Мәліметтер қоры құрылымы

КІРІСПЕ
Ақпаратты басқару компюьтерлерді қолданудың негізгі сферасы болып табылады және
Қазіргі қоғамның талаптарына сәйкес жаңа техналогиялардың даму барысында жұмыс
Жұмыс орнын автоматтандыру үшін көптеген автоматтандырылған бағдарламалық жүйелер мен
Дипломдық жұмыс «Қойма меңгерушісінің автоматтандырылған жұмыс орны» бағдарламалық өнімі
Мәліметтер қорын басқару жүйесі Microsoft Access ақпаратты сақтау және
Қазіргі кезде Delphi корпоративтік қолдану үшін қолданылатын мәліметтер қоры
Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында электронды-есептеуіш машинасында автоматтандырылған жұмыс
Екінші тарау мәліметтер қорын басқару жүйесі Microsoft Access және
Үшінші тарауда есептің қойылымы, бағдарламаны жазу жолдары және пайдаланушыға
I ТАРАУ. АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ЖҰМЫС ОРНЫ
Жұмыс орнын автоматтандыру принциптері мен оған
қойылатын талаптар
Автоматтандырылған жұмыс орнының қызмет көрсетуі деп, компьютерде, ақпаратты өңдеуде
Әр түрлі басқару объектісінде, олардың атқаратын қызметіне сәйкестендірілген, автоматтандырылған
жүйелілік;
икемділік ;
орнықтылық;
тиімділік.
Жүйелік принципі – құрылымы белгіленген міндетіне сәйкес анықталатын жүйе
Икемділік принципі – қандайда бір модуль арқылы құрылатын жүйе
Орнықтылық принципі – жұмыс орынын автоматтандыру жүйесі мүмкін болатын
Тиімділік принципі – жүйені жасауға және оны пайдалануға кеткен
Жұмыс орынын автоматтандыруға қойылатын талаптар төмендегідей:
мамандардың ақпараттық және есептеу талабын уақытында қанағаттандыру;
автоматтандыру уақытты ұту қажеттілігінен туындайтындықтан қолданушының сұранысына аз уақыт
пайдаланушының дайындалу деңгейіне және оның профессионалдық сұранысына байланысты келтіру(адаптация);
автоматтандырылған жұмыс орынының функцияларын үйренудің қарапайымдылығы, сенімділігі;
пайдаланушыға байланыс бойынша шыдамдылықты қамтамасыз ету;
пайдаланушының тез үйренуінің маңыздылығы;
есептеуіш желі құрамында жұмыс істеуінің маңыздылығы.
1.2 Автоматтандырылған жұмыс орнының құрамы
Компьютерлердің құнының арзан болуы, сенімді, пайдаланудың қарапыйымдылығы арқасында, бұрын
Бұл аймаққа әсіресе кішігірім мекемелердің қызметі жатады, онда дербес
Микропроцессор дербес ЭЕМ-нің негізгі құрылғысы болады, ол бағдарламадағы әртүрлі
Дербес ЭЕМ-нің өнімділігі сондай-ақ жадының мөлшеріне де байланысты. Жады
Сыртқы жадының да түрлері көп.
Иілгіш дискідегі жинақтауыштар. Көлемі аз болғанына қарамастан, бағасы арзан
Қатты дискідегі жинақтауыштар (винчестер). Көлемі үлкен, мәліметтер алмасу жылдамдығы
CD ROM компакт дискілері. Қазіргі кезде компакт дискі қатты
Flash Drive. Қазіргі кезде бағасының қымбаттылығына қарамастан көп қолданылады.
Дисплей – ақпаратты бейнелейтін негізгі құрылғы. Негізінен экран мөлшері
Клавиатура – ақпаратты енгізетін негізгі құрылғы. Сондай-ақ пайдаланушының жұмысын
Баспа құрылғысы – ақпаратты қағазға басып шығару үшін
Дербес ЭЕМ-нің барлық құрылғылары жүйелік магистраль арқылы байланысады.
Дербес ЭЕМ-ді ең тиімді қолдану дегеніміз белгілі бір мамандарға
1.1-суретте автоматтандырылған жұмыс орнының жалпы схемасы көрсетілген.
Жалпы бағдарламалық жасақ есептеу техникаларының қызмет жасауын, жаңа бағдарламаларды
Автоматтандырылған жұмыс орнының мамандандырылған бағыты бағдарламалық жасақтың функциональдық бөлігімен
Функциональдық бағдарламалық жасақты құрған кезде «адам-машина» байланысын ұйымдастыратын сұраққа
Осы сұқбатты ұйымдастырғандардың көзқарасы бойынша сұқбаттық жүйенің талдауы
жүйелер командалық тілмен
«объектілер ғаламындағы адам»
«мәзір» үлгісіндегі сұқбат
түрінде бөлуге болады.
Қолданбалы жүйелерде командалық тілді қолдану бұл кіші және микро-ЭЕМ
«Объектілер ғаламындағы адам» сырттай қарама-қарсы жағдай – командалар болмайды
«Мәзір» үлгісіндегі сұқбат «мәзір» пайдаланушыға балама әрекеттер жиынын береді,
Қазіргі кезде соңғы екі қасиеттен тұратын пайдаланушы интерфейсі кеңінен
Енді автоматтандырылған жұмыс орнын өңдеуінің екі жолын қарастырамыз. Бірінші
Функциональдық бағдарламалық жасақтың қолданудың нақты шартына қалай бейімделетінін қарастырамыз.
