Мазмұны
Кіріспе....................................................................................................................2-4
І тарау. Бастауыш сынып мұғалімінің педагогикалық шеберлігі және оны
1.1. Бастауыш сынып мұғалімінің тәрбие ісіндегі педагогикалық міндеттері.............................................................................................................5-11
1.2 Бастауыш сынып оқытушысының тәрбие және оқыту әдістерінің ролі.....................................................................................................................12-25
1.3 Бастауыш сынып оқытушысының педагогикалық әдептің орны...................................................................................................................26-28
ІІ тарау. Бастауыш сынып мұғалімінің педагогикалық шеберлігі және оны
2.1. Педагогикалық әдеп туралы жалпы ұғым................................................29-34
2.2. Педагогикалық әдеп және оны меңгеру жолдары....................................35-46
Қорытынды.............................................................................................................48
Пайдаланылған әдебиеттер...............................................................................49-50
Кіріспе
Білім мен тәрбе берудің ең басты міндеті – мектептің
Шығармашылық адамын тәрбелеу мектеп қабырғасынан басталады. Сондықтан бұл процесті
Оқушыны жалықтырып алмаудан сақтанып, төмендегі тәсілдерді тиімді пайдалану қажет:
бала ойын ашуда тіл шеберлігіне көңіл бөлу;
білімін қосымша әдебиеттермен толықтыру;
жақсы сөздермен «сені қолыңнан келеді», «сенің болашағың зор»-деп, үнемі
Демек, әр ұстаздың алдындағы сәулелі мұрат шәкіртіне білім беріп
Жоғарғы дегейдегі білім мен адамгершілікке баланы баулитын ұстаздың бойында
Оқу мен тәрбе егіз екенін бір сәт те естен
Педагогика ғылымы - тәрбиелеу, оқыту, білім беру, даму туралы
Айталық, әлеуметтік жағдайға байланысты сыртқы әсерлердің ықпалы ішкі құбылыстарды
І. Тәрбие-әлеуметтік жағдаймен байланысты зандылық болғандықтан ол нақты тарихи
2. Оқыту мен тәрбиеге қатысты зандылық бұл құбылыстардың өзара
3. Тәрбиенің іс-әрекетпен байланысындағы зандылық педагогикадағы басты мәселе. Өйткені
4. Тәрбие және тұлғаның белсенділігіне байланысты зандылықтардың
педагогикадағы орны ерекше. Мұғалім кейде оқушыға кейде
тұрғысында қарағанымен де ол субъекті. Сондықтан әр бір оқушының
мен зейініне, дербестігіне мән беріп, іс-әрекеттегі құлқы мен белсенділігін
ескеру үлкен табыска жеткізетіндігін естен шығармаған абзал.
4. Тәрбиенің қарым қатынастағы зандылықтарының да орны зор. Тәлім
тәрбиедегі мақсат мұғаліммен оқушының қарым қатынасы барысында
орындалып жүзеге асатын құбылыс. Баланың қалыптасуына ықпал ететін
өзара қарым қатынастың әсері екендігін назарда ұстау керек.
6. Басқа да зандылықтардың педагогикалық үрдістен туындағандығы оқыту
мен тәрбие талаптарына байланысты кеңестер
нұсқаулар бөлімінде ескертілген.
І тарау. Бастауыш сынып мұғалімінің педагогикалық шеберлігі және оны
1.1. Бастауыш сынып мұғалімінің тәрбие ісіндегі педагогикалық міндеттері
Жалпы заңдылықтардың ықпал аймағы тәрбие процесінің барша жүйесіне әсер
Тәрбиенің мақсатқа бағьпталған ықпалын киындататын жағдайлар мыналар:түрлі әсердін бала
1. Педагогикалық жағдайлардын, тәрбиелік
талдау, жоспарлау жұмысын реттеу. Сөйтіп оқушылар білімінің деңгейін
анықтауды, оның қоғамдық мәнінің дамуын белгілеқді, нақты педагогикалық
міндетті шешуді және қалыптастыруды, оны шешудің жоддарын анықтауды,
тәрбиенің кұралдары мен әдістерін тандай білуді қажет етеді.
Тәрбие процесінің жобасын кұру және жүзеге асыру.
мазмұны жағынан педагогикалық іс-әрекетті пайдалы бөліктерге және
ықпалдарға бөлудің,оқушылар ұжымдары мен шағын
оқушымен дұрыс қатынастарды шешудің, оқушылар тәртібінің әлеуметтік
психологиялық шарттары мен себептерін аңғара білудің,оқушыларға жеке
түрғыда қатынас жасау бірлігінің болуын тапап етеді.
Тәрбиелік ықпалдарды реттеу және оларға түзетулер енгізу. Бұл
мазмұны жағынан педагогикалық міндетгерге енгізілген түзетулерді орынды
жүзеге асыруды, сырткы ықпалдардың қалыпты жағдайға өтуін немесе
қабылдауын камтамасыз етеді, қоршаған ортаға сай баланы дамыту үшін
кажетті материалды тандап алуду, ұжым мен адамдар арасындағы
қатынасты реттеуді, бағыттауды, дамытуды, пайда болатын шиеленістерді жоюды, оқушылар
4. Қорытынды есепке алу және бақылау. Өз тәжірибесіне енгізу
Тәрбие - бұл педагогикалық
Оқу заңдары және заңдылықтары.
