Есту қабілеті бұзылған балаларды тәрбиелеудің ерекшеліктері


МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ .
I. ЕСТУ ҚАБІЛЕТІ БҰЗЫЛҒАН ТҰЛҒАЛАРҒА АРНАЙЫ БІЛІМ БЕРУ
1.1. Есту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы білім беру
1.2.Есту қабілеті бұзылған тұлғалардың классификациясы
1.3.Есту қабілеті бұзылған тұлғаларды оқыту мен тәрбиелеудің ерекшеліктері
II. ЕСТУ ҚАБІЛЕТІ БҰЗЫЛҒАН ТҰЛҒАЛАРҒА АРНАЙЫ БІЛІМ БЕРУДЕГІ
2.1. Есту қабілеті бұзылған тұлғаларды оқыту мен тәрбиелеу
2.2. Есту қабілеті бұзылған тұлғаларға білім берудегі
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігіОтандық және шетелдік статистика мәліметтері көрсеткендей,есту ағзасы
Білім беру жүйесінде де есту бұзылысы мен басқа
Сурдопедагогика-(латынша,surdus-мылқау)естуі бұзылған адамдардың қалыптасуы жайлы ғылыми білімдердің жүйесіне
Есту бұзылысын медициналық аспектіде қарастыратын болсақ, естудің бұзылу
Менингит (миға суық тию) кезіндегі естудің бұзылуы дыбыс
Есту бұзылысының салыстыриалы түрде сирек кездесетін себептер
Егер де бала өмірінің бірінші жылында кереңдік пен
Естудің бұзылуы әртүрлі туа пайда болған даму ақауларымен
Адамның есту қызметінің жағдайын диагностикалаудың жоғарғы деңгейге
Тоналдық аудиометрия –бұл дыбыстың жиілігі мен күші бойынша
Сөздік аудиометрия тәсілдері педагогтың көпшілік балабақша немесе
Зерттеу мақсаты есту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы білім
Зерттеу объектісіесту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы білім беру
Зерттеу пәніесту қабілеті бұзылған тұлғалар,а арнайы білім беру
Зерттеу жұмысының ғылыми болжамы егер, есту қабілеті бұзылған
Зерттеудің міндеттері
Есту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы білім беру мазмұнындағы
Есту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы білім беру мазмұнын
Есту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы білім беру мазмұнын
Есту қабілеті бұзылған тұлғаларға білім беру мазмұнының ғылыми
Зерттеудің әдіснамалық және теориялық негіздерін арнайы педагогика, арнайы
Зерттеу әдістері
Ғылыми әдебиеттерге, арнайы оқулықтарға талдау жасау.
Зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми материалдарды жүйелеу.
Зерттеудың ғылыми жаңашылдығы мен теориялық құндылығы
Есту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы білім беру мазмұынынанықтау,
Зерттеудің тәжірибелік құндылығы есту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы
Зерттеу жұмысының құрылымы кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан,
Зерттеу жұмысының негізгі кезеңдері
Бірінші тарауда, есту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы білім
Екінші тарауда, есту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы білім
-арнайы педагогикалық білімдерді тарату,кіріктермелі идеяларды дамыту мен оларды
ЕСТУ ҚАБІЛЕТІ БҰЗЫЛҒАН ТҰЛҒАЛАРҒА АРНАЙЫ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ
1.1. Есту қабілеті бұзылған тұлғаларға арнайы білім беру
Ғылыми тәртіп ретінде сурдопедагогика өзіндік зерттеу объектісі, пәні
Осындай өзіндік әрекеттің негізінде даму бұзылыстарын коррекциялау және
Сурдопедагогиканың мақсаты – есту қабілеті бұзылған адамдарға максималды
Көріп тұрғандай, айтылған мақсат арнайы педагогикағада қатысты. Соңғылардың
Сурдопедагогиканың спецификалық мақсаты болып қоршаған ортаға бейімделу және
- тұлғаның есту мүмкіндігінң даму жағдайларында педагогикалық
- есту бұзылысы бар адамның коррекциялық және
- бекітілген педагогикалық жүйеде білім беру және
- есту қабілеті бұзылғандарға білім беруде және
- есту қабілеті бұзылған адамдарға білім беру
- білім беру жүйесін өңдеу, арнаулы білім
- операциядан кейінгі кезеңдегі реабилитациялаудың–педагогикалықерекшеліктерін анықтау;
- жетілген технологияларды сурдотехнологиялық тәсілдерде есту қабілеті
- бағдарламаны кәсіби бағдарлауды кәсіби кеңес беруді,
- есту қабілеті бұзылған адамдарды әлеуметтік бейімдеумен
1.2.Есту қабілеті бұзылған тұлғалардың классификациясы
Есту қабілетінің сол немесе басқа деңгейлері әр түрлі
Есту қабілетінің бұзылыстары әр түрлі ішкі ұрыққа әсер
Балалармен ересектердегі есту бұзылысы функцияларының классификациясы дәрігер-отоларингологтардың ғана
Ресейдегі медициналық классификация арасынан кереңдік және саңыраулық классификациясы
I топ. Ең төменгі арнаны қабылдайтын саңырау балалар
II топ. Есту арнасын қабылдайтын саңырау балалар (150-500гц).
