принципті. Өндірісті экологиязациялау
4. Табиғат байлықтарының қоғамдық пайдалылығын арттыру
шикізат өндіру қарқыны материалдық өндіріс қарқынынан
шикізатты тиімді (өнімді) пайдалану арқасында өңдеуші
қалдықсыз, аз қалдықты технология және табиғатты
табиғат байлығын қалпына келтіру шараларының дамуы
табиғатты қорғауға жұмсалатын қаржының өсу қарқыны
5. Табиғат байлығын пайдалануды ғылыми негізінде
6. Оптималдық принцип. Табиғат байлығын пайдалану
7. Аймақтық принцип. Табиғат байлығының аймақтық
8. Кешенділік. Табиғат байлықтары адамзаттың сан
9. Нарықтың заңдарына сәйкес барлық табиғат
Сонымен, табиғат қорғау және оның байлықтарын
Табиғат пайдалануда жіберілген кемшіліктердің бірі –
Табиғат қорғау және пайдалану мәселелері табиғи
Табиғат пайдалану мәселелерін зерттеудің біртұтастығына жету
Табиғат пайдалану халықаралық мемлекеттік және аймақтық
2. Ресурстарды пайдалану және табиғи ортаның
Табиғи ортаның ластануы дегенде біз оған
Ластанудың жүйенің тепе-теңдігін бұзатын кез келген
Ластану әр түрлі белгілері бойынша жіктеледі:
• шығу тегі бойынша: табиғи және
• пайда болу көзіне байланысты:
а) өндірісті, ауыл шаруашылық, транспорттық және
ә) нүктелік (өнеркәсіп орнының құбыры), объектілі
• әсер ететін ауқымына байланысты: ғаламдық,
• қоршаған ортаның элементтері бойынша: атмосфера,
• әсер ететін жеріне байланысты: қала
• әсер ету сипатына байланысты: химиялық
•әсер етудің периодтылығына байланысты: бірінші ретті
• тұрақтылық дәрежесі бойынша: өте тұрақты
3. Табиғи орта ластануының адам денсаулығына
Табиғи орта ластануының адам денсаулығына теріс
Неғұрлым ғылым ағзаны тереңірек танылған сайын
Денсаулық анықталмасы өте көп бірақ олардың
Сондықтан, денсаулыққа сыртқы орта факторларының әсерін
Қазіргі кезде көптеген зерттеушілер осы мақсатқа
нәрестелік, бабалық және жалпы өлім саны
физикалық даму, аурушаңдық
мүшелер мен жүйелердің функционалды жағдайы т.б.
Тек барлық көрсеткіштерді есепке алғанда ғана
4. Қазақстанның қазба байлықтары
Қазақстанда барланған тас көмір және қоңыр
Қазақстанның жер қыртысы мұнай мен табиғи
Темір кендерінің қоры 8 млрд. тоннадан
Марганец кендері Атасу темірмарганец бассейнінен басқа
Хромит кендері негізінен Ақтөбеде табылған. Кемпірсай
Ванадий кендері Қаратау мен Жабағылтауда табылған.
Титан кендері Қостанайда, Көкшетауда, Ақмола мен
Алюминий кендерінің ішінде бокситтер ерекше орын
Алюминий шикізатының бокситтен басқа түрлеріде барланған.
Никель және кобальт кендері Ақтөбе, Қостанай,
Мыс кендері Қазақстанның көптеген территорияларында тарлаған.
Қорғасын-мырыш (полиметалл) кендері Кенді Алтайда, Сарыарқада,
Сирек металлдар Қазақстан жерінде кеңінен таралған.
Оңтүстік Қазақстан облысының табиғат ресурстары
Пайдалы қазбалар. Оңтүстік Қазақстан облысы полиметалдық
Су ресурстары. Оңтүстік Қазақстан облысында жер
өзен аңғарларындағы жер асты сулары –
артезиан бассейнінің жер асты сулары –
Тау алдындағы шлейфтердің тауаралық ойпандарға шығу
Тектоникалық бұзылуларымен жарылған карстылы жыныстар белдеуіндегі
Топырақ ресурстары. Агроклиматтық жағынан алғанда облыс
Құрғақ ыстық шөл белдеуі. Облыс территориясының
2. Өте қуаң ыстық тау етегіндегі
3. Таулы белдеу. Қаратау тау жотасы
Жануарлар дүниесі. Құстар. Облыс территориясында жыл
Қызыл кітапқа енгізілген құстардан дуадақты атауға
Сүтқоректілер. Ең көп тарағаны және көптүрлілігімен
Қорытынды
Біз әрқайсымыз табиғаттың ғажап сұлулығына, оның
Біз табиғат аясына жасаған кез-келген серуенімізден
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Ақбасова А.Ж. Саинова Г.Ә. «Экология», Алматы,
Ж.Жатқанбаев. Экология негіздері. Оқулық – Алматы:
А.Көшербаев.Тау–кен және байыту өндіріс экологиясы. әдістемелік
Е.Шілдебаев. Қызық экология. Әдебиет
Қалыбеков Т. Экология және ашық кен.
Қаженбаев С., Махмудов С. Табиғат қорғау.
Мазур И.И. Курс инжерной экологий. Москва,
З.М.Молдахметов,А.М.Ғазалиев,С.Д.Фазылов - Экология негіздері, Қарағанды 2002ж
1