Оқу теориясының негізгі кұрылымы бірліктері - бұл ғылым тарпынан
Қазіргі заман гуманистік дидактикасында оқу приқиптері табиғи сәйкестік басты
Принциптер нұсқау -көрсетпе (норматив) қызметін атқарады. Олар мұғалімгет кейдір
Педагогиканың принциптік талаптары ережелер жүйксі арқылы іске асырылыды. Ереже
Оқудың негізгі заңдары мен заңдылықтарына шолу.
Оқу барысында диалектиканың жалпы зандары мен педагогиканың арнайы зандары
Диалектиканың жалпы зандары сапына кіретіндер: қарама-карсылықтар бірлігі мен тайталасы
Оқу процесінде қарама-карсылықтар бірлігі мен тай-таласы заңы іске косылыды.
Сандық жинакгык сапалық өзгеріске түсу заны да оқу процесінде
Білім беру саласында оқыту процесінің мәні өте зор, өйткені
Оқыту процесінің өзінек тән ерекшеліктері бар. Оқыту процесі тәрбие
Сыныптағы оқыту процесіне,му_ғалім мен шәкірттердің іс-әрекеттеріне сырткы факторлар әсер
Тәрбие процесінде ойлаған мақсаттарды, белгіленген тәрбие шараларын тез іске
Педагогикада диапектиканың барлық зандары көрсетілген. Сондықтан педагогиканы А.С.Макаренко диалектиқалық
Құбылыстар мен процестер арасындағы дамуды сипаттайтын мәнді байланыс филасофияда
Оқытудың қоғамның мұқтаждығына және байланысты заңдылығы.
Мектепте бұл зандылықты іске асыру еліміздін әлеуметтік-әкономиқалық дамуына байланысты.
Оқытудың, білім берудің және дамудың өзара байланыс зандылықтары.
Оқыту процесі білім беру, тәрбие және даму процестерімен байланысты.
Оқытуды іске асыру адам баласына белгілі зандылықгарды, білімді меңгеру
Оқыту процесінде баланың таным белсенділігі кемиді, тереңдейді, ақыл-ой кабілеті,
Оқыту іс-әрекеті шешуші роль атқарады. Оқыту іс-әрекетінің бірнеше түрі
Жалпы заңдылықтар. Қалаған білім беру процесіне тән болып, оқудың
-оқу мақсаттары. Оқу мақсаты қоғам дамуының деңгейімен каркынына, оның
-оқу мазмұны. Оқу мазмұны қоғамдық кажеттермен оқу мақсаттарына, ғылыми-техниқалық
-аку сапасы. Оқу сапасы өткен кезендегі оқу процестерінің нәтижелілігіне,
-оқу әдістері. Дидактиқалық әдістер тиімділігі әдістерді білу мен қолдану
-оқуды басқару. Оқудың нәтижелі болуы оқу жүйесіндегі кері байланыстың
-оқуға ынталандыру. Оқу нәтижесі шәкірттің білім игеруге деген іштей
Жеке заңдылықтар оқу жүйесінің кейбір тараптарына орай іске қосылады.
-дидактиканың тек өзіне тән (оқу нәтижесі колданылған оқу әдістері
-таным теориясына сай (оқу нәтижесі оқушылардың танымдық белсенділігіне, ептілігіне
-психалогиялық (оқу нәтижесі шәкірттердің оқу мүмкіндіктеріне, зейін деңгейімен
-әлеуметтік (жеке адамның дамуы төңірегіндегі баска адамдармен тікелей не
-ұйымдастырушылық (оқу процесінің тиімділігі оның ұйымдастырылу дәрежесіне, сол процестің
Оқу заңдылықтарының нақты көріністері принциптерде және оларға орай қабылданған
Педагогикалық процестің мәні туралы мәселемен бірқатар ғалымдар айналысып, жан-жақты
А.Ф.Кактерев, М.А.Данилов: «біртұтас педагогикалық процес – оқытудың және тәрбиенің
1.2. Бастауыш сынып оқытушысының тәрбие және оқыту әдістерінің ролі
Оқыту әдісі дидактиканың негізгі құрамды бір бөлігі болып табылады.
Әдіс деген сөз гректің «metodos» деген сөзінен шыққан. Метод
Қысқаша психологиялық-педагогикалық сөздік «әдіс» - мақсатқа қол жеткізетін жол,
Оқыту әдісі - оқушыларға білім беру және оларды дамыту
Оқыту әдістері - оқытушы мен оқушылардың жұмыс істеу әдісі,
Оқыту әдістері - мұғалім оқушылардың бірлесе жасайтын әрекеті.
Оқыту әдістері - мұғалім мен оқушылардың өзара әрекетінің барысында
Оқыту әдістері - мұғалім мен оқушылардың өзара әрекетінің негізінде
«Әдіске» қатысты анықтамаларда бәріне ортақ пікір: «белгілі бір мақсатты
Олай болса оқыту әдістері - оқытудың мақсат міндеттеріне сай
Мұғалім оқытудың нәтижесін арттыруда оқыту әдістеріне қатысты амал-тәсілдерімен қатар
Оқу құралдарына оқу кітаптары, көрнекі және техникалық құралдар жатады.
