МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
3
1. Кәсіпорынның маркетингтік іс-әрекетінің теориялық негіздері 6
1.1 Кәсiпорынның маркетингтiк iс-әрекетiнiң мәнi мен мазмұны 6
1.2 Кәсiпорынның маркетингтiк iс-әрекетiн басқару процесi
12
Маркетингтi ұйымдастыру құрылымы
18 2. Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың маркетингтік іс-әрекетін
28
2.1 Алси фирмасының сипаттамасы 28
2.2 “Алси” фирмасының маркетингтік іс-әрекетін талдау
37
2.3. “Алси” фирмасының бөлшек саудасын басқару кәсіпорынның маркетингтік
43
ҚОРЫТЫНДЫ
55
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚОСЫМШАЛАР
58
КІРІСПЕ
Бітіру жұмысының өзектілігі осы уақытта Қазақстан Республикасының экономикасының
Бүгінгі таңда қалыптасқан экономикалық жағдайларда кәсіпорындар
Қазақстан Республикасы экономикасының дамуының қазіргі өтпелі кезеңінде түрлі
Қазіргі таңда көптеген кәсіпорындар өте жоғары тәуекелділікке негізделген
Қазақстан Республикасында өндірілетін тауарлар мен қызметтердің көпшілігі бойынша
Бітіру жұмысының негізгі мақсаты – еліміздегі бүгінгі күні
Бітіру жұмысының міндеттері:
кәсіпорынның маркетинг іс-әрекетінің мәнін зерттеу
маркетингтік басқару үрдісін қарастыру
маркетингтік іс-әрекеттің ұйымдастыру формаларының негіздерін анықтау
нақты бір кәсіпорынның маркетингтік іс-әрекетін талдау
нақты кәсіпорынның бөлшек сауда іс-әрекетін басқаруды қарастыру.
Бірінші бөлімінде маркетингтің жалпы қысқаша сипаттамасын, функцияларын, яғни
Қысқаша айтқанда, кәсіпорынды басқарудың маркетингтік концепциясы – бұл
Бітіру жұмысын жазу барысында келесі ақпарат көздері қолданылды:
Нысанбаев С.Н., Сатыбалдин С.С., Қожаназаров Қ. сияқты отандық
Ф.Котлер, Эванс Дж. Р., Берман Б. сияқты шетел
көпшілік ақпарат құралдарынан жиналған мәліметтер
“АЛСИ” ЖАҚ-да практика өту кезінде жиналған деректер.
I КӘСIПОРЫННЫҢ МАРКЕТИНГТIК IС-ӘРЕКЕТIНIҢ
ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГIЗДЕРI
1.1 Кәсiпорынның маркетингтiк iс-әрекетiнiң мәнi мен мазмұны
Рынокқа өту жағдайында елiмiзде өнеркәсiптi (кәсiпорын, ұйым) және
Маркетинг iс-әрекетi нақты мәселелер тiзбегi немесе iскерлiк бағыттары
Маркетинг нарық шарттарына әсер ету және есепке алу
“Маркетинг – айырбас арқылы қажеттiлiк және тұтынушылықты қанағаттандыруға
“Маркетингтiк iс-әрекет тауарларды құру, ұсыну және айырбас арқылы
Қарастырылған анықтамалар маркетингтiң әр қилы категориялары аспектiлерiн айқындап,
Қорытындылай келе, жоғарыда аталған анықтамалар негiзiнде маркетингтiк iс-әрекеттiң
Маркетинг категориясы эволюциясын зерттеуде Дж.Эванс және Б.Берман екi
Қызықты маркетинг категориясының анықтамасы Дж. Гильберт еңбегiнде сипатталып,
бiрiншiден, бұл анықталған функциялар, топтар немесе фирманың iшкi
екiншiден, маркетингтiң әлеуметтiк ролiн атап өтуде көбiнесе маркетинг
үшiншiден, бұл фирманы басқару философиясы болып табылып, маркетинг
Тарихи түрде фирмалар алдымен iшкi маркетингтi дамытып, бiртiндеп
Қазақстан Республикасына қатысты тұтынушылық рынокта, өндiрiс құралдары рыногында
Маркетингтiк iс-әрекет функциялары – тауар және қызмет маркетингiнiң
Маркетинг функциялары өзара байланысты әрекеттер кешенiн сипаттайды (1-сурет).
Маркетинг iс-әрекетiмен айналысатын ғалымдар мен тәжiрибесi мол мамандар
Маркетинг функциялары
1-сурет
Мұндай жинақ шартсыз түрде марктингтi iс-әрекеттiң толық функционалдық
Функциялардың мәнi және мағынасы бойынша жоғарыда көрстеiлгеннен басқа
Маркетингтiк iс-әрекет үрдiсiнде жалпы және нақты функциялар өзара
Маркетингтiң жалпы және нақты функцияларының өзара байланысы
Бағалау
Есеп және бақылау
Жоспарлау
Болжау және мақсаттарды анықтау
Талдау
1 2
2 - сурет
1-Рынокта сұраным мен ұсынысты оқу; 2-рынокты сегментеу, мақсатты
Қорытындылай келе жоғарыда аталып кеткен мәселелерден маркетингтiң барлық
Салтты түрде маркетингтiк iс-әрекет кешенiн келесi құрамдастар қатарына
маркетингтiк iс-әрекеттiң орындалуына байланысты рынок конъюнктурасын және проблемаларын
кәсiпорынның тауар саясатын құру (тауар жайлы ойды анықтау,
кәсiпорынның баға саясатын жүзеге асыру;
тауар қозғалысын және өзiнiң өнiмiн сатуды ұйымдастыру;
рынокқа өнiмдi жылжыту (жарнама, ынталандырушы рәсiмдер, жекелей сату,
маркетингтi басқару.
