Мазмұны
Кіріспе.......................................................................................................................3-4
1. Әлемдік экономикалық қатынастар түсінігі
1.1 Әлемдік экономикалық қатынастардың пайда болуы, даму бағыттары......5-7
1.2 Әлемдік экономикалық қатынастардың мазмұны, құрылымы....................8-10
1.3 Әлемдік экономикалық қатынастарды реттеудегі халықаралық
экономикалық ұйымдардың ролі...................................................................11-15
2. Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық кеңістікке енуі
және даму бағыттары
2.1 Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық қатынастардағы
орны..................................................................................................................16-17
2.2 Қазақстанның халықаралық экономикалық ұйымдарға кіруі, орны........18-20
2.3 Қазақстан Республикасы мен ТМД елдері арасындағы экономикалық
кеңістіктің дамуы............................................................................................21-23
3. Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық қатынастарға енуіндегі
3.1 Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық қатынастарға енуіндегі
мәселелер........................................................................................................24-26
3.2 Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық қатынастардағы орнын
жетілдірудегі мемлекеттің саясаты..............................................................27-29
Қорытынды.........................................................................................................30-31
Пайдаланған әдебиеттер........................................................................................32
Қосымша .................................................................................................................33
Кіріспе
Қазіргі кезеңде Қазақстан Республикасы әлемдік экономикалық қоғамдастыққа кіру
Соңғы 50 жылдықтағы әлемдік шаруашылылықтың үдерісі әлемдік экономикалық
Әлемдік дамудың түбегейлі заңдылығы дүниежүзілік экономиканың өздігінен дамушы
Сонымен қатар бұл жүйенің кейбір бөліктері көлемдік және
Әлемдік экономикалық қатынастар – жалпы экономикалық жүйенің
Әлемдік экономикалық қатынастар жүйесіне жеке елдер, интеграциялық бірлестіктер,
Қазіргі, әлемдік экономикалық қатынастардың дамуының алғы шарты –
Бұл функциялар Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық қызметіне де
Жоғарыда айтылғандардың негізінде, курстық жұмыстың тақырыбының мазмұнын ашуда
әлемдік экономикалық қатынастардың қалыптасу негізін зерттей отырып, әлемдік
әлемдік экономикалық қатынастардағы халықаралық экономикалық ұйымдардың роліне сипаттама
Қазақстанның әлемдік – экономикалық қатынастарға ену жолдарын
1. Әлемдік экономикалық қатынастар түсінігі
1.1 Әлемдік экономикалық қатынастардың пайда болуы, даму бағыттары
Осы заманғы әлемдік шаруашылық бұл нарық экономикасының объективті
Әлемдік шаруашылық өзінің қалыптасуы мен дамуында ұзақ және
Басқа ғалымдар әлемдік шаруашылықтың пайда болуының есебін
Негізінде осы жаңалықтар асыл бұйымдармен, құнды металдармен, құралдармен
Бірақ ол кезеңдегі әлемдік шаруашылық, саудагерлік капиталды салу
Осы заманғы әлемдік шаруашылылық өндірістік төңкерістен кейін капитализм
XX ғасырдың бірінші жартысындағы әлемдік шаруашылық капитал күшімен
XX ғасырдың орта кезеңінде әлемдік шаруашылық екі бөлікке
Бұрынғы социалистік елдерде әлемдік ұлттық табыстың 1/3, оның
60–жылдардан бастап әлемдік шаруашылық жүйесіне дамушы елдер
Кеңестер Одағы тарап, Шығыс Еуропа елдерінде революциялық өзгерістер
XXI ғасыр қарсаңындағы әлемдік шаруашылық XX ғасырдың ортасындағыға
XXI ғасырдың карсаңындағы әлемдік шаруашылық – өзінің
Әлемдік шаруашылықтың екінші дүниежүзілік соғыстан кейінгі онжылдықтардағы басты
Осы заманғы қарқынды еларалық экономикалық байланыстар денгейін төмендегілер
XX ғасырдың соңғы ширегінде бүкіл әлемді орап алған
Қаржы капиталының толқыны әлемдік экономика кемесін суға батыруға
Әлемдік шаруашылықтың XX ғасырдың екінші жартысындағы ерекшеліктерінің бірі
1.2 Әлемдік экономикалық қатынастардың мазмұны, құрылымы
Бұл өзара әрекет ету, жақындасу, ынтымақтасу қарама –
Әлемдік экономикалық қатынастар – жалпы экономикалық жүйенің
Әлемдік экономикалық қатынастар жүйесіне жеке елдер, интеграциялық бірлестіктер,
Әлемдік экономикалық қатынастардың дамуының алғы шарты – әлемдегі
Негізінде әлемдік экономикалық қатынастар олардың субъектілерінің әлемдік еңбек
Әлемдік экономикалық қатынастарды іске асыруға сонымен бірге саяси,
Әлемдік экономикалық қатынастардың макродеңгейіндегі тетігіне оларды іске асыруға
Осы заманғы әлемдік экономикалық қатынастар елеулі, тұрақты, мемлекет
Әлемдік экономикалық қатынастардың құрылымына мыналар кіреді:
Әлемдік еңбек бөлінісі.