І. Оқу кітаптары - оқулықтар оқу - әдістемелік кітаптар,
2. Көрнекі құралдар - кестелер, сызбалар, чертеждар, суреттер, фотосуреттер,
З. Техникалық құралдар - үнтаспа , телеарна, бейнетаспа компьютер
Сабақтар жүйесінде оқытудың әр алуан әдістерін мұғалімнің пайдалана білуі
Сондықтан, әрбір мұғалім сабаққа дайындалу барысында оқу материалын оқушыларға
Оқыту процесінде оқушыларға ғылым негіздеріне сай терең де тиянақты
Оқыту әдістерінің көптүрлілігі, оларды топтастыру
Оқыту әдістері педагогика саласында талас тудыратын күрделі мәселелердің бірі
Бұл мәселені зерттеуші авторлар (С.И.Архангельский, С.И.Зиновьев, Н.В.Кузьмина, Т.А.Ильина, Н.Д.Никандоров
Ғылыми педагогикалық әдебиеттерде топтастырудың жиырмадан астам
түрі бар екен.
І. Оқушылардың таным белсенділігне қарай (М.Н.Сқаткин, И.Я.Лернер):
түсіндірмелі хабарлау әдісі;
репродуктивтік әдіс;
проблемалық баяндау әдісі;
эвристикалық әдіс.
2. 0қытудың мақсаттары мен құралдарына қарай (М.А.Данолов, Б.П.Есипов, Т.А.Ильина):
жаңа білім беру әдісі;
біліктер мен дағдыларды қалыптастыру әдісі;
техникалық құралдармен жұмыс істеу әдісі;
білімді тексеру әдісі;
-проблемалық, программаланған оқыту әдісі.
З. Тұтас педагогикалық әрекеттің тәсілдеріне қарай (Ю.К.Бабанский):
оқу-танымдық әрекеттерді ұйымдастыру:
оқуға ынталандыру;
оқытудағы бақылау және өзін-өзі бақылау әдістері.
4. Әдістің логикалық және психологиялық сипатына қарай (Р.Г.Лемберг):
ауызша баяндау әдісі;
есеп шығару әдісі;
өнер құралдарын пайдалану әдісі.
5. Мұғалім мен оқушылардың жасайтын әрекетінің ерекшеліктеріне қарай (В.Оконь):
жаңа білімді игеру әдісі;
өзіндік білім әдісі;
проблемалық әдіс;
практикалық әдіс;
көркем әдебиет пен өнер құралдарын пайдалану әдісі.
Солардың ішіндегі ең көп тарағаны - білім берудің көздеріне
сөздік немесе ауызша баяндау әдісі;
көрнекілік әдістер;
тәжірибелік әдістер
Бұл әдістің ерекшелігі: егер мұғалім оқу материалын ауызша баяндаса,
З.Оқыту әдістеріне жалпы сипаттама
Білімді меңгеру қандай жолдармен немесе тәсілдермен іске асса да,
Оқу процесінде білім берудің көздеріне қарай қолданылатын әдістер: Сөздік
Көрнекі әдістер: иллюстрация және демонстрация.
Тәжірибелік әдістер. Лабораториялық, практикалық, графикалық, әр түрлі
Оқыту процесінде ең көп тараған дэстүрлі әдіс - сөздік
Мұғалімнің сөзі әсерлі, тартымды, сенімді, сондай-ақ дауыс ырғағы мен
Бұл әдісті қолданғанда мұғалім оқушыларға білім берумен қатар олардың
Мұғалімнің оқу материалын ауызша баяндауы көп жағдайда түрлі көрнек
Ауызша баяндаудың тағы бір ерекшелігі, оқытушының түсіндіруі мен оқушылардың
Түсіндіру - оқу материалын мұғалімнің логикалық тұрғыдан дәйекті де
Түсіндіру әдісінің мақсаты :затардың елеулі белгілерін ашып көрсету, фактілер
Түсіндіру әдісінің ең маңызды мәселелері - оқушылардың алдына жаңа
Түсіндіру әрқашанда заттар мен фактілердің, құбылыстардың мәнін ашу, қағидалары
Әңгіме - мұғалімнің сабақ барысында оқушылармен араласуының неғұрлым қолайлы
Әңгіме барысында мұғалім сабақтарды бір ізділікпен көркем суреттей отыра,
Бұл әдісті қолдану барысында мұғалім мен оқушылар арасында диалог
Әңгіме әдісі көбінесе бастауыш немесе орта буын сыныптарда кеңінен
Мұғалімнің сабақта әңгіме әдісін қолдану ұзақтығы, берілетін оқу материалының
Әңгімелесу - мұғалім мен оқушылар арасында жаңа білімдерді хабарлау,
Әңгімелесу барысында мұғалім оқушылардың жеке басының қабілетін, зейінін (т.б.психикалық
Әңгімелесуде баяндау, талдау, қорытынды асау тәсілдері қолданылады. Бұл
Дәрісбаян - сөзге негізделген оқыту әдісі ретінде ол өзінің
Дәрісбаян әдетте жоғары сынып аралысында көптеп қолданылатын әдістің бірі.