Маркетингтiң көрсетiлген функцияларының әрбiрi өзiнше маңызды бiрақ өзара
Жоғарыда аталған маркетингтiң функциялары тұтас мәселеге нақтыланып, бiр
Басқаруға маркетингтiк жақындаудың негiзiн қалайтын талаптарды айқындауға қатысты
Қазiргi уақытта республикамызда көптеген кәсiпорындар не өндiре алса,
Маркетинг кәсiпорын iскерлiгiнiң барлық басқа да жақтарымен тығыз
Батыстағы экономикалық ғылымдарда қалыптасқан маркетингтiң түсiнiктерiн және қағидаларын
кәсiпорындарда маркетинг жүйесiнiң қалыптасуы және дамуы үшiн қажеттi
маркетингтiң анықталған функциялар кешенi ретiнде, кәсiпорынды басқарудың орта
маркетингтiң функционалдық құрамдастарын кешендi қолдану;
тауар және баға саясаты, өткiзу мен тауарды рынокқа
маркетинг қызметiн құрылымдық ұйымдастырылып, маркетинг және басқа да
басқарудың маркетингтiк қағидаларына өту кезiнде кәсiпорынның басқару жүйесiнiң
Рыноктық қатынастарға өту кезiндегi маркетингтi ұйымдастыру процесiне сыртқы
Осы көрсетiлген сурете өтпелi кезеңде фирмаларда маркетинг жүйесiн
Кәсiпорындарда маркетинг жүйесiн ұйымдастырудың негiзгi объективтi проблемалары
Кәсiпорындарда
маркетинг жүйесiн
ұйымдастырудың
объективтi
проблемалары
3- сурет
Кәсiпорынның маркетингтiк iс-әрекетiн басқару процесi
Қазiргi уақытта өзiмiз көрiп жүргенiмiздей, маркетинг iс-әрекетi кәсiпорынды
Жоғарыда айтылғандардан бiзге мыналар белгiлi: маркетингтiк iс-әрекеттiң ең
Маркетинг концепциясы күрделi әлеуметтiк-экономикалық құбылысты сипаттайды. Ол басқарудың
Кәсiпорынның маркетингтiк iс-әрекетi - бұл маркетинг қағидалары
Маркетинг iс-әрекетiнiң қалыптасуына кәсiпорын жағдайына орай әсер етушi
Анықтаушы фактор деп кәсiпорын мақсаттарын атауға болады. Кез
Компания нақтылы рынокта оның мақсаты тауар ассортиментi көкейкестiлiгiн
Қырағы компаниялар өзiнiң нысаналық, стратегиялық және тактикалық мақсаттарын
Рынокты бақылап және ондағы өзгерiстерге бейiмделу үшiн, негiзгi
Маркетингтiк iс-әрекеттердi басқару процесiн 4 топқа бөлiп қарастырамыз:
рынок мүмкiншiлiктерiн талдау; 2) арнайы рыноктарды таңдау;
маркетинг кешенiн дайындау; 4) маркетингiлiк шараларды жүзеге асыру.
Маркетингтiк iс-әрекеттi басқарудың барлық кезеңдерi 4- суретте келтiрiлген.
Фирманың маркетингтiк iс-әрекетi рыноктық мүмкiншiлiктердi терең талдаудан басталады.
Бұған қоса рынокқа тауарды енгiзу, оларды тұтынушымен (эксплуатация)
Сондай-ақ сұранысты тудыратын сатып алу ағыны, сатып алушылардың
Маркетингтiк iс-әрекеттi басқару процесi
4- сурет
Кәсiпорын басшысы рынокқа талдау жүргiзу нәтижесiнде келесiдей сұрақтарға
өнiмдi қайда (қай регионда) өткiзу тиiмдi;
сұранысты толық қамтамасыз ету үшiн қанша көлемде өнiм
Осыдан барып кәсiпорын алатын нақты тауарлар немесе тауар
Рынокты талдағанда ең басты орынды тұтынушылардың табысының өзгеруiн
Маркетингтiк iс-әрекеттi басқарудың екiншi кезеңi – мақсатты рынокты
Тұтынушылар топтары географиялық белгiлерi бойынша (регион, қала, ауыл),
Рынокты сегменттеу нәтижесiнде фирма нақты рыноктың бiр немесе
Еуропаның автомобиль рыногына шыққанда олар (жапондар) өз жерiнде
Рынок сегменттерiн игеру кезектiлiгi фирманың кешендi жоспарында қарастырылады.
Рынокты сегменттеу маркетингтiк iс-әрекеттiң басты құралы болып табылады.
Сонымен рынокты сегменттеу дегенiмiз - ұқсас белгiлерiне қарай
Жалпы сегменттеу негiзiнде фирма көздеген нысаналы рынок анықталады.