Бірінші техникалық қызметші еңбегін автоматтандыру үшін бағдарламалық құрылғылар
Мамандар әртүрлі құжаттарды дайындау үшін талап бойынша қойылатын мәлімдеуді
Мамандардың көп бөлігі, көп жағдайларда экономикалық ақпараттар кесте құжаты
Мекемелерде ұйымның бақылауға және қызметін үйлестіруге арналған автоматтандырылған жұмыс
Оперативті мәлімет алмасу мекеме қызметінде маңызды роль атқарады. Осыған
Қазіргі кезде интеграцияланған пакеттер деп аталатынды жасауға тенденция байқалады,
сандық
мәтіндік
графиктік
қолданады.
Ақпаратты сақтау үшін қөбінесе мәліметтер қорын басқару жүйесі қолданылады,
Бірақ қазіргі функциональдық бағдарламалық жасақтар әртүрлі мамандықтар қызметкерлерінің қойған
жаңа мамандық үшін жаңа бағдарламалық жасақтың жасалуы
бар мамандықтар үшін бағдарламалық жасақтарды мамандандыру
Қазіргі кезде кәсіпшілік мағынадағы автоматтандырылған жұмыс орнына көшу тенденциясы
шешілуші мақсаттардың есебі
басқа қызметкерлермен байланысу
кәсіпшілік әдеттер мен бейімділіктердің есебі
тек қана функциональдық бағдарламалық жасақты жасап қоймай, сондай-ақ арнайы
Мұндай автоматтандырылған жұмыс орнымен мамандарды жабдықтау мекемелік қызметкерлердің еңбек
2 ТАРАУ. БАҒДАРЛАМА ҚҰРУҒА ҚОЛДАНЫЛҒАН ИНСТРУМЕНТАЛЬДЫ ҚҰРЫЛЫМДАР
2.1 Microsoft Access-те мәліметтер қорын жобалау
Microsoft Access реляциондық мәліметтерді басқаратын көпфункциялы жүйе болып саналады.
Ең алдымен мәліметтер қорымен тиімді жұмыс істейтін және қажетті
Бағдарлама үш негізгі режимде жұмыс істейді:
конструктор режимі, мұнда мәліметтер қоры объектілері құрылады және өзгертіледі,
жүргізу режимі, мұнда мәліметтер қорын ашпай, кейбір амалдарды орындауға
орындау режимі, мұнда мәліметтер қоры объектілерінің терезесі көрсетіледі.
(Бұл режимнің аты пайдаланушы қандай объектімен жұмыс істеп жатқанына
Содан кейін мәліметтер қорын құруға кірісу керек. Ол үшін
Экранда пайда болған панельде “Новая база данных” командасын екпінді
Қорытындысында 2.2-суреттегі сұқбаттық терезе ашылады. Мұнда жана файл аты,
2.1-сурет. MS Access панелі
2.2-сурет. Жаңа МҚ файлы панелі
“Создать” батырмасын басқаннан жаңа мәліметтер қоры құрылады, экранда онын
Мәліметтер қоры категориясы бойынша сұрыпталған және терезенің әр түрлі
Кестелер - реляциондық мәліметтер қорындағы барлық ақпарат кесте түрінде
Сұраулар - ақпараттық функциялар шеңбері үлкен. Ең алдымен критерийі
Үлгілер - толтыруды қажт ететін бланк немесе мәлімет жиынына
Есеп беру - кестеден және сұраудан, қарауға ынғайлы түрде,
Макростар - мәліметтер қоры құрамына оны толтыру, информацияны таңдау
2.2 Кестені жобалау
Мәліметтер қорының негізгі обьектісі кесте болады. Кесте негізінде форма,сұрау
2.3-сурет. МҚ терезесі
2.4-сурет. Кесте құру әдісін таңдау терезесі
Бұл сұқбаттық терезесіндегі тізімнен кесте құру түрін тандау крек.
Режим таблицы – кесте режимінде кесте құру;
Конструктор – кесте конструкторы көмегімен кесте құру;
Мастер таблиц – кесте мастері көмегімен кесте құру;
Импорт таблиц – сыртқы файлдан немесе басқа мәліметтер қорынан
Связь с таблицами – сыртқы файл немесе басқа мәліметтер
“Конструктор”-ды таңдап, ОК батырмасын басамыз.
Ашылған терезеде кесте өрісі мен олардың сипаттамалары (қасиеттері) көрсетіледі
Спецификаның әр жолында жазбаның бір өрісінің сипаттамасы анықталады. “Имя
Өріс аттарын “имя поля” бағанына енгізу керек. Одан кейін
Мәліметтік типі Мағынасы
Мәтіндік Бұл типті өріс мәтіннен тұрады, онын көлемі 255
Мемо өріс Мемо-өрісте мәтіндік не мәтіндік және сандық мәлімет
Сандық Сандық мән болады, өріс мөлшері параметрі арқылы диапазоны
Мерзім/Уақыт Мерзім мен уақыт мәні болады
Ақшалық Мұнда ондық нүктенің сол жағында 15 разряды, оң
Санақтық Мұнда кестеге жаңа жазба қосылғанда автоматты түрде бірге
Логикалық Мұнда ие не жоқ деген мән сақталады, индекстелмейді
OLE обектісінің өрісі Мұнда OLE серверімен өңделген объектілер орналасады.