Дәрісбаянның басқа ауызша баяндау әдістерінен тағы бір ерекшелігі, мұғалімнен
Ол үшін лекция мақсатының идеялық бағыты, оның нақтылығы, берілетін
Дәрісбаян барысында баяндалған оқу материалының мазмұнын оқушылардың қысқаша жазып
Дәрісбаян және әңгіме әдістері оқу материалына жұмсалатын уақытты үнемдеу
Мұғалім дәрісбаянға дайындалу барысында оның мазмұнына, амал-тәсілдеріне және құрылымына
Оқулықпен және кітаппен жұмыс істеу әдісі - оқушылардың өздігінен
Кітап - білімнің сарқылмас қайнар бұлағы. Ол білім мазмұнын
Оқушылар оулықтармен және басқа оқу кітаптарымен жұмыс істей отырып,
Кітаппен жұмыс істеу оқушы үшін оқытуда күрделі тәсіл болып
Кітапты немесе оқулықты оқи отыра, оның нақтылы мазмұнын, тақырыптың
Екінші мәселе, бастауыш сыныптан бастап оқушыларды дауыстап оқуға, одан
Мәтінмен жұмыс істегенде оқушыларды, оның ең негізгі мазмұнын айтуға,
Кітаппен жұмыс істеудің өзіндік мәнді психологиялық ерекшелігі бар. Кітап
Дегенмен де, оқушының үй тапсырмасын кітап немесе оқулық көмегімен
Сондықтан оқушының кітаппен өз бетінше нәтижелі жұмыс істеуін, оның
Көернекілік әдістер оқу материалын оқушылардың көзімен көріп, нақтылы түсінулеріне
Бұған демострация, иллюстрация және бақылау тәсілдері жатады.
Демонстрация (көрсету) оқушыларды құбылыстар, процестер және заттардың нысанасымен табиғи
Табиғи нысананы көрсету негізінен сыртқы көрінісінен басталады (көлемі, түсі,
Демонстрациялау көбінесе оқушылардың практикалық оқу әрекетімен ұштаса жүргізіледі. Приборлар
- көрсетіліп отырған нысананы барлық оқушыларға жақсы көрінуі тиіс;
-оқу материалын түсіндіру кезінде көрсету жұмыстары жүргізіліп , соңынан
-көрнекі құралдарды бақылау барысында әрбір оқушы мұғалімнің нүсқауы бойынша
-көрсету кезінде мұғалімнің ауызша баяндауы оқушылардың бақылауын дамытуға және
-оқушыларды бақылау жұмысытары нәтижесіне қорытынды жасай білуге дағдыландару т.б.
Оқытуды бұлай ұйымдастыру оқушылардың оқу материалын жеңіл әрі ререң
Оқушылардың құбылыстарды, процестерді және нысандарды өздері белсенділік танытып оқып
Сабақ барысындаоқытудың демонстрациялау әдістерінен қолдануда оқу кинасы, диапзитив, диафильм,
Заттар мен құбылыстарды, кейбір жағдайа қажеттігіне сай табиғи ортада
Иллюстрация - демонстрация әдісімен тығыз байланыста болады.Бұл әдісті иллюстративті
Иллюстрация әдісінің нәтижелі болуы, негізінен оның қолдану тәсілдерін мү_ғалімнің
Мектеп тәжірибесі көрсеткендей сабақта иллюстрациялы материалдарын көптеп қолдану, оқушылардың
пайдаланудың дидиктикалық қолданысын және таным процесінде олардың ролін алдын-ала
Бұл әдістің ішінді ең басты рөл атқаратыны - бақылау
Бақылау әдісі сабақа нақты заттар мен көренкі және техника
Бақылау әдістерін қолданудың тиімділігі мынандай тәсілдерді қолдана білуге байланысты:
- байқаудың мақсатын анықтау;
- қабылдайтын нәрселердің мөлшерін белгілеу, салыстыру
- оларды топтастырып, қортындылар мен тркырымдар жасау.
Байқайтын нәрселердің , бейнелердің ерекшеліктеріне
демонстрациялық бақылау;
экскурциялық бақылау;
лабораториялық бақылау;
техникалық бақылау;
оқушылардың өздігінен дербес бақылауы.
Оқушылардың ойлау қабілетін дамытудың күшті құралы - бақылау. К.Д.Ушинский
Бақылау өткізудің негізгі әдістемелік талаптары:
1. Мұғалім оқушыларды белгілі нәрсені жан-жақты бақылауға, оның неғұрлым
2. Мұғалім бақылауда оқушыға анализ бен синтез арқылы затардың
3. Мұғалім оқушылардың бақылауын ұйымдастыру үшін, ең алдымен, бақылаудың
Тәжірибелік әдістер. Оқушылардың сабақта алған теориялық білімдерін, біліктілік пен
Оқытудың негізгі дэстүрлі әдістерімен қатар мұғалім оқушылармен бірігіп сабақта,
Оқытудың зертханалық тәсілі негізінен биология, химия, физика пәндерінде жиі
Зертханалық жұмыстар жаппай түрде немесе оқушының жеке-дара орындауы арқылы
Оқушылардың зертханалық жұмыстары мектеп жанындағы оқу-тәжірибе учаскесінде жүргізілетін өткізу,
Дайындау кезеңінде оның мақсаты белгіленеді, жоспары жасалады және оқушылардың
Өткізу барысында мұғалім әр оқушының қойған тәжірибесін му-қият бақылайды
Қорыту кезеңін бірнеше тәсілмен өткізуге болады.