III топ.(125000гц) арасындағы есту арнасын қабылдайтын балалар.
IV топ. (125-2000гц) арнаны қабылдайтын балалар.
III-IV топтағы балалар жақын жердегі дыбыстарды ажырата алады.
IV топтағы балалар барлық дауысты дыбыстарға, қысқа сөздерге
VI топтағы балалар барлық дауысты дыбыстарға, қысқа сөздерге
Нашар естушілік түрлі деңгейде сипатталады. Л.В.Нейман нашар еститін
1.Сөйлеу диагнозы кезіндегі естудің төмендігі 50 дб-ден аспаса,
2.70 дб. Қарым-қатынасқа түсу қиын, 1 метр қашықтықта
3.75-80 дб. Сөйлесуде қатты дауыстар арқылы құлақ түбінде
Нейманның ұсынуымен 15-20 дб есту қабілеті төмен балалармен
Медицинада балалардың есту жағдайларын бағалау ХАЖ бойынша есту
1 деңгейдегі естудің төмендеуі 40 дб аспайды.
2 деңгейдегі естудің төмендеуі 40-55 дб аспайды.
3 деңгейдегі естудің төмендеуі 55-70 дб.
4 деңгейдегі 70-90 дб.
90 дб артық естудің төмендігі саңыраулық болып табылады.
Адамның есту қабілеті – оның туған кезінен бастап
- 20-15 жаста есту қабілеті өте жоғары.
- 40 жаста 2000 гц
- 40-60 жаста 2000 гц
- 60 жастан кейін 1000 гц
Қаттылығы жоғары дыбысты естігенде жаңа туған нәрестенің жауап
1.3. Есту қабілеті бұзылған балаларды тәрбиелеудің ерекшеліктері
Есту қабілеті бұзылған оқушыларды тәрбиелеу мәдени - әлеуметтік
Мәдени - әлеуметтік аспект макро әлеуметтегі әлеуметтік тәртіпті
Педагогикалық аспект қоғамдық тәжірибе және және әлеуметтің мәдениетін
Есту қабілеті бұзылған балаларды тәрбиелеу сөйлеу тілін меңгерумен,
Саңырау және нашар еститін балардың әлеуметтік деңгейі көбіне
Есту қабілеті бұзылған балаларды тәрбиелеу, білім беру және
Сонымен, I және II түрдегі коррекциялық білім беру
Тәрбиелеу жалпы қабылданған мақсаттардың жүзеге асуына – тұлғаның
Есту қабілетінде бұзылысы бар оқушыларды тәрбиелеу процесінде олардың
Сурдопедагогикада, балалардың есту бұзылыстарының даму ерекшеліктеріне және жалпы
Практикалық - әрекеттік – оқыту, жаттықтыру, тәрбиелеу әрекеттерінің,
Ынталандыру –баға беру- педагогикалық қажеттіліктер, кеңейту, әңгімелесу, жазалау.