Гиперсілтеме Мұнда гиперссілтеме сақталады, қатты дискідегі не Internet немесе
Бұл тізімде “Мастер постановок” элементі бар, ол жәй немесе
Үнсіз келісім бойынша мәліметтік тип мәтіндік болады. Оны өзгерту
2.5-сурет. Кесте конструкторы терезесі
Кесте түсінікті болу үшін, әрбір өрістің “Описание” бағанында
Әрбір өріс дара қасиеттерімен анықталады, олар арқылы мәлімет қалай
Қасиеті Анықтамасы
Өріс мөлшері Мәтіндік не сандық өрістің максимальды ұзындағын анықтайды
Өріс форматы Үлгі мен сұрауда мәліметті көрсету форматы
Ондық белгі саны Ондық санның бөлшек бөлімінің разряд санын
Енгізу маскасы Енгізу кезіндегі мет маскасын анықтайды
Қол қою Үлгіде не есеп беруде(отчет)өріс жанында шығатын
Үнсіз келісім бойынша мәні Сәйкес кесте өрісіне үнсіз келісім
Мәнге шарт Кесте толтырылған кезде осы өріске енгізуге болатын
Қате туралы хабарлау Енгізілуге болмайтын мәнді кіргізген кезде экранда
Міндетті өріс Бұл өріс міндетті түрде толтырылуы керектігін көрсетуді
Бос жол Бұл өріске бос жол (« ») енгізуге
Индекстелген өріс Іздеуді жылдамдату үшін жәй индекстерді анықтау (алғашкы
2.3 АDО негіздері
Microsoft ActiveX Data ObjectS технологиясы мәліметтер қоры қосымшасынан мәліметтер
АDО технологиясы және OLE DB интерфейстері қосымшалар үшін әртүрлі
Мәліметтер қоры серверлеріне күмән келтірмеуге болады. SQL сұраныстарын өңдеу
OLE DB мәліметтерді өңдеудің стандарт функцияларын инкапсуляциялайтын объектілер арасындағы
Нәтижесінде қосымша мәліметтерді мәліметтер қоры кестесі түрінде шығара алатын
АDО технологиясы өзіне OLE DB объектілерін ғана емес, сонымен
Мұндай архитектура объектілер мен интерфейстер жиынтығын ашық және кең
АDО технологиясы WINDOWS операциялық жүйесінің жүйелік механизмі болатын СОМ
OLE DB спецификациясы төменде қарастырылатын келесі объектілер типтерін ажыратады:
Есептеуіш (Enumerator) мәліметтер бастауын (орнын) іздеуді орындайды. АDО провайдерлерін
Объект – мәліметтер басы (Data Source Object) мәліметтер сақталатын
Сессия (Session) – бір мәліметтер сақталымымен жұмыс жасайтын объекттер
Транзакция (Transaction) – транзацияның орындалу механизмін орындайды.
Команда (Command) – команда мәтінін құрайды және оның орындалуын
Қатарлар жиыны (RowSet) – ADO командасының орындалу нәтиіжесі болатын
Объект – қате (Error) – жүрмей қалған жағдайдағы мәліметті
2.4 Мәліметтер бастауымен біріктіру объектілері
Мәліметтер қоймасымен біріктіруді қамтамасыз ететін, ADO-ның ішкі механизмі объектінің
Мәліметтер бастауы объектісі қажет нақты мәлімет басы туралы ақпаратның
Мәліметтер сақталымы туралы мағлұматтарды енгізу үшін IDBProperties интерфейсі қолданылады.
Байланысты инициализациялау үшін IDBinitialize интерфейсінің Initialize әдісін қолдану қажет.
Мәліметтер басы–объектісінен сессия-объектілерін құруға болады. Ол үшін IDBСreateSession.CreateSession әдісі
OLE DB транзакцияларды басқару екі деңгейде жүзеге асырылады.
Біріншіден барлық қажет әдістерге сессия ие. Оның ITranSaction, ITranSactionJoin,
Сессия ішінде транзакция ItranSactionLocal, ItranSaction және оның әдістері StartTranSaction,
Екіншіден, объект-сессиясының көмегімен транзакция объектісін құруға болады.
Объект-жинақ қатары ADO-ның негізгі объектісі, ол мәліметтермен жұмысты қамтамасыз
Сессия объектісі OpenRowset қасиеті бар IOpenRowset міндетті интерфейсі бар,
Мәліметтер бастауының мүмкіндіктеріне қарай жиындар қатары әртүрлі интерфейстерді қолдайды.
Олардың ішіндегі бесеуі міндетті:
IRowSet қатар бойынша навигацияны қамтамасыз етеді;
IAccessor ақпараттың қатарлар форматы туралы түсінікті беруге мүмкінді береді;
IRowSetinfo қатарлар жиыны туралы ақпаратты алуға мүмкіндік береді;
IColumnsinfo қатарлар бағаны туралы ақпаратты алуға көмек береді. (аты,
IConvertType қатарлар жиынында мәліметтер типін түрлендіру мүмкіндігін анықтайтын жалғыз
Қатарлар жиыны басқарудың қосымша мүмкіндіктері:
IRowSetchange қатарлар жиынында өзгертулерді орындайды (өзгерістер енгізеді, жаңа қатарлар
IRowSetidentity әр түрлі қатарларды салыстыруға мүмкіндік береді;
IRowSetindex индекстерді қолдануды қамтамасыз етеді;
IRowLocate қатарлар жиынында іздеуді жүзеге асырады;
IRowSetUpdate өзгертулерді кэштеу механизмін ржүзеге асырады.
ADO программалық құралдары мәліметтермен жұмыс істеуде SQL тілін қолдану
Объект-команда мәтіндік команданы және команданы өңдеу, жіберу механизмін инкапсулляциялайды.
Команда мәтінін талдау.
Команданы мәліметтер бастауымен байланытырады.
Команданы оптимизациялау.
Команданы мәліметтер бастауына жіберу.
ICommand командасы объектінің бас интерфейсінің үш әдісі бар:
Cancel – команданың орындалуын болдырмайды;
Execute – команданы орындайды;
GetDBSession – берілген команданы шақырушы сілтемені сессия интерфейсіне қайтарады.
