КІРІСПЕ
1-бөлім ШАҒЫН БИЗНЕСТІ НЕСИЕЛЕНДІРУ МЕХАНИЗМІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Шағын бизнестің экономикадағы орны мен маңызы
1.2 Шағын бизнесті дамытудағы несиелендірудің рөлі
1.3 Шағын бизнесті несиелендірудің шетелдік тәжірибесі
2-бөлім ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КІШІ БИЗНЕСТІҢ ДАМУ
2.1 Қазақстан Республикасындағы кіші бизнес
2.2 Шағын бизнесті несиелендірудің
талдау
3-бөлім ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ШАҒЫН БИЗНЕСТІ НЕСИЕЛЕНДІРУ МЕХАНИЗМІН
3.1 Кіші бизнесті несиелендірудегі негізгі проблемалар
3.2 Шағын бизнесті басқарудың экономикалық механизмдерін жетілдіру
КІРІСПЕ
Кәсіпкерліктің пайда болуы мен дамуы экономиканың өркендей түсуіне
Ұсынылған бағыт Қазақстан экономикасын дамыту қағидаларына негізделген,
Сонымен қатар, Қазақстан Республикасынаң «Банк және банктік қызмет
Курстық жұмыстың мақсаты - қазіргі жағдайдағы кәсіпкерлік қызмет
Міндеттері:
шағын бизнестің экономикадағы алатын орны мен маңызын ашу;
оны дамытудағы несиелендірудің рөлін қарастыру;
шағын бизнесті несиелендірудегі шетелдік тәжірибелердің мазмұнын ашу;
Қазақстан Республикасындағы шағын бизнестің қалыптасуы мен дамуын талдау;
шағын бизнестің заңдық негіздерін қарастыру мен қалыптасқан механизмдеріне
қазіргі кездегі шағын бизнесті несиелендірудегі негізгі проблемаларды ашып
шағын бизнесті басқарудағы экономикалық жетілдіру жолдарын көрсету.
Курстық жұмыстың зерттеу объектісі елдің кәсіпкерлік қызмет саласындағы
Зерттеу пәні қазіргі таңда кәсіпкерлік қызметті жүргізудің әдіс
Қазіргі таңдағы шағын кәсіпкерліктің дамуы нарықты әртүрлі қызметтермен
Біздің Қазақстан жағдайында мемлекеттік қолдау әртүрлі бағыттарда жүзеге
1-бөлім ШАҒЫН БИЗНЕСТІ НЕСИЕЛЕНДІРУ МЕХАНИЗМІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Шағын бизнестің экономикадағы орны мен маңызы
Шағын кәсіпкерлік базар қатынастарын ұдайы іске қосып отыратын
Қазақстанда шағын кәсіпорындар жүйесін қалыптасыру әлі жүріп жатыр.
Бизнеске қатысына қарай, «шағын» деген анықтама жұмысшылардың саны,
Бүгінгі күні шағын кәсіпорындар тиімді болып табылатын өндіріс
Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлікті дамыту мен колдаудың мемлекеттік
Кәсіпкерлік әлемдік қоғамдық дамудағы барлық кезеңдеге қатысты болып
А.Маршал бойынша оның негізілігі шығамашылық процесс функциясы ретінде
Соңғы 20-25 жылдарда жаңа нарықтық экономикада шағын кәсіпкерлік
Қазіргі жағдайда, экономиканы сауықтандыруға шағын кәсіпорындардың қосқан үлесі
1.2 Шағын бизнесті дамытудағы несиелендірудің рөлі
Көптеген шағын кәсіпорындар қаржылық тұрақсыздық және құрал-жабдықтардың жетіспеушілігінен
Шағын кәсіпкерлікпен айналысатын кәсіпорындар үшін ең өзекті
Қазақстанда меншікті құралдар шағын кәсіпкерлік субъектілерін қаржыландырудың негізгі
Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне несие беру кезінде келісім бойынша
Қазақстан Республикасында «Казкоммерцбанк» ААҚ-мы кәсіпкерлікпен айналысатын жеке тұлғаларға
Халықтық Жинақ Банкі орта және шағын бизнес субъектілерін
Ал Тұран Әлем Банкін алатын болсақ, несиелендіру бағдарламасы
Сонымен қатар, Еуропа Қайта Құру және Даму Банкі
1. micro (10000 АҚШ долларына дейін) 12
2. Largt-micro (10000-нан 30000 АҚШ долларына дейін) 12
3. small (30000-нан 125000 АҚШ долларына дейін)
Осы бағдарлама бойынша, сондай-ақ «Алматы Сауда-Қаржы банкі», «Тұран
Қазіргі таңда, шағын бизнесті жүргізуде несиенің орны маңызды
1.3 Шағын бизнесті несиелендірудің шетелдік тәжірибесі
Қазіргі таңда экономикасы дамыған елдерде шағын кәсіпкерлікті дамытуда
АҚШ-та шағын бизнесті несиелендіру шағын бизнесті несиелендіру
Жапониядағы шағын кәсіпорындарды несиелендіру орталықтары ірі қаржы -
Бастапқылары ретінде негізгі үш үкіметтік институт табылады:
- орталық кооперативтік банк сауда және өндіріс құрылғыларын
- шағын кәсіпорындарды қаржыландыру мақсатындағы ұлттық корпорация (кепілсіз
- мемлекеттік қаржылық корпорациясы (инновационды және тәуекелді
Экономикасы дамыған елдердегі шағын бизнесті қаржыландыру жүйесі маңызды
АҚШ-тағы шағын бизнесті мемлекеттік қолдау.