Біріншіден, әр оқушы өзінің орындаған жұмысын хабарлайды, екіншіден
Графикалық жұмыстар барлық пәннен орындалады. Бұған кестелер жасау, диаграммалар
Тәжірибелік әдістердің ішінде ең көп қолданылатыны - жаттығу әдісі.
Жаттығу жұмыстары негізінен тіл мен математика, сонымен бірге, шет
Жаттығу оқушылардың оқу жұмысын өздігінен орындау белсенділігін арттырады. Өзіндік
Ауызша жаттығу оқушының оқу материалын ауызекі баяндауға дағдылану мақсатын
Екіншісі - оқу материалынң мазмұнын ауызекі баяндау. Үшіншішісі- көркем
Оқыту әдістері — оқыту процесінің барлық кезеңдерінде оқытудың мақсат
4.Оқыту әдістерін жетілдіру және мұғалімнің сабақтар жүйесінде оларды таңдай
Оқыту әдістерін жетілдіру бүгінгі күнің басты мәселесі болып отыр.
Алайда, оқыту әдісін қайта құру - күрделі процестің бірі.
Сабақтың тақырыбы мен мақсатыны , оқу материалының мазмұны мен
Олай болса , оқыту әдісін мұғалімнің таңдап алуы белгілі
І. Оқыту әдістерін оның мақсат-міндеттеріне. Оқушылардың жас және таным
2. Қолда бар нақтылы көрнекі және техника құралдарын кабинет
З. Мектептің географиялық орналасуын ескеру. Мысалы, оқытуды қала мектептерінде
4. Мұғалімнің іс-тәжірибесінің шығармашылық сипатына , оның шеберлігіне тікелей
Оқытудың нәтижелі өтуіне негіз болатын түп қазық - мақсаттың
1.3 Бастауыш сынып оқытушысының педагогикалық әдептің орны
Педагогтық әдеп - мұғалімнің ең етене кәсіптік белгісі. Қай-қай
Педагогтық әдеп - оқуда да, тәрбиеде де өте-мөте
Педагогтық әдептілікте, мұғалімнің оқушылармен тек сабақ үстінде ғана емес,
Педагогтық әдеп ауадай қажет. Оған қоса,
педагогтық істің шебері оқушылардың түсінігін,
тәжірибесін біліммен байытып, моральдық санасын
қалыптастыруға сапасын қалыптастыруға, программалық
Педагогтық әдеп - сақталмайынша оқушылармен тіл табысу мүмкін емес,
Педагогтық шеберлік — тек қана мұғалімнің жалпы жан-жақты және-методикалық
«Әдеп» (такт) сөзі (латынша tactus) «жұғысу» , «адамдар арақатынасының
Балаларды оқыту мен тәрбиелеу ісінде жалпы әдеп атаулыны педагогикаға
Педагогтық әдеп - медицина қызметкерінің дәрігерлік этикасы сияқты мұғалімнің
Педагогтық әдепке - баланы адам ретінде сыйлау деп анықтама
Педагогтық әдеп дегеніміздің өзі, шын мәнінде, психологиялық әдеп деген
Педагогтық әдеп көбіне -көп оқушылармен бүкіл оқу-тәрбие жұмысының барысында
Педагогтық әдеп көбіне-көп оқушылармен бүкіл оқу-тәрбие жұмысының барысында ұстанатын
ІІ тарау. Бастауыш сынып мұғалімінің педагогикалық шеберлігі және оны
2.1. Педагогикалық әдеп туралы жалпы ұғым
Педагогтық әдеп, кең мағынасында алғанда -мұғалімнің әрбір нақты іс
Оқушыларға біздің тарапымыздан болатын әрбір педагогтық әдіс-тәсіл, әрбір ескертпе
Әр нәрседен хабары мол әдепті мұғалім оқушылардың жүрегіне жол
Шынайылық пен ашық әңгіме де біраз әңгіменің түйінін шешіп
Оқушыларға ықпал-әсер ететін әдіс-тәсіл қорының молдығы қажетті нәрсе саналмағанымен
Әрбір әдіс-тәсілдің орынды қолданылғаны жақсы. Орынымен аяқталса, әзіл-қалжың ашу-ызаның
Педагогтық әдеп - творчество, ақыл-ой әрекеті айрықша іскерлік. Әдепті
Оқушылардың - мінез-құлықтарының қыр-сырын нәзік түсінетін әдепті мұғалім дөрекі,
Оқытуды ұйымдастыру формалары туралы түсінік
Оқытуды ұйымдастыру формасы — оқыту процесінің міндеттерін іске асырудағы
Қоғамның даму тарихында жас үрпақты оқытудың ұйымдастыру тәсілдері де
Жекелеп оқыту жүйесі көне және орта ғасырларда пайдаланылды. Мұғалім
Кеңес мектебінің алғашқы жылдарында оқу ісінде балалардың бірлесіп атқаратын
Оқытудың кең тараған Сынып-сабақ жүйесінің негізін қалаған Ян Амос
Оқушыларды сыныпқа жас шамалары мен таным қабілеттері
бойынша топтастыру.