Негізгі команда объектісінен бөлек қосымша интерфейстерге ену мүмкіндігін қамтамасыз
ICommandPrepare команданы дайындау үшін қолданылатын екі әдіске ие (Prepare
ICommandProperties командаға қасиеттер беруге мүмкіндік береді;
IcommandText команда мәтінін басқарады (команда объектісі үшін бұл интерфейс
IcommandwithParameters команда параметрлерімен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
ADO провайдрлері АDO арқылы мәліметтерді қолданатын қосымшаларды мәліметтер бастауымен
Провайдер мәліметтер қорының орнын және құрамын біледі, мәліметтерге сұраныстарды
Берілген операциялық жүйеде орнатылған провайдерлер тізімі ТАDOConnection компоненті арқылы
ActiveX Data Objects 2.1 инсталляциялау кезінде операциялық жүйеде келесі
Microsoft Jet OLE DB Provider - ADO технологиясын қолданған
Microsoft OLE DB Provider for ODBC drivers - ODBC
Microsoft OLE DB Provider for Oracle - Oracle серверімен
Microsoft OLE DB Provider for SQL Server - MS
2.5 Delphi-де ADO-ның орындалуы
ADO арқылы мәліметтерге ену механизмі және басқа да көптеген
ADO-ның мәтіндік командалары TADOCommand компонентінде жүзеге асырылған қатарлар жиынын
ADO компоненттерінің барлық қасиеттер мен әдістер жиыны мәліметтер қорының
Бірақ қажет болған жағдайда өңдеуші ADO интерфейстерінің барлық барлық
ADO мәліметтеріне ену компоненттері мәліметтер қорына қосылудың екі вариантын
Бірінші жағдайда, компоненттер мәліметтер қорымен тікелей байланысу үшін СоnnectionString
СоnnectionString қасиеті ADO объектісімен байданыстыру туралы ақпаратты сақтауға бағытталған.
ConnectionString:=’Remote Server = Server Name; Provider= Provider Name’;
Қажеттігіне қарай қашықтағы провайдерге жол көрсетіледі:
ConnectionString:=’Remote Provider=Provider Name’; және провайдерге қажетті параметрлер:
‘User Name= User Name;.Password= Password’
Мәліметтер қорына өздігінше бағытталатын әрбір ADO-ның компоненті өзінің байланысын
Сондықтан ADO арылы байланыстыру механизмін арнайы ТADOConnection компоненті арқылы
2.6 ADO компонентері
ТADOConnection компоненті.
ТADOConnection компоненті ADO мәліметтер қоры объектілерінің байланысуын басқару үшін
Бұл компонентті қолдану өңдеушіге мынадай артықшылықтар қатарын береді:
ADO мәліметтеріне ену компоненттерінің барлығы мәліметтер қорына бір байланыстан
Байланыстыру провайдері объектісін тікелей бере алу мүмкіндігі.
ADO байланыс объектісіне ену
ADO командаларын орындай алу мүмкіндігі
Транзакцияны орындау
Байланысты оқиғаның әдістер-өндеушілер көмегімен кең ауқымды басқару.
ADO мәліметтер қорымен байланыс ConnectionString қасиеті, Connection қасиеті
Байланысты ашу кезінде қолданушының аты мен паролін енгізу керек.
АДО провайдері мен мәліметтер қорын таңдау үшін компонентті екі
Мұнда байланысты ConnectionString қасиеттінің байданысын қалыптастыруға немесе UDL кеңеймесі
2.6-сурет. АДО байланысынын қалыпқа келтіру формасы.
UDL файлы қарапайым мәтіндік файл, мұнда параметр аты және
dbdemos .udl демонстрациялық файлы
[oledb]
; Everything after this line is an OLE DB
Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0;Data Source=C:\Program Files\
Common Files\Borland Shared\Data\DBDEMOS.mdb
Build батырмасын басу арқылы сұқбат терезесі шығарылады, мнда байланыс
Бірінші парақ жүйеде орнатылған провайдерлін ішінен мәліметтер басының нақты
Келесі парақтарды басқару элементтерінің құрамы мәлімметтер басының типіне байланысты.
Connection парағы мәліметтер қоры файлына толық жолды көрсетуге мүмкіндік
Advanced парағы қосымша байланыс параметрлерін береді. Мәліметтер қорының типіне
Inpersonation level тізімі қосылу барасында сәйкес рольдеріне байланысты клиенттердін
Anonymous- клиент ролі серверге енуіне болмайды;
Identify-клиент ролін сервер анықтайды, бірақ жүйелік объектілерге ену мүмкіндігі
Impersonate-сервер процесі клиенттің қорғалған контексті түрінде көрсетілуі мүмкін;
Delegate–сервер процесі клиенттің қорғалған контексті түрінде көрсетіледі, бірақ
Protection level тізімі мәліметтерді қорғау деңгейін қөрсете алады. Тізімге
None – нақтылау қажет емес;
Connect – нақтылау тек байланыс барда қажет;
Call - мәліметтер басын нақтылау әрбір сұраныста керек;
Pkt - клиентен барлық мәліметтердің алынуын ңақтылау;
Pkt Integrity - бүтінділікті сақтау арқылы клиенттен барлық мәліметтердің
Pkt Privacy - бүтінділік пен шифрлық қорғанысты сақтау арқылы
Connect timeout – өрісінде байланысты күту уақытын секундпен
Access Permissions тізімі орындалатын операциялардың бөлек түрлеріне ену мүмкіндігін
Read – тек оқу;
ReadWrite – оқу және жазу;
ShareDenyNone – оқу, жазуға бәріне толық мүмкіндік;
ShoreDenyRead – оқу бәріне мүмкін емес;
ShoreDenyWrite – жазу бәріне мүмкін емес;
ShoreExclusive – оқу және жазу бәріне мүмкін емес;
Write – тек жазу.
