жоспар
КІРІСПЕ 2
1. ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН ЖӘНЕ ЖАЗАДАН БОСАТУДЫҢ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ
2. ШЫН ӨКІНУІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН БОСАТУ 6
3. ҚАЖЕТТІ ҚОРҒАНУ ШЕГІНЕН АСҚАН КЕЗДЕ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН
4. ЖӘБІРЛЕНУШІМЕН ТАТУЛАСУҒА БАЙЛАНЫСТЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН БОСАТУ 8
5. ЖАҒДАЙДЫҢ ӨЗГЕРУІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН БОСАТУ 9
6. ЕСКІРУ МЕРЗІМІНІҢ ӨТУІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН БОСАТУ
7. ЖАЗАНЫ ӨТЕУДЕН МЕРЗІМІНЕН БҰРЫН ШАРТТЫ ТҮРДЕ БОСАТУ
8. ЖАЗАНЫҢ ӨТЕЛМЕГЕН БӨЛІГІН НЕҒҰРЛЫМ ЖЕҢІЛ ЖАЗА ТҮРІМЕН
9. ЖҮКТІ ӘЙЕЛДЕРДІҢ ЖӘНЕ ЖАС БАЛАЛАРЫ БАР ӘЙЕЛДЕРДІҢ
10. АУРУҒА ШАЛДЫҒУЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ЖАЗАДАН БОСАТУ 16
11. ТӨТЕНШЕ МӘН-ЖАЙЛАРДЫҢ САЛДАРЫНАН ЖАЗАДАН БОСАТУ МЕН ЖАЗАНЫ
12. АЙЫПТАУ ҮКІМІН ОРЫНДАУДЫҢ МЕРЗІМІ ЕСКІРУГЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЖАЗАДАН
13. РАҚЫМШЫЛЫҚ НЕМЕСЕ КЕШІРІМ ЖАСАУ АКТІСІ НЕГІЗІНДЕ ҚЫЛМЫСТЫҚ
14. СОТТАЛҒАНДЫҚТАН АРЫЛУ ЖӘНЕ ОНЫ ЖОЮ 24
қорытынды 28
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 29
КІРІСПЕ
Жиырмасыншы ғасырдың соңы қазақ халқына зор табыс, жақсылық
Егемендік пен тәуелсіздікке ие болған Қазақстан бүгінгі таңда
Қазақстан Республикасының егемендік пен тәуелсіздікке ие болуы, реттеудің
Жаңа қоғамдық қатынастардың орнығуы олардың құқықтық қамтамасыз етілуінің
Сонымен қатар, юриспруденция саласындағы болуға тиіс жаңартулардың бүкіл
Қазақстан Республикасының тәуелсіздікті алу жылдарындағы құқықтық реформаға талдау
Ал, 1998 жылдың 1-қаңтарында Қылмыстық кодексі заңды күшіне
Менің қозғайын деп отырған мәселем қылмыс жасаған азаматтарға
Өмірде қалыптасқан “қылмыс жасаған адамды қылмыстық жауапкершілікке тарту,
Қазіргі таңда қылмыстылықпен, әсіресе рецидивті қылмыстармен күресудің бір
Қазіргі таңда қылмыс жасаған азамат пен мемлекет арасындағы
Біз қарастырып отырған тақырып қылмыс жасаған тұлға үшін
1. ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН ЖӘНЕ ЖАЗАДАН БОСАТУДЫҢ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ
Жалпы қағидаға сәйкес қылмыстық жауаптылық сот арқылы қылмыс
Осыған байланысты қылмыстық құқық қылмыстық жауаптылықтан және жазадан
Қылмыстық заң бойынша қылмыстық жауаптылықтан босатудың мынадай түрлері
1. Шын өкінуіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату.
2. Қажетті қорғану шегінен асқан кезде қылмыстық жауаптылықтан
3. Жәбірленушімен татуласуына байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату.
4. Жағдайдың өзгеруіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату.
5. Ескіру мерзімінің өтуіне байланысты қылмыстық жауаптылықтан босату.
