МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 4
1 МАРКЕТИНГ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ БАҒА ЖӘНЕ БАҒА САЯСАТЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ
1.1Кәсіпорынның маркетингтік қызметінің негізгі көрсеткіштері 6
1,2 Кәсіпорынның баға және баға саясатын құруды басқарудың әдістемелік
1.3 Маркетинг қызметіндегі баға және баға саясатына әсер ететін
2 «МАВИД» ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ШЕКТЕУЛІ СЕРІКТЕСТІГІНДЕГІ МАРКЕТИНГТІК БАҒА ЖӘНЕ БАҒА
2.1 «Мавид» ЖШС-нің сипаттамасы және маркетингтік қызметіне талдау 27
2.2 Кәсіпорын қызметіндегі өнім ассортиментін және өндіріс ырғақтылығын басқаруды
2.3 Кәсіпорынның баға және баға саясатын құруға әсер етуші
2.4 «Мавид» ЖШС-нің маркетингтік қызметіндегі бәсекелестік ұстанымын басқаруды бағалау
3 НАРЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙДАҒЫ МАРКЕТИНГТЕГІ БАҒА ЖӘНЕ БАҒА САЯСАТЫН ҚҰРЫДЫ
3,1 Баға және баға саясатын құруды басқарудың экономикалық параметрлерін
3.2 «Мавид» ЖШС-де баға белгілеу және баға саясатын басқаруды
ҚОРЫТЫНДЫ 61
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 63
КІРІСПЕ
Дипломдық жұмыстың тақырыбының өзектілігі. Ғаламдану жағдайында барлық елдердің негізгі
Мемлекеттің экономикалық тұрақтылығын қалыптастырудың негізгі бағыты ішкі өндірісті өркендету
Дипломдық жұмыстың мақсаты маркетинг қызметіндегі баға және баға саясатын
маркетинг қызметіндегі баға және баға саясатының экономикалық және әлеуметтік
«Мавид» жауапкершілігі шектеулі серіктестігіндегі маркетингтік баға және баға саясатын
нарықтық жағдайдағы маркетингтегі баға және баға саясатын құрыды басқаруды
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі – кәсіпорынның баға және баға
Дипломдық жұмыстың зерттеудің пәні - «Мавид» ЖШС−ң маркетинг қызметіндегі
Дипломдық жұмыстың жаңашылдығы. Қазіргі заманғы кәсіпорындар өздерінің бәсеке бағытын
Дипломдық жұмысты зерттеудің әдістемелік және теориялық негізін кәсіпорынның бәсекеге
Тақырыптың зерттелу дәрежесі. Экономикалық оқулықтарда маркетинг қызметі мен баға
Зерттеу әдістері. Жұмыстың тақырыбын зерттеуде жалпы диалектикалық, салыстырмалық, аналитикалық,
Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, үш бөлімен, қорытынды мен пайдалынылған
Диплом жұмысының кіріспесінде тақырыптың өзектілігі, мақсаты, зерттеу объектісі, теориялык
Бірінші бөлімінде кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінін теориялык жақтары, қазіргі нарыктық
Ал, екінші бөлімінде «Мавид» ЖШС-нің қызметіне өндірістік-шаруашылық және сол
Үшінші бөлімінде нарықтық жағдайындағы өнімнің бәсекеге қабілеттілігіне қол жеткізу
Дипломдық жұмыстағы зерттеудін нәтижелері қорытындыда жинақталған.
1 МАРКЕТИНГ ҚЫЗМЕТІНДЕГІ БАҒА ЖӘНЕ БАҒА САЯСАТЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ
1.1Кәсіпорынның маркетингтік қызметінің негізгі көрсеткіштері
Ұлттық экономикадағы нақты саланың дамуын қамтамасыз етуде, отандық өндірушілердің
Еліміздің табиғи, экономикалық, ұлттық ерекшеліктеріне сай иелігіміздегі құндылықтарды барынша
Сонымен қатар, тұтыну нарығындағы өскелең талаптар да отандық тауар
Бәсекеге қабілеттілік дегеніміз — кез-келген экономикалык объектілерге тән қасиет.
М. Эрлих жэне Дж. Хайн пікірлері бойынша бәсеке қабілеті
«Бәсеке қабілеттілік» түсінігі XX ғасырдың 70 жылдарында Батыста пайда
Бәсекеге қабілеттілік — өнеркәсіптік өнімнің құндық және сапалық параметрлерін
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігі — тауарлардың тұтынушы қажеттілігін жоғары деңгейде
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің сипаттамалары. Оның негізгі кұрауыштарын атап өтейік:
А. Негізгі құрауышы өнімнің өзімен тікелей байланысты және оның
В. Екінші құрауышы өнімді сату мен сервисімен байланысты. Тұтынушы
С. Үшінші құрауыш бұл тұтынушыга, субъективті фактор ретінде жағымды
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Сурет 1. - Өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің қалыптасуының механизмі
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігі белгілі бір фактордардың ықпалымен калыптасады. Олардың
Баға;
Сапалық;
Жаңалық;
Жарнама;
Пайдалану сенімділігі;
Көркемдеу, мэнерлеу;
Буып-түю, т.б.
Кең мағынады бәсекеге қабілеттілік бұл - күрделі нарықты жағдайдағы
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігін оны басқа кәсіпорынмен салыстырғанда ғана аныкталады,
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілік мәселесі қазіргі жағдайдағы әлемде әмбебаб сипатқа
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінің зерттелуі оның өмірлік циклының фазаларына тығыз
Тауар өндіруші өзінің нақты бәсекелестерін, олардың мүмкіндіктерін, артықшылықтары мен
Бәсекелестіктің салалық деңгейдегі қозғаушы күштерін зерттеу нарықтық экономика жағдайында
Нарыққа жаңа бәсекелестердің енуі барысында белгілі бір тосқауылдар болуы
өндіріс қажеттіліктерінің үнемделуі;
өнімнің жіктелуі мен сатып алушылардың да сол кезеңдегі шығындары;
тарату каналдарының салыстырмалы жетіспеушігі;
саладағы артықшылықтардың болуымен белгіленетін тосқауылдар.
Нарықта әрекет етуші компаниялар арасында бәсекелестіктің қарқандылығы мынандай факторлармен
бәсекелестердің сан жағынан көп болуы және олардың күштерінің теңдігі;
саланың салыстырмалы баяу өсуі;
үстеме шығындар немесе тауарлы-материалдык корлар құны түріндегі тұрақты шығындардың
дифференциацияның жоқтығы (және тиісінше - конверсия шығындары);
қуаттардың секірмелі өсімі;
жоғары деңгейге шығу тосқауылдары.
Бәсеке сипаттамалары және оларды анықтайтын факторларды шартты түрде микродеңгейлі
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Сурет 2. - Нарықтағы бәсекелестер іс-әрекетінің күрылымдық талдауы
Келтірілген бәсеке сайыстың және бәсекелесу қабілетінің факторлары мен сипаттамаларының
Экономикалық әдебиетте бәсекені оның әдістері бойынша бағалық (баға негізіндегі
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінің жоғарылауы, оның жақсаруы көбінде іске асырылатын
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалаудың бірнеше әдістері бар. Бірақ барлығының
жаңа өнімге талаптарды дайындау;
сапалы шикізат жабдыктаушылады таңдау және күшейтілген бақылау;
өндірістің барлық кезеңдері мен аралық бақылауды регламенттеу. Ақырғы өнімнің
Өнімді нарыққа шығару — өте жауапты кезең. Жаңа өнім
Тауардың өмірлік циклының өсу этапында ғана өндіріс, маркетинг шығындары
Бөлімді аяқтай отырып, айта кететін жайт, бәсекелік күресте нарықты
1,2 Кәсіпорынның баға және баға саясатын құруды басқарудың әдістемелік
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігі өнімнің бәсеке қабілеттілігімен тікелей байланысты. Өнімнің
нарықты талдау — потенциалды сатып алушылар мен бәсекелестердің қажеттіліктерін
тауарға нарыктық талаптарды қалыптастыру және оны бағалық көрсеткіштер құрылымында
салыстыру көрсеткіштер базасын таңдау;
бағалық класс моделінің түрін таңдау;
тауарды бәсеке қабілеттіліктің жеке және интегралды көрсеткіштер бойынша бағалау;
бәсеке қабілеттілік туралы қорытынды жасау және оның өндіріс пен
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалау тұрғысынан нарықты зерттеудің нәтижесі тауардағы
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату жолдарын жобалау оның нақты және
Бәсекеге кабілеттілікті бағалаудың негізгі критерийлері:
өнімнің жаңалық дәрежесі;
өндірілу сапасы;
өнім туралы ақпаратты тарату үшін материалдық базасының болуы;
өткізуді ынталандыру бойынша шаралар; өткізу динамикасы;
өнімнің нарықтық талаптарына ыңғайлану мүмкіндігі;
қаржылық жағдайы.
Сонымен бірге, бәсекеге қабілеттілікті салыстырмалы құн мен салыстырмалы пайда
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалау әдістері келесідей:
Біз бәсекеге қабілеттілікті талданатын өнім мен салыстыру базасының техникалық,
Бағалау екі әдіспен жүргізіледі:
- дифференциалданған;
- комплексті.
Бәсекеге қабілеттілікті бағалаудың дифференциалданған әдісі талданатын өнім мен салыстыру
а) Егер бағалау базасы ретінде қажеттілік алынатын болса,
Q1 = Рi/Ріо* 100% (і= 1,2,3. ..,n)
Мұндағы, Qі - і-параметрі бойынша бәсекеге қабілеттіліктің жеке параметрлік
Рі - талданатын өнім үшін і-параметрдің мөлшері;
Ріо - қажеттілік толығымен қанағаттандырылғандағы і-параметрдің мөлшері;
n - бағалау параметрлерінің саны,
Нормативті параметрлер бойынша бағалау кезінде жеке көрсеткіш 1 немесе
Техникалық және экономикалық параметрлер бойынша бағалау кезінде жеке көрсеткіш
б) Егер бағалау базасы ретінде үлгі алынатын
QІ = РІ/Ріо* 100% (і= 1,2,3,...,n)
QІ = Ріо/Ро* 100%
Мүндағы, Qі - і-нші техникалық параметр бойынша бәсекеге
Рі - талданатын өнім үшін і-параметрдің мөлшері;
Ріо - үлгі ретінде алынған өнім үшін і-параметрдің мөлшері;
n - бағалау параметрлердің саны.