Ақпараттық – түсіндіру,әңгімелесу қоршаған өмір туралы мысал, соның
Есту қабілетінде бұзылысы бар оқушылармен практикалық жұмыс кезінде
Есту қабілетінде бұзылысы бар оқушыларды тәрбиелеудегі түрлі әдістерді
Есту қабілетінің бұзылысы бар оқушыларды тәрбиелеуде практикалық -
Оқыту және жаттықтыру әдістері әлеуметтік тәртібінің дағдыларына, санитарлық–гигиеналық
Тәрбиелеу әрекеттерінің ұйымдастырылуы есту қабілетінің бұзылыстары бар
Ынталандыру – баға беру әдісі балалардың зейінін барлық
Педагогикалық қажеттіліктер оқушылардың тәртібіне бағытталған әлеуметтік маңызды, және
Мадақтау көпшілік ортада немесе жеке жағдайда педагогтың немесе
Жазалау практикалық әрекеттік мінезге ие және жағымсыз әрекеттерді
Есту қабілеті бұзылған жеткіншектер мен жоғарғы сынып оқушыларын
Ақпараттық әдістер оқушылардың, тәртіптің ережелері мен нормаларына, әлеуметтік
Ақпараттық әдістердің тәрбиелеу потенциалының реализациялану кезіндегі көптеген қиындықтары
Түсіндіру көп жағдайларда оқушылардың әлеуметтік және тәртіптің саналы
Әңгімелесу оқушылардың өмірлік проблемаларын коллективті және жекелей әңгімелеуді
Эстетикалық әңгімелесулер есту қабілеті бұзылған балалардың эстетикалық қабылдауларын,
Арнайы кіші және орта мектеп сыныптарына әңгімелесуді өткізудің
- өзіндік тәжірибемен оқушылардың білімдерінің құрылымымен байланысы;
- оқушылардың қызығушылықтарын қолдау және сөйлеу тілі ақпараттарын
- оқушылардың сөйлеу тілін жаңа сөздермен және тілдік
- жаңа фактілермен мағлұматтарды әңгімелеуге дағдыландыру;
- оқушыларға өзіндік пікірлерін және бағалау сараптамаларын құруға
Қоршаған өмірден алынған мысалдар, соның ішінде сурдопедагог, тәрбиеші,
Кәсіби және еңбек қызметтерінде көптеген жетістіктерге жеткен ересек
Тәрбиелеуде балалардың даму деңгейімен есеюіне ақпараттық әдіс көбіне
Арнаулы (түзету) жалпы білім беру мекемелерінде тәрбиелеу .
Коррекциялық білім беру мекемелерінің балалар коллективі бір мезгілде
Есту қабілеті бұзылған балалардың тұлға аралық контактыларына мнездеме
Сонымен қатар есту қабілеті бұзылған балаларды тәрбиелеуде олардың
Саналы тәртіптің, өзіне-өзі сенімді болуы және өзін-өзі критикалау
Арнаулы білім беру мекемелерінің тәрбиелеу ортасы өзіндік анықтамалармен
Әлеуметтік және саналы нормадағы тәртіпті және образды ойлауды
Әрбір тәрбиелеу ісінде басты мақсат бөлінеді, яғни жеке
Тәрбиелеу ісінің түрлі образдағы тұлғаның базалық мәдениетін қалыптастырудың
Арнаулы білім беру мекемелерінде тәрбиелеу ортсын туғызу үнемі
Тәрбиелеудің әдіс–тәсілдері мен формалардың қолдануду, таңдауда сурдопедагогтар мен
Т.Е.Конникованың анықтамасы бойынша, бұл- педагог жұмыстың тәсілдері мен
Тәрбие әдісі- тәрбиеленушілер мен тәрбиешілердің өзара байланыс іс-әрекеттерінде
Тәрбие әдісі тәрбиенің мақсатына, принциптеріне және мазмұнына балалардың
Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған мектептердің тәрбие әдістері,
Барлық әдістер тәрбие мақсаттарын іске асыруға, оқушылардың мінез-құлқын
Әдістерді іске асыру барысында тәрбиеші оқушыларға педагогикалық ықпал
Қазіргі кезде, жалпы мектептер сияқты, арнайы мектептердің тәрбие
1-топ. Тәрбиеленушілердің іс-әрекетіндегі, қарым-қатынастағы, мінез-құлқындағы жағымды тәжірибені қалыптастыру
2-топ. Жеке адамның сапасын, мысалы, ұғым, баға беру,
Есту қабілеті бұзылған оқушылардың санасын тұрақты қалыптастыру үшін,
Әңгіме әдісін, есту қабілеті бұзылған балаларды іске асыру
Тақырыптың көкейкестігі, яғни өмірге қажеттілігі балалардың мүддесіне жауап
Әңгіменің мазмұны естімейтін және нашар еститін балалардың жас
Әңгіменің тақырыбына сәйкес, техникалық құралдар, тиімді көрнекілікті пайдаланған
Сөздік дайындық жұмысы, жоспар, уақыты мен өміріне байланысын,
Пікірталас тақырып бойынша, есту қабілеті бұзылған оқушы өзінің
Есту қабілеті бұзылған оқушыларға арналған мектептерде пікірталас оқушыларды
Есту қабілеті бұзылған оқушылардың ойлану сапасын жақсартуға, талаптануға,
3- топ. Мадақтау және жазалау әдістерін- есту
Мадақтау–тәрбиеленушінің іс-әрекетінде және мінез-құлқында белсенділікке ынталандыру.