Тауарлар және қызметтермен әлемдік сауда.
Капиталдар мен шетел инвестицияларының әлемдік қозғалысы.
Әлемдік жұмыс күшінің миграциясы.
Әлемдік валюталық – қаржылық және несиелік қатынастар
Әлемдік экономикалық интеграция. [4; 9б.]
Әлемдік экономикалық қатынастар жеке елдер немесе әлемдік экономикаға
Бірақ, әлемдік экономикалық қатынастар дами келе, өз заңдарына
Әлемдік экономикалық қатынастардың қызметтері келесілермен көрінеді;
Әлемдік экономикалық қатынастар халық шаруашылығының прогрессивті салаларын дамыту
Экспортқа бейімделген ғылымды қажетсінетін өндіріс салаларын дамытуға жағдай
Экспортта қызметтің үлес салмағы (электронды есептеу машиналары үшін
Әлемдік несие орталықтары ретінде банктердің ролі артады, олар
Өндірістің техникалық және технологиялық деңгейінің артуына байланысты ішкі
Елге шетел капиталының келуі артады. Оның себебі несиелік
Патенттер, лицензиялар, ноу-хаулар экспорты ұлғаяды. Ол ғылыми зерттеу,
Әлемдік экономикалық қатынастар шикізатқа және басқа да ресурстарға
Әлемдік экономикалык қатынастар жұмыс күшін экспорттауға мүмкіндік береді.
1.3 Әлемдік экономикалық қатынастарды реттеудегі халықаралық
экономикалық ұйымдардың ролі
Халықаралық ұйымдардың дамуы мен қалыптасуы – шаруашылық
Оның қалыптасу негізіне жататын прнциптер әлеуметтік – экономикалық,
Қазіргі кезде әлемдегі халықаралық ұйымдардың қызметінің маңызы өсуде,
Халықаралық ұйымдардың мақсаты – оның құрамына қандай
Дамыған капиталистік елдердің ұйымдары сауда,
Әлемдік қаржы экономикалық ұйымдардың маңызы қазіргі әлемде үлкейіп
Әлемдік қаржылық – саудаға қатысатын елдер, осы
Міне, осы екі жақтылық ұжымдық іс-әрекеттің объективті қажеттілігі
Әлемдік саудаға қатысатын елдер келісімінде негізгі рол сыртқы
Соңғы уақыттағы сауда – саяси тәжірибеде әлемдік
Міне, осы екі жақтылық ұжымдық іс-әрекеттің объективті қажеттілігі
Сауда және тариф жөніндегі Ассоциацияның (ГАТТ) қызметі. Бұл
1) қатысушы барлық елдердің теңдігі;
2) жан – жақты келісім жүргізу
3) импорттық квоталарды жоғалту. [14; 83б.]