Бағалау нәтижелерін талдау:
Бұл 2 формуладан жеке көрсеткіштің өсіміне бәсекеге қабілеттіліктің жоғарылауы
Егер өнімнің техникалық параметрлерінің физикалық өлшемі болмаса (мысалы, ыңғайлылық,
Дифференциалдық әдіс талданатын өнімнің бәсекеге қабілеттілігін немесе ұқсас өніммен
Бәсекеге қабілеттілікті бағалаудың комплексті әдісі. Бұл әдіс комплексті (топтық,
Нормативті параметрлер бойынша топтық көрсеткіш келесі формула арқылы есептелінеді:
Інп = Qһіn i=1
Мұндағы, Інп - нормативтік параметр бойынша бәсекеге қабілеттіліктің топтық
Qһі - і-нші нормативтік параметр бойынша бәсекеге қабілеттіліктің жеке
n - бағалауға қатысатын нормативті параметрлердің саны.
Нәтижелерді талдау:
Егер де жеке көрсеткіштердің бірі 0-ге тең болса (яғни,
Техникалық параметрлер бойынша топтық көрсеткіш мына формула арқылы есептелінеді:
Ітп = Qi* Аіn і=1,
Мұндағы, Ітп - техникалық параметр бойынша бәсекеге қабілеттіліктің топтық
Аі - қажеттілікті сипаттайтын n техникалық параметрлер ішінен і-нші
n - бағалауға қатысатын нормативті параметрлердің саны.
Нәтижелерді талдау:
а) Ітп топтық көрсеткіші берілген өнімнің техникалық параметрлер бойынша
б) Әрбір техникалык параметрдің салмақтығын анықтау үшін үлгі, семинар,
в) Нарықтық зерттеулер өткізген кезде пайда болатын қиындық жағдайда,
Экономикалық параметрлер бойынша топтық көрсеткіш өнімді сатып алуға және
3 = Зс + Сі т і=і
Мұндағы, 3 - өнім сатып алуға және тұтынуға (эксплуатация)
Зс - өнімді сатып алуға кеткен бір жолғы шығындар;
Сі - і-нші жүмыс істеген жылына қатысты өнімнің эксплуатациясына
Т - жүмыс уақыты;
і - рет бойынша жыл.
Мұнда,
Сі = Scj n j=1
Сj – j -нші бап бойынша эксплуатациялық шығын;
n - эксплуатациялық шығындардың баптардың саны.
Егер өнім эксплуатациядан кейін сатылатын болса, онда толық шығындар
Экономикалық параметрлер бойынша топтық көрсеткіш мына формула арқылы есептеледі:
Іип = 3/Зо
Іип - экономикалық параметр бойынша топтық көрсеткіш; 3, Зо
Бәсекеге қабілеттіліктің интегралды көрсеткішінің формуласы:
К = Інп * Ітп / Іэп
К - үлгі өнімге қатысты талданатын өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің
Нәтижелерді талдау:
К - өнімді сатып алу мен тұтынуға кеткен тұтынушының
Егер талдау бірнеше үлгі бойынша жүргізілсе, онда таңдалған аналогтар
Кср = Зкі * Rі n i=1
Мұндағы, Кср - үлгі топтарға қатысты бәсекеге қабілеттілік көрсеткіші;
Кі - і-нші үлгіге қатысты бәсекеге қабілеттілік көрсеткіші;
Rі - аналогтар тобындағы і-нші үлгінің салмақтығы;
n - аналогтар саны.
Бағалаудың аралас әдісі дифференциалдық әдіс пен комплексті әдістің қосындысы
Кәсіпорынның бәсекеге қабілеттілігінің бағалануын көрсеткіштердің келесі топтарының негізінде іске
Олар жекелік көрсеткіштердің функциясы ретінде анықталады
(xi ..., xn
Кұд,Ктд = f1(хi ...,хn),
Әр фактор (меншікті көрсеткіш) былай табылады:
Хі = Пфі/Пні
Мұндағы Пфі - і-нші факторының деректік мәні, өндірістің ұйымдастырушылық-техникалық
Пні - қағидалық немесе жоспарлықта дәл солай.
Жалпыландыру көрсеткішін келесі формулалар бойынша табамыз:
Кұд, Ктд = аі * хi + ... +
Мұндағы Атд жэне Аұд - өндірістің техникалық деңгейінің көрсеткіші
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің бағалауының бірнеше әдістемесін жиі қолданылады. Оларға
Матрицалық әдіс негізінде координаттар жүйесінің қағидасы бойынша жасалынған матрица
Екінші әдіс тауардың бәсекеге қабілеттілігінің параметрлерінің анықтамасы (бағалық және
Тиімді бәсеке теориясы өндірістің ұйымдастырушылық-техникалық деңгей көрсеткіштерінде көрсетілген өнеркәсіптік
Тауар сапасының теориялық мәні — тұтынушылардың тауарға деген сұранысын
Әлуетті сатып алушылардың қажеттілігін білу негізінде параметрлердің номенклатурасы анықталады,
Егер салыстыру үшін базаны анықтау мүмкін болмаса үлгі арқылы
Сонымен бірге, бәсекеге қабілеттілігі талданатын өнімнің тұтынушыға қажетті параметрлермен
1.3 Маркетинг қызметіндегі баға және баға саясатына әсер ететін
Бәсекеге қабілеттілікті анықтайтын барлық факторларды мына топтарға бөліп көрсетуге
өнім және қызмет сапасы;
өнім және қызмет бағасы;
персоналдың квалификациялық деңгейі;
өндірістің технологиялық деңгейі;
қаржыландыру көздерінің қол жетерлігі;
нарықтың қаныққандығы, сұраныс және ұсыныс.
Енді бұл факторларды ашып талдайық. Өнім сапасы. Сапа -
физикалық;
техникалық;
сенімділік;
эксплуатациялық;
эстетикалық;
қауіпсіздік;
экологиялык;
шығынды (эксплуатациямен байланысты шығындар), т.б.
Өнімнің бөсекеге қабілеттіліктің бұл факторлардың маңыздылығын түсініп, біз оны
Өнімнің бағасы. Баға — өнімнің құндық ақшалай сипаттамасы болып
өндіріс жалпы шығыны;
қоғамдық еңбек шығыны;
өнім саны;
өнім қызметі мен қасиеті;
персоналдың квалификациясы;
өндірістің технологиялық деңгейі;
мемлекеттің салық туралы заңы;
өнімді тасымалдау және сақтаумен байланысты шығындар;
өнімді өткізу үшін ғимараттар арендасымен байланысты шығындар;
өнімнің орамы;
фирманың танымалдылығы;
сервистік және кепілдік қызмет көрсетуінің деңгейі;
фирманың маркетингтік қызметі;
өнімге сұраныс пен ұсыныс;
фирманың Феникс нанық баға стратегиясы.
Кәсіпорынның баға саясатын жетілдіру бағыты нақты өндіріс орындарының тиімділігі
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Сурет 3. - Кәсіпорынның баға саясатын қалыптастыру
Баға қалыптасу стратегиясын таңдағанда белгілі бір өнім үшін қандай
Фирманың өміршеңдігін қамтамасыз ету, мысалы, қатал бәсекелестік кезінде;
Ағымдағы пайданы максимилизациялау;
Көрсеткіштік үлесі бойынша нарықты жаулап алу;
Өнім сапасының көрсеткіштері бойынша жаулап алу, яғни белгілі бір
Бағаның өзгеруі факторлар эсер ететін уақыттың ұзақтығына қарай үш
Баға қозғалысының ұзак мерзімдік тенденциясы ғылыми-техникалық жетістіктердің, мемлекеттік және
Орта мерзімдік циклдік бағаның ауытқуы сұраныс пен ұсыныстың салыстырмалы
Қыска мерзімдік бағаның өзгеруі әр түрлі маусымдық және кездейсоқ
Ішкі нарықтағы бағаларға ақшаның сатып алу қабілетінің өзгеруі, ал
Бағаның түрлері:
1.Көтерме баға – кәсіпорын үлкен мөлшерде басқа кәсіпорындарға, сауда
2. Контракты баға сатушылар мен сатып алушылар арасында келіссөздер
3. Дайындау бағасы - ауылшаруашылық өнімдерін сатып алу;
4. Бөлшек сауда бағасы - тұрғындарға сату бағасы;
5.Өзгермелі баға дайындалатын бұымдарға сауда мәмілесінде ұзақ уақыт белгіленетін
Практикада қолданылатын баға стратегиялары:
1.Жоғары баға стратегиясы. Алғашқы өндіріс шығындары жоғары болады, одан
2.Төменгі баға стратегиясы немесе нарыққа өту стратегиясы. Бұл сұранысты
3.Сараланған баға стратегиясы сатып алушылармен жұмыс істеу, яғни кәсіпорынға
4. Икемді баға стратегиясы. Бағалар сатып алушылардың мүмкіндіктеріне қарай
5. Тұрақты, стандартты, өзгермейтін баға стратегиясы.
6. Дөңгелексіз баға стратегиясы, яғни сатып алушы 100 теңгенің
7. Жаппай көтере сатып алу стратегиясы, яғни көтерме баға.
Баға бәсекесінің пайда болуы және оның әрекет етуі мынадан
1.Бір түрлі немесе ұқсас тауарды ең төменгі бағада сату
2.Тауар алушының ұсынылған тауарға деген қажеті қанағаттандырмау салдарынан тартатын
3.Тауар алушы мен сатушының, бірінің арзан алуға, екіншісінің қымбат
4.Тауар алушылардың бірыңғай қажеттерін қанағаттандыратын субститут - тауар өндіретін
Персоналдың квалификациялық деңгейі. Квалификациялык жұмысшылардың бар болуы минималды шығындармен
Өндірістің технологиялық деңгейі. Квалификациялық персоналдың деңгейімен бірге өндірістің технологиялық
Қаржыландыру көздерінің қол жетерлігі. Негізінде қаржыландырудың 2 түрі бар:
Несиелік.