Жазалау- бұлбалаға қоғамдық талап қою, оның мінез-құлқында байқалатын
Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған мектептен тәрбие жұмысында
Тәрбие принциптері- тәрбиеші басшылыққа алуы тиіс тәрбие процесінің
Тәрбие принциптері бірнеше түрге бөлінеді:
Тәрбиенің идеялылығы, мақсаттылығы. Тәрбиенің алдына қоғам болашағына берік
Тәрбиенің өмірмен, еңбекпен қоғам құрылысының практикасымен байланыс принципі.
Ұжымда және ұжым арқылы тәрбиелеу.
Тәрбиеленушінің тұлғасына қойылатын талаптармен көрсетілетін құрметтің бірлігі.
Тәрбиелік ықпалдардың жүйелілігі, беріктігі, үздіксіздігі.
Тәрбиенің оқушының жас және дербес ерекшеліктеріне сәйкестігі.
Осы есту қабілеті бұзылған балаларға арналған тәрбиенің мазмұны
Арнайы мектепте жүргізетін тәрбие жұмыстары балалардың жеке ерекшеліктерін
Жоғарғы сыныптың балалары өзіне қызмет көрсетуді үйреніп қана
Д.Б.Элькониннің айтуы бойынша « Ойын арқылы іс-әрекет пайда
Ойын әрекеті балалардың психикасын, тұлғасын дамыту үшін маңызды.
Өмірдің әртүрлі жағдайларын ойнай отырып затар, құбылыстар және
Есту қабілеті бұзылған балаларды тәрбиелеуде, мұғалімдер мен тәрбиелеушілер,
Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған мектептерде балаларды, қоғам-еңбек
Арнайы мектептегі тәрбиелеу мен оқытудың объектісі ол қалыпты
Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған мектептің жалпы және
Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған мектептің мұғалімдері
Тәрбие процесінің барлық түрінде есту қабілеті бұзылған балаларды
Тәрбиенің басты міндеттері- проблеманың ойлау жүйесінің меңгеруі, оның
Есту қабілеті бұзылған оқушыларды тәрбиелеудің жауапкершілік принциптерін арттыруда,
Адамгершілік нормалар, ұғымдар мен мәселелер есту қабілеті бұзылған
Жанұя ортасы- әр бала үшін алтын бесік, қанатын
Тәрбиешілер, ең алдымен, өзі үлгі болатындай етіп, өз-өзін
Тәрбиешілер табиғи болуы қажет, олардың жылы жүрегі, мейірімді
Есту қабілеті бұзылған балаларға арналған мектептерде оқитын оқушылар
Қоршаған ортаның сөздерін ұғынуға қиналады. Есту қабілеті бұзылған
Әсіресе, есту қабілеті бұзылған балаға мұғалімнің сабақта қалыптасқан
А) Топтық жұмыстың мәні-балаларды бір-біріне көмектесе отырып, өздеріне
Есту қабілеті бұзылған балалар үшін адамгершілік тәжірибелердің шешуші
Тәрбие көбінесе ең алдымен кемістігі бар баланың адамгершілік
Тәрбие жүйесіндегі тиімділік көрсеткіштерінің бірі- бала адамгершілігінің дамуы,
Арнайы мектептерде оқытылатын есту қабілеті бұзылған оқушылардың жеке
Тәрбие процесі мінез-құлықпен қарым-қатынастың адамгершілік жағын балалардың мойындауын
Балалардың басқалармен өзінің қылықтарын түсіне білуі- адамгершілікпен өз
Адамгершілік қасиеттердің жетілуі- тәрбие жүйесінің нәтижесі және тәрбие
Арнайы мектептерде оқытылатын есту қабілеті бұзылған оқушылардың сабақ
Сабақ үстінде оқушылар арасында белгілі бір іскерлік және
Арнайы мектептің сабақтарында жүргізілетін дидактикалық ойындардың да тәрбиелік
В) Еңбек сабақтарында дамуында кемістігі бар балаларды еңбекке
Онда мұғалімнің міндеті– оқушыларды еңбекке қарым-қатынасын, еңбекке мәдениеттің,
Сабақта өздері жасайтын бұйымдар балаларға өте көп тәрбиелік
Дамуында ахауы бар оқушы өз еңбектің нәтижесін, яғни
Арнайы мектептердің зерттеу жұмыстарынан, есту қабілеті бұзылған оқушыларды
Есту қабілеті бұзылған оқушыларды оқыту мен тәрбиелеу үшін,
Еңбекке тәрбиелеуде оқушыларды өнеркәсіптерге, ауыл шаруашылығына апарып, еңбек
Осындай жағдайлардың арқасында оқушылар өмірдегі ең қажетті нәрсе,
Арнайы мектепте оқытылатын есту қабілеті бұзылған оқушылардың көбі,
С) Сонымен қатар, эстетикалық, алғырлық, өмірден әсемдікті түсіну
Әсемдікті қабылдай білу баланың өмірін байытады, қоғамдық құбылыстардың
Баланы тәрбиелеу үшін, бейнелеу өнерінің алуан түрі қажет.