АҚШ-та шағын бизнес проблемалары екі комитетке бөлінеді: барлық
- шағын бизнес әкімшілігі - ведомостволар, шағын және
- шағын бизнес ісі бойынша
Шағын бизнес әкімшілігінің негізгі міндеттемелеріне: шағын кәсіпорындарды қаржылық
- шағын кәсіпорындарға шағын бизнес әкімшілігінің меншіктік бюджетінен
- несиелер бойынша кепілдер;
- арнайы бағдарламаларды қаржыландыру (экспортты бір
- шағын бизнеске инвестициялық компаниялардың капиталдарының қатысуы,
Осындай мақсатпен шағын және кішігірім бизнесті дамыту реттеліп
Жапониядағы шағын бизнесті мемлекеттік қолдау.
Жапония мемлекеті өзінің экономикалық деңгейі бойынша шағын және
- орталық үкімет;
жергілікті билік органдары;
ірі бизнес;
кішігірім кәсіпорындардың өзіндік бірігуі.
Бір мақсатқа бағыттау барлық бұрынғы, соның ішінде жаңа
өндірістің техникалық деңгейінің көтерілуі (жергілікті және орталық
өнеркәсіптегі өндірістік технологияларды жаңарту (орталық үкіметке жүктеледі);
мемлекеттік зерттеу институттарымен бірігіп жаңа ғылыми техника және
Жеңілдіктер пайызындағы займдар келесі жобаларды ұсынады:
жаңа өнім түрлерін және жаңа технологияларды өңдеу (жергілікті
жаңа өндіріс түрлерін өңдеу (орталық үкімет);
аймақтар экономикасын дамытуда шағын кәсіпорындар құру (орталық үкімет);
кішігірім бизнес кәсіпорындар арасында өндірістік және техникалық корпорация
Шағын бизнесті қаржылық қолдау жүйесінің негізгі элементі болып
Сонымен, қазіргі кездегі шағын бизнесті жүргізу еліміздің экономикасына
2-бөлім ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КІШІ БИЗНЕСТІҢ ДАМУ
2.1 Қазақстан Республикасындағы кіші бизнес
Қазіргі кездегі шағын бизнестің өркендей түсуіне байланысты оның
Қазақстанның тәуелсіздігін алғаннан бергі өмір жолында оның экономикасының
Шағын бизнес жеке кәсіпкерлікті құрайтын қазақстандық жүйе болып
Шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламалары.
Шағын кәсіпкерлікті қолдау мен дамыту жолындағы мақсаттар 1997
Шағын кәсіпкерлікті дамытудағы алғашқы бағыттар мыналар болып табылады:
- халық тауарларын өндірудІ дамыту, импорт, құрылыс
- қызмет сферасын дамыту:
- аграрлық жүйе өнімдерін
Қазіргі таңда Қазақстандағы шағын бизнес жағдайын сандар көрсеткіштері
Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 31 наурызында қабалданған «Шаруа
Осы тұрғыдан алып қарағанда, шаруа қожалығының банктерде есепшот
1) мемлекеттік тіркеу сәтінен
2) табиғи монополист кәсіпорындардың қызметін монополияға қарсы реттеуді
3) мемлекет қатынасын екінші деңгейдегі банктерде ақы
4) жеке кәсіпкер ретінде бухгалтерлік және
5) салық заңдарына сәйкес табыс салығын салық
6) шарттарын Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейтін
7) тиісті жылға
8) шағын кәсіпкерлікті қолдау үшін көзделген қаражат
Шағын кәсіпкерліктің қаржы мөлшерін иеленудің бір жолы аудандық
Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы жаңа заң
2.2 Шағын бизнесті несиелендірудің
талдау
Кәсіпкерлік - бұл қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыратын әлеуметтік -
Сондай-ақ, шағын бизнесті несиелендірудегі негізгі жетістіктер оны дамытудағы
1-кесте Шағын бизнес кәсіпорындарының саны
2004 жылдың 1 қазанына
тіркелгені жұмыс істеп тұрғандары
бірлік қорытын
дысына
% - бен
барлығы олардан белсенділері