Құнды қағаздарды орналастыру (биржада акцияларды шығару және котировкалау).
Кәсіпорынның акционерлік капиталы арқылы қаржыландыруды қамтамасыз ету ең дұрысы
Акцияларды орналастыру жолымен капиталды тарту талай жігер, уакыт пен
Нарықтың қаныққындығы, сұраныс пен ұсыныс. Нарықтағы өнімнің бәсекеге қабілеттілігі
Тұтынушының қажеттілігі көптеген факторларға тәуелді. Тұтынушының қажеттілігін біліп тану
«Бәсекеге қабілеттілік - Қазақстанның әлемдік экономика мен қоғамдастыққа табысты
Нарықтық жағдайда егер кәсіпорын өз өнімнің немесе қызметтің бәсеке
Бәсекеге қабілетті өнім кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігін қамтамасыз етеді, ал
Өнімнің сапасы — бұл белгілі мұқтаждықты қанағаттандыруға үлкен себепші
Өнімнің сапасы — өндіріс тиімділігінің жогарлауының, кәсіпорынның бәсеке қабілетінің,
Сапа қасиеттерінің бірнеше көрсеткіштері бар:
Сапа көрсеткіштерінің номенклатурасының талғамы мыналар есебімен негізделеді:
өнімнің тағайындауы және қолдану шарттары;
тұтынушылардың талаптарын талдау;
сапа көрсеткіштерінің негізгі талаптары;
сипатталатын қасиеттердің құрамы мен кұрылымы;
өнім сапасын басқару мәселелері.
Сипатталатын қасиеттердің құрылымы мен құрамын анықтаудың негізгі бағыттары өнімнің
жеке ;
комплексті (топтық, жалпы, интегралды).
Өлшем бірліктері:
натуралды (килограмм, метр, литр)
құндық бірлікте.
Сапа деңгейін бағалау бойынша:
базалық;
қатысты көрсеткіштер.
Анықтау сатысы бойынша:
болжанатын;
жобаланатын
өндірістік;
эксплуатациялық көрсеткіштер.
Сипатталатын қасиеттер бойынша келесі көрсеткіштер топтары қолданылады:
тағайындау;
сенімділік;
технологиялық;
стандарттау және сәйкестендіру;
экономикалық
эргономикалық;
эстетикалық;
тасымалдау;
патенттік-құқықтық;
экологиялық; қауіпсіздік.
Тағайындау көрсеткіштері өнімді белгілі бір бағыт бойынша қолданудан алынған
Сенімділік көрсеткіштері өнімдердің төзімділігін, ұзақ уақыт сақталуын, жөндеуге жарамдылығын
Технологиялық көрсеткіштер өнімдерді шығарудағы және жөндеудегі еңбек өнімділігін арттырудың
өнім дайындаудың салыстырмалы еңбек сыйымдылығы;
өнім дайындаудың салыстырмалы материал сыйымдылығы;
материалды қолданудың коэффициенті;
өнім дайындаудың салыстырмалы энергия сыйымдылығы, т.б. Стандарттау және сәйкестендіру
Экономикалық көрсеткіштер сатып алушының сатып алуға немесе эксплуатацияға кеткен
тауар бағасы;
қолдану орнына дейін тауардың транспорттауына кеткен шығын;
орнату, монтаждау құны;
қызмет көрсетуші персалды оқытып үйрету;
электроэнергия, отын шығындары;
қызмет көрсетуші персоналдың еңбекақысы;
салықтар;
алдын-ала көзделмеген шығындар.
Эргономикалық көрсеткіштер адамдар мен заттардың арасындағы арақатынастар, адамдардың заттарды
Эстетикалық көрсеткіштер өнімнің сыртқы орындалуын, формасын, тауарлық түрін қамтамасыз
Тасымалдауға шыдамдылық көрсеткіштері өнімнің тасымалдауға бейімділігін, шыдамдылығын көрсетеді. Тасымалдау
тасымалдауға өнімді дайындаудың орташа ұзақтығы;
тасымалдауға өнімді дайындаудың орташа еңбек сыйымдылыгы;
тасымалдау құралының көлемін қолданудың коэффициенті;
тасымалдау құралынан өнім партиясын түсіруінің орташа ұзақтығы. Патенттік-құқықтық көрсеткіштер
Экологиялық көрсеткіштер — өнімдерді іске косқанда және қолданғанда қоршаған
табиғатқа, қоршаған ортаға өнеркәсіптік, тасымалдау заттардың, ағын сулардың шектеулі
биологиялық ресурстардың рационалды қолданылуы және оларды сақтау;
өсімдік пен жануар әлемінің геоқорын сақтау.
Қауіпсіздік көрсеткіштер (өнімді жөндеу, сақтау,тасымалдау, шығару, қолдану кезіндегі қауіпсіздікті
Осы көрсеткіштердің жиынтығы өнімнің сапасын құрайды. Сапаны жобалау, сақтау
Сапа көрсеткіштері келесі негізгі талаптарға жауап беруі тиіс:
халық шаруашылығ мен халық қажеттіліктеріне өнім сапасының сәйкес келуін
тұрақты болуы керек;
өндіріс тиімділігінің жоспарлы өсуіне жағдай жасау керек;
халық шаруашылық салаларындағы техника, ғылым, техникалық прогрестің бағыттарының қазіргі
оның тағайындауымен байланысты белгілі бір қажеттіліктерді қанағаттандыратын өнімнің барлық
Өнім сапа көрсеткіштерінің номенклатурасын таңдау реті алдын- ала анықталады:
өнім топтарының түрі;
өнімнің сапа көрсеткішінің номенклатурасын қолдану мақсаттары;
сапа көрсеткіштерінің бастапқы номенклатура топтары;
әрбір топ бойынша сапа көрсеткіштерінің бастапқы номенклатурасы;
сапа көрсеткішінің номенклатурасын таңдау әдісі.
Бәсеке қабілеттіліктің деңгейін бағалау үшін өнімнің параметрлерін сандық анықтау
«Қатты» параметрлердің белгілі бір бірлікте көрсетілген табиғи физикалық өлшемі
«Жұмсақ» параметрлердің әдетте табиғи физикалық өлшемі жоқ, сондықтан оны
Нарықтық экономика жағдайында сапаның дамуы бәсекелестікпен анықталады. Қазіргі заманғы
2 «МАВИД» ЖАУАПКЕРШІЛІГІ ШЕКТЕУЛІ СЕРІКТЕСТІГІНДЕГІ МАРКЕТИНГТІК БАҒА ЖӘНЕ БАҒА
2.1 «Мавид» ЖШС-нің сипаттамасы және маркетингтік қызметіне талдау
«Мавид» Жауапкершілігі Шектеулі Серіктестігі Алматы облысы Каскелен қаласында
Серіктестіктің құрылтайшылары (бұдан әрі қатысушылары): Estate Investment Group ЖШС.
Тұрған орны: Алматы облысы
СТН 600500094748. ИИК 502467827 Банк Центр Кредит ААҚ АҚФ.
Куәлік 002529748 ҚР ІІМ 11.04.2003 жылы Алматы облысы
Дүйсенова Венера Бейсеновна – 29188383 теңге (55% ).
Estate Investment Group ЖШС – 15920936 теңге (30%).
Сағынбек Азира - 7960468 теңге (15%).
Серіктестіктің жалпы жарғылық капиталы 53069787 теңгені құрап отыр.
Кәсіпорын қызметінің негізгі бағыттары:
- нан өнімдерін өңдеу және өткізу;
- ақылы негізде тұтынушыларға қызмет көрсету;
- ауыл шаруашылық техникалары мен құрал жабдықтарын сақтау; -
- нан өнімдерін өндіру;
- заңды және жеке тұлғаларға көлік және басқа да
- сыртқы – экономикалық қызмет;
- ҚР заң актілеріне қарсы келмейтін басқа да қызмет
Кәсіпорынның өндірістік қуаттылығы 25000 мың теңге.
Серіктестіктің басқару органдары болып табылатындар:
- Жоғарғы орган – Қатысушыларының жалпы жиналысы;
- Атқару органы- Дирекция;
- Бақылаушы орган – Тексеруші.
Серіктестіктің қызметіне бақылау жүргізу үшін қатысушысымен бақылау кеңесі тағайындалады.
Кәсіпорынды шикізат пен материалдармен қамтамасыз ету процесі келесі сатыларды
- шикізатты қолдану талдауы, өндірістің алдын-ала жоспарлауында әр
- шикізатты қолдануына байланысты шикізатқа ай сайын тапсырыс беру;
- осы шикізат пен материалдар тапсырысын ай сайын қаржы
- шикізат пен материалдарға кеткен шығындардың сметасын қолдау;
- баждық келісім жасау үшін қажетті құжаттарды дайындау.
Шикізат пен материалдарды сақтаудың уақытша қоймалары жақсы жабдықталған вентиляциялық
«Мавид» ЖШС өндірісінде өнімдердің негізгі шикізаты – нан өнімі
Негізгі ұн – шикізатын жеткізушілер: диірмендер мекендерінің шаруа қожалықтары.
Мамандардың жоғары кәсібилігі, сапалы шикізатты пайдалану, қазіргі заманғы құрылғы
Қорапша өнімнің шешуші жарнамасы. Ал дизайын тұтынушы үшін сыртқы
Қорапшаның жарнамалық және эстетикалық ерекшеліктері:
- ақпараттандырылуы, дайын өнімді маркирлеу ағымдағы нормативті құжатқа сәйкес
- сатып алушының назарын аудару;
- сатып алу және сату жұмысын реттеу.
Бұл ерекшеліктер өнімнің коммерциялық өмірін ұзартады және оны нарыққа
Фирмалық қорапша бұл нанның жаңа және сапаның сақталу проблемаларын
Жағымды гигиеналық қорапшадағы кесілген нан бұл уақытты үнемдеу мен
ЖШС «Мавид» дайын өнімі жағымды қорапшасының арқасында тұтынушылар арасында
Шикізат пен қажет материялдарды шығару көлемі біздің республикамызда жыл
Компанияны басқару желі-функцоиналдық белгі бойынша құралады, яғни әрбір бөлімшеде
Бас директорға көмек көрсету үшін директор орынбасары болады. Оның
Құрылтайшылық, бас директордың құқығы мен міндеттері компания бұйрығымен белгіленеді,
Қоғамда басқарудың төмендегідей функциялары белгіленеді:
- жалпы басқаруды, сыртқы экономикалық байланыстарда басқаруды компанияның бас
- ішкі – фирмалық экономикалық басшылықты – қаржы директоры
Бас директор компанияның барлық қызметіне жауапты болып табылады.