Балалар суретінің мазмұны- бұл баланың бақылаулары, әсерлері мен
Эстетикалық, тәрбиенің негізі- оқушылардың қабылдауын, сезуін, көптеген нәрселердің
Эстетикалық, тәрбие- саяси-идеялық адамгершілік, еңбек және дене тәрбиесін
Арнайы мектептерден эстетикалық тәрбиенің негізгі міндеттері:
Балалардың сезім мүшелерінің дамуы және оның эстетикалық қабылдау
Оқушылардың бойында эстетикалық көзқарастың көркемдік талғамын қалыптастыру және
Шығармашылық қабілеті мен эстетикалық бейімделген оқушылардың бойына дамыту.
Есту қабілеті бұзылған оқушылар, жалпы оқушыларға қарағанда эстетикалық
Есту қабілеті бұзылған оқушыларға арналған мектептерде балаларға бейнелеу
Эстетикалық дамуы, бейнелеу өнері сабағында ғана емес, сонымен
Арнайы мектепте оқитын есту қабілеті бұзылған балаларды эстетикаға
Серуендеуді арнайы мектепте оқитын есту қабілеті бұзылған оқушыларға
Д) Баланың байқампаздығын, қиялын, сезімдерін дамытуға- табиғаттың ықпалы
Қазіргі кезде, арнайы мектепте оқытылатын есту қабілеті бұзылған
Программаларда, әдістемелік құралдарда мұғалім назарын бәрінен де бұрын,
Кемістігі бар балалар үшін, табиғатта жасалатын серуендеудің маңызы
Табиғатпен араласу- балаларда мейірімділік, қайырымдылық, сезімталдық қасиеттерін тәрбиелеудің
Кейбір жекеленген жағдайларда байқауға болатын балалардың хайуанаттарға деген
Отбасы, есту қабілеті бұзылған балаларды базалық шақты толықтай
Есту қабілеті бұзылған балалардың ата – аналарымен және
Есту қабілеті қалыпты ата-аналарға ие саңырау балалар, саңырау
Есту қабілеті қалыпты ата-аналар мен балаларының арасына өзара
Жеткілікті жағдайда таралған қарым- қатынастың мұндай ерекшелігі –
Есту қабілеті бұзылған ағалы-інілі және апалы – сіңлілі
Есту қабілеті бұзылған балаларды тәрбиелеу ересектердің гиперқамқорлықтарының жағдайында
Есту қабілеті бұзылған балаларды тәрбиелеуде ата-аналардың білімі мен
Баланы тәрбиелеудегі жағымды жағдайлар және оның жеке тұлғалық
Ата-аналар балаларына деген тума жақындығы мен жүйесіз қарым-қатынасы
Есту қабілеті бұзылған балаларды отбасында тәрбиелеу тұлғаның жан-жақты
Ата-аналардың жалпы педагогикалық міндетінің қатарына есту қабілеті
Отбасы тәрбиесінде практикалық-әрекеттік, ынталандыру-бағалау, ақпараттық сияқты әдістердің қатары
Тұрмыстық қабілеттер мен жаттығу құралдарын қарастыратын есту қабілеті
Есту қабілеті бұзылған балалар басқа адамдарға деген қарым-қатынасын,
ЕСТУ ҚАБІЛЕТІ БҰЗЫЛҒАН ТҰЛҒАЛАРҒА АРНАЙЫ БІЛІМ БЕРУДЕГІ
Есту қабілеті бұзылған тұлғаларды оқыту мен тәрбиелеу жүйелері
Отандық сурдопедагогика есту қабілеті бұзылған балаларды бөлек оқытуда
Есту қабілеті бұзылған балаларды оқытудағы билингвистикалық жүйеқазіргі заманғы
Қазіргі уақытта адамдар туылған саңыраулықты «жетіспеушілік» деп емес,
XXғ. 80 ж.ж. сурдопедагогиканың бұл бағыттарының дамуына негіз
Екіншіден, қазіргі уақытта ым-ишара тілі саңыраулардың когнитивті және
Үшіншіден, бүкіл әлемде миграциялық топтауды күшейтудің қорытындысында (мысалы,
Төртіншіден, қоршаған ортаның «басқаларына ұқсамайтын» адамдарға деген көзқарастарының
Бірақ бұл билингвистикалық идеяны барлық саңыраулар қолдамайды.