Сыныптағы оқушылар құрамының әркезде тұрақты болуы.
Жеке пәндерді тұрақты оқу кестелері арқылы алмакезек оқыту.
Оқытуды оқу жоспарына, оқу бағдарламалары және оқулықтарға
негіздеу.
Оқытуды жылдың тұрақты бір мезгілінде бастап, аяқтау.
6. Оқытуды ұйымдастыру тек мұғалімнің басшылығымен жүргізілуі.
Сынып-сабақ формасы оқыту жұмысын ұйымдастырудың негізгі формасы
ретінде күні бүгінге дейін маңызын жойған жоқ. Себебі, ол
Сабақ - оқыту жұмысын ұйымдастырудың басты формасы болғандықтан, ендігі
Сабақ - күрделі психологиялық және дидактикалық процесс, онда оқушылармен
Мұғалім сабақты пысықтау, бекіту және соған орай оқушылармен практикалық
Оқыту процесі - мұғалімнің бір мезгілде барлық оқушыларды бірыңғай
Соған орай жеке дара жұмыс әр оқушының өз бетімен
Оқушылардың жеке дара жұмыс түрлеріне:
Оқулықпен жұмыс істеу.
Практикалық жұмысы: ауызша, жазбаша жұмыстары (есеп шығару,
шығарма жазу, диалог құру т.б.)
Мұғалімнің тапсырмасы бойынша әр түрлі лабораториялық
тәжірибелерді орындау.
Жеке дара жұмыс оқушыларды өз бетімен білім алуға ынталандырады,
Оқушылардың топтық танымдық жұмыстары сабақ барысында оқу міндеттерін шешуде,
Жұмыстың бұл түрі негізінен екі бағытта іске асады: біркелкі
Оқушылардың бірыңғай, біркелкі оқу жұмыстары мұғалімнің барлығына ортақ бірыңғай
Ал бөлшекке бөліп оқыту — бір мезгілде бірнеше тапсырманы
Жұмыстың бұл түрі топ ішінде оқушылардың тапсырманың мақсатын, мазмұнын,
Сонымен қатар бір сыныптағы оқушылардың оқу міндеттерін топ болып
Мұндай жұмыс барысында оқушылардың өз тобының нәтижесінде өзара әсерленуінің
Мұғалімнің топтық жұмысты нәтижелі ұйымдастыру шартына:
оқушыларды өздігінен жұмыс істеуге үйрету;
жолдастарымен ақылдасуға үйрету;
оқушылардың жекелеген топтарына оқу тапсырмалары жүйесінің
нақты болуы;
тапсырмаларды оқушылардың жекелеген топтарына үлестіру
іскерлігінің болуы т.б.
Оқытуды осындай тәртіппен ұйымдастыру оқушылардың тәрбиесіне атап айтқанда өздігінен
Оқушылардың ұжымдық жұмысы дегеніміз - ортақ мақсатты көздейтін жұмыс.
Сондықтан ұжымдық жұмыстың ерекшелігі, өз бетімен істейтін дара жұмысқа
Фронталдық жұмыс ерекшелігі - бір сыныптағы барлық оқушылардың бір
Қазіргі кездегі сабақты жетілдіру жұмыстарының ішіндегі негізгі мәселелерінің бірі
Мектеп тәжірибесінде бір типті сабақтар болмайды. Сондықтан, оқыту жұмысын
Сабақ классификациясы (жіктелуі) - сабақтарды құрылысы жөнінен топастыру, түрге
Сонымен қатар, сабақты жіктеу әрбір пәннің ерекшеліктеріне де байланысты
Мысалы, И.Н. Казанцев сабақты жіктеуді оқу материалының мазмұны мен
Сабақтың басталуын ұйымдастыру. Оқушыларға сабақтың мақсат-
міндеттерін түсіндіру. Оқушыларды сабаққа әзірлеу.
Бұрын өтілген оқу материалдарын қайталау, пысықтау.
Оқушылардың өз бетінше жұмыс істеуі. Түрлі жаттығулар мен
практикалық және лабораториялық жұмыстарын атқаруы.
Сабақты қорытындылау, үйге тапсырма беру, түсіндіру.
Жаңа білімді оқушылардың қабылдап, меңгеруі барысында сабақтың пысықтау және
Сондықтан білімді бекіту сабағы өзінің құрылысы жөнінен әр алуан
Мұғалімнің түсіндіруі жағдайында оның сөзімен бірге оқушылардың өз бетінше
Оқу жұмысының мұндай алуан түріне қарамастан мұғалімнің сөзі жетекші
Мұндай сабақтарда бұрынғы ұғынған оқу материалдарын оқушылардың қаншалықты терең
2.2. Педагогикалық әдеп және оны меңгеру жолдары
Оқушылармен қарым-қатынас тұрғысынан педаготық әдеп мұғалімнің жан-жақтылығының, оның идеялық
Педагогтық әдеп әр мұғалімде әр түрлі және әр қалай
Педагогтық әдепті дамытуга септігін тигізетін жекелеген психологиялық және педагогтық
а) Байқағыштық Бұл педагог мамандығының маңызды белгілерінің бірі.