6. Рахымшылық немесе кешірім жасау актісі негізінде қылмыстық
Осы аталған негіздер мен қылмыстық жауаптылықтан босату түбегейлі
Қылмыстық заң бойынша кінәлі деп танылған адам жаза
Қылмыстық заң бойынша жазадан босату мынадай негіздер бойынша
1. Ауруға шалдығуына байланысты жазадан босату;
2. Жазаны өтеуден мерзімінен бұрын шартты түрде босату;
3. Жазаның өтелмеген бөлігін неғұрлым жеңіл жаза түрімен
4. Жүкті әйелдердің және жас балалары бар әйелдерді
5. Төтенше мән-жайлардың салдарынан жазадан босату мен жазаны
6. Айыптау үкімінің ескіру мерзімі өтуіне байланысты жазаны
7. Рахымшылық немесе кешірім жасау актісі негізінде жазадан
Қылмыстық жауаптылықтан босату, жазадан босату немесе жазаны одан
Қылмыстық жауаптылықтан немесе жазадан босатылудың кейбір түрлері жұртшылық
2. ШЫН ӨКІНУІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН БОСАТУ
1. Бірінші рет кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмыс
Қылмыстық жауаптылықтан босатудың бұл түрі Қылмыстық кодекстіқ Ерекше
Кінәсін мойындап келу деп біткен немесе дайындық арасындағы
3. ҚАЖЕТТІ ҚОРҒАНУ ШЕГІНЕН АСҚАН КЕЗДЕ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН
Қылмыстық кодекстің 66-бабына сәйкес қоғамға қауіпті қылмыстан болған
4. ЖӘБІРЛЕНУШІМЕН ТАТУЛАСУҒА БАЙЛАНЫСТЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН БОСАТУ
Қылмыстық кодексте (67-бап) бірінші рет немесе орташа ауырлықтағы
Мұндай негізде қылмыстық жауаптылықтан босату үш түрлі негіз
Біріншісі, кінәлі адамның істеген іс-әрекеті ауыр емес немесе
Екіншісі, кінәлі адам жәбірленушімен өзара татуласып, мәмілеге келуі
Үшіншіден, жәбірленушіге келтірілген зиянның орны толтырылуы қажет. Осы
5. ЖАҒДАЙДЫҢ ӨЗГЕРУІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН БОСАТУ
1. Қылмыс белгілері бар әрекет жасаған адамды, егер
2. Бірінші рет кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмыс
Қылмыстық кодекстің 68-бабына сәйкес жағдайдың өзгеруіне байланысты (баптың
6. ЕСКІРУ МЕРЗІМІНІҢ ӨТУІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚТАН БОСАТУ
Қылмыстық жауапқа тартудың мерзімінің ескіруі деп қылмыс істеген
1) Кішігірім қылмыс істегеннен кейін 2 жыл өтсе;
2) орташа ауырлықтағы қылмыс істегеннен кейін 5 жыл
3) ауыр қылмыс істегеннен кейін 10 жыл өтсе;
4) аса ауыр қылмыс істегеннен кейің 15 жыл
Ескірудің мерзімі қылмыс істеген күннен бастап және сот
Егер заңда көрсетілген мерзім өткенше ауыр немесе аса
Егер қылмыс істеген адам тергеуден немесе соттан бой
Өлім жазасы қолданылуы мүмкін болған қылмыс құрамын істегендерге
Мерзімі ескіруге байланысты қылмыстық жауаптылықтан босатуға болмайтын қылмыстар
7. ЖАЗАНЫ ӨТЕУДЕН МЕРЗІМІНЕН БҰРЫН ШАРТТЫ ТҮРДЕ БОСАТУ
Жазадан шартты түрде мерзімінен бұрын босату жазаның алға
Жазадан шартты түрде мерзімінен бұрын босату деп сотталған
Қылмыстық кодекстің 70-бабына сәйкес:
1. Егер сот түзеу жұмыстарын, әскери қызмет бойынша
2. Сот мерзімінен бұрын шартты түрде босатуды қолдана
3. Жазадан шартты түрде — мерзімнен бүрын босату
а) кішігірім және орташа ауырлықтағы қылмыс үшін тағайындалған
б) ауыр қылмыс үшін тағайындалған жаза мерзімінің кемінде
в) аса ауыр қылмысы үшін тағайындалған жаза мерзімінің
4. Бас бостандығынан айыруға сотталушының нақты өтеу мерзімі
5. Сот тағайындаған өмір бойы бас бостандығынан айыру