Соқырсаңырау А.В.Суворов «аз» мәдениетті ерекше дұрыс деп қолдамай,
Бірақ саңырау балаларға альтернативті модель сапасы ретінде билингвистикалық
Билингвистикалық оқытудың методологиясы:
Саңыраулардың микроәлеуметтік мәдениеті және толықтай табиғи тілі ретінде
Қазіргі цивилизацияланған қоғамның лингвистикалық және мәдениеттік плюрализмі;
Саңырау балаларды микроәлеуметтің уәкілі ретінде дискриминацияны тоқтату қажеттілігі;
Этникалық шегіне, нәсіліне, жынысына және дамуындағы ерекше проблемаларына
Билингвистикалық оқытудың стратегиясы ұлттық ым-ишара және сөздік тілді
Билингвистикалық оқытудың ең күрделі және дискуссиялық проблемалары –
Сөз жоқ, билингвистикалық оқытудың теориясы келешекте өңдеуді қажет
Қазіргі уақытта билингвистикалық мектептер және бала бақшалар Батыс
Ашылулар мен гендік инженерияның табысы, ерте араласу (диагностика,
Кейбір саңыраулар «еститіндер әлемінде» өмір сүруге бет бұрып,
Таңдап білім беру идеясында ең бастысы – түрлі
2.2. Есту қабілеті бұзылған тұлғаларға білім берудегі
Сөйлеу тілі есту қызметінің нашарлауына тікелей тәуелді. Естімейтін
Мектеп жасына дейінгі нашар еститін балалардың сөйлеу тіл
Нашар еститін балаларда пассивті және активті сөздігінің көлемі
Сөйлеу тілінің тәжірибесінің аздығы, сөздік қорының таяздығы және
- синтаксистік байланыстың үйлесімділігі мен ережесінің бұзылуы;
- артық шылау сөздерін қосу, ауыстыру, қоспау;
- септік жалғауларын шатастыру;
- сөздерді дұрыс қолданбау;
- сөйлем мүшелерін тастап кету.
Нашар еститін балаларда сөздің дыбыстық құрамы туралы нақты
- дыбыстарды араластырып жіберу (қатаң-үнді, ұяң және т.б.);
- аффрикат;
- дыбыстарды тастап кету;
- дара дыбыстардың орнын ауыстыру және қосу;
- сөздің екпін түспейтін бөлігін тастап кету.
Бала қаншалықты кіші болса,оның арнайы сабақ «өтілі» соншалықты
Сөйлеу тілінде синтаксистік құрылымдарды пайдалану, оның сөйлеу тілінің
Нашар еститін балалардың дауыс реңі кедей, сөйлеу тілі
Ұсынылған әдістеме нашар еститін мектепке дейінгі балалардың сөздік
Сөздік қор көлемін анықтау және өзіне айтылған сөзді
Сұрақтар мектеп жасына дейінгі нашар еститін балаларда жиі
А). Әр түрлі қатынасты түсінуді талап ететін сұрақтар.
Алмұрт, алма, апельсин – бұлар не?
Сен қандай мамандықтарды білесің?
Алматы, Мәскеу, Астана – бұлар не?
Сен көліктің қандай түрін білесің?
Үй (жабайы) жануарларын ата.
Байланыстыра сөйлеу білу деңгейін анықтау.
Бала тапсырманы орындай отырып, сюжетті суреттегі жағдайдың бірізділігін
Балаға әр қайсысы біткен істі білдіретін 4 сурет
Тапсырмаға нұсқау:
«Суретке қара. Суреттерді ретімен біріншісін, екіншісін, үшіншісін, төртіншісін
Сөйлеу тіл дағдыларын тексеру.
А). Істелген іс туралы есеп бере отырып, тапсырманы
1. Тұр. Орындықты және басқа жиһазды көрсет.
2. Менен қарындаш сұра.
3. Апельсинді емес, алма суретін сал.
4. Кітапты ал және шкафқа қой.
5. Есікті жап.
6. Ботадан апасының атын сұра.
Ә). Сұрақтарға жауап бер. Әрбір балаға алты-алтыдан сұрақ
1. Сенің атың кім?
2. Сенің апаңның аты кім?
3. Сенің жасың нешеде?
4. Сен қайда тұрасың?
5. Қазір қандай жыл мезгілі?