Массалық (дифференциялданбаған) маркетинг стратегиясы деп кәсiпорынның бүкiл рынокқа
Дифференциалданған маркетинг стратегиясын қолдану фирманың бiрнеше рынок сегменттерiне
Шоғырланған маркетинг стратегиясы бiр немесе бiрнеше сегментiне бар
Сондай-ақ маркетингтiк iс-әрекеттi басқарудың екiншi кезеңiне тауарды жайғастыру
Фирма қайсы сегментке тауарымен шығуын кешкеннен соң, оған
Сондықтан, фирма бәсекелестердiң жағдайымен, дәлiрек айтсақ, олардың сол
Рынокта тауарды жайғастыру дегенiмiз – рыноктағы тауардың бәселелiк
Жайғастыру барысында келесi сұрақтарға жауап беру керек:
тұтынушыларға ұнайтын тауардың қандай ерекше қасиеттерi бар?
бәсекеге түсетiн басқа тауарлардың және фирмалардың жайғасымы берiк
әлуеттi тұтынушылардың тауарға деген үмiтiне қарай сегментте қандай
қандай маркетинг құралдары ойлаған жайғасымды игеруге
және оны қорғауға лайық келедi?
Осы сұрақтарға жауап бере отырып, тауарды дифференциалдау қажет.
Тауардың сапасына қарай жайғастыру
Фирма алдына қойылған мақсатына қарай жайғастыру
Тауарды ерекше пайдалану әдiсiне қарай жайғастыру
Тауардың нақты тұтынушылар тобына бағытталғанына қарай жайғастыру
Бәсекелес тауардың үлесiне қарай жайғастыру
Өз тауарын позициялау (жайғастыру) туралы шешiм қабылдағаннан кейiн,
Бұл маркетингтiк iс-әрекеттi басқару процесiнiң үшiншi кезеңi.
Маркетинг кешенiнiң құралдары
Тауар ассорти-
ментi
Сапа
Дизайн
Қасиетi
Сауда маркiсi
Орам
Қызмет көрсету
Кепiлдiк
5-сурет
Маркетинг кешенi (маркетинг микс) дегенiмiз – нысаналы рыноктағы
тауар (Product)
баға (Price)
сату орны (Place)
жылжыту (Promotion)
Жоғарыда көрсетiлгенiндей “4Р” маркетингiк iс-әрекеттiң мазмұнын көрсетедi. Әр
Жылжыту дегенiмiз – тұтынушыларды тауарды алуға үгiттеу мақсатымен
Негiзiнен “4Р” сатушылардың маракетингтiк құралдармен әсер ету көзқарасын
4 Р мен 4 С арасындағы байланыс
Төрт Р (“4Р”) Төрт С (“4С”)
Тауар (Product) Мұқтаждық және қажеттiлiк (customer needs and
Баға (Price) Сатып алушылардың шығындары (cost to
Жылжыту (Promotion) Ақпарат алмасу (communication)
Сату орны (Place) қолайлылығы, жайлылығы (convenience)
1 - кесте
Сонымен, сатып алушылардың қажеттiлiгiн үнемдi, қолайлы және өзара
Маркетингтiк iс-әрекеттi басқарудың соңғы, яғни төртiншi кезеңi маркетингтiк
Маркетингтi ұйымдастыру құрылымы
Маркетинг iс-әрекетiн ұйымдастыру өз құрамына мыналарды қосады:
маркетингтi басқарудың ұйымдастыру құрылымын құру (жетiлдiру);
маркетинг бойынша (маркетологтарды) бiлiктi мамандарды iрiктеу;
маркетингтi басқару жүйесiндегi мiндеттемелердi, құқықтарды және жауапкершiлiктi бөлу;
маркетинг қызметiндегi қызметкерлердiң тиiмдi жұмыс iстеуi үшiн жағдай
маркетинг қызметiнiң ұйымдағы басқа қызметтермен тиiмдi өзара қатынасын
Төменде маркетинг iс-әрекетiн ұйымдастырудың жоғарыда аталған бiраз бағыттарына
Маркетингтi басқарудың бiр үлгiдегi құрылымын қолдануда бiрыңғайлылық жоқ.
Осы жерде айта кету керек, жаңа өнiм әзiрлеушi
Бұл тұрақсыз саяси және экономикалық жағдайларда болып жатқан
Ендiгi жерде маркетингтiк iс-әрекеттi басқаруды ұйымдастырудың құрылымын құрудың
Кез-келген фирмалардың көздеген мақсатқа жетуi негiзгi үш факторы
Фирмадағы маркетинг әрекеттерiн ұйымдастыру құрылымы әртүрлi болады:
Маркетинг iс-әрекеттерiн функционалды сипатымен ұйымдастыру. Бұл ең көп
Функционалдық ұйымдастырудың артықшылығы оның қарапайымдылығында, бiрақ ассортименттерiнiң және
Функционалды ұйымдастыру құрылымы
7 – сурет
Ерекше өндiрiс үдерiсiн және өткiзуiн талап ететiн әртүрлi
Функционалды құрылымға қарағанда тауар бойынша ұйымдастыру құрылымы қымбатқа
Маркетинг қызметiн тауарға сәйкес ұйымдастыру.
8 – сурет.
Егер тұтынушылардың жеке топтарының қажеттерi мен талғамдары ерекшелiктерiн
Тұтынушылар мен рынокқа бағытталған маркетинг қызметiн ұйымдастыру құрылымы
9- сурет
4. Көптеген географиялық аймақтарда сатылатын тауарларды өндiретiн фирма
Географиялық региондарға бағытталған маркетинг қызметiн ұйымдастыру құрылымы.