6. Мерзімінен бұрын — шартты түрде босатылған адамның
7. Мерзімінен бұрын — шартты түрде босату қолданылған
а) өзіне әкімшілік жазасы салынған қоғамдық тәртіпті бұзса
б) қылмыс абайсызда жасалса, жаңа қылмысқа жаза тағайындау
в) қылмыс қасақана жасалса, сот оған осы Кодекстің
Өлім жазасы түріндегі жаза кешірім жасау тәртібі бойынша
8. ЖАЗАНЫҢ ӨТЕЛМЕГЕН БӨЛІГІН НЕҒҰРЛЫМ ЖЕҢІЛ ЖАЗА ТҮРІМЕН
Жазаның өтелмеген бөлігін жеңілірек жазамен ауыстырудың жазадан шартты
1. Кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмыс үшін бас
2. Жазаның өтелмеген бөлігі онын неғұрлым жеңіл түріне
3. Жазаның өтелмеген бөлігін ауыстыру кезінде сот осы
Жазаның өтелмеген бөлігі жеңілірек жазамен ауыстырылу қолданылған сотталған
9. ЖҮКТІ ӘЙЕЛДЕРДІҢ ЖӘНЕ ЖАС БАЛАЛАРЫ БАР ӘЙЕЛДЕРДІҢ
Жүкті әйелдердің және жас балалары бар әйелдердің жазаны
Заң бойынша жазаны өтеуді кейінге қалдыру немесе жазаны
Заңда қандай ретте осындай адамдарға жазаны өтеуді кейінге
Егер осы баптың бірінші бөлігінде аталған сотталған әйел
Жазаны өтейтін жерге мұндай әйелдер қамауға алынып жөнелтіледі.
Егер сотталған әйел жазаны өтеуден босату кезеңінде жаңа
10. АУРУҒА ШАЛДЫҒУЫНА БАЙЛАНЫСТЫ ЖАЗАДАН БОСАТУ
Қылмыстық кодекстің 73-бабы ауруға шалдығуына байланысты жазадан босатудың
Аурулығына байланысты жазадан босатуға заңда екі түрлі аурумен
Аурудың бірінші түрі сот үкім шығарғанға дейін немесе
Сот үкімі шыққаннан кейін жазаны өтеуге кедергі жасайтын
Жазаны өтеуге кедергі келтіретін ауыр науқастар сот-дәрігерлік сарапшы
Осы баптың I және II бөліктерінде аталған адамдар,
Қамауға не тәртіптік әскери бөлімде ұстауға сотталған әскери
11. ТӨТЕНШЕ МӘН-ЖАЙЛАРДЫҢ САЛДАРЫНАН ЖАЗАДАН БОСАТУ МЕН ЖАЗАНЫ
1. Кішігірім және орташа ауырлықтағы қылмысы үшін сотталған
2. Ауыр немесе аса ауыр қылмысы үшін бас
Жазадан босатудың бұл түрі тек қана жаңа Қылмыстық
12. АЙЫПТАУ ҮКІМІН ОРЫНДАУДЫҢ МЕРЗІМІ ЕСКІРУГЕ БАЙЛАНЫСТЫ ЖАЗАДАН
Айыптау үкімі белгілі бір себептермен орындалмай қалуы да
Айыптау үкімінің орындалмай қалуының себептері сан түрлі. Мысалы,
Айыптау үкімі екі түрлі жағдайдың жиынтығы негізінде орындалмайды.
Біріншісі, заңда белгіленген нақты мерзімнің өтуіне байланысты;
екіншісі, осы көрсетілген мерзім ішінде сотталған адам жазаны
Қылмыстық кодекстің 75, 76-бабы айыптау үкімін орындаудың мерзімін
Егер айыптау үкімі заңды күшіне енген күннен бастап
а) кішігірім ауырлықтағы қылмыс үшін сотталғандар — 3
б) орташа ауырлықтағы қылмысы үшін сотталғандар — 6
в) ауыр қылмысы үшін сотталғандар — 10 жыл;
г) аса ауыр қылмысы үшін сотталғандар — 15
Қылмыстық кодекстің осы бабының талабына сәйкес айыптау үкімінің
Егер адам осы 75-баптың 1-бөлігінде аталған мерзім өткенге
13. РАҚЫМШЫЛЫҚ НЕМЕСЕ КЕШІРІМ ЖАСАУ АКТІСІ НЕГІЗІНДЕ ҚЫЛМЫСТЫҚ
Қазақстан Республикасы Конституциясының 54-бабы 6-тармағына сәйкес республика Парламенті
Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабы 15-тармағына сәйкес белгілі бір
ракымшылық және кешірім беру Қазақстан Республикасы Жоғарғы өкімет
Рақымшылық актісінің нормативтік мәні бар. Бұл акт рақымшылық
1991 жылғы 16 ақпандағы рақымшылық актісі бойынша тағайындалған
1994 жылғы 5 қазандағы рақымшылық актісі бойынша біріншіден,
Рақымшылық актісі қылмыстық жауаптылықтан және жазадан босатуы мүмкін.