бірлік қорытын
дысына % - бен
бірлік Қорытындысына %
Қазақстан Республикасы
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
Шығыс Қазақстан
Жамбыл
Батыс Қазақстан
Қарағанды
Қостанай
Қызылорда
Маңғыстау
Павлодар
Солүстік Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан
Астана қаласы
Алматы қаласы 140921
4579
5532
6083
3588
9276
4136
2981
8963
5457
2699
3830
6839
3247
12900
11458
49553 100,0
3,2
3,8
4,3
2,5
6,6
2,9
2,1
6,4
3,9
1,9
2,7
4,9
2,3
9,2
8,1
35,2
99993
3337
4218
4451
3148
6650
2904
2555
6430
4252
2265
3149
5262
2669
8658
9428
30617 3,3
100,0
4,2
4,5
3,1
6,7
2,9
2,6
6,4
4,3
2,3
3,1
5,3
2,7
8,7
9,4
30,5 49635
2447
1890
3226
1331
3663
1116
1377
3002
2218
1424
1387
2675
1402
3898
4476
14103 100,0
4,9
3,8
6,5
2,7
7,4
2,2
2,8
6,0
4,5
2,9
2,8
6,4
2,8
7,9
9,0
28,4
Шағын бизнес кәсіпорындарының 1000 тұрғынға шаққандағы саны кәсіпкерліктің
2-кесте Өңірлер бойынша шағын бизнес
2004 жылдың 1 сәуіріне
шағын бизнес кәсіпорындары
1000 тұрғынға шаққанда шаруа қожалықтары,ауылдық жердің 1000 тұрғынына
жұмыс істеп тұрғандары олардан белсенділері тіркелгені олардан жұмыс
Қазақстан Республикасы
Ақмола
Ақтөбе
Алматы
Атырау
Шығыс Қазақстан
Жамбыл
Батыс Қазақстан
Қарағады
Қостанай
Қызылорда
Маңғыстау
Павлодар
Солтүстік Қазақстан
Оңтүстік Қазақстан
Астана қаласы
Алматы қаласы
6,3
4,7
5,8
2,7
6,5
4,4
2,8
4,1
5,0
4,5
3,6
8,6
8,6
3,7
3,7
16,5
24,0 3,2
2,6
2,4
2,0
2,9
2,5
1,2
2,2
2,3
2,4
2,2
3,7
3,7
1,9
1,4
8,0
12,1 25,6
11,2
15,4
35,6
7,6
22,3
20,5
10,9
25,3
18,7
7,3
8,6
13,5
14,2
46,6
0,0
0,0 20,7
7,0
10,8
28,8
4,6
21,2
15,8
8,1
21,0
9,9
2,9
4,1
8,8
10,9
41,0
0,0
0,0
Халықтың кәсіпкерлік белсенділігі Алматы (1000 тұрғынға шаққанда 24
2004 жылдың 1 сәуіріне есептік деректер бойынша республиканың
Осы көрсеткіштерді негізге ала отырып, республиканың
Сонымен бірге қазіргі таңда елімізде шағын бизнесті несиелендірудің
3-кесте 2004 жылғы қаңтар-қыркүйекте
Өңірлер Облыстар, қалалар Жалпы табыстағы үлес салмағы,%-бен
Қазақстан Республикасы
Орталық
Батыс
Шығыс
Солтүстік
Оңтүстік
Астана қаласы
Алматы қаласы
Ақмола,Қарағанды
Ақтөбе,Атырау,Батыс Қазақстан,Маңғыстау
Алматы,Шығыс Қазақстан
Қостанай,Павлодар,Солтүстік Қазақстан
Жамбыл,Қызылорда,Оңтүстік Қазақстан
Астана қаласы
Алматы қаласы 100,0
8,2
11,7
13,9
13,3
6,9
8,8
37,2
2004 жылғы қаңтар - қыркүйекте шағын бизнес кәсіпорындарының
3-бөлім ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ШАҒЫН БИЗНЕСТІ НЕСИЕЛЕНДІРУ МЕХАНИЗМІН
3.1 Кіші бизнесті несиелендірудегі негізгі проблемалар
Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 7 мамырдағы Жарлығымен
Бағдарламаның міндеттері оның мақсатымен айқындалған және олар мыналар:
халықтың жұмыспен қамтылуын қамтамасыз ету;
қоғамдық бірлестіктердің шағын кәсіпкерлікті қолдау мен қорғау мәселелеріндегі
шағын кәсіпкерліктің өндірістік саласын басымдылықты дамыту;
- шағын кәсіпкерлікті ақпараттық қамтамасыз ету
Сонымен, жоғарыда баяндалғандай экономиканың жаңа жағдайындағы рынокқа өтуінде
Республикамызда шағын бизнесті дамыту барысында шағын кәсіпорындардың меншік
кепілмен қамтамасыз ету проблемасы;
жоғары дәрежедегі ссудалық пайыз;
несие ресурстарын иеленудегі мерзімнің қысқалығы;
несиелендірудің жарналық кезеңінің артта қалуы.