10 - сурет
Маркетингтiң қызмет және рынок, қызмет және тауар, сондай-ақ
Кәсiпорынның маркетингтiк құрылымын ұйымдастыру кезiнде оны құрудың келесiдей
Мақсаттың бiртұтастығы. Негiзгi мақсаты: сату көлемi, пайда, пайданың
Маркетингтiк құрылымның қарапайымдылығы. Ұйымдастыру құрылымын құрудың қарапайымдылығы және
Ақпарат алмасуды қамтамасыз ететiн бөлiмшелер арасындағы тиiмдi байланыс
Бiрыңғай бағыну қағидасы. Қызметкер тек бiр басшыдан ғана
Маркетинг құрылымының аздығы. Бөлiмшелер неғұрлым аз болса, соғұрлым
Жауапкершiлiктi үйлестiрудi маркетинг қызметiнiң жоғарға басшылығы жүзеге асыруы
Тұтынушы сұранысының, ғылыми-техникалық пргрестiң (ҒТП) жоғарғы қарқыны, өндiрiс
Маркетингтiк құрылым икемдi болу үшiн кәсiпорын үнемi iшкi
Маркетинг іс- әрекетін тауар және қызмет бойынша ұйымдастыру
11- сурет
Қызмет және тауар бойынша ұйымдастыру - кәсiпорынның
Басқаруды ұйымдастыру құрылымын құрудың қағидасының артықшылықтары:
белгiлi бiр тауармен айналысатын басқарушы сол өнiм үшiн
басқарушы рынок талаптарына тез әсер етедi;
басқарушының назарында жоғары сұранысқа ие, сатушыларға танымал өнiмдердiң
Алайда бұл құрылымның кемшiлiктерi де бар:
белгiлi бiр тауарға жауапты басқарушы оның iс-әрекетiне толықтай
өнiм ұйымы үлкен шығындарды қажет етедi. Алғашқыда басқарушылар
өнiм бөлiмшесiндегi қызметкерлердiң екi жақты бағыныштылығы пайда болуы
Маркетингiк iс-әрекеттi тауар және қызмет бойынша ұйымдастыру құрылымы
Ұйымдастыру құрылымы 2 түрлi болуы мүмкiн: “қатаң” (механикалық);
Маркетинг iс-әрекетiн қызмет және рынок бойынша ұйымдастыру
12 - сурет.
Төмендегі суреттен көрiп отырғанымыздай, мысалы егер кәсiпорын –тауар
Әрбiр саудалық агент әрбiр ауданда кiшiгiрiм жер аумағына
Мұндай ұйымдастыру кем дегенде екi есептен тиiмдi: фирмаға
Қызмет және регионға бағытталған маркетинг iс-әрекетiнiң ұйымдастыру құрылымы
13 – сурет
Ұйымдастыру көлемiнiң өсу мөлшерiне қарай, өндiрiсiтiк-өткiзу қызметiнiң негiзгi
Дивизионалдық ұйымдастыру – функционалдық құрылымды қолдану тиiмдiлiгiн жоғалтқан
Ендi осы маркетингтi ұйымдастыру құрылымдарының әрқайсысының артықшылықтары мен
Маркетингтi ұйымдастыру құрылымдарының артықшылықтары мен кемшiлiктерi.
Артықшылықтары Кемшiлiктерi
I. Функционалды ұйымдастыру
Басқарудың қарапайымдылығы әрбiр қызметкердiң мiндеттемелерiн бiр мәндi сипаттау.
Маркетологтардың жұмыс iстеуге мамандану мүмкiндiктерi олардың кәсiптiк дайындығының
Басқа қатысушылар арасындағы бәсекелестiк жұмыстың тиiмдiлiгiнiң өсi ынталандырмасы
Фирма iс-әрекетiнiң бағытын және дәстүрлi емес түрлерiн iздеу
Басқа қатысушылар арасындағы бәсекелестiк – жалпы фирмалық мүдде
II. Тауарлық ұйымдастыру
Әрбiр тауардың толық маркетингi.
Қажеттiлiктiң өзiндiк ерекшелiгiн және әрбiр тауар бойынша негiзгi
Бiр-бiрiне қосарланушы бөлiмшелердiң болуы.
III. Рыноктық ұйымдастыру
Рынокқа шығу кезiндегi қызметтiң үйлесуi.
Рынокқа шығудың кешендiк бағдарламасын жасау мүмкiндiгi.
Рынок туралы дәл болжам жасау.
Тауарды толық бiлу. Күрделi құрылым.
Бөлiм жұмыстарының мамандануының төмен деңгейi.
Функциялардың қосарланушылығы.
Тауар номенклатурасын нашар бiлу.
Икемсiз.
IV. Тауар - рыноктық ұйымдастыру
Рынокқа шыққан қызметтiң жақсы ұйымдастырылуы.
Рынокқа шығудың кешендiк бағдарламасын жасау мүмкiндiгi.
Рынок туралы дәл болжам жасау.
Тауарды толық бiлу. Қызметтiң өзiндiк құнының жоғарылығы.