Бас директор компанияның атынан жұмыс атқарады және оны жеке
2008 жылы аттестациялауға байланысты персоналға баға берудің жаңа түрлері
ЖШС «Мавид» негізгі қызмет түрі нан, нан-тоқаш және
ЖШС «Мавид» НТК күн сайын 4 тоннаға жуық өнім
Кәсіпорының өнім ассортименті 16-17 нан, бөлке, тоқаш, тәтті нан,
Топтық ассортименттік номенклатурасы 6 топты құрайды:
- нан;
- тоқаш өнімдері;
- кондитерлік өнімдер;
- батон.
Соңғы үш жылда ЖШС «Мавид» дайын өнімнің көлемі жалпы
Таблица 1. - «Мавид» ЖШС-нің технико - экономикалық көрсеткіштері
№ Көрсеткіштер
Өлш бірлік
2008 ж 2009 ж Ауытқу
+/- %
1 Өнімді өндіру көлемі тонна 590 616 +26
2 Өнімді өткізу көлемі Мың теңге 29770,0 31030,0 +1260
3 Адам саны адам 34 34 - -
4 Еңбек ақы қоры мың
теңге 11730 11971,5 + 241,5 102,1
5 Бір адамға еңбек өнімділігі Мың теңге 875,6
6 Орта айлық жалақы теңге 28750 29342 +592 103,1
7 Өнімнің толық өзіндік құны Мың теңге 26680,0 27910,0
8 1 теңгеге шаққандағы ӨӨҚ тиын 89,6 89,9 +0,3
9 Негізгі қорлар Мың теңге 9081,0 9092,0 +11 101
10 Қор қайтарымдылығы теңге 3,27 3,4 0,13 103
11 Пайда Мың теңге 3090,0 3120,0 +30 100,8
12 Өнім рентабельділігі % 11,58 11,18 -0,4 96,54
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Берілген кестеде, «Мавид» ЖШС-нің технико-экономикалық көрсеткіштері көрсетілген. Өнімді өндіру
2.2 Кәсіпорын қызметіндегі өнім ассортиментін және өндіріс ырғақтылығын басқаруды
Шаруашылық қызметінің нәтижесіне өндіріс құрылымы мен ассортименті және өнімді
Кәсіпорынның шығаратын өнім құрылымы мен ассортиментін құру барысында
Ассортимент – бұл кәсіпорын, өндіріс саласы өнімдерінің немесе қандай
«Мавид» ЖШС - нің ассортимент номенклатурасы 5 топты құрайды,
№ 1 топқа «Нан» өнімдері топшасы кіреді.
Бұл топқа «Жай нан» атты арпа ұнынан жасалған
Нанның 100 гр. құрамы: ақуыз – 7,87; май-0,98; көмірсутектер-49,48г.
Тостерлік арнайы нан – жаңа заман өнімі. Өнімнің дәмі
100г құрамы: ақуыз - 7,9г; май - 2,1г; көмірсүтектер
Нан сапасы мен қауіпсіздігінің негізі СТРК 984-95 «бидай»ұнынан жасалған
Бидай және жүгері ұндарының қоспаларынан дайындалған нан.
Бұл топқа: «Крестьянский» наны жатады.
ГОСТ 28807-90 нан сапасы мен қауіпсіздігінің негізі «бидай»ұнынан жасалған
Бұл топтағы нанның ерекшеліктері:
Адам ағзасындағы зат алмасуға тікелей әсері бар В1;В2;В3;В6; дәрумендері
Коллорияның төмендегі өз салмағын бей-жай қарамайтын барлық жастағы адамдарға
Минералды заттар кальций, фосфор, темір, магний бұлшықет және сүйек
Нанның жарамдылығы 36 сағат, ал қорапшамен 72 сағат.
«Крестиянский» наны 1-ші сортты бидай ұнынан жасалады. Сондай-ақ
«Крестиянский» домалақ пішінде 0,75кг салмақпен дайындалады. 100г нан құрамы:
Тоқаш өнімдер тобына жоғары және 1-ші сортты бидай ұнынан
Ойық тоқаштар-бұл дөңгеленген немесе овальді пішіндегі өнімдер. Бұл өнімдердің
Өлшенетін тоқаштар - 60күн;
Қорапталған ойық тоқаштар - 90күн;
Өлшенетін тоқаштар - 25күн;
Қорапталған тоқаштар - 30күн.
Бараники ойық тоқаштарға қарағанда әлдеқайда ірі көрінеді.
Өндірілуі:
Ойық тоқаштар 1кг-да 180 дана болады. Бұған мак қосылған
Бараники 1кг-да 40 дана болады.«Ванильді», «Лимонды» түрлері болады.
Баранный цехта үш технологияның механикалық желі бар:
2 желі ойық тоқаштар өндіру үшін;
1 желі бараники өндіру үшін.
Бұл өнімдердің 34% 0,4кг және 0,2кг,0,7кг салмақпен қолайлы қорапшаға
Бұл өнімдер бидай ұнына қант, ашытқы, жоғары сапалы пальма
Біздің өнімдерге тек Қаскелен қаласының ғана емес сондай-ақ, Алматы
Ұннан жасалған кондитерлік өнімдер тобына:
● торт және бәліштер жатады.
Бұл топқа қойылатын негізгі талаптар күрделі. Олар, жеке жартылай
Торттар мен бәліштер – жоғары калориясы түрлі пішіндес әртүрлі
Келесі пісірілген жартылай фабрикаттар:
- бисквитті;
- песочный.
Торттардың өндірілуі үшін жоғары сапалы шикізаттар: май, жұмыртқа, сүтті
Торттардың сақталу мерзімі:
сүтті кремдер – 36 сағат;
қышқылы бар сүтті кремдер – 5 күн;
200t температурадан аспайтын тоңазытқыш жоқ жағдайдағы сүтті кремді торт
- жеміс қосылған, суфле қосылған, ақуызды креммен – 72
- жемісті джеммен – 7 күн;
- өсімдік сүттерімен – 120 сағат.
Негізгі талаптар СТ ҚР – 985-95 «Торттар мен
Кесте 2. - «Мавид» ЖШС-нің 2009 жылғы өнім өндіру
Өнімнің аталуы Өнім өндіру көлемі, тонна Ауытқу
жоспар нақты +; - %
1. Нан өнімдері
соның ішінде: 298,0 324 +26 108,7
«Жай-нан» наны 142 160 +18 112,6
«Крестьянский» наны 156 164 +8 105,1
2. тоқаш өнімдері 145 138 -7 95,2
3. кондитерлік өнімдер 110 100 -10 90,9
4. батон 47 54 +7 114,9
Барлығы 600 616 +16 102,7
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Кестеде көрініп тұрғанындай нан өнімдері жоспарланғаннан 26 тоннаға артық
Кесте 3. - 2009 жылы өнім өндіру ырғақтылығын талдау
Айлар Өндіріс көлемі, тонна Өнімнің үлес салмағы, % Сондай-ақ,
жоспар есебімен
жоспарлы нақты жоспарлы нақты
1 2 3 4 5 6
1 41,4 45,6 6,9 7,4 +4,2
3-ші кестенің жалғасы
1 2 3 4 5 6
2 39 46,8 6,5 7,6 +7,8
3 42,6 52,3 7,1 8,5 +9,7
4 51,6 51,1 8,6 8,3 -0,5
5 52,2 53,4 8,7 8,7 +1,2
6 51,6 51,1 8,6 8,3 -0,5
7 55,2 52,9 9,2 8,6 -2,3
8 54,6 53,4 9,1 8,7 -1,2
9 51,6 46,8 8,6 7,6 -4,8
10 55,2 54,2 9,2 8,8 -1,0
11 49,2 53,4 8,2 8,7 +4,2
12 55,8 54,2 9,3 8,8 -1,6
Барлығы 600 616 100 100 +16
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
3 кесте мәліметтері бойынша жыл басында өндіріс ырғақтылығы жоспарға
Негізгі қорларды талдаудың міндеті кәсіпорын және өндірістің құрылымдық бөлімдерінің
Негізгі қорларды қолданудың өндірілген өнім көлеміне және басқа да
Берілген талдауды жүргізу барысында негізгі қордың көлемін, динамикасын, құрамын,
Оны келесі кестелерден көрсетуге болады.
Кесте 4. - Негізгі қорлардың құрамын талдау
№ Түрлері Өлшем бірлік 2008жыл 2009 жыл ауытқу
+,- %
1 2 3 4 5 6 7
1 Ғимараттар мың теңге 2542 2554 12 100,4
2 Үйлер мың теңге - - - -
4-ші кестенің жалғасы
1 2 3 4 5 6 7
3 Тасымалдаушы құралдар мың теңге - - - -
4 Көлік және құралдар мың теңге 2723 2749 26
5 Компьютерлер мың теңге 272 272 - -
6 Көлік құралдары мың теңге 1363 1390 27 101
7 Құрал саймандар мың теңге 1181 1127 -54 95
8 Өндірістік инвентарьлар мың теңге 1000 1000 - -
9 Барлығы мың теңге 9081,0 9092,0 +11 101
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Берілген кестеде, негізгі құралдардың құрамын талдау көрсетілген. Ғимараттар 12
Таблица 5. - Өндірістік және өндірістік емес негізгі қорларды
Құрамы 2008жыл 2009 жыл
мың теңге % мың теңге %
өндірістік емес негізгі қорлар 290 3,2 272 3
өндірістік негізгі қорлар 8791 96,8 8820 97
Барлығы 9081,0 100 9092,0 100
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Берілген кестеде, Өндірістік және өндірістік емес негізгі қорларды талдау
Таблица 6. - Негізгі құрлардың жағдайын талдау
№ Көрсеткіштер 2008 жыл 2009 жыл Өзгеруі
1 2 3 4 5
1 Жаңару деңгейі, % 12,6 15,1 +2,5
2 Жаңару мерзімі, жыл 7,4 6,1 -1,3
3 Шығу коэффициенті 0,05 0,07 +0,02
6-шы кестенің жалғасы
1 2 3 4 5
4 Өсу коэффициент 0,086 0,093 +0,007
5 Тозу коэффициент 0,38 0,365 -0,015
6 Техникалық жарамдылық коэффициенті 0,62 0,635 +0,015
7 Құралдардың орташа жасы, жыл 4,2 4,0 -0,2
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Берілген кестеде негізгі құрлардың жағдайын талдау көрсетілген. Жаңару деңгейі
Таблица 7. - Жастық құрамына байланысты өндірістік құралдарды талдау
Жасы Соммасы, мың тенге %
5 жыл 5448,6 60
5-10 жыл 3632,4 40
Барлығы 9081 100
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Берілген кестеде, жастық құрамына байланысты өндірістік құралдарды талдау көрсетілген.