6. Бүгін ауа райы қандай?
Балалардың жауаптары бағаланады және хаттамаға жазылады.
Сөйлеу тілін тексеру, үш түрлі тексеріс түрі бар
Сөйлеу тілінің дағдысын тексеруге екі тапсырма енеді: нұсқауды
Берілген екі тапсырма сөздік қорын тексеруге арналады: дыбысталу
Балалардың грамматикалық тіл құрылысын меңгеру деңгейін және байланыстыра
Тапсырманың барлық түрі балалармен жеке – дара жүргізіледі.
Келесі талаптарға сүйене отырып, таңдалған сөздік материал бағдарлама
- нақты заттардың атын білу үшін зат есімді,
- күнделікті өмір, қоршаған орта туралы балалардың түсінігін
- иллюстративтік материалды пайдалана отырып, олардың түсініктерін тексеру
Нашар еститін балалардың сөйлеу тілінде жіберетін қателіктері жазған
Сөйлеу тілінің дамуына баланың мектепке дейінгі тәрбиесі үлкен
Баланың сөйлеу тілінің дамуына оның тұрақты зейіні, салмақтылығы,
Баламен жүргізілетін дамыту түзету жұмысын дер кезінде бастау
Баланың дыбысты қабылдауы біртіндеп қалыптасады,әрбір жастың өзінің ерекшелігі
Баланың есту қабілетін өмірінің екінші-үшінші апталарынан, ешқандай арнайы
Нәресте өмірінің екінші айының бірінші аптасында сөйлеп тұрған
2-3 айда (шала туған, әлсіз балаларда 3,5-4 айда)
3 айдан 6 айға дейінгі көптеген балаларда айқайға
Сонымен балаларды мұқият бақылай отырып, есту талдағыштар дамуының
Осындай қауіпті белгілер байқалысымен, баланы жақын арадағы сурдолог
Бала өмірінің алғашқы 1,5 жылдағы жас ерекшеліктері ескере
Әлі отырмайтын баланың жөргегін шешіп, бөлейтін үстел үстіне
Ол ашық түсті ойыншықты баланың көз алдында 30-40
Бұл зерттеулерден кейін тексеру сөйлеу тіліне, дауыстың қаттылығына
Сәл ересек бала үстел басында шешесінің алдында отырады.
Бұл тексеру нәтижесінде баланың дыбыстар мен дыбыстарға деген
Баланың қандай ойыншықтың дыбысын және қандай қашықтықтан еститінін,
Баланың сыбырға және дауысқа деген реакциясын анықтау.
Баланың синтетикалық дыбысқа (аудиометр екпіні), қандай жиілік пен
1,5 жасқа дейінгі балаларда есту қызметінің төрт деңгейі
Бірінші деңгей жас ерекшелігіне қарай есту қызметі қалыпты
Есту қызметі қалыпты мөлшердегі балалар сөйлеу дыбыстарына жатпайтын
Үш айдан асқан бала дыбыстың оң, сол, артынан
Кейбір жағдайларда балаларда аудиометр екпініне реациясы болмайды. Тексерушілер
Есту жағдайының екінші деңгейі – кереңдік. Бала барлық
Есту жағдайының үшінші деңгейі – ауыр кереңдік. Бұндай
Есту жағдайының төртінші жағдайы – саңыраулық. Саңырау бала
Есту қызметін бағалауға берілген бұл әдіс педагогикалық әдіс
Оқыту барысында, қалдық есту қызметін дамытып, есту қызметінің
Сонымен, диагностикалық тексеру кезінде балалардың дыбысты ойыншыққа, дауыс
Алынған мәліметтер негізінде есту қызметі қалыпты мөлшерде, кереңдіктің
Есту қызметі қалыпты мөлшерде дамыған балалар барлық ойыншықтардың
Жеңіл кереңдікті нашар еститін балалар ұсынылған барлық ойыншықтардың
Аудиометриялық тексеру кезінде бұл балалардың қабылданған жиіліктегі 55
Ауыр кереңдікті нашар еститін балалар төменгі және орташа
Саңырау балаларды екі топқа бөлуге болады. Бірінші топқа
Олар сөйлеу дауысын құлақ қалқанынан 0,3м қашықтықта қабылдайды.