Рынокты әртүрлi қызметпен қамтамасыз ету кезiндегi шиеленiстiң болу
2 - кесте
Кестеден көрiп отырғанымыздай әрбiр құрылымның өз артықшылықтары мен
2. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ МАРКЕТИНГТІК ІС-ӘРЕКЕТІН БАСҚАРУДЫ ТАЛДАУ
2.1 Алси фирмасының сипаттамасы
Алси компаниясы Қазақстан рыногында компьютер және ақпараттық технологиялар
Фирма қызметінің негізгі бағыттары төмендегідей түрде көрсетілген:
компьютерлік жабдықтарды өндіру. Қазақстан Республикасының сертификаты бойынша
телекоммунакиялық, офистік, профессионалдық және видео-аудио тұрмыстық техникаларды сату.
жүйелік шешімдерді енгізу /UNIX – жүйесі, құрылымдық кабельдік
дистрибъюция
бағдарламалық өнімдерді жасау.
жылжымалы радиотелефондық байланыс қызметтері, транкингтік радиотелефондық байланыс «Алси-Азия-Транк»
интернет жүйесі.
авторланған оқу орталығының қызметтері. Алси мамандары барлық бағдарламалық
сервис орталығының қызметтері, компьютерлік сервис жабдықтарды және тұрмыстық
Алси компаниясының корпоративтік клиенттері болып табылады:
Президент әкімшілігі, ғылым, білім, мемлекеттік табыс, әділет, қаржы,
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі, Каспийбанкі, Сауда-қаржы банкі, Ситибанк,
Қазақтелеком, Казтрансойл, Қазақстан темір жолы, Теңізшевройл, Картел, Казмұнайгаз,
КазМҰУ, КИМЭП, Евразиялық мемлекеттік университеті, мұнай және газ
Алси фирмасының негізгі қызметкерлерін есептеу техникасы және ақпараттық
Фирма қызметінің негізгі бағыттары
14 - сурет
Енді осы қызметтерге қысқаша тоқталып өтейік:
Компьютер техникасын өндіруді Алси фирмасы 1991 жылы бастады.
Бөлшек сату. Алматы қаласында Алсидің 4 бљлшек сату
Сауда залының ассортиментінде компьютер, офис, аудио-видео
Дистрибъюция. Алси компаниясы дистрибьютер статусында, авторитарлы дилер, ОЭМ
Сервис. Алси фирмасы 1995 жылдың мамыр айында сервис
Алматы қаласының шегінде On-Site (тапсырыс берушіге барып қызмет
Коммуникация жүйесін әзірлеу. 1996 жылы Motorola құрал-жабдықтарының негізінде
Бағдарламалық қамтамасыз етудің әзірленуі және жүйелік интеграциясы. 1994
Бұл өз кезегінде келесідей бөлімшелерден тұрады:
жүйелі бағдарламалық қамтамасыз ету және желілік шешімдер тобы
интернет технологиясы
жүйелі талдау және жобалау
бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу жұмыстарымен айналысады.
1991 жылы ҚР ҰҒА-ның теориялық жѕне қолданбалы математика
Алси фирмасын ұйымдастыру-құқықтық құрылымы бойынша жабық акционерлік қоғамға
Алси фирмасы компьютерлік, офистік техникамен телекоммуникация жүйесі ауданында
өткізу мен көтерме сауда департаменті
корпоративтік клиенттермен жұмыс департаменті
аудандық сату департаменті
нұсқаулар департаменті
СКС бөлімі
ПО даярлау бөлімі
өндіруші бөлімі
бөлшек сауда департаменті
сервис орталығы
оқыту орталығы
АЛСИ-Азия-Пейдж
АЛСИ-Азия-Транк
Маркетинг бөлімі
Басқару құрылымын иерархиялық басқару түріне жатқызамыз, яғни тапсырыс
Алси фирмасының ең негізгі қуатты бөлімі - өндірістік
Алси фирмасынын басқару құрылымын ұйымдастыру
15-сурет
Сондай-ақ, төмендегі 16,17,18,19-суреттерден фирманың коммерциялық бөліміне кіретін дүкендерді
Алси – Орталық дүкенінің ұйымдастыру құрылымы.
16 - сурет
Алси-Достық дүкенінің ұйымдастыру құрылымы
17 - сурет
Алси-Электрон дүкенінің ұйымдастыру құрылымы
18 - сурет
Алси-Көктем дүкенінің ұйымдастыру құрылымы
19 - сурет
Кәсіпорынның қаржылық жағдайына келетін болсақ, қаржылық жағдайдың талдаудың
Алси жекеменшік кәсіпорын болғандықтан жоғарыдағы құжаттар осы компанияның
Алсидің негізгі қаржылық көрсеткіштері.
Көрсеткіштер 2000 жыл 2001 жыл Ауытқу /+,-/ 2000
Жылдық айналым 2635 3400 765 129
Жалпы шығын 1844,5 2380 535,5 129
Салық салуға дейінгі табыс 790,5 1020 229,5 129
Аударымдар 237,2 306 68,8 129
Таза табыс 533,3 714 180,7 134
Рентабельділік /процент/ 20 21 22 24
3 - кесте
Сондай-ақ, фирманың соңғы он шақты жылдағы жылдық
20 - сурет
динамикасын 20 суреттен көруге болады.
2.2 “Алси” фирмасының маркетингтік іс-әрекетін талдау
Қазіргі кезде “Алси” компаниясы Қазақстанның барлық территориясында өздерінің
Тұтынушылар дүкенді таңдағанда оның бәсекелестерінен артықшылықтарын ескеруі керек.
