СОДЕРЖАНИЕ
Кіріспе
2.1. Әлемдегі жер ресурстарына жалпы сипаттама
2.2. Су ресурстарына жалпы сипаттама 8
2.2.1. Әлемнің сумен қамтамасыз етілуі 9
2.2.2. Су қоры 12
2.2.3. Су ресурстарын пайдалану 15
Қорытынды 18
Кіріспе
Адамзаттың күн көрісі мен тіршілік етуіне
Табиғи ресурстар, олардың қолдану саласына қарай
Жаңғырмайтын ресурстарға, адамзаттың пайдалануы барысында қайта
Салыстырмалы жаңғыратын қорларға - өзінің бастапқы
Жаңғыратын қорлар - өсімдіктер және жануарлар
Сарқылмайтын ресурстарға – ғарыш, ауа райының
Ғарыш қорларына – күн сәулесінің радиациясы,
Климаттық қорға – атмосферадағы ауа, жел
Жерді пайдаланудың функциялық ерекшелігі оның табиғи
Құрал ретінде жер өндірісінің, әсіресе, өндірістің
Біріншіден, жер –табиғаттың өнімі, сондықтан да
Екіншіден, өндірістің қолдан жасалған құралы физикалық
2.1. Әлемдегі жер ресурстарына жалпы сипаттама
Жер ресурстары. Біздің планетамыздың беті –
Бұрынғы КСРО территориясы – 22,3 млн
Ауыл шаруашылығына жарамды жердің жалпы үлес
Жер жағдайының нашарлауы ауыл шаруашылық жұмыстарының
Көптеген дамыған елдерде ауыл шаруашылығына жарамды
Әлемде қосымша пайдалануға болатын алаңдар бар,
Қазіргі заманғы ауыл шаруашылық ғылымы мен
Дамыған елдерде ауыл шаруашылығын химияландыру, минералдық
Ауыл шаруашылық өндірісінің көлемі бойынша АҚШ
Салмағы ауыр тракторлар топырақты жаншып (тығыздығын
Жер ресурстарының өнімділігі мен ауданын (алаңын)
Ауыл шаруашылық аудандарды қолайлы агрофонмен жерді
Кеңес одағы планетадағы құрлықтың алтыдан бір
Жердің ең қарқынды жыртылған кезі (П.И.
Әлемдегі егістік жердің кемуіне адам ғана
Сонымен, ғылым мен техниканың осы заманғы
2.2. Су ресурстарына жалпы сипаттама
Табиғи ресурстар таусылмайды дейтін көрінер көзге
Жердің су ресурстарының арақатынасы
Әлемдік мұхит, судың көлемі 97,2-97,5%
Мұздықтар (Антарктиданы қосқанда) 1,75-2,15%
Жерасты сулары 0,72%
Тұщы көлдер 0,009%
Ішкі теңіздер, ащы көлдер 0,008%
Өзендер 0,0001%
Жер шарында су мол болғанымен, ол
Су тек шөл басу үшін ғана
Су – біртұтас кешен ретінде
Адамзаттың, хайуанаттар мен өсімдіктер әлемінің өмірлік
өндірістік-шаруашылық қажеттіліктерге (жуу, материалдар мен құралдарды
гидротасымалдау және кемелермен жүкті тасуға;
өзіндік ерекшелігі бар технологиялық процестерді қамтамасыз
Су биосфераның барлық қабатында болады; дәлірек
2.2.1. Әлемнің сумен қамтамасыз етілуі
Соңғы 80 жылдағы байқау көрсеткендей, теңіздің
Әлемдегі су ресурстары (Калинин мен Быков
Көлемі, мың км3
-пен алғанда Жыл сайынғы жаңаратын (жаңғыратын)
Жалпы көлемі
449 Булану
Әлемдік мұхит 1370000 37,3 Бет жағындағы
5 км тереңдікке дейінгі жерасты суы
Көл 750
Булану
Мұздақ пен қар 29000 1,8
Топырақтың және топырақ астындағы қабаттың ылғалдылығы
Атмосферадағы ылғал 14 520 Жауын-шашын
Өзендер 1,2 37,3 Ағын