Нақты алғанда ұйымның негізгі қызметі тарифтік шектеулер бойынша
Ұйымның қызметінің негізгі
ГАТТ-тың көптеген ұйымдастыру сұрақтарын шешудегі күресте, АҚШ және
Еуропалық экономикалық комиссияның (ЕЭҚ) дүниежүзілік сауда –экономикалық
Қазіргі өзара бағынышты әлемде әлемдік экономикалық байланыстардың күрделі
Осы мақсатта бірнеше авторитетті әлемдік экономикалық ұйымдар өзінің
Қазіргі кезде ЕЭК сауда – экономикалық ынтымақтастық
Ол (ОБСЕ) Еуропалық ынтымақтастықтың қауіпсіздігі жиналысы, оған қатысушылар
Олар: экономика, ғылым, техника, экология сұрақтарын шешу. 1987
Шығыс пен Батыс елдерінің сауда байланыстары. Бұл сұрақтармен
Сауда мәселесі және өнеркәсіптік ынтымақтастық комиссиясының басқа да
1983 жылы компенсациялық сауданы шешуде, ұзақ мерзімді ірі
Қазіргі кезде ЕЭК өзінің қызметінде дамудың жаңа кезеңінде
Жаңа маңызды фактор болып Солонник қаласындағы симпозиумда ЕЭК-ке
Комиссияның қызметінің жаңа кезеңінің қалыптасуы оның жаңа бағыттарының
Халықаралық сауда – экономикалық сұрақтарды реттеуші ұйым
ЮНКТАД көлемінде
дамушы елдердің экспортын кеңейту нәтижесінде өнім
әлемдік нарықта шикізат тауарын
дамушы елдердің экспорттық қуатын ішкі және сыртқы ресурстарды
дамушы елдердің экономикасындағы қарыздың ықпалының әлсіреуі және қысқаруы.
2. Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық кеңістікке енуі
даму бағыттары
2.1 Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық қатынастардағы орны
Қысқа мерзім ішінде Қазақстанды егемеңді тәуелсіз мемлекет ретінде
Қазақстан экономиканы реформалауда шетел капиталын бәсекелестік негізде тартуды
Әлемдік экономикаға қарай интеграциялану, бүгінгі таңда Қазақстан экономикасын
Қазақстан мемлекетаралық қатынастарға 1992 жылдан бері шығып келеді.
Бүгінде республикада 160-тан астам шет ел фирмаларының, банкілерінің,
Сауда – экономикалық, ынтымақтастық
Қазақстан қазір әлемнің 80-нен астам еліне өнімдер шығарады.
Соңғы уақытта бірлескен кәсіпорындар саны тез өсуде. Біздің
2.2 Қазақстанның халықаралық экономикалық ұйымдарға кіруі,
Егемендік алғаннан бері Қазақстан көптеген халықаралық ұйымдарға мүше
Халықаралық экономикалық ұйымдардың қалыптасуы мен дамуы мемлекеттердің жақындасуы
Сонымен бірге Қазақстан еуразиялық қауіпсіздікті нығайту саласында мақсатты
Соңғы жылдардың өзінде Қазақстан ел орналасқан жерлер бойынша
БҰҰ-ның даму бағдарламасының қызметі Қазақстанда 1993 жылы басталды
1994 жылдың қаңтарында Қазақстан Еуропалық экономикалық комиссияның мүшесі
Қазіргі кезде Қазақстанның белгіленген приоритеттік салаларында
Еуразиялық мемлекет аралық экономикалық қатынастар, 2000 жылдың 10
Қазіргі кезде ұлттық заңдардың бір-біріне жақын келуі және
Еуразиялық экономикалық қауымдастықтың құрылуы «еуразиялық бестіктің» халқы үшін
Азия мен Тынық мұхитқа арналған БҰҰ – ның
ЭСКАТО-мен бірлескен жобалардың бір қатарын Азиялық даму банкісі
1992 жылдан бастап Қазақстан Денсаулық қорғаудың
Халықаралық қаржылық ұйымдар жөнінде айтар болсақ, 1992 жылы
ХВҚ-ға және Бүкіләлемдік Банктің ұйымдарына кіру үшін қажетті
1993 жылдан бастап Қазақстан үкіметі қаржылық тұрақтандыруға қол
ХВҚ-дан түсетін көмек 1993 жылы құрылымдық қайта құруды
Қазіргі кезде ХВҚ-дан стенд – бай бағдарламасы
Қазақстан 1994 жылы Азиялық даму банкісінің мүшесі болды.