Кесте 8. - Кәсіпорынның еңбек ресурстарын қолдану
Көрсеткіш Көрсеткіштің мәні Аыутқу
(+,-)
t0 t1
Жұмысшылардың орташа жылдық саны (ЧР) 34 34 -
Жұмыс күндерінің саны (Д) 259,4 228,8 -30,6
Жұмыс сағаттарының саны (Ч) 2046,7 1754,9 -291,8
Жұмыс күнінің орташа ұзақтылығы (П), ч 7,89 7,67 -0,22
Жалпы жұмыс уақытының қоры (ФРВ), чел.-ч. 69587,8 59666,6 -9921,2
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Жұмысшылардың орташа саны 2009 жыл 2008 жыл салыстырғанда өзгерген
Бірақ, соған қарамастан жұмыс күндерінің саны 30,6 күнге, жұмыс
Өндірілген өнім көлемінің артқанымен жұмысшылар саны өзгеріссіз қалған. Еңбек
Бұл үшін бәсекелестердің өнім өндірісіне және оны өткізу арналарына
2.3 Кәсіпорынның баға және баға саясатын құруға әсер етуші
Өнімнің өзіндік құны өнеркәсіптік кәсіпорындардың жұмысын сипаттайтын маңызды көрсеткіш
Өнімнің, жұмыстардың және қызметтердің өзіндік құнын талдау аса маңызды
Кесте 9. - Экономикалық элементтер бойынша шығындарды талдау
№ Көрсеткіштер 2008 жыл 2009 жыл
Мың теңге % Мың теңге %
1 Материалдық шығындар 14407,2 54 14931,85 53,5
2 Еңбек ақы
шығындары 5083,3 19 5069,2 18
3 Әлеуметтік аударымдар 1734,2 6,5 1730,4 6,2
4 Амортизация 2134,4 8 2316,5 8,3
9 кестенің жалғасы
5 Басқада шығындар 3335,0 12,5 3907,4 14
6 Барлығы 26680,0 100 27910,0 100
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Келесі көрсеткіштер өнімнің өзіндік құнын талдаудың объекттері болып табылады:
тауарлық өнімнің жалпы алғанда және шығындар элементтері бойынша толық
тауарлық өнімнің 1 теңгесіне шаққандағы шығындар;
салыстырылатын тауарлық өнімнің өзіндік құны;
жеке бұйымдардың өзіндік құны;
шығындардың жеке элементтері және баптары.
Берілген кестеде материалдық шығындар 2008 жылы 14407,2 мың теңгені
Кесте 10. - Калькуляция статьялары бойынша талдау
Экономикалық элементтер 2008 жыл 2009 жыл Ауытқу
Сумма,
Мың тг. Үлес
салмағы% Сумма,
Мың тг. Үлес
салмағы
% +,- %
1. Шикізат және материалдар 15437,0 57,86 15961,7 57,19 +524,7
2. Көмекші
материалдар 733,7 2,75 792,6 2,84 +58,9 108,0
3. Отын және энергия 304,2 1,14 393,5 1,41 +89,3
4.Жұмысшылар
еңбек ақысы 1069,9 4,01 1267,1 4,54 +197,2 118,4
5. Әлеуметтік
сақтандыру 165,4 0,62 203,7 0,73 +38,3 123,2
6. Жанама
шығындар 1723,5 6,46 1763,9 6,32 +40,4 102,3
7. Барлық өндірістік шығындар: 19433,7 72,84 20382,7 73,03 +949,0
8. Кезең шығындары: 7246,3 27,16 7527,3 26,97 +281,0
9. Жалпы және
әкімшілік шығындар 3980,6 14,92 4038,6 14,47 +58,0 101,4
10 кестенің жалғасы
10. Өткізу шығындары 3265,63 12,24 3488,7 12,50 +223,07 106,8
Барлық шығындар:
(Толық өзіндік құн) 26680,0 100,0 27910,0 100,0 +1230,0 104,6
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Еңбек ақы шығындары 2008 жыл 5083,3 мың теңгегі құрады,
Нарық экономикасы жағдайында кәсiпорынның шаруашылық қызметiнен келетiн негiзгi де
Абсолюттi табыс көрсеткiшiнiң бiрiншiсi болып өткiзген өнiмнен түскен пайданы
Кесте 11. - «Мавид» ЖШС-нiң өнiмдi өткiуден түскен табыс
№ Көрсеткiштер есептiк бағасы бойынша мың тг.
1 өткiзiлмей қалған дайын өнiмнiң жыл басындағы нақты қалдығы
2 Тауарлы өнiм шығару 31030,0
3 өткiзiлген өнiмнiң жыл аяғындағы қалдығы -
4 өнiмдi өткiзуден алынуы мүмкiн табыс 3120,0
5 Жоспар бойынша өнiмдi өткiзуден алынатын табыс 2981,5
6 ауытқуы 138,5
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Кестеден кәсiпорынның өнiмдi өткiзуден түсетiн табыс көлемiн 138,5 мың
Абсолюттi табыс көрсеткiштiң екiншiсi - жалпы өнiм табысы. Ол
- таратылған өнiмдердiң бағасы;
- таратылған өнiмнен түскен табыс;
- таратылған өнiмнiң 1 теңгеге шаққандағы шығыны.
Жоғарыда көрсетiлген факторлардың есептi жыл табысының ауытқуына қаншалықты әсер
Кесте 12. - «Мавид» ЖШС-нiң өткен жылғы табысынан ауытғуына
Көрсеткiш жылдар Ауытқулар
2008 2009 +,- %
Өткiзiлген өнiмнен түскен түсiм 29770,0 31030,0 +1260 104,23
Толық өзiндiк құн 26680,0 27910,0 +1230 104,6
Жалпы пайда 3090,0 3120,0 +30 100,8
Баға индексi 1,00 1,05 - -
Өткiзiлген өнiм табысының салыстырмалы бағасы 29770,0 31030,0 +1260 104,23
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
2008 жылы өткiзiлген өнiмнен түскен түсiм 259770,0 мың теңгеден
Кесте 13. - «Мавид» ЖШС- нiң жалпы табысын бағалау(мың
Көрсеткiш жылдар ауытқулар
2008 2009 +,- %
Тауарлы өнiм 29770,0 31030,0 +1260 104,23
Өндiрiс шығындары 26680,0 27910,0 +1230 104,6
Жалпы табыс 3090,0 3120,0 +30 100,8
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Рентабельділік өнім өндірудің әр бір теңгесіне кеткен шығыннан кәсіпорын
Талданып жатқан кәсіпорында есеп беру жылында өнім рентабельділігі 0,4
Кесте 14. - Рентабельділікті талдау
№ Көрсеткіштер 2008ж
2009ж
Ауытқу
1 Өткізуден түскен түсім 29770,0 31030,0 1260
2 Негізгі өндірістік және айналым қорларының орташа жылдық құны
3 Өткізілген өнімнің өзіндік құны 26680,0 27910,0 1230,0
4 Өнімді өткізуден түскен пайда 3090,0 3120,0 30,0
5 Өнім рентабельділігі 11,58 11,18 -0,4
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Негізінен арзан жұмысшы күші мен шикізат сияқты төменгі дәрежедегі
2.4 «Мавид» ЖШС-нің маркетингтік қызметіндегі бәсекелестік ұстанымын басқаруды бағалау
Өндірістік қысқа мерзімдік тиімділікке алып келетін маниторлық ақпараттарға тәуелсіз,
Нарық жағдайындағы кәсіпорынның тиімді жұмысы, экономикалық өсуі мен дамуы
Анкеталау әдісінің нәтижесінен 24 респонденттер( өнім табиғилығына көңіл бөлетіні,
Нан өнімінің сәйкес келу шарт деңгейі неғұрлым жоғары болған
Кесте 15. - «Мавид» ЖШС-нің «Жай-нан» нанының көрсеткіштерін қанағаттану/маңыздылық
№ Респонденттердің жауаптар саны Қанағаттану бағасы Маңыздылық бағасы
1 2 3 4 5 1 2 3
1 Дәм 0 0 8 24 44 1 29
2 Орама безендірілуі 1 0 9 40 25 19
3 Сапа 1 0 11 30 33 1 23
4 Орап өлшеу көлемі 2 3 9 40 23
5 жаңалығы 0 1 12 27 36 2 24
6 Баға 2 1 23 28 22 4 32
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Әрбір нан өнімі үшін орама безендірілуімен, сапасымен, жаңалығымен, орап
Кесте 16. - Қаскелен қаласы нарығында 2009 ж нан
Өнімнің атауы Тәтті Тағам дән Феникс нан Мавид
Жай нан 50 50 50 45
Крестьянский наны 45 45 50 45
Тоқаш өнімдері 75 75 70 75
Кондитер өнімдері 55 60 60 60
Батон 50 45 50 45
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Орап өлшеу көлемінің маңыздылығын бағалау 8-кестеден 61 (47(маңызды)+14/(өте маңызды))-ге
Нарық белсенділігінің ең күрделі және қиын болжауданатын элементтерінің бірі
8-ші кестеден «Мавид» ЖШС-гі ең арзан, ал басқа компаниялар
Бәсекелестердің тауарлық саясатын оқып үйрену тауарлардың ассортименті мен талдауды
Каскелен қаласының нарығында көрсетілген нан өнімдерін өндіретін кәсіпорындардың негізгі
Қазірге нан өнеркәсібінде республика бойынша лидер болып «Тәтті» ЖШС-гі
Бірінші уақытта «Мавид» ЖШС-гінің өндіріс көлемі өте төмен болды.