All парағы таңдалған провайдер үшін жасалған келтірулерді қажеттігіне қарай
Байланыс синхронды және асинхронды болуы мүмкін. Бұл парометр ConnectOptions
TConnectMode=(cmUnknown,cmRead,cmWrite,cmReadWrite, cmShareDenyRead, cmShareDenyWrite, cmShareExclusive, cmShareDenyNone);
Property Mode: TConnectMode;
қасиеті байланысқа мүмкіндігі бар операцияларды береді:
cmUnkown – рұқсат белгісіз және орнатылмаған болуы мүмкін;
cmRead – оқуға рұқсат;
cmWrite – жазуға рұқсат;
cmReadWrite – жазуға, оқуға рұқсат;
cmShoreDenyRead– басқа байланыстар үшін оқуға рұқсат жоқ;
cmShoreDenyWrite – басқа байланыстар үшін жазуға рұқсат жоқ
cmShoreExelusive – басқа байланыстар үшін ашуға рұқсат жоқ;
cmShoreDenyNone – басқа байланыстарды ашуға болмайды.
ADO мәліметтер қорымен жұмыс істейтін компоненттер берілген байланыс арқылы
Property Connection: TADOConnection;
TADOConnection компоненті барлық компоненттерге ену мүмкіндігін қамтамасыз етеді. Осылайша
property CursorLocation: TCursorLocotion;
clUseServer мәні тек сервер мүмкіндіктерін орындайтын серверде курсорды анықтайды,
clUseClient мәні мәліметтермен кез–келген операцияларды орындауға мүмкіндік беретін клиент
CloseDataSets әдісі берілген байланыс арқылы мәліметтер жиынын, байланыстың өзін
TADOConnection компоненті ADO командаларының орындалуын қамтамасыз етеді. ADO командасын
Команданың белгілі атпен орындалуы Execute процедурасы немесе бір атты
Ашық байланыс кезінде пайда болатын орындау уақытының қателері ADO–ның
type TIsolationLevel=(ilUnspecified, ilChaos, ilReadUncommitted, ilBrowse, ilCursorStability, ilReadCommitted, ilRepeatableRead, ilSerializable,
property IsolationLevel:TIsolationLevel;
қасиеті тронзакция изоляциясының деңгейін береді:
ilUnspecified - изоляция деңгейі берілмейді;
ilChaos - неғұрлым қорғалған транзакциялар өзгерісі берілгенмен қайта жазылмайды;
ilReadUncommited - басқа транзакциялардың орындалмаған өзгерістері көрінеді;
ilBrowse - басқа транзакциялардың орындалмаған өзгерістері көрінеді;
ilCursorStability - басқа транзакциялар өзгерістері тек тұрақталғаннан кейін көрінеді;
ilReadCommitted- басқа транзакциялар өзгерістері тек тұрақталғаннан кейін көрінеді;
ilRepeatableRead - басқа транзакциялар өзгерістері көрінбейді, бірақ оларға мәліметтерді
ilSerializabie - транзакция басқа транзакциялардан тұйықталып орындалады;
ilIsolated - транзакция басқа транзакциялардан тұйықталып орындалады.
TXactAttribute = (xaCommitRetaining, xaAbortRetaining);
property Attributes: TXactAttributes;
қасиеті транзакцияларды басқару әдісін береді:
xaCommitRetaining - ретті транзакция тұрақталғаннан кейін автоматты түрде жаңа
xaAbortRetaining - транзакция ауытқығаннан кейін келесі транзакцияның орындалуы басталады;
TADODatoset компоненті.
TADODataset компоненті ADO мәліметтер қорынан мәліметтер жиынын алуға арналған.
Мәліметтер жиынын алу үшін CommandText қасиеті қолданылады, онда мәліметтер
Қосымшаларда компанентті мәліметтерге енуге арналған қарапайым компонент сияқты қолдануға
RDSConnection қосымша қасиеті басқа компьютерлердегі алшақтағы мәліметтер қорындағы мәліметтерді
2.1-кестесі. TADODataset компонентінің әдістері мен қасиеттері.
Хабарлама Типі Сипаттамасы
Қасиеттері
Property RDSConnection: TRDSConnection Pb TRDSConnection байланысқан компонентіне сілтенеді.
Әдістері
Procedure GetIndexNames (List: Tstrings); Pu List параметр арқылы мәліметтер
TADOTable компоненті.
TADOTable компоненті Delphi қосымшаларында ADO арқылы қосылған мәліметтер қоры
Мәліметтер қоры кестенің аты TableName қасиетімен беріледі. Басқа әдістер
ADO провайqдерлерінің көбісі мәліметтер қоры кестесіне тікелей қолданыс жасай
2.2-кестесі TADOTable компонентінің қасиеттері мен әдістері.
Хабарлама Типі Сипаттамасы
Қасиеттер
Property IndexFieldNames: String;
Pb Ағымдық индексте қолданылатын кесте өрістерінің тізімі.
property MasterFields: String; Pb “бірден бірнешеге” қатынасын құру үшін
property
MasterSource:TdataSource; Pb “бірден бірнешеге” қатынасын ұйымдастыру үшін TdataSource компонентін
property Readonly;
«тек оқу үшін» Pb Boolean режимін қосады не өшіреді
property TableDirect:
Boolean; Pb Кестеге ену әдісін басқарады True орнатылған кезде
property TableName:
String; Pb Кесте
Әдістер
Procedure GetIndexNames
(List:Tsrings); Pu List параметрінде кесте индекстерінің тізімін қайтарады
TADOQuery компоненті
TADOQuery компоненті ADO арқылымәліметтермен жұмыс жасаған кезде SQL
Сұраныс мәтіні SQL қасиетімен беріледі (2.3-кесте). Сұраныс Open, ExecSQL
Параметрлерді жіберу механизмінің өзіндік ерекшеліктері бар. Сұраныс параметрлерін реттеу
Курсордың көмекші мәліметтер жиынымен ығысуы кезінде негізгі сұраныс, онда
2.3-кесте. TADOQuery компонентінің қасиеттері мен
Хабарлама Тип Сипаттамасы
Қасиеттер
Property DataSource: TdataSource; Pb
Property RowsAffected: жазба сұранысымен
Property SQL: TstringS; Pb
Әдістер
Function ExecSQL;
Integer; Pu Сұранысты
TADOStoredProc компоненті.