Байқағыш мұғалім шәкірттері талап-тілектерін қалай орындайды, қарсыласу бола ма,
Байқағыштық педагогтық мамандық сияқты аңғару, сезу арқылы жүре бара
ә) Ілтипаттылық. Әдетте, оқушылар, өте жақсы көретін мұғалімдері өздеріне
Ілтипатты мұғалім оқушыларға жаңа материалды түсіндірумен қатар оларға назар
Әдебі шамалы мұғалімдер оқушыларды тыңдай білмейді. Кейбіреулер сабақты жай
б) Сенім. Педагогтық әдеп мұғалімнің оқушыларға сенім арта білу
Оқушыға сенім арту тәлім-тәрбие жұмысының принципі деп Макаренко әдемі
«¥стаздық дастан» - адамның адамға сенімі жайында жазылған шежіре.
Сенімсіз жұмыс өнімсіз де көңілсіз. Өнімсіз де көңілсіз болатыны
в) Әділдік Мұғалімдеріңіздің қандай қасиеттерін көбірек бағалайсыздар деген сауалға
Әділ мұғалімнің оқушылар кейбір ресімшілдігін, біртоғалығын, тіпті дөрекілеу кеткен
г) Төзім және сабыр сақтау. Мұғалімнің педагогтық әдеп әлемі
Мысал келтірмей-ақ қояйын, бақылаудан айырылып қалып, өздерін өздері ұстай
Ашу үстінде ешқандай да шешім қабылдауға болмайды. ондай жағдайда
Педагогикалық әдеп оқушылардың жүректеріне жол табу. Бұл тым жалпылама
Әуелі, жалпы, әдеп жайында бірер ауыз сөз. «Әдеп» (такт)
Көңіл-күй жайында менің көбірек қазып айтып отырған себебім, оқу
Әдепсіз адамдар біреуге жақсылык жасап отырып та оның жанын
Әдептен алыс мұғалімдер шәкірттеріне де, қызметтес әріптестсріне де аз
Балаларды оқыту мен тәрбиелеу ісінде жалпы әдеп атаулыны педагогикаға
Алайда, зер салып байқасак, жалпы әдеп бар да, педагогтық
Педагогтық әдептің негізі оқушыларға деген шын ықыласта және олардың
Оқушылардың тиетін нәрселер адамның ар-ожданын кемсітушілік әрекеттер. Рас, кейде
Педагогтык әдептің анықтамаларын талдауға көшейік.
Педагог атауы түгел құптарлықтай аныктамаларын талдауға өкінішке орай, сіздерге
мұгалімнің жалпы мәдениетінің кұрамдас бөлігі; үшініші біреулері—пәнді
жетік білу және оның методикасын жақсы менгеру деп ессптейді.
айтылгандардың қай-қайсысында да педагогтык әдептің азды-көпті белгілері
бар. Педагогтық әдепті меңгеру кейбір мұғалімдерге қарағанда екінші бір
мұғалімдерге жеңілдеу соғатыны күмәнсіз, бірак мұны іштен туа пайда
болатын қабілет деу қате. Сол сияқты, педагогтық әдепті мұғалімнін
мәдени тәртібі, немесе оның жалпы методикалык сауаттылығымен қатар қою
да қате. Педагогтық әдеп әрине, мұғалімнің барлық жақсы қасиеттерімен
Педагогтык әдеп көбіне-көп оқушылармен бүкіл оқу-тәрбие жұмысының барысында үхтанатын
Тақта алдында сенімсіздеу және қателеу жауап беріп түрған оқушыны
Басқа мысал. Мұғалім жана материалды түсіндіріп, оқушылар ұйын тыңдап
Қандай да болмасын, оқушылармен жұмыс барысында артық кетудің кері
Педагогикалық әдеп-творчество, ақыл-ой әрекеті, айрықша іскерлік. Әдепті мұғалім педагогтық
Оқушылардың мінез-күлықтарының кыр-сырын нәзік түсінетін әдепті мұғалім дөрекі, добал
2. Оқушылармен қарым-қатынас тұрғысынан педаготық әдеп мү^алімнін жан-жақтылығының, оның
Педагогтық әдеп әр мұғалімде әр тұрлі және әр кдлай
Бірақ бұған қарамай, әр мұғлімнің дара ерекшеліктеріне бағынбастан педагогтык
3. Байсалдылық- Бұл педагог мамандығының маңызды белгілерінің бірі. Байкағыш
Байкағыштық педагогтық мамандық сияқты аңғару, сезу аркылы жүре бара
Ілтипаттылык. Әдетте, оқушылар, өте жаксы көретін мұғлімдері өздеріне дауыс
Қандай түрде болмасын мұғалімдер тарапынан оқушыларға ілтипат болмаса, мұның
Сенім. Педаготық эдсп мұғалімнің оқушыларға сенім арта білу кабілетін
Оқушыға сенім арту тәлім-тәрбие жұмысының принципі деп Макаренко әдемі