Жер шарындағы халықтың (5 млрд адам)
Ирригация
өнеркәсіп
тұрмыстық қажеттілік
ластанған суды таза сумен араластыру
басқа қажеттіліктер
Барлығы:
Сумен қамтамасыз етілу дегенді өнеркәсіптің, ауыл
Орташа есеппен алғанда планетаның 1 тұрғынына
Әлем елдерінің сумен қамтамасыз етілуі
Мемлекеттер Ауданы мың км3 алғанда Халықтың
Жиынтығы, км3-пен алғанда Жылына 1 кв
Бразилия 8512 107145 9230 1080 86000
Бұрынғы КСРО 22274 268844 4740 212
ҚХР 9597 838800 2550 266 3050
Канада 9975 22831 2472 248 108000
Үндістан 3269 598097 1680 514 2800
АҚШ 9347 213611 1938 207 8700
Норвегия 324 4007 405 1248 108800
Югославия 256 21356 256 1000 9150
Франция 551 59913 183 332 3060
Финляндия 337 4707 110 326
Бүкіл әлем
(Антарктиданы қоспағанда) 134800 3967000 44500 330
2.2.2. Су қоры
Су жер шары 70,8 %-ін алып
Жер асты сулары (5км-ге дейінгі қалыңдықтағы)
Су ұдайы қозғалыс үстінде болады –
Су ресурстары ғасырлар бойы жинақталған қормен
Құрлықтағы тұщы судың ғасырлар бойы жинақталған
Жаңғыртылатын су ресурсына құрлық пен мұхиттың
Жер шарындағы өзендердің ағынды суы мен
Жерасты суы планетада барлық тұщы судың
Әлемдік мұхит – таусылмайтын су қоры.
Тұщы судың жер асты теңізі барлық
Теңізден алынатын тұщы судың шегі жоқ
Өзендегі ағынды су осы ауданға өзен
Ылғалдың булануы да ауданның географиялық орналасуына,
Соңғы он жылда ағынды судың мөлшеріне
Көл өзендегі ағынды судың табиғи реттеушісі
2.2.3. Су ресурстарын пайдалану
Суды пайдалану жалпы пайдалану және арнайы
Жалпы суды пайдалануға халықты ауыз сумен
Арнайы суды пайдалану - әр
Су ресурстарын пайдаланудың екі түрі бөліп
Суды пайдалануда су қоймасынан (өзен, көл
Суды тұтынуда су объектілерінен алынады. Оныңбір
Пайдаланылатын судың сапасы мен оған деген
Ағынды су өндіріс қалдықтарын ағызады. Мұндай
Бұл жағдайда су ресуртарының сапа жағынан
Бұл проблеманы шешу үшін мыналар енгізілді:
аз ғана су мөлшерін қажет ететін
ағынды суды тазалаудың жаңа тиімді әдістері
құнды компоненттерді және қалдықтарды пайдалануға арналған
Ауыл шаруашылығында су ресурстарын тиімді пайдалану
Елімізде су ресурстарының қорғалуы әрі ұтымды
Аса ірі территорияларды жергілікті су ресурстарымен
Қолда бар ресурстарын ұлғайтудың диафрагмалыәстүрлі емес
жауын-шашынды жасанды жолмен жаудыру;
суармалы жерді минералданған сумен суару, ащы
мұздықтардың еруін реттеу;
судың булануын, оның ішінде, су жиналатын
Қорытынды
ХХ ғасыр адамзат тарихына таң қаларлықтай
Табиғат байлығын тиімді пайдалану, қоршаған орта,
Қолданылған әдебиеттер тізімі
Үпішев М. «Табиғатты пайдалану экономикасы»
Алматы, 2005 ж.
Молдахметов «Экология»
Қарағанды, 2002ж
А.Ж. Ақбасова «Экология»
Алматы, 2002 ж.
А.Г. Оспанова «Экология»
Қарағанды, 2002 ж.
Қаженбаев С., Махмутов С. «Табиғат қорғау»
Алматы, 1992 ж.
6.
Алматы, 2003 ж
3