TADOStoredProc компоненті Delphi қосымшаларында мәліметтерге
Сақталымды процедура аты
property ProcedureName: WideString;
қасиетімен анықталады.
Процедура орындалуының кіруші және шығушы
2.7 ADO командалары
Операцияларды орындау үшін ADO-да арнайы
Команда ADO мәліметтер қорына өзіндік
Команда типі мына қасиетпен
type TCommand Type=(cmdUnknown, cmdText, cmdTable, cmdStoredProc, cmdFile,
TcommandType типі TCustomADODataSet класында да қолданылғасын, TADOCommand
Егер команда құрамында SQL сұранысының
Егер команданы орындау үшін параметрлерді беру керек болса, онда
function Execute: _Recordset; overload;
function Execute(const Parametrs; OleVariant): _Recordset; overload;
function Execute(var RecordsAffected: Inteder; var Parameters: OleVariant; ExecuteOptions: TExecuteOptions
Өңдеуші көрсетілген нотациялар әдісінің кез–келгенгенін қолдана алады.
RecordsAffected парамері өңделген жазбалар санын қайтарады.
Parameters параметрі команда параметрлерін береді;
ExecuteOptions параметрі команданің орындалу шарттарын анықтайды:
TExecuteOption=(eoAsyncExecute, eoAsyncFetch, eoAsyncFetchNonbiocking, eoExecuteNoRecords);
TExecuteOptions=set of TExecuteOption;
eoAsyncEsxecute – команданың асинхрондық орындалуы;
eoAsyncFetch – мәліметтердің асинхрондық өткізілуі;
eoAsyncFetchNonBiocking – ағымды жаппай-ақ мәліметтердің асинхрондық өткізілуі;
eoExecuteNoRecords – егер команда жазбалар жиынын қайиармаса, онда олар
TADOConnection компонентімен жұмыс істеген кезде eoExecuteNoRecords параметрін қолданған дұрыс.
Команданың ағымдық күйін
type
TObjectState=(stClosed, stOpen, stConnecting, stExecuting, stFetchng);
TObjectStates=Set of TObjectState;
property States: TObjectState;
қасиетімен анықтауға болады.
3 ТАРАУ. БАҒДАРЛАМАНЫ СИПАТТАУ
3.1 Мәліметтер қоры құрылымы
«Қозғалмайтын мүлікті сату орталығының жұмысын автоматтандыру» бағдарламалық өнімі Delphi
Бағдарламадағы мәліметтер қоры Аренда.mdb файлында сақталынады және үш кестеден
Тауарлар туралы мәліметтер Недвижимость кестесінде сақталынады және төмендегідей құрылымнан
Өріс аты Мәліметтер типі
Id Санақтық Жазбаның идентификациялық номері
Тип
Место-положение
Площадь Сандық
ЦенаАренды Сандақ Бағасы тәулігіне, тн
ВАренде
Примечание
Кіріс және шығыс тауарлары туралы мәліметтер Недвижимость және Организация
Өріс аты Мәліметтер типі Түсініктеме
Id Санақтық Жазбаның идентификациялық номері
Наименование Мәтіндік Мекеменің аты
Индекс Мәтіндік Индексі
Город Мәтіндік Қаласы
Область Мәтіндік Ауданы
Улица Мәтіндік Көшесі
Дом Мәтіндік Үйі
Примечание Мәтіндік Түсініктеме
Телефон Мәтіндік Телефон
Факс Мәтіндік Факсі
ФИОРуковод Мәтіндік Жетекші аты-жөні
Основание Мәтіндік Негізгісі
КонтЛицо Мәтіндік Байланыс телефоны
Банк Мәтіндік Банк
БИК Мәтіндік БИК
ИНН Мәтіндік ИНН
КорСчет Мәтіндік Есепшот
РасСчет Мәтіндік Есепшот
Кестелер конструктор көмегімен құрылған.
3.2. Қосымшаларды жобалау
«Microsoft Access» мәліметтер қорын басқару жүйесімен жұмыс істеу үшін
TADOConnection компоненті үшін келесі қасиеттерді қоямыз:
Қасиеті Мәні
Connected False
ConnectionString Provider=MSDASQL.1;Persist Security Info=False;
Extended Properties="DBQ=C:\Prihod_Rashod\db_tovar.mdb;DefaultDir=C: \Prihod_Rashod;Driver={Microsoft Access Driver (*.mdb)};DriverId=25;FIL=MS Access;FILEDSN=C:\Program Files\Common Files\ODBC\Data
KeepConnection True
LoginPrompt False
Ал мәліметтер қорының кестесімен байланысу үшін TADOtable компонентін қолданамыз.