Қазіргі заманғы тұтынушыларға қызмет көрсету сапасы, сатудың
баға деңгейі (сауда үстеме көлемі)
тұтынушының тауар мен қызметтен іздейтін артықшылығы.
Мұндай тәсілдемені американдық ғалымдар қолдануға кеңес береді. Бұл
Бөлшек сауда кәсіпорынының алдыға қойған міндеті осы картада
Бөлшек сауда кәсіпорынының жайғасымын талдау
22 – сурет
Сауда кәсіпорыны берілген матрицанын кез келген алаңқайында өзін
”Сапа – баға” параметрі бойынша жайғастыру стратегиясы
БАҒА
Тауар сапасы
жоғары орташа төменгі
жоғары 1. Сыйақы үстемесінің стратегиясы 2. Терең ену
орташа 4. Көтерілген баға стратегиясы 5. Орта деңгей
төменгі 7. Ұрлау стратегиясы 8. Әсерлі стратегия 9.
23 - сурет
Marketing – mix кешні – бұл мақсатты рынок
Бөлшек саудада олар retailing-міx (жалпы бөлшек ұсынысы) деген
“Алси” ЖАҚ-ның позициясына маркетингтік зерттеу жүргізгенде олардың бәсекелестеріне
Ол толығымен немесе белгілі бір деңгейде Алси дүкенінің
Алси компаниясының негізгі бәсекелестерінің іс-әрекетін бағалау жүйесі
Бәсекелестер сипаттамасы Бағалау (балл түрінде)
1 2 3 4
Орналасу жері мүлдем тиімсіз тиімсіз тиімді өте тиімді
Ассортимент таңдау мүмкіндіктері жоқ
(20-дай атаулар) молықтырылмаған ассортимент (20-30 атаулар) жеткіліксіз молықтырылған
Тауар сапасы төмен орташа жеткілікті жоғары жоғары
Жаңа технологиялардың тенденциясына ассортиментің сәйкес келуі жаңа үлгілер
Баға деңгейі төмен орташа орташадан жоғары жоғары
Қызмет көрсету сапасы төмен орташа орташадан жоғары
Сауда залының ахуалы жетіліксіз қолайсыз жағдай қолайсыздау жағдай
Жарнама және өткізуді ынталандыру мүлдем жоқ жеткіліксіз әртүрлілік
7 - кесте
Әзірленген баға жүйесі Алси фирмасының негізгі бәсекелестерін салыстырмалы
Бәсекелестер қызметін талдау олардың рыноктағы позициясын қабылдау картасы
”Алси” компаниясының бәсекелестерін ”тауар сапасы-баға” атрибуты бойынша жайғастыру
Тауарлар сапасы
24 – сурет
Бұл суретте бәсекелестермен салыстырғандағы ”Алси” компаниясының оң жақтағы
Негізгі элементтер мазмұны Алси фирмасының маркетинг кешені оның
Осы ерекшеліктерді түсіну сауда кәсіпорындарының басшыларына тұтынушының жоғарғы
”Алси” фирмасынын Retailing-mix кешенінің негізгі элементтерін іске асырудың
Retailing-mix кешенінің элементтері Retailing-mix кешені элементтерін жетілдіру бағыттары
Тауар Номенклатура құрғанда әйгілі өндірушілердің тауарларына артықшылық беру,
Баға Баға саясатын құрғанда рыноктың әртүрлі сегменттері арасындағы
¤ткізу Рынокта орналасқан позицияны қорғау мақсатында
Талаптар: қазіргі заманғы құрал жабдықтарын қолдана отырып, сауда
Жылжыту Кешеннің барлық элементтері (жарнама, насихаттау, өткізуді ынталандыру)
2.3. “Алси” фирмасының бөлшек саудасын басқару кәсіпорынның маркетингтік
Жалпы теория бойынша маркетингтік іс-әрекеттің мақсаты – тұтынушы
Алси фирмасының маркетинг бөлімінде 5 адам жұмыс істейді.
Маркетинг әрекеттерінің барлық бағыттары бойынша компанияның маркетинг жоспарларының
Маркетинг жоспарындағы шаралардың орындалуын басқару және қадағалау.
Маркетинг зерттеулерін жүргізу қажеттілігін анықтау.
¤ткізілетін жұмыс бюджеті жайлы бастықтармен келісу.
Бөлінген қаржының іске асырылуын тексеру және бақылау.
Зерттеу бағдарламасын, сұрақтарын және мақсаттарын бекіту.
Зерттеу жұмысында жиналған мәліметтерді қорытындылау, қажетті маркетингтік шараларға
Фирмамен жүргізіліп жатқан тауар және қызметті жылжыту бағдарламалары
Маркетингтік және жарнамалық кампанияларды өткізуге байланысты есепе беру
Маркетинг бөлімінің жұмысын күн сайын оперативті бақылау.
Фирманың өткізу және өңдіру бөлімдерімен оперативті байланыста болу.
Жарнама және арнаулы проектілер маманы фирманың жалпы жарнамалық
Маркетинг бөлімін басқаруды ұйымдастыру.
22 - сурет
Алси фирма әрекеттерінің басты бағыттары ретінде келесі әрекеттерді
компьютерлік техника өңдіру
бөлшек сауда
дистрибьюция
сервис
оқыту және сертификациялау
коммуникациялық жүйелерді жасау
ПО-ны жасау және жүйелік интеграция.