Екінші топқа қалдық есту қызметі өте аз балалар
Есту қызметін педагогикалық тексеруді аудиометриялық зерттеу нәтижелерімен салыстырғанда,
Әсіресе, түзету жұмысы ерте, 1,5 жастан басталған балалардың
Сәби жастан балалардың есту қызметі жағдайы туралы алғашқы
Есту қабілетін тексерудің жоғарыда берілген зерттеу әдістері баланың
Қатты, кенеттен шыққан дыбыстарға бала өмірінің алғашқы күндерінен-ақ
1,5 жасқа дейінгі баланы тексеруге алдын-ала дайындаудың қажеті
Ата-анасына баланың реакциясын бақылау күнделігін жүргізген пайдалы. Күнделікте
Баланың жасына байланысты күнделікке шартсыз бағдарлы реакциялар негізінде
Сонымен, есту қабілеті дамыған балада сыбырға 6м қашықтықта
Мектеп жасындағы балалардың есту қызметін тексеру
Бұл тексеруге бірнеше сөздер тізімі ұсынылады, әрбір нұсқада
Сөздердің дәйектілігі – берілуге арналған, қайталанатын, бірақ дара
Мектеп оқушыларының есту қабілетін тексеру мектепке дейінгі балалардың
Есту кемістігі бар баланы психологиялық-педагогикалық тексеру оның даму
Баланы психологиялық – педагогикалық тексерудің негізгі мақсаттары: баланың
Психологиялық – педагогикалық тексеру міндеттері:
Баланың сезімдік және коммуникативті даму деңгейін анықтау және
Сенсорлық және қимыл-қозғалыс қызметтерінің даму деңгейін анықтау және
Ақыл-ой және сөйлеу тіл деңгейін (сөйлеу тілінің психологиялық
Оқу және ойнау, манипулятивті, заттық қызметтерінің даму деңгейін
Әлеуметтік-тұрмыстық бағдарлау деңгейін анықтау және мінездеме беру.
Бала мен ата-ана арасындағы қарым-қатынасқа мінездеме беру.
Психикалық дамуды бағалау, баланың өз мүмкіндіктерін, сол сияқты
Балаға түзете көмек көрсететін ата-аналарға, мамандарға арналған нұсқауларды
Психологиялық-педагогикалық тексерудің негізгі әдістеріне бала анасымен әңгіме (сұрау),
Баланың анасымен әңгімелесу баланың психикалық және сөйлеу тілінің
Баланың психикалық даму ерекшеліктерін терең зерттеу, оның бұзылу
Байқау зерттеулерін жүргізуде келесі қағидаларды басшылыққа алу қажет:
- баланың күнделікті орындайтын іс-әрекетін психикалық үлгілеу (заттық,
- берілген тапсырманың бала мүмкіншілігі мен жасына сәйкес
Есту қызметі бұзылған балалардың көпшілігі сөйлемейді немесе өте
- сапалы талдау деп берілген сынақтарды орындау нәтижесін
Психологиялық-педагогикалық тексеруді медициналық тексеруден кейін жүргізген дұрыс, себебі
Зерттеу әдісі мен тәсілін таңдау баланың жасын, оның
Зерттеуді балаға оңай және қызықты жеңіл тапсырмалардан бастап,
Баланы оның іс-әрекетін сөзбен, ишаратпен, ыммен оның тапсырманы
Ерте жастағы балаларды психологиялық-педагогикалық тексерудің өз ерекшеліктері бар.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.
1. « Сурдопедагогика» под.ред. А.И.Дьечкова.
2. « Специальная дошкольная педагогика» Н.И.Белова. Москва
1985 год.
3. « История сурдопедагогики» А.Г. Басова, С.Ф. Егоров
4. « Обучение и воспитание глухих детей» под.ред.
5. «Слепоглухонемые дети» А.И.Мещеряков Москва Педагогика 1974 год.
6. « Развитие, обучение и воспитание глухих детей»
7. « Воспитательная работа» под.ред. С.Б.Хмырова Москва 1962
8. «Музыкальное воспитание глухих дошкольников» Г. Яшунская Москва.
9. «Дошкольное воспитание глухонемых» Н.А.Рау Москва 1947 год
10. « Перестройка воспитательной работы в школе интернат
Б.Г.Левинсон Москва 1962 год
11. « Методы учебно-воспитательной работы с глухими и
детьми» Ленинград 1986 год
12. «Методы воспитания, обучения, изучения глухонемых детей и
подростков» под.ред. П.П.Почапина и Ф.А.Рау Москва 1931 год
13. « Воспитание детей в интернате школы для
С.А.Зыко
14. « Некоторые вопросы обучения и воспитания учащихся
школ» Алматы Мектеп 1981 год
15. «Воспитание младших школьников с нарушением слуха» Санкт-Петербург.
16.Мишина.Г.А,Моргачева.Е.Н «Коррекционная педагогика» Москва 2007.