Tovary кестесі үшін TADOTable компонентінің қасиеттері:
Қасиеті Мәні
Connection ADOConnection1
Name TbTovar
TableName Tovary
Tovary кестесі үшін TADOSource компонентінің қасиеттері:
Қасиеті Мәні
DataSet TbTovar
Name ds3
Prihod кестесі үшін TADOTable компонентінің қасиеттері:
Қасиеті Мәні
Connection ADOConnection1
Name TbPrihod
TableName Prihod
Prihod кестесі үшін TADOSource компонентінің қасиеттері:
Қасиеті Мәні
DataSet TbPrihod
Name ds1
Rashod кестесі үшін TADOTable компонентінің қасиеттері:
Қасиеті Мәні
Connection ADOConnection1
Name tb Rashod
TableName Rashod
Rashod кестесі үшін TADOSource компонентінің қасиеттері:
Қасиеті Мәні
DataSet tb Rashod
Name ds2
Қалған тауарларды есептеп қорытынды мәліметтерді қарау үшін TADOQuery компонентін
Қасиеті Мәні
Active False
Connection ADOConnection1
SQL Select prihod.n , prihod.tovar,prihod.data,
(prihod.kol-(select sum(rashod.kol) from rashod where rashod.n=prihod.n)) as kol1,
prihod.cena, (kol1 * prihod.cena) as summa
from prihod
where
((prihod.kol-(select sum(rashod.kol) from rashod where rashod.n=prihod.n)) >0)
or ((select count(*) from rashod where rashod.n=prihod.n)=0)
Name QOctatok
Пайданы есептеп қорытынды мәліметтерді қарау үшін де TADOQuery компонентін
Қасиеті Мәні
Active False
Connection ADOConnection1
SQL Select rashod.data, rashod.n, rashod.tovar, rashod.kol, prihod.cena as
Rashod.summa-summa1 as pribil
From rashod inner join prihod on prihod.n=rashod.n
Order by rashod.data
Name QPribyl
TADOTable компонентіндегі мәліметтерді қарау үшін TDBGrid компонентін
Анықтамадағы тауарлар тізімін қарау үшін қолданылатын TDBGrid компоненті,
Қасиеті Мәні
Align AlNone
Name DBGrid1
DataSourse Dm.dS3
Options [dgTitles,dgRowLines,dgTabs,dgRowSelect,dgCancelOnExit]
Алынған және сатылған тауарлар туралы мәліметтерді қарау үшін қолданылатын
Қасиеті Мәні
Align AlClient
Name DBGrid1
DataSourse Dm.dS1
Options [dgTitles,dgIndicator,dgColLines,dgRowLines,dgTabs,dgConfirmDelete,dgCancelOnExit]
Бағдарламаның пайдаланушы интерфейсі:
Қосымшаның негізгі үлгісі
Бағдарламаның негзгі және контексті мәзірі
Тауарларды енгізу үлгісі
Тауарларды алынуы және сатылуы туралы мәліметтерді енгізетін үлгі
Пайданы көрсететін үлгі
Қалған тауарларды көрсететін үлгі.
3.3. Пайдаланушыға қажетті нұсқау
Бағдарлама жүктелгеннен кейін негізгі терезе экранға шығады. Ол жұмыс
Бағдарламаның негізгі мәзірі:
Файл – негізгі бөлім;
Анықтамалар – таңдалынған мүлік бойынша жұмыс атқарылады.
Жүргізілетін амалдар – осы жылжымайтын мүлікке катысты орындалатын амалдар
Анализ – кейбір анықтамалар
Алдымен тауарлардың аттарын енгізу керек. Ол үшін мәзір жолындағы
Кіріс тауарларын енгізу үшін негізгі панельдегі Жаңа келісім шартка
Шығыс тауарларын енгізу үшін негізгі панельдегі Мекеме - клиент
Жылжымайтын мүліктің келісім шарттары көрсетілген. Пайда болған
Сүзгіден өткізу үшін қолданылатын панель төменде көрсетілген.
Мұнда да алдымен өріс аты таңдалынады контекстік мәзірден, одан
Қалған тауарларды көру үшін Остаток батырмасын басу керек Экранда
Егер кірісті қағазға шығару керек болса, онда Есеп беру
ҚОРЫТЫНДЫ
Мен дипломдық жобамда дүкен, базар немесе ірі сауда орталығындағы
Қазіргі қоғамның талаптарына сәйкес жаңа техналогиялардың даму барысында жұмыс
«Қозғалмайтын мүлікті сату орталығының жұмысын автоматтандыру» атты
ХХІ – ғасыр ғылыми-техникалық прогресспен немесе ақпараттық жүйелермен тығыз
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Баженова И. Ю.Баженова И. Ю. Delphi 5 : Самоучитель
Бобровский С.Бобровский С. Delphi 5 : Учебный курс/ С.
Гофман В.Гофман В. Delphi 5/ В. Гофман, А. Хомоненко.
Кандзюба С.П.Кандзюба С.П. Delphi 6. Базы данных и приложения
Козлов А.В.Козлов А.В. Программирование в Delphi 5/ А.В. Козлов.
Кэнту МаркоКэнту Марко Delphi 5 для профессионалов/ Марко Кэнту.
Тейксейра СТейксейра С Delphi 5 .Руководство разработчика : Т.2:
Фаронов В. В.Фаронов В. В. Delphi 5 : Руководство
Фаронов В.В.Фаронов В.В. Delphi 5 Учебный курс/ В.В. Фаронов.
Базы данных / Т.А.Гаврилова, В.Ф.Хорошевский – СПб:Питер, 2000. -
Информатика: Учеб. для вузов. – М.:Высш. шк., 2000. –
А.Зубов «Программирование на Delphi» Питер, 2005ж.
В.Гофман, А.Хомоненко «Delphi 5» Санкт-Петербург, 1999ж.
С.В.Симонович, Г.А.Евсеев «Занимательное программирование: Delphi» М: Аст-Пресс книга,
Информатика и образования журналдары, 1999-2002ж.