Сонымен қатар, инфрақұрылымның жетілмеуі біріншіден, банкке құжаттар дайындау
Кәсіпкерлік қызметте шағын кәсіпорын бюджеттерін құру келесі этаптардан
шағын кәсіпорын дамуындағы жалпы бағыттардың құрылуы;
әрбір бөлімге жалпы бағыттар мен тапсырмаларды анықтау;
оперативті бюджеттерді дайындау;
басқару құрамымен бюджет дайындығын талдау;
қорытынды бюджетті дайындау.
Қазақстан экономикасының нарықтық қатынастарға өтуі ірі өндірістік кәсіпорындардың
Қазіргі кезде несиелендіру саласының тағы да бір жетістігі
Микронесиенің негізгі критерийлары болып мыналар табылады:
несиенің салыстырмалы кішігірім көлемі;
шағын кәсіпкерлік субъектілерінің несие бағытын қолдануы;
несиелендірудің қысқа мерзімдері (көбінесе бір жыл іші);
несиені ұсыну және қайтару шарттарының иілмелілігі.
Әлемдік тәжірибе микронесиелендіру жүйесін реттеу деңгейіне әсер ететін
микронесие беретін институттар, бірақ бұлар заңнамалық құқық негізінде
микронесиені жүзеге асыратын институттар. Бұл институттар елдің
мемлекеттік органдар жағынан толық пруденциалдық реттеуге жататын, міндетті
Микронесиелендіру еңбек қызметін тұрақтандыру бағытындағы қаржылық көмек болып
Шағын кәсіпорын өзінің іс - әрекетінде көптеген қиындықтарға
Біріншіден, шағын кәсіпорындардың негізгі проблемасы - ресурстық базаның
Екіншіден, шағын кәсіпкерліктің заңға сүйенерлік базасы жоқ деуге
Үшіншіден, шағын кәсіпкерліктің іс - әрекеттерін терең талдау
Шағын кәсіпорындардың әлеуметтік қызметі жұмысқа қамтылмаған көптеген жұмыс
3.2 Шағын бизнесті басқарудың экономикалық механизмдерін жетілдіру
Шағын бизнес кәсіпорнының дамуы Қазақстан экономикасындағы жүзеге асырылған
Қазіргі кезде бұл касіпорындарды дамыту, алдымен қаржылық қамтамасыз
Нарықтық қатынастар көптеген адамдардың «өз ісіне» деген табиғи
Қазақстан Республикасында шағын кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі жеделдетілген шаралардың
Бағдарлама шеңберінде жүргізілетін жұмыстардың негізгі бағыттары:
шағын бизнес мәселелері бойынша заң шығарудың жаңа регламентін
шағын бизнес мәселелері жөніндегі нормативтік құқықтық кесімдердің нәтижелілігін
әрбір мемлекеттік органда «құқықтық ақпарат кабинетін» негізу;
әкімшілік кедергілерді азайту және бюрократиясыздандыру;
кәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымын дамыту болып табылады.
Бағдарламаның міндеттері:
мемлекеттің жеке сектормен өзара іс-қимылының жаңа идеологиясын құру;
кластерлік - желілік ұстаным негізінде өмір сүруге қабілетті
шағын кәсіпкерлікті дамыту үшін барынша ашық заңнамалық негіз
шағын кәсіпкерліктегі көлеңкелі айналымдағы қысқарту.
Қазіргі жағдайда капитализмге ауысу жолында қоғамдық меншікті жекешелендіру
Шағын кәсіпорындардың дамуы нарықты тауар және қызметтермен толықтырады,
Шағын бизнестің басты проблемасы - ол несие
Шағын кәсіпорындар кадрларды даярлау, банктік несие
Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы жаңа заңдар
Қазіргі күрделі жағдайда аймақтарда әртүрлі ұйымдық - құқықтық
Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген заңдар бойынша шағын кәсіпкерлік
Айта кетейік, қызметкерлерінің жылдық орташа саны 50 адамнан
Аймақтарды дамытуға қаражат жұмсайтын инвесторлар үшін тікелей қаражат
Жеңілдіктер мен преференциялардың мөлшері тікелей инвестиция көлеміне, инвестордың
Кәсіпкерлік қызмет субъектілері заңдық тұлға құрмай тұрып, азаматтық
Бүгінде аймақтарда кәсіпкерліктің бәрінен көп кездесетін субъектілері
38