Өнім қоржынын қалыптастыру мен талдауды, сондай-ақ функционалдық стратегияларды анықтауды
«Жай нан» нанының бәсеке қабілеттілігінің салыстырмалы есебінің нәтижесі 18-
Кесте 17. - «Жай нан» нанына қатысты өндіруші кәсіпорындардың
Qі Тәтті Тағам дән Феникс нан Мавид
Qп 114,29 1,75 34,95 3,08
Qэ 111,72 2,71 3,49 3,5
К 1,023 0,65 1,002 0,88
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Бәсекеге қабілеттіліктің интегралды көрсеткіштердің экономикалық мағынасы-шығынның бірлігіне тұтынушы К
Анкета талдауы компаниямен зерттелген нан өнімдерінің бәсеке қабілеттілік көрсеткіштерін
Нан өнімдерін бәсеке қабілеттілік параметрлерінің мәнін анықтау және тұтынушылар
Кесте 18. - Өндіруші компаниялардың нан өнімдерінің бәсеке қабілеттілік
Өнім атауы Тәтті Мавид Феникс нан Тағам дән
Жай нан 0,96 0,99 1,05 0,9
Крестьянский наны 1,01 0,98 0,99 0,88
Тоқаш өнімдері 1,03 0,93 1,01 0,92
Кондитер өнімдері 1,4 0,91 0,98 0,88
Батон 1,24 0,9 1,2 0,85
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
“Тағам дән” ЖШС-гінің өнімі тұтынуды төмен бағасымен тартады, бірақ
Сұралғандардың жалпы санының 80 (респонденттері “Мавид” ЖШС-нің сыртқа
Бәсеке қабілеттілікті жоғарылату “Мавид” ЖШС-гіның даму стратегиясы болуы керек,
нормативті-техникалық параметрлер-бұл тауардың норма мен стандарттарға сәйкес келуі;
сенімділік және қауіпсіздік параметрлері;
эргономикалық параметрлер: қолайлы қорабы.
Тауардың адамның физикалық қажеттіліктеріне сәйкес келуі;
эстетикалық параметрлер – дизайн және мода;
бәсекелестерді білу және классификациялау, яғни бәсекелестер туралы мәліметтер банкасын
бәсекелестер қызметінің көрсеткіштерін талдау;
бәсекелестердің күшті және әлсіз жақтарын білу.
Мұнда бәсекелестер қызметін әрқашан бақылау керек, себебі, кәсіпорындардың бәсекелестік
Жүргізілген талдау бойынша мынадай қорытынды жасауға болады: компания әртүрлі
Кесте 19. - Қаскелен қаласының нан өнімдер нарығының бәсекелестік
Бәсеке қабілеттілік көрсеткіштері Тәтті Феникс нан Тағам дән Мавид
1.Ұсынылатын өнімдердің ассортименті 5 2 3 2
2.Өнімдердің сапасы 5 5 3 4
19 кестенің жалғасы
3.Бағалар деңгейі 2 3 4 4
4.Тұтынушылар сұранысына ассортименттің сәйкес келуі 5 2 3 3
5.Жарнама және өткізуді ынталандыру 5 4 1 1
6.Өнімнің қорабы 5 3 2 2
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Фирма қызметінің профилі мен бәсекелестердің позициясын зерттеу “Мавид” ЖШС-гінің
3 НАРЫҚТЫҚ ЖАҒДАЙДАҒЫ МАРКЕТИНГТЕГІ БАҒА ЖӘНЕ БАҒА САЯСАТЫН ҚҰРЫДЫ
3,1 Баға және баға саясатын құруды басқарудың экономикалық параметрлерін
Бәсекелік саясатта тауарға қатысты, ең алдымен, оның функционалдық тағайындалуын,
Бәсекелестер тауарынан айырмашылығы бар кәсіпорын тауарына тұтынушының назарын аудару;
Өндіріске айқындалған тауарлардан барлық тұтынушылар үшін тартымды бір тауарды
Кәсіпорынның өндірістік бағдарламасынан экономикалық тиімсіз тауарды уақытылы алып тастау;
Ескі және жаңа тауарлармен жаңа нарыққа шығудың амалын табу;
Сатып алушының жаңа қажеттіліктері мен талғамдарына сәйкес өндірілетін тауардың
Сатылатын тауарлардың сервистік қызмет жүйесі және жалпы өткізуді ынталандыру
Халықаралық еңбек бөлінісі мен ғылыми-техникалық прогрестің әсерінен бәсекеге қабілеттіліктің
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалау үшін, ең алдымен, бәсекелестері өнімді
Тауардың қазіргі және болашақтағы бәсекеге қабілеттілігін бағалаудан кейін одан
Берілген тауардың өндірісі мен өткізуін жалғастыру керек пе;
Өндірістің модернизациясын жасау керек пе;
Оны өндірістен алып тастап, жаңа тауарды шығаруға кірісу
Тауарды нарықтық жаңалық тауарға айналдыруындағы модернизацияны өткізу керек пе;
Қаржылық ресурстар, тауарды өткізу торы, сатылған тауардың сервисін қамтамасыз
Өнеркәсіптік кәсіпорын жағынан өндіріс рентабельділігі мен өткізуін қамтамасыз ету
Сонымен бірге, кәсіпорынды ресурстық қамтамасыз ету ─ қажетті материалдар,
Жаңа тауарларды шығару тұжырымдамасының негізінде тек жаңа техникалық және
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін жоғарлату жолдарын таңдаған кезде жаңа өнім
Өнімнің бәсекеге қабілетілігін жоғарылату міндетін шешуінде таңдау мәселесі мен
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалау нәтижесінде бәсекеге қабілеттілікті жоғарылатудың келесі
қолданылатын материалдардың, комплект бұйымдардың немесе өнім конструкциясының құрамы мен
өнімді жобалау тәртібінің өзгеруі;
өнімді дайындау технологиясының; дайындау сапасы, сақтау, орама, транспорттау мен
өнім бағасының, қызмет көрсету мен жөндеу бағасының, қосалқы бөлшектерге
нарықта өнімді өткізу тәртібінің өзгеруі;
өнімді өткізу, өндіріс, жетілдіруге арналған инвестиция көлемі мен құрылымының
жабдықтаушыларды ынталандыру жүйесінің өзгеруі;
импорт құрылымы мен импортталатын өнім түрлерінің өзгеруі.
Қорытындылай келіп, өнімнің бәсеке қабілеттілігін жоғарылатудың 3 негізгі жолдарын
тауардың сапасын жоғарылату;
тауардың бағасын арзандату;
тауардың өткізуін өрістету.
Бәсекеге қабілеттіліктің өсуі, евро курсының жоғарылауы мен доллардың төмен
Сатуды ынталандыру көп мақсатты бағытқа ие. Мақсат алдағы ықпал
Тұтынушы: оның мағынасы өте үлкен және барлық маркетингтік саясат
сатып алушылардың санын көбейту;
бір сатып алушымен сатып алынған тауарлар көлемін ұлғайту.
Сатушы: сатушының тауарды сату қабілеттілігі мен шеберлігі өндіруші назарынан
тауарға қызығушылығы жоқ тұтынушыны қызықтыру.
Сауда делдалы: өндіруші мен тұтынушының арасында негізгі буын болып,
тез танымалды болатындай тауардың белгілі бір имиджін қалыптастыру;
сауда желісіне келіп түсетін тауар көлемін ұлғайту;
бір немесе басқа марканың белсенді өтуінде делдалдың қызығушылын көтеру,
Ынталандыру шаралары қойылған мақсатқа байланысты таңдалып алынады. Оларды 3
баға ұсынысы (төмен бағамен сату, жеңілдік купондары мен талондары);
натуралды формадағы ұсыныс (премиялар, тауар үлгілері);
белсенді ұсыныс (сатып алушылар конкурсы, ойындар мен лотереялар).