Алматы қаласында техника саласы бойынша көптеген бәсекелес фирмалар
Алси өзіне клиенттер тарту мақсатында белсенді жарнамалық қызметті
Алси фирмасының жарнама шығындары.
Аталуы Љлшем бірлік Жарнама кљлемі Бір бірлік бағасы
Газеттер
Деловая неделя
Панорама
Аргументы и факты
НП, МК
Начнем с понедельни-ка
Егемен Қазақстан
Казахстанская правда см2
см2
см2
см2
см2 1532
10000
6500
20000
19181
3.6
3
3.6
3
192 теңге 650144
2610000
1778400
5160000
3682752
Журналдар
1. Com&Com.kz бет
2000 24000
Радио
Европа плюс Казахстан
Русское радио
Казахское радио Прокат
Прокат
Слово 104
479
1485
12.8 53860
19165
19008
4 – кесте
Енді әрекеттің әр қайсысын дәлірек талдап алайық. Компьютерлік
Бөлшек сауда Алси фирмасының 4 дүкені арқылы жүреді.
Алси фирмасы келесі әлемдік өңдірушілердің компьютер, кеңселік, аудио-видео
Компанияның серіктестік желісі Қазақстан, Қырғызстан және ¤збекстан территориясының
Алси фимасы 1995 жылы мамыр айында сервис орталығын
Алси фирмасы – беделді оқу орталығы және әлемдік
Windows/word
Windows/word/excel
Windows/word/excel/outlook
Access beginning
Access Advanced
MS Project
Visual basuc
Delfi
Power Point
Internet пайдаланушылар үшін жүйелік технология негіздері.
1996 жылы Алси Motorola жабдықтау негізінде трангкингтік
1994 жылдың соңында Алси фирмасының жүйелік интеграция бөлімі
Жүйелік интеграция және жобалар тобы келесідей бөлінеді:
жүйелік бағдарламалармен қамтамасыз ету және желілі нәтиже тобы
интернет технология тобы
жүйелік талдау және жоспарлау тобы
бағдарламалық қамтамасыз етуді өңдеу тобы.
Енді Алси фирмасының бәсекелестеріне қысқаша сипаттама беретін болсақ,
Алси фирмасының бѕсекелестері.
Фирма атауы Құрылған жылы Жылдық айналымы /млн.доллар/ Бизнес-серіктестері
2000 2001
1. Глотур 1991 29 33 Lotus, Mucrosoft, Sybase
2. Компьютерлік жүйе 1992 23 26 Novell, Lotus,
3. 1С 1995 18 22 1С, Aidstest 1:С
5 -кесте
Алси фирмасының бәсекелестері
Бұл фирмалар ең күшті бәсекелестері болып табылады, себебі
тендерлерге қатысады;
ұқсас өнімдерді таратады;
барлық өнімдері лицензияланған;
кең ауқымдағы жобаларды құру жөніндегі бизнес-серіктестері болып табылады.
Жалпы, Алси фирмасының тауар қозғалысы 24-ші суретте көрсетілген.
Алси фирмасының тауарлар қозғалысы.
24 - сурет
Соңғы тұтынуды кімге жүзеге асырады, оның құрамы қандай
Тұтынушылардың сегмент диаграмасы
25 - сурет
Клиеттердің жіктемесінің диаграмассы
Сурет 26.
Фирмаларда өткізу мәселесін шешуде көпшілігі өз офистік компаниялары
Ақпараттық сипаттағы өнімге баға белгілеу сұрақтарына соңғы жалдары
Қазақстанда жекешелендіру үрдістері, демонополизациялау, бағаларды ырықтау кезінде баға
Ірі фирмалардың күшті өз өткізу тармағын құру айрықша
Мәселен, “АЛСИ ”, “Алтел” фирмалары Астана, Ақтөбе, Шымкент,
Сонымен, тауарларды рынокта тарату бойынша байланыс кәсіпорындарында өндірісті
Өнімді сатудың әр деңгейдегі тораптары кәсіпорын басшылығына клиенттердің
Жалпы Қазақстан тұрғындарының мобильдік байланыс жайлы жеткіліксіз білуі
Мобильдік байланыс тармағы және оның операторы мен клиенттеріне
Мобильдік байланыс жайлы алғашқы ойларды тудыру әрекеттерін ұйымдастыру
Осы кезде маркетинг кешенінің келесі құрамдасы коммуникативтік саясаттың
Жарнама мақсатты бағытта тұтынушы – адамның мінез-құлқына әсер
Жарнамалық коммуникацияның алдында тұрған мақсаттарға жету үшін жарнама
Жарнамалық коммуникацияны таңдау сұраныстың конъюнктуралық ауытқуы, өнім және
Жарнама коммуникациясы тиімділігін анықтаудың әртүрлі жақындауларын салыстырмалы таңдау
Мәселен, “АЛСИ-Азия-Пейдж” компаниясында жарнама тиімділігін бағалау келген абоненттер
“АЛСИ-Азия- Пейдж” компаниясының 2000 жылдың қаңтар айындағы жарнама
Ақпарат көзі Абоненттер саны % үлесі
Агенттер 12 16
“Шаһар” радиосы 1 1,34
“31” радиосы 1 1,34
Алматы - такси 10 13,4
Таныстар кеңестері 28 37,32
Басқалары 23 30,6