Рақымшылық актісінің жаза мерзімін өтеу кезінде қасақана тәртіп
Рақымшылық актісінің күші осы акт жарияланғанға дейінгі немесе
Созылмалы немесе жалғасқан қылмыстарды істеу рақымшылық актісі жарияланған
Кешірім беру — бұл мемлекет басшысы қабылдайтын акт.
Қазақстан Республикасы Конституциясы бойынша (44-бап, 15-тармақ) Республика соттары
Жалпы кешірім беру сотталған адамның немесе оның туыстарының
Ерекше реттерде кешірім беру арқылы қылмыс істеген адам
Кешірім беру мен рақымшылық актісінің айырмашылығы мынада: кешірім
14. СОТТАЛҒАНДЫҚТАН АРЫЛУ ЖӘНЕ ОНЫ ЖОЮ
Соталғандық дегеніміз кінәлі адамның қылмыс істегені үшін бір
Қылмыс жасағаны үшін сотталған адам соттың айыптау үкімі
Заң бойынша сотталғандық атағы жоқ адамдарға ғана бас
Жоғарыда көрсетілгендей сотталғандық атақтың құқылық зардабы мәңгілік емес,
Сотталғандықтан арылу деп қылмыс жасап сотталған адамның айыптау
а) шартты түрде сотталған адамдар жөнінде — сынақ
б) тәртіптік әскери бөлімде ұстау, әскери қызмет бойынша
в) бас бостандығынан айырумен салыстырғанда жазаның неғұрлым жеңіл
г) кішігірім немесе орташа ауырлықтағы қылмысы үшін бас
д) ауыр қылмысы үшін бас бостандығынан айыруға сотталған
е) аса ауыр қылмысы үшін сотталған адамдар жөнінде
4. Егер сотталған адам заңда белгіленген тәртіппен жазасын
Сотталғандықтан арылу сот тағайындаған жазаның түрі мен мерзіміне
Сотталғандықтан арылу мерзімі негізгі және қосымша жазаны өтеген
Сотталғандықтан арылу рақымшылық немесе кешірім беру актісі арқылы
Қылмыстық заңда сотталғандықтан арылудан басқа нақты бір жағдайларға
Егер сотталған адам жазасын өтегеннен кейін өзін мінсіз
Егер сотталған адам соттылықты жою мерзімі өткенге дейін
Бірақ та қылмыстық заңда қанша уақыт өткеннен кейін
Сотталғандықты мерзімінен бұрын жою туралы ұсыныс жазаны өтеген
Сотталғандықты жоюдың тәртібі Қазақстан Республикасы қылмыстық істер жүргізу
қорытынды
Құқықтық тәртiппен заңдылықты нығайтуда мемлекетiмiздiң негiзгi құқықтық жүйесiнiң
Қылмыстылықпен күресуде қылмыс жасаған тұлғаларға қарсы қылмыстық-құқықтық шаралардың
Нарықтық қатынастарға көшу және құқықтық мемлекет құру барысында
Қазіргі таңда қауіптілігі жоғары емес қылмыстар елімізде жасалып
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Нормативтік құқықтық актілер
Қазақстан Республикасының Конституциясы 30.08.1995ж. (өзгертулер мен толықтырулар 07.10.98ж.)
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексі 16.07.1997ж. (өзгертулер мен толықтырулар
Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексіне өзгертулер мен толықтырулар енгізілген
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне түсінік. Алматы: ЖШС. Баспа.
Арнайы әдебиеттер
Алауханов Е. Қылмыстық құқық, ерекше бөлім. Алматы «Жеті
Авторлар тобы.: Қылмыстық құқық, жалпы бөлім. Алматы «Жеті
Ағыбаев А.Н. Қылмыстық құқық, ерекше бөлім. Алматы «Жеті
4. Ағыбаев А.Н. Қылмыстық құқық, жалпы бөлім. Алматы
5. Каиржанов Е. Уголовное право Республики Казахстан. Алматы,
6. Баянов Е. Қазақстан Республикасының мемлекеті мен құқығының
7. Бұғыбай Д.Б. Қылмыстық құқық. Жалпы бөлім. Алматы,
29