Нан өндірісі саласы өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін арттыру біртұтас механизм
Бәсекеге қабілеттілік арттыру механизмі – кәсіпорынның нәтижелі жетістікке жету
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру механизмі іс-әрекеттердің жиынтық көрінісі ретінде
Бұл тетіктер өзіндік сипаттары бойынша төрт топқа бөліп қарастырылады:
бірінші топ - өнімнің сапасын арттыру шаралары немесе кәсіпорынның
екінші топ - өнімнің бағасын қалыптастыру немесе кәсіпорынның баға
үшінші топ - өнімнің тартымдылығын арттыру немесе кәсіпорынның маркетингтік
төртінші топ - өнімнің бәсекелік қабілетін қамтамасыз ету немесе
Әлемдік нарықтың қатаң талаптары мен бәсекелік шарты отандық нан
Сондықтан да ішкі нарықтағы нан өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігі, ең
Нан өнімдерінің сапалық деңгейі бірнеше тұрғыда анықталады. әлемдік нарыққа
Өндіріске инновациялық және ғылыми-техникалық жетістіктерді енгізу, алдыңғы қатарлы озық
Бүгінгі жағдайда, өңдеуші өнеркәсіптердің, соның ішінде нан өнімі кәсіпорындарының
Мұндай ұсыныстардың қатарына төмендегілерді жатқызуға болады:
- қосылған құн тізбегі бойынша өнім шығаруды дамыту жолдарын
- нан өнімдері тамақ өнімдерінің басқа да түрлері сияқты
Инновациялық процестерді жетілдірудің жолы ретінде аймақтық ғылыми-өндірістік жүйені құруды
Сонымен, нан өнімдерінің сапасын арттыру осы сала өндірісінің даму
Отандық тауар өндірушілер өнімнің сапасын халықаралық стандарттарға сәйкестендіру;
Сыртқы нарыққа отандық тауарларды шығару және олардың бәсекеге қабілеттілігін
Тамақ өнімдерінің адам өміріне қауіпсіздігін, оның сапалық талаптарын ғылыми
Нан саласына қатысты өндірістік және ғылыми-зерттеу мекемелерінің ортақ жүйесін
Құрамында витаминдері, майлы қышқылдары, минералдық заттары бар өнімдер шығаратын
Отандық қалыптасқан дәстүр бойынша халықтың тұтыну ерекшеліктеріне сай
өнімнің биологиялық құрамын табиғи түрінде сақтау үшін ғылыми негізделген
өнімнің органолептикалық қасиеттерін жақсарту мақсатында қажетті табиғи қоспаларды пайдалану;
өнімнің сапасын көтеруде және адам өміріне қауіпсіздігін қалыптастыруда стандарттау
өнімді дайындау мен өңдеуде отандық және шетелдік жаңа, озат
тұтынушылардың әртүрлі деңгейлеріне сай өнімнің жаңа түрлерін шығару арқылы
инновациялық озық үлгідегі құрал-жабдықтар мен қондырғыларды енгізуге қажетті қаржыларды
Президенттің стратегиясына сәйкес біздің мемлекет қысқа уақытта әлемнің бәсекеге
Тұтынушылар Ұлттық лигасы мен Қазақстанның мінсіз бизнес кәсіпорындар Ассоциациясының
Қазақстанның мінсіз бизнес кәсіпорындар Ассоциациясына 30 отандық компаниялар мен
Біздің елде отандық нарықта ұсынылған тауар мен қызметтің сапасын
Әрине, мұның бәрінде тек қана өндірушілерді кінәлауға болмайды. Мұнда
Сапаны жоғарылату мәселесі ҚР Президентінің «Қазақстанның әлемдік бәсекеге қабілетті
Бәсекеге қабілеттіліктін экономикалық параметрлерінің бірі болып өнімнің өзіндік құны
Өзіндік құнды талдау көрсеткеніндей 2010 жылы өнімнің өзіндік құнының
Нанның 1 тоннасының 44,2 мың теңгеден 45,3 мың теңгеге
Экономикалық элементтері бойынша өзіндік құнды талдаудан көрініп тұрғанындай шикізат
Егер «Жай нан» нанының бағасын 20 %-ға төмендетсек, өзіндік
«Жай нан» нанының өзіндік құны 45,3 мың теңге
мың теңге
Жобаланған баға төмендегідей болады:
мың теңге
Тиімді рентабельділік нәтижесінде нан бағасы төмендегідей көрініс алады:
мың теңге
Баға 34,8+7,3 =42,1 мың теңге
Пайда 42,1-34,8= 7,3 мың теңге
Егер, барлық өндірілген өнімнің 40% «Жай нан» өнімі алатын
616*40 =246,4 тонна
1 тонна нанның орташа бағасы 50 теңге
Толық өзіндік құн жоба бойынша төмендегідей болады:
Өз.құн =34,8*246,4 =8574,72 мың теңге
Өткізу көлемі:
Өк 42,1*246,4 =10373,44 мың теңге
Өткізуден түскен түсім:
10373,44-8574,72= 1798,72 мың теңге
Өнімнің рентабельділігі:
Баға арасындағы айырмашылық:
Б= Б1-Б2
Мұндағы: Б1-прейскурант бойынша баға
Б2-жобаланған баға
Б =50-42,1= 7,9 мың теңге
1 тоннаның өзіндік құнының айырмашылығы:
Өз.құн= Өз.қ1-Өз.қ2
Мұндағы: Өз.қ1- нақты өзіндік құн (45,3)
Өз.қ2-жобаланған өзіндік құн (34,8)
Өз.құн=45,3-34,8 =10,5 мың теңге
Осыдан, жобаны енгізу нәтижесіндегі көрсеткіштердің өзгеруі:
Өк =7,9*246,4 =1946,56 мың теңге
Өз.құн =10,5*246,4 =2587,2 мың теңге
Өк2= 31030,0-1946,56 =29083,44 мың теңге
Өз.қ2= 27910,0-2587,2= 25322,8 мың теңге
П2= 29083,4-25322,8= 3760,6 мың теңге
Кесте 20. - Шараны енгізгеннен кейінгі негізгі көрсеткіштердің өзгеруі
Көрсеткіштер Өлшем
бірлігі Шараны енгізгенге
дейін Шараны
енгізгеннен кейін Ауытқу
+,-
Натуралдық көріністегі
өнім көлемі Тонна 246,4 246,4 -
Құндық көріністегі
өнім көлемі Мың теңге 31030,0 29083,44 -1946,56
Толық өзіндік құн Мың теңге 27910,0 25322,8 -2587,2
Өнімді өткізуден түскен түсім Мың теңге 3120,0 3760,6 +640,6
Нан бағасы Мың теңге 50 42,1 -7,9
1 теңге өнімге кеткен
шығын теңге 89,9 87,1 -2,8
Өнім рентабельділігі % 11,1 14,8 +3,63
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Шағын бизнес кәсіпорындарының ерекше күші олардың экономикалық жағдайдың өзгеруіне
3.2 «Мавид» ЖШС-де баға белгілеу және баға саясатын басқаруды
«Мавид» ЖШС-гінде өндірілетін өнім ассортименті бойынша сұранысты талдауға жүргізілген
Осыған сәйкес «Мавид» ЖШС-ғында осы өнімдер бойынша ассортименті кеңейтуге
Жоғарыдағы мәліметтерге сүйене отырып «Мавид» ЖШС-ғында өндірістік қуаттылықты жақсарту
Ол үшін Мак қосылып өріліп пісірілетін нан ұсынылады.
Өріліп пісірілетін нанды 0,4 кг салмақта, ені 13 -14
Өріліп пісірілетін нан құрамы:
Жоғарғы сортты бидай ұны – 100 кг
Престелген нан ашытқысы – 1,0 кг
Ас тұзы – 1,5 кг
Қант – шекер – 4 кг
Ас маргарині – 2,5 кг
Мак – 1,0
Барлығы – 110 кг
Осы өнім түрін пісіруге де БН - 50
Пештердің тәуліктік өнімділігі келесі формуламен анықталады:
Өт = 6*7*0,4*23*60/35*1000= 0,6624 тонн/ тәу
Пештердің жылдық өнімділігі:
Қжыл = Өт*күндер = 0,6624*259 = 171,5 тонна
Осыдан барып өндірістік бағдарлама 72,7 тоннаға тең болады.
Өбағ = 171,5*0,424 = 72,7 тонна
өндіру (шығу) нормасы 135 %
Вх = А*100/М
М = А*100/Вх = 72,7*100/135 = 53,4 тонна
Ұнның құны = 53,4 *30 = 1602 мың теңге
Нан ашытқысы = М* Др/100 = 53,4 *1,0/100 =
Нан ашытқының құны = 0,534*70 = 37,38 мың теңге
Тұз = 53,4 *1,5/100 = 0,801 тонна
Тұз құны = 0,801*32 = 25,6 мың теңге
Қант = 53,4 *4/100 = 2,136 тонна
Қант құны = 2,136*100 = 213,6 мың теңге
Ас маргарині = 53,4 *2,5/100 = 1,335 тонна
Ас маргарин құны = 1,335*300 = 400,5 мың теңге
Мак = 53,4 *1/100 = 0,534 тонна
Мак құны = 0,534*200 = 267 мың теңге
Барлығы = 2546,08 мың теңге
Қосымша шығын 20 % - 509,2 мың теңге
Негізгі еңбекақығы кеткен шығын:
ЕА = С ж* ЕАай*Сай
Мұндағы:
Сж – жұмысшылар саны
ЕА ай – минимальды айлық еңбекақы
С ай – жылдағы ай саны
ЕА = 2*29,3**12 = 703,2мың теңге
ЕАқос = 703,2*0,3 = 210,96 мың теңге
Еңбек ақыға кететін жалпы шығындар = ЕА+ЕАқос = 703,2+210,96
Әлеуметтік сақтандыруға кететін шығындар:
Шс = ЕА*Кс/100 = 914,16*26/100 = 237,6 мың теңге
Кесте 22. - Мак қосылып өріліп пісірілген нан калькуляциясы
Калькуляция статьялары Сомасы, мың теңге
Негізгі материалдар 1602
Қосымша материалдар 944,08
Негізгі және қосымша еңбекақы 914,16
әлеуметтік сақтандыруға аударымдар 237,6
Қосымша шығындар 509,2
Барлық шығындар 373,18
өндірістік емес шығындар 74,6
Толық өзіндік құн 3806,4
1 тоннаның өзіндік құны 52
Нормативті пайда 7,8
ҚҚС қосылмағандағы көтерме баға 59,8
ҚҚС 12 % 7,1
ҚҚС есептелгендегікөтерме баға 66,9
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
ҚҚС қосылмағандағы өнімді сатудан түскен табыс:
73,2*59,8 = 4377,36 мың теңге
ҚҚС қосылғандағы алынған табыс:
73,2*66,9 = 4577,36 мың теңге
Содан кейін пайданы анықтаймыз.
Пайда = жалпы табыс – өнімнің толық өзіндік құны
П = 4377,36-3806,4 = 570,96 мың теңге
Рентабельділік = 570,96/3806,4*100 = 15%
Фирма иесі қызметкерлерді жалдау және жұмыстан шығару құқығы
Кесте 23. – Кәсіпорында өндірілген жаңа өнімнің бағасы
Өнім түрі Жылдық өндірілген өнім, тонна ҚҚС
қосылма
ғандағы көтерме баға ҚҚС қосылма
ғандағы өнімді өткізу көлемі, мың теңге ҚҚС есептел
гендегі
көтерме баға ҚҚС есептел
гендегі өнімді
өткізу көлемі
Мак қосылып өрілген нан 73,2 59,8 4377,36 66,9 4577,36
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
«Мавид» ЖШС-ғында өндірістік қуаттылықты пайдалануды жақсартуға ұсынылған іс шаралар
Біріншіден, жаңа өнім түрін енгізе отырып біз бұрын көп
Іс шаралар енгізгеннен кейін жабдықтарды интенсивті пайдалану коэффициенті 0,63
Ки = 22432 / 35392,5 = 0,63
Бұл іс шаралар ұсынылғанға дейігі коэффициентпен салыстырғанда 0,07 көп.
Екіншіден, нақты уақыт қоры ұлғайды, яғни жөндеу жұмысына арналған
Кэ = 230 / 259 = 0,88
Экстенсивті және интенсивті коэффициенттердің ұлғаюынан жалпы коэффициентте ұлғайды.