1999 жылы Қазақстанға 839 мың доллар сомасында гранттар
1992 жылы Қазақстан Еуропалық банкке мүше болды. Бұл
2.3 Қазақстан Республикасы мен ТМД елдері арасындағы экономикалық
кеңістіктің дамуы
Жоғарыда атап өткеніміздей, экспорттык өндірісті дамыту Қазақстанда басым
Сондықтан Қазақстан үшін таяу көршілермен сауда – саттық
Тұжырымдамада интеграциялық процесті дамытудың мынандай принциптері қаралған: кеден
XX ғасырдың соңындағы басты уақиға социалистік экономикалық жүйенің
ТМД елдері ішінде тығыз ынтымақтастықты дамыту жолымен экономикалық
Жаңа тәуелсіз мемлекеттер негізінде өзара экономикалық ынтымақтастықтың үдерісі
Ол өзара қолайлы еркін сауда режимін қалыптастыруға көмектесті.
ЕЭҚ-тың басты мақсаты «бестіктің» шеңберінде біртұтас
ТМД одағы құрылғаннан бері ынтымақтастықтың дамуының қандай жолы
ТМД шеңберінде тығыз, өзара кіріскен байланыстар пайда болды.
3. Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық қатынастарға енуіндегі
мәселелер мен жетілдіру жолдары
3.1 Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық қатынастарға енуіндегі
мәселелер
Дүниежүзiлiк экономиканың ғаламдануы аясында Қазақстан экономикасы бiрқатар мәселелерге
Қазіргі кездегі көптеген қарама-қайшылықтарға қарамастан елдер арасында өзара
Бұл қозғалысқа ықпал ететіндер:
индустриалды қоғамнан (ақпараттық)
технологиялық революция;
энергиялық шикізаттарының және
экологиялық проблема. [10; 8б]
Ең негізгі қауіп – экономикалық ұлтшылдықтың
Ресейдегі дағдарыстың ізінше ТМД елдерінің валюталарына арақатынасына қарай
Экономиканың шикізаттық бағытта болуы салдарынан экспорттық валюта түсімінің
Экономиканың долларлануының айтарлықтай деңгейде сақталуы ақша-несие саясатының тиімділігін
Шетелдік инвестициялардың келуін ынталандыру саясаты отандық және шетелдік
Капиталдың елден жылысуының жалғасуы Қазақстан экономикасын дамытуға теріс
Тартылатын шетелдік капитал көлемін арттыруға кедергі келтіретін бірқатар
Қазақстан нарығындағы іскерлік белсенділіктің төмендігі;
заңнама мен реттеуші шаралардың көмескілігі;
ақша қаражатының телемсіздік дағдарысымен шиеленіскен төмен өтімділігі;
сенімді ақпараттың өткір тапшылығы. [2; 5б.]
Бұдан басқа, мемлекет рөлінің әлсіздігі сыбайлас жемқорлық пен
Қазіргі елдегі қаржы жүйесінің дамындағы мәселелердің туындалуы, ол
Қаржы жүйесі дамуының жеткіліксіз деңгейде болуы, ол экономиканы
Экономиканың долларлануының айтарлықтай деңгейде сақталуы ақша-несие саясатының тиімділігін
Дегенмен де, халықаралық экономикалық қатынастардағы болып жатқан мәселелерге
3.2 Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық қатынастардағы орнын
жетілдірудегі мемлекеттің саясаты
Қазақстан Республикасының әлемдік экономикалық байланыстардағы орнын жетілдірудегі мемлекеттің
Елдiң әлемдiк экономикаға өзара тиiмдi бiрiгуi, оның әлемдік
Қазақстанның әлемдiк экономикаға трансформациясының аса маңызды шарты саудадағы
саудада преференциялық режимдi белгiлеу жөнiнде екiжақты және көпжақты
өңiрлiк бiрлестiктер (ТМД, ЕурАзЭҚ, БЭК, ШЫҰ және ОАО)
Қазақстанның әлемдік экономикалық Ұйымдардың қызметiне қатысуымен байланысты мәселелер
Әлемдік нарықты игеру үшін Қазақстан таңдаулы және кезекпен
Дүниежүзілік шаруашылыққа интеграциялану стратегиясын әзірлегенде әлемдік тәжірибені есепке
Республиканың дүниежүзілік экономикалық қоғамдастыққа интеграциялануы өте күрделі мәселе.