В.Гофман, А.Хомоненко «Delphi 6»
М.М. Ерекешова, Т.А.Әмірғалиева «Delphi ортасында программалау негіздері» Ақтөбе,
ҚОСЫМША
unit utMain;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, ImgList, ActnList, StdActns, ActnMan, ToolWin, ActnCtrls,
ActnMenus, StdCtrls, Buttons, jpeg, ExtCtrls;
type
TfmMain = class(TForm)
Image1: TImage;
BitBtn1: TBitBtn;
BitBtn2: TBitBtn;
ActionMainMenuBar1: TActionMainMenuBar;
BitBtn3: TBitBtn;
BitBtn4: TBitBtn;
BitBtn5: TBitBtn;
BitBtn6: TBitBtn;
BitBtn7: TBitBtn;
ActionManager1: TActionManager;
acFileExit: TFileExit;
acSpravRealty: TAction;
acSpravTypes: TAction;
acSpravOrg: TAction;
acSpravContracts: TAction;
acOperNewContr: TAction;
acOperCloseContr: TAction;
acOperPay: TAction;
acAnalyseByTypes: TAction;
acAnalyseTop5Org: TAction;
acAnalyseTop5Contr: TAction;
acAnalyseYield: TAction;
acSpravOurOrg: TAction;
ImageList1: TImageList;
procedure BitBtn1Click(Sender: TObject);
procedure BitBtn2Click(Sender: TObject);
procedure BitBtn3Click(Sender: TObject);
procedure BitBtn4Click(Sender: TObject);
procedure BitBtn5Click(Sender: TObject);
procedure BitBtn7Click(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
fmMain: TfmMain;
implementation
uses utRealty, utOrg,
utContract, utNewContract,
utNewPay, utOurOrg;
{$R *.dfm}
procedure TfmMain.BitBtn1Click(Sender: TObject);
begin
fmRealty:=TfmRealty.Create(Application);
fmRealty.Show;
end;
procedure TfmMain.BitBtn2Click(Sender: TObject);
begin
fmOrg:=TfmOrg.Create(Application);
fmOrg.Show;
end;
procedure TfmMain.BitBtn3Click(Sender: TObject);
begin
fmContract:=TfmContract.Create(Application);
fmContract.Show;
end;
procedure TfmMain.BitBtn4Click(Sender: TObject);
begin
fmNewContract:=TfmNewContract.Create(Application);
fmNewContract.Show;
end;
procedure TfmMain.BitBtn5Click(Sender: TObject);
begin
fmNewPay:=TfmNewPay.Create(Application);
fmNewPay.Show;
end;
procedure TfmMain.BitBtn7Click(Sender: TObject);
begin
fmOurOrg:=TfmOurOrg.Create(Application);
fmOurOrg.Show;
end;
end.
unit UDM;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, ADODB, DB;
type
TDM = class(TForm)
ADOConnection1: TADOConnection;
dsOrg: TDataSource;
dsRealty: TDataSource;
dsContracts: TDataSource;
dsPay: TDataSource;
qrDolg: TADOQuery;
qrSquareByTypes: TADOQuery;
qrSquareByTypesDSDesigner: TWideStringField;
qrSquareByTypesSum: TFloatField;
qrTop5Org: TADOQuery;
qrTop5OrgDSDesigner: TWideStringField;
qrTop5OrgCountContr: TIntegerField;
qrTop5Contr: TADOQuery;
qrTop5ContrID: TAutoIncField;
qrTop5ContrDSDesigner: TWideStringField;
qrTop5ContrDSDesigner2: TBCDField;
qrYield: TADOQuery;
qrYieldDSDesigner: TWideStringField;
qrYieldID: TAutoIncField;
qrYieldDSDesigner2: TWideStringField;
qrYieldDSDesigner3: TBCDField;
qrRepOrg: TADOQuery;
qrRepOrgDSDesigner: TWideStringField;
qrRepOrgDSDesigner2: TBCDField;
qrRepOrgDSDesigner3: TBCDField;
qrRepOrgDSDesigner4: TBCDField;
qrRepOrgN: TAutoIncField;
dsOurOrg: TDataSource;
qrOrg: TADOQuery;
qrRealty: TADOQuery;
qrSyranis: TADOQuery;
dsSyranis: TDataSource;
qrContracts: TADOQuery;
qrPay: TADOQuery;
qrOurOrg: TADOQuery;
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
DM: TDM;
implementation
{$R *.dfm}
end.
unit utRealty;
interface
uses
Windows, Messages, SysUtils, Variants, Classes, Graphics, Controls, Forms,
Dialogs, Grids, DBGrids, StdCtrls, DBCtrls, Buttons, ExtCtrls;
type
TfmRealty = class(TForm)
Panel1: TPanel;
bbtIns: TBitBtn;
bbtDel: TBitBtn;
bbtClose: TBitBtn;
bbtSave: TBitBtn;
bbtRealtyTypes: TBitBtn;
GroupBox1: TGroupBox;
RadioButton1: TRadioButton;
RadioButton2: TRadioButton;
RadioButton3: TRadioButton;
CheckBox1: TCheckBox;
bbtGo: TBitBtn;
bbtPrint: TBitBtn;
DBGrid1: TDBGrid;
ComboBox1: TComboBox;
procedure RadioButton1Click(Sender: TObject);
procedure RadioButton2Click(Sender: TObject);
procedure RadioButton3Click(Sender: TObject);
procedure bbtCloseClick(Sender: TObject);
procedure FormShow(Sender: TObject);
procedure bbtRealtyTypesClick(Sender: TObject);
procedure ComboBox1Change(Sender: TObject);
procedure DBGrid1DrawColumnCell(Sender: TObject; const Rect: TRect;
DataCol: Integer; Column: TColumn; State: TGridDrawState);
procedure bbtInsClick(Sender: TObject);
procedure bbtDelClick(Sender: TObject);
procedure bbtSaveClick(Sender: TObject);
procedure bbtPrintClick(Sender: TObject);
procedure bbtGoClick(Sender: TObject);
private
{ Private declarations }
public
{ Public declarations }
end;
var
fmRealty: TfmRealty;
implementation
uses UDM, DB, ADODB, utRealtyTypes,
utEditRealty, utReportN, utNewContract;
{$R *.dfm}
function padl(s:string;sim:char;n:integer):string;
begin
Result:=s;
While (Length(Result)