К жалпы = Ки*Кэ = 0,63*0,88= 0,71
Осылай, осы іс-шараларды енгізгеннен кейін кәсіпорынның барлық техникалық-экономикалық көрсеткіштері
өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің экономикалық параметрлерін жақсарту
«Мавид» ЖШС-ғында бәсекелестікті жоғарылату мақсатында өнім ассортиментін кеңейту және
Осылай, өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің экономикалық параметрлерін жақсарту және өнім
Кесте 23. - Іс-шараларды енгізгеннен кейінгі кәсіпорынның технико-экономикалық көрсеткіштерінің
№ Көрсеткіштер
Өлш бірлік
Іс-шараны енгізген
ге дейінгі Іс-шараны енгізгеннен кейінгі Ауытқу
+/- %
1 Өнімді өндіру көлемі тонна 616 689,2 +73,2
2 Өнімді өткізу көлемі Мың теңге 31030,0 33660,8 +2630,8
3 Адам саны адам 34 36 +2 105,8
4 Еңбек ақы қоры мың
теңге 11971,5 12674,7 +703,2 105,8
5 Бір адамға еңбек өнімділігі Мың теңге 912,6
6 Орта айлық жалақы теңге 29342 29342 - 100
7 Өнімнің толық өзіндік құны Мың теңге 27910,0 34303,6
8 1 теңгеге шаққандағы ӨӨҚ тиын 89,9 86,3 -3,6
9 Негізгі қорлар Мың теңге 9092,0 9092,0 - 100
10 Қор қайтарымдылығы теңге 3,4 3,7 +0,3 108,8
11 Пайда Мың теңге 3120,0 4331,6 +1211,56 138,8
12 Өнім рентабельділігі % 11,18 18,63 +7,55 167,8
Ескертпе −автормен құрастырылған [42]
Осыған орай, ұсынылған шараларды іске асыру кәсіпорынның өнімді өткізу
Кәсіпорын бойынша жұмысшылардың саны 2 адамға артты, олардың орташа
НӨҚ-дың орташа жылдық құндарында өзгерістер болған жоқ. Бірақ өндірілген
Енгізілген іс-шаралардың нәтижесінде табиғи түрдегі өндірілген өнімнің көлемінің артуы
Осыдан барып, кәсіпорын өнімінің рентабельділігі 7,53 %-ға жоғарылап, 18,63
ҚОРЫТЫНДЫ
Дипломдық жұмыс бойынша қысқаша қорытындылар. Қазіргі заманғы кәсіпорындар өздерінің
Әйтсе де, ғаламдық даму үдерімінің қазіргі кезеңінде колда бар
Бәсекеге қабілеттілік арттыру механизмі – кәсіпорынның нәтижелі жетістікке жету
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру іс-әрекеттерінің жиынтық көрінісі ретінде оларды
бірінші топ - өнімнің сапасын арттыру шаралары немесе кәсіпорынның
екінші топ - өнімнің бағасын қалыптастыру немесе кәсіпорынның баға
үшінші топ - өнімнің тартымдылығын арттыру немесе кәсіпорынның маркетингтік
төртінші топ - өнімнің бәсекелік қабілетін қамтамасыз ету немесе
Жұмыс нәтижелерін нақты қолдану бойынша берілген мәліметтер және ұсыныстар.
Дамыған елдер, сонымен қатар Ресейдің тәжірибесіне сүйеніп «Мавид» ЖШС-де
«Мавид» ЖШС-де инновациялық қызметті дамыту өте маңызды болып келеді,
Нан өнімдердің өндіріс процестерін автоматтау, алдыңғы қатарлы технологиялық жабдықтауды
Өнімнің сақталу мерзімін ұзартатын ораманың жаңа материалдарын қолдану;
Сыртқы нарыққа отандық тауарларды шығару және олардың бәсекеге қабілеттілігін
Өнімді дайындау мен өңдеуде отандық және шетелдік жаңа, озат
Тұтынушылардың әртүрлі деңгейлеріне сай өнімнің жаңа түрлерін шығару арқылы
Сатылатын тауарлардың сервистік қызмет жүйесі және жалпы өткізуді ынталандыру
Қойылған мақсаттардың толық шешілу бағасы. Әлемдік нарықтың қатаң талаптары
Сондықтан да ішкі нарықтағы нан өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігі, ең
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан Респу6ликасының еңбек туралы заңы. Алматы «Іргетас»,2000 ж. Б.
Н.Ә. Назар6аев «Қазақстанның егемендi мемелекет ретінде қалыптасуы жане дамуының
Н.Ә. Назарбаев «Казахстан-2030» Елбасының Қазақстан халқына Жолдауы. 1 казан
Акбердин Р. З., Стерлигова А.Н., Федотова М.А. Экокомика организации:
Безруких П.С., Кашаев А.Н. Учет затрат и калькулирование в
Богатин Ю.В., Швандар В.А. Оценка эффективности бизнеса и инвестиции.
Бусигин А.В. Предпринимательство. Учебник для вузов. - М: Дело,
Виноградов Е. Экономика в задачах. М.: Начало-пресс, 1995г. 321с.
Гончарук В.А. Развитие предприятия. М.: Дело, 2000г.361 с.
Грузинов В.П. и др. Экономика в задачах. М.: Банки
Дауренбекова А Н. Қазақстан өнеркәсібінің индустриялық деңгейін көтерудiң экономикалық
Долан Э.Дж., Кэмпбелл, Брю Стенли Л. Экономикс: Принципы, проблемы
Зайцев Н.Л. Экономика промышленного предприятия: Учебник - 3-е изд.,
Ералы А.Қ., Кабылбеков М.Г. Кәсіпорын экономикасы, КазҰТУ, 2004ж. 300
Есайдар У.С. Анализ деятельности хозяйствующих субъектов: Учебное пособие -
Инновационная экономика. 2 изд. Исправленное и дополненное - М:
Казанцев А.К., Подлесных В.Н., Серова Л.С. Практический менеджмент. -
Курс предпринимательства: Учет/ под. ред. В.Я. Горфинкеля, В.А. Шавандра
Коволев В.В., Волкова О.М. Анализ хозяйственной деятельности предприятия. -
Любушкин Н.П. Анализ финансово-экономической деятельности предприятия. Учебное пособие для
Мамыров Н.К. Менеджмент и рынок: Казахстанская модель. Алматы: Қазақ
Мамыров Н.К. Тілеужанова М.А. Микроэкономика: Оқулық - Алматы: «Экономика»
Мацкевич А. Экономика в задачах и тестах - М:
Мейірбеков А.К., Әлімбетов Қ.Ә. Кәсіпорын экономикасы: Оқу құралы -
Муравьева Т.В. и др. Экономика и фирмы: уч. пособие
Ниязбеков Р.Қ., Рахметов Б.А., Байнеева П.Т. Кәсіпорын экономикасы: Оқу
Сейтказиева А.М. и др. Инновационная деятельность предприятия. - Алматы:
Слепнева Т.А. и др. Цены и ценообразования. Уч. пособие:
Оразалин К.Ж., Жантасов М.М. Русско-казахский толковый словарь по современной
Оразалин КЖ., Есайдар УС., Төлегенов Б.Т. Кәсіпорын экономикасы (теория,
Организация и планирование и управление предприятием машиностроения. И.М. Разумов,
Организация и планирование на предприятиях машиностроения (под ред. М.И.
Пелих А.С. Бизнес-план или как организовать свой бизнес. Анализ,
Прикладная экономика: Сб. задании /перевод с англ. -М: Просвещение,
Сергеев И.В. Экономика предприятия: уч. пособие. 2-е изд перераб.
Төлегенов Б.Т., Карбетова З.Р., Адильханова С.А. Особенности разработки внутрифирменного
Төлегенов Б.Т. Ішкі фирмалык жоспарлау: АТУ баспасы 2003ж. 429б.
Экономика предприятия: Учебник для вузов (под ред. проф В.Я.
Экономика предприятия: Учебник (под ред. О.И. Волкова 2-е изд.
Экономика предприятия (фирма). Учебник (под ред. О.И Волкова. О.В.
Экономика предприятия (фирма). Учебник (под. ред. О.И Волкова, В.Я.
«Мавид» ЖШС-ң қаржы – экономикалық көрсеткіштері
Ұлттық қоғамдық-саяси журнал //Ақиқат. 4/2004-30 бет.
Арқа ажары газеті. 2008ж, 6 қараша. Б. 11
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқығы.-Алматы: Жеті-Жарғы, 1998ж. 212б.
Мейірбеков Б.Қ. Шағын кәсіпкерлік пен бизнесті қолдау жолдары мен
Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры: (несие алудың тәртіптері) //Көкшетау газеті,
Саясат-Policy-2003 №12-32-35 бет.
Мейірбеков Б.Қ. Қазақстандағы шағын бизнес: проблемалар мен мәселелер. //Хабаршы
Сәбден О, Тоқсанова А. Шағын кәсіпкерлікті басқару-Алматы: Білім, 2002ж.-232
ҚОСЫМШАЛАР
4
Өнімнің сапасы
Тұтынушылардың талғамы
Өнімнің тұтынушылық құны
Төлем қабілетті сұраныс
Өндіріс шығындары
Өнімнің бағасы
Аналогтар
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігі
Бәсекелестер мақсаттары талаптарының диагностикасы
Бәсекелестер нарықтық үлгілерін талдау және бағалау
Бәсекелестербағаларының өзгерісін зерттеу
Бәсекелестер өткізу торабының құралуын және олардың өткізуді ынталандыру құралдарын
Бәсекелестердің қаржылық қуаты мен тұрақтылығын бағалау
Нарықтық бәсекелестеркартасын құрастыру
Бәсекелестердің тауарлық саясатының формалары мен әдістерін зерттеу
Баға саясатының қағидалары
Бәсекелестердің ықпалы
Тұтынушылар
Нарықтық жағдай
Мемлекет
Шикізат ресурстары, шығындар
Әрбір өнім бойынша баға стратегиясы және маркетинг тактикасы
Өндірістік өнімнің бағасы
Бағаны қалыптастыру факторлары
Баға саясаты
Кәсіпорын қызметінің бәсекелік мақсаттары