Қазақстанның нарықтық экономиканы дамытудың негізгі кезендерінен жедел өтуі;
Үзілген байланыстарды қалпына келтіру, ТМД елдері топтарының шеңберінде
Қазақстанды әлемдік жетекшілерден бөліп тұрған аралықтан өткізу, ауыртпашылықты
Экономика салаларын Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі шарттарына бейімдеу жөніндегі
Қазақстан үшін тиімді шарттарда ДСҰ-ға кіру.
Қазақстан нарығына импорттық тауарлар мен қызмет көрсетулердің кемсітусіз
Өңірлік бірлестіктер (ЕурАзЭҚ, ШЫҰ және т.б.) шеңберінде экономикалық
Сауда – экономикалық қатынастар кешенінің негізгі құрауышы
Барлық заңды тұлғалардың қаржы есептілігінің әлемдік стандарттарына көшу
Шешу жолдары: Қойылған міндеттерді шешу үшін мынадай шаралар
Қазақстанның ұлттық мүдделерін ескере отырып, Қазақстан Республикасының заңнамасын
Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі жөніндегі жұмыс тобына мүше елдермен
Қазақстанның тиісті келіссөз ұстанымын белгілеу үшін оны мемлекеттік
тараптардың ДСҰ-ға кіруі жөніндегі келіссөз процесін ескере отырып,
Қазақстан үшін тиімді жағдайларда ДСҰ-ға кіру Қазақстанның
Қорытынды
Курстық жұмыста қарастырылған сұрақтардың негізінде келесідей
Нарықтық экономиканың дамуы үшін сыртқы – экономикалық
Халықаралық экономикалық қатынастар – экономиканың өзара бейімделуі
Осы заманғы қарқынды еларалық экономикалық байланыстар денгейін төмендегілер
Қазіргі кезде әлемде, халықаралық ұйымдардың қызметінің маңызы өсуде,
Әлемдік сауда – экономикалық қатынастарға толығымен ену,
Бүгінгі таңда Қазақстан экономикасын тығырықтан алып шығудағы жүзеге
Мұнда біз өз мүмкіндіктерімізді дұрыс бағалап, халықаралық еңбек
Орта мерзiмдi болашақта Қазақстанның ДСҰ-ға кiруi жөніндегі келiссөз
Әлемдік нарықты игеру үшін Қазақстан таңдаулы және кезекпен
Пайдаланған әдебиеттер
Авдокишин Е. Международные экономические отношения.-М.-«Маркетинг»,2006.-300с.
Алшанов Р. Жаһандық экономика және Қазақстан// Егемен Қазақстан.-2008.-
Аубакиров Я. Экономикалық теория негіздері.-Алматы.-2004.-360б.
Арынов Е. Международные экономические организации и экономические союзы.-Алматы,
Булатов К. Мировая экономика.-М, «Экономикс», 2007.- 480с.
Джапаркулов Д. Перспективы развития международных связей Казахстана со
Дукенов К. Международная позиция Казахстана// Юридическая газета.-2008.-21 марта.-с.3
Исмайлова А. Ретроспектива и тенденции развития экономической интеграции//
Кошаганов А. Интеграция Казахстана в международную торговую систему
Кулекеев Ж. Экономика Казахстана в условиях мирового кризиса//
Мамыров Н. Әлемдік экономикалық қатынастар.-Алматы.-Экономика.-1999.-300б.
Назарбаеав Н. Қазақстанның бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына
Нәбиев Е. Әлемдік экономикалық қатынастар.-Астана, 2001.-300б.
Нурпейсова Ж. ТМД елдеріндегі экономикалық реинтеграция мәселелері мен
Раджаев К. Мировая экономика/ Учебник.-«Юнити».- 2007.-450с.
Қосымша А
Әлемдік экономикалық қатынастар
Халықаралық еңбек бөлінісі.
Тауарлар және қызметтермен әлемдік сауда
Капиталдар мен шетел инвестицияларының әлемдік қозғалысы
Халықаралық жұмыс күшінің миграциясы.
Халықаралық валюталық – қаржылық және несиелік қатынастар
Әлемдік экономикалық интеграция.
Сурет 1– Әлемдік экономикалық қатынастардың құрылымы
3