ЖОСПАР
Немістің классикалық философиясы 2
Иммануил Кант 3
Фихте Иоганн Готлиб 7
Шеллинг 8
Георг Вильгельм Фридрих Гегель 9
Әдебиеттер тізімі: 12
Немістің классикалық философиясы
Немістің классикалық философиясы - адамзат мәдениеті
XVIII ғасырдың аяғы XIX ғасырдың басында
«Неміс классикалық философиясы» деген атауды Энгельс
Сана, сезім, ақыл-ой, таным мәселелерін зерттеу;
Ертедегі көне диалектиканы жаңа негізде көтеру;
Субъективтік идеализмнен объективтік идеализмге революция жолымен
Иммануил Кант
Иммануил Кант 1724ж. қарапайым қолөнерші семьясында
Негізгі еңбектері: «Жалпы бiрдей жаратылыстану тарихы
Сыңға дейінгі кезеңінің мән. «Жалпы бірдей
Материяның бірлігі, қозғалысы және оның заңдары
Жаратылыстану ғылым теориясының саласында тарихи
а) Күн жүйесінің табиғи жолмен пайда
б) Тасқындардың салдарынан жердің айналуының бәсеңдеуі.
3. Дүние жаратылды деген пiкiрдi жоққа
4. Кант философиясының тарихы маңызы, оның
Кант екінші кезеңде өзінің философиялық жүйесінің
1. Нені біле аламын? (Метафизика немесе
2. Нені білуім керек? (Мораль, этикалық
Неге сенуге болады? (Дін) Ақыл шеңберіндегі
Адам деген не? (антропология)
Кант философиясы болмыс, әдептілік және дін
«Таза ақыл-ойды сынау» деген еңбегінде таным
Агностиктік білімнің пайда болуына байланысты, заңды
Априорлық білімге байланысты адамның өзінің жеке
Апостериорлық білім тәжірибеге негізделініп шыққан, бар
Априорлық, жорамал бiлiм - тәжірибеге дейінгі,
Кеңістік және уақыт: 1. Дүние уақыт
шекті.
2. Дүние уақыт жағынан да, кеңістік
шексіз.
Қарапайым және күрделі: 1. Әрбір күрделі
бөлшектерден тұрады.
2. Дүниеде қарапайым зат мүлде жоқ.
Бостандық және себептік: 1. Дүниеде табиғи
себептілік қана емес, бостандық та бар.
2. Бостандық жоқ. Дүниеде бәрі де
себептіліктегі табиғи заңдар бойынша жасалады.
Құдай және мән: 1. Құдай бар
дүние мәні.
2. Құдай жоқ - дүние мәнсіз.
жоқ.
И.Канттың осы антиномиясы Гегельдің қарама-қарсылықтардың бірлігі
1783 жылы «Пролегомендер» («кіріспе») кітабында философиялық
Сан
категориясы. категориясы.
1.Бірлік
(Уақытша бәсеңдейтін
жеңіл-желпі заттардың
қасиеті).
2.Көптік.
сүрмеу.
3.Тұтастық.
жақтың өзара
қатынасы).
Бұл сатыда априорлы категориялар арқасында жаңа
Ақыл-ойдың таза түрі жоғарғы идеялар, мысалы:
Кант адам мінезін, парызын және құдайдың
Жоғарғы және сөзсіз орындалатын, бәріне бірдей
Адамның мінез-құлқы, іс-әрекеті басқалар үшін
Эстетикадағы мақсат. Адам өз қабілетін өмірдің
Табиғаттағы мақсат. Табиғатта бәрінің өз мәні
Рухани мақсат - Құдайдың барлығы.
Канттың ілімі бойынша Дінге тек сену
Фихте Иоганн Готлиб
Фихте Иоганн Готлиб 1762 жылы
Фихте тарихи тұрғыдан алғанда немістің классикалық
«Мен» әрекеті, Фихтенің ұғымы бойынша адамның
Фихте өзінің философиялық жүйесін Канттың
«Мен», барлық адамның «Мені» -
Фихтенің «Мені» ақыл-ой ғана емес, ол
Фихте «Мені» алғашқы жағдайдан шығудың немесе
Фихте Кантқа қарағанда қандай болсын сыртқы
Фихте «Жабық сауда мемлекеті» деген еңбегінде
Парасатты мемлекетте тең құқықты адамдардың үш
Өндірушілер (ауыл тұрғындарын айтады).
Мастерлер-қаладағы қолөнершілер.
Сатушылар.
Фихте жерді жеке меншікке беруге қарсы
Шеллинг
Шеллинг Фридрих Вилагельм Иозеф Шеллинг (1775-1854ж)
Оған сол кездегі саяси оқиғалар өте
Алғашқыда Фихте философиясын жалғастырды, бірақ көп
Шеллинг философия эволюциясының ең маңыздысы табиғат
Шеллингтің табиғат философиясының жетістігі - ол
Натурфилософияның мақсаты табиғаттың дамуындағы ең төменгі
Жаратылыстанудағы механистицизмді сынап, барлық құбылыстарды табиғаттағы
Эмпирикалық нақтылықта табиғат заттары кейбірде рухани
Шеллинг құдайды жеке тұлға ретінде қарастырады.
Сөйтіп ол рационализмнің шектен шыққан түрінен
Георг Вильгельм Фридрих Гегель
Георг Вильгельм Фридрих Гегель (1770-1831). Гейдельберск,
Гегельдің философиясының үлесі және ерекшелігі:
Объективтік идеализм теориясын құруы. Негізгі өзегі
Канттың, Фихтенің және Шеллингтің еңбектерін зейін
Гегель өз философиялық жүйесінде дүниежүзілік ақыл-ойдың
Осыдан шығатын қорытынды:
а) философиялық жүйесі метафизикалық.
б) әдісі диалектикалық.
Гегель жүйесі. Гегель нақтылықты (немесе бүтін
Абсолют үштік түрде құрылған, Еуропалық философияда
Гегель философиясының негізі әлемдік Рух, абсолюттік
Адам пайда болғаннан кейін, идея адамның
Ең маңызды еңбегінің бірі «Логика ғылымы»
Гегель өзінің логикасында шындықтың өзінен өзі
Санның сапаға айналу заңы - барлық
Терістікті терістеу заңы - өзгеріс қай
Гегельдің пікірінше табиғат - абсолюттік идеяның
Адамзаттың тарихын кездейсоқ оқиғалардың тізбегі немесе
Әдебиеттер тізімі:
Асмус В.Ф. Иммануил Кант .М., 1973
Абдильдин Ж.М. Избраные сочинения в 5
Әбішев Қ. Философия. Ақыл кітабі
Быховский Б.Э. Фейербах.М., 1967
Гайденко П.П. Парадоксы свободы в
Гулыга А.В. Гегель. М., 1970
Гулыга А.В. Шеллинг.М.,1995
Кішібеков Д. К.,Сыдықов Ұ.Е. Философия Алматы,
КузнецовВ.Н. Немецкая классическая философия. М.,2003
Мәдени-философиялық энциклопедялық сөздік. Т.Х. Ғабитов
Нысанбаев Ә., Әбжанов Т. Философия тарихы.
1