Тәжірибелі мұғалімдерде кездесетін оқушыларға деген сенім оларды еңбекке қатыстыру
Сенімсіз жұмыс өнімсіз де көңілсіз. Өнімсіз де көңілсіз болатын
Тәжірибелі мүталімдер кейбір оқушылардын өз шамаларына деген сенімін колдап,
Оқушыларға шындықты айтудың кажеті бар ма, жоқ па деп
4. Төзім және сабыр сақтау. Мұғалімнің педагогтық әдеп әлемі
Ашу үстніде ешкдндай да шешім қабылдауға болмайды. Ондай жағдайда
Сабырлылық өзін өзі ұстай білушілік сиякты касиеттср ұстаздың белсенді
Басқа мамандық иелері сияқты педагог та жұмыс бабында кездесетін
Мұғалім — өмір тасын калаушы. Оның негізгі міндеті балаларға
Қиын жағдайларда оқушыларға ықпал ететін бір жаксы тәсіл —
Жоғарыда аталған педагогтық әдеп алғышарттарының бәрі, бір-бірімен тығыз байланысты
Педагогтык әдепті әңгіме еткенде, онын іскерлік сияқты өзіндік ерекшелігін
Қай оқушыға қандай ескерту жасалып, қандай баға, қандай талап
Енді педагогтық әдепті меңгеруде психологиялық білімнің мән-мағынасы жайында бір-екі
Педагогтық әдеп адаммен бірге туатын сапа емес екенін жоғарыда
Педагогтык әдеп мү.ғалімнің психологиялық білімін алдын ала қарастырады. Тәжірибе
1. Педагогикалық әдеп - мұғалімнің кәсіптік сапасы
Педагогтык әдеп, кең мағынасында алғанда — мұғалімнің әрбір нақгы
Ешкашанда не болса соған ез көзқарасын таңбайтын, оқушыларының теріс
Әр нәрседен хабары мол әдепті мұғалім оқушылардың жүрегіне жол
Қөптеген ықпал-әсер әдіс-тәсілдерінен санаулысын ғана пайдаланатын мұғалімдер оқушылармен байланыс
Сонда калай, мұндай жәйттерге мән бермеу керек пе?
Мән беру керек, бірак түрліше мән беру керек. Белсенді
оқушыларды кыран жапқандай қылудың кажеті қанша? Одан да олардың
белсенділігін көтеріңіз. Оқушылар айтқанды ұғып
жоқ. Сол материалды қайтадан түсіндіру керек. Күлді екен деп
Оқушыларға ықпал-әсер ететін әдіс-тәсіл қорының молдығы кажетті нәрсе саналмағанымен,
Әрбір әдіс-тәсілдің орынды қолданылғаны жақсы. Орынымен айтылса, әзіл-қалжың ашу-ызаның
Педагогтык әдеп — творчество, ақыл-ой әрекеті, айрықша іскерлік. Әдепті
Оқушылардың мінез-құлықтарының қыр-сырын нәзік түсінетін әдепті мұғалім дөрекі, добал
ескерту жасай алады. Әдепті мұғалімнің мінез-құлқы түгелдей (дауысы, жүріс-тұрысы,
Мұғалім.
Қорытынды.
Қорыта келгенде, педагогтық әдеп – бұл мұғалімнің оқушылар алдындағы
Педагогтық әдеп әр мұғалімде әр түрлі жэне әр калай
Кей мұғалімнің оқушыларға бірыңғай әдіс-тәсілдермен ықпал-әсер етуі тәп-тәуір нәтиже
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. Астана, 1986ж.
2. Әбиев Ж., Бабаев С., Құдияров Н. Педагогика.
3. Біржанұлы Қ., Мусин С. Педагогика тарихы. Алматы, 1986ж.
4. Сағындықұлы Е. Педагогика. Алматы, 1999ж.
5. Савин Н.В. Методика преподавания педагогики. М., 1987ж.
6. Подласый И.А. Педагогика. М., 1998ж.
7. Тілеуова С.С., Әліпбек А. Педагогика. Ш., 2006ж.
8. Тілеуова С.С. Жоғары мектеп педагогикасы. Ш., 2005ж
9. Педагогикалық ізденіс. А., 1990ж.
10. Әбенбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесі.
11. Асылов Ұ. Педагогикалық әдеп. 2004ж.
12. Синица И.Е. Педагогикалық әдеп шеберлігі.
13. Жарықбаев А. Әдеп және жантану.
14. Қабылдиев Ж. Қазақ этнопедагогикасы.
15. Қоянбаев Ж.Б. Педагогика. Астана, 2004ж.
16. Нұрғалиева Қ. Кәсіптік білім. Алматы, 2002ж.
17. Пидкасистый А.Д. Педагогика. М., 2004ж.
18. Табылдиев Ә. Қазақ этика педагогикасы бір ғана әдеп.
1
Мұғалім
Жаңа технологияны меңгерген
Жаңашыл
Жан-жақты, ізденімпаз
Жауапкерші
лік сезімді
Білімді
Қабілетті
Қарым-қатынасшыл
Эрудит
Іскер