Барлығы 75 100
6 - кесте
Фирмалар рыногында жүргізілген маркетингтік зерттеулер процедурасын жетілдіру келесі
Қазақстан Республикасы байланыс нарығында әртүрлі қызмет ұсынатын кәсіпорындар
Егер бюджет мөлшері зерттеушіге алғашқы кезеңде белгілі болса,
Бюджетті анықтаудың үш әдісін қолдану мүмкіндігі ұсынылып отыр:
Жүйелі зерттеулер жүргізу кезінде маркетинг қызметінің басшылығы салалық
Осыдан туындаушы капитал салымдарының ақталу мерзімі 7 жыл
Бюджетті анықтаудың екінші әдісі (тартымдылығы және біздің шарттарда
Мониторингтік жүйе кәсіпорынның маркетингтік кешені рынок шарттарына сәйкес
ҚОРЫТЫНДЫ
Маркетинг іс-әрекетінің тәжірибелік қолданылуы мемлекет бейнесі мен оның
Қазақстан Республикасында меншіктік қатынастар мен толықтай халық шаруашылығы
Қазақстанның қазіргі шаруашылық жағдайының дамыған елдерге тән рыноктық
Тұрақсыз даму шарттарында стратегиялық жоспарлау жүйесінде және жоспарлауда
Инвестициялық жобаларда маркетингті пайдалану – инвестициялық рынокта анықталған
Кәсіпорындардың рыноктық қатынастарға өту тиімділігі жауап реакциясы мен
Кәсіпорын басшылығы мен қызметкерлерін маркетингтік дайындау және маркетинг
Жақсартылған сапалы тауармен халықтың қажеттіліктерін максималды қанағаттандыру және
Өнімдер орамын жетілдіру.
Шығындарды азайту пайданың қосымша көзі ретінде қолданылып, рыноктық
Клиенттердің жеткілікті аумағына бағдарлану үшін өнімді сатудың әр
Маркетингтік зерттеулер негізінде тұрғындардың әр түрлі топтарын маркетинг
Еліміздің кәсіпорындарында маркетингтің әрекет етуіндегі кемшіліктерді жою үшін
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Крылов И.В. Маркетинг. – М.:Центр, 1998 – 192с
Грем Х., Пол У.Найди свой путь в маркетинге.
Друкер П.Ф. Как выйти в лидеры. Пер с
Голубков Е.П. Основы маркетинга: Учебник. – М.Издательство ”Фнпресс”,
Болт Г.Дж. Практическое руоводство по управлению сбытом:Пер.с англ.
Акофф Р. ”Корпорация болашағын жоспарлау” – М.: Прогресс,
Арманд Дейян ”Реклама”. М.:Экономика, 1998ж
Амблер Т. ”Маркетинг от А до Я” –
Беклешов Д.И., Попырин В.И. ”Реклама в системе маркетинга”
Викентьев И.П. ”Приемы рекламы” Новосибирск, 1999ж
Волков И.М. ”Основы экономики и организации рекламной деятельности”
Голубков Е.П. ”Основы маркетинга”. Учебник – М.:Издательство ”Финпресс”
Дейан А. ”Реклама: пер. с франц.” – М.:Прогресс,
Ильин В.Я. ”Тайны рекламы: Как делать рекламу в
Ламбен Жан Жак. Стратегический маркетинг. – СПб.:Наука, 1196
Зазыкин В.Н. ”Психология в рекламе”. М.:Инфра, 1998ж
Картер Г. ”Эффективная реклама” – М.: Прогресс, 1990
Керов М.С. ”Реклама в системе маркетинга” Учеб.пособие
Кожамкулова Ж.Т.”Маркетинг: Уч.пособие – Алматы: Қазақ Университеті, 1998ж
Котлер Ф. Основы маркетинга. – М.: Прогресс, 1992
Королько В.Г. ”Основы паблик рилейшнз” – М.:”Рефл-бук”, Киев
Панкратов Ф.Г., Серегина Т.К. Коммерческая деятельность. – М.:1996.
Дэй Джордж. Стратегический маркетинг. – М.:ЭКСМОөПресс, 2002-640с
Богданова Е.Л. Информационный маркетинг. Учебное пособие. – СПб.:”Альфа”,
Қазақстан Республикасының Конституциясы // Каз.правда – 1995 ж
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі – Алматы 1995 ж
”Жеке кәсіпкерлікті қолдау қорғау мен қолдау туралы” Қазақстан
Назарбаев Н.А. ”Қазақстанның егеменді ел ретіндегі даму стратегиясы”
Кондрашев Г.Н. ”Потребности-спрос-реклама. М.:Наука 1995ж
Огилви Д ”Тайны рекламного двора” М.:1995ж
Развитие маркетинговой деятельности в Республике Казахстан: Сборник научных
Рожков И.Я. ”Международное рекламное дело” – М.:Банки и
Рожков И.Я. ”Реклама: планки для профи” – М.:Юрайт,
Ромат Е. ”Реклама” Учеб.пособие – Киев, 1996ж
Монден Я. Тойота:Методы эффективного управления. – М. Экономика,
Серегина Г.К., Титкова Л.М. ”Реклама в бизнесе” Учеб.пособие.
Сэндидж Ч., Фрайбургер В., Ротцолл К. Реклама: теория
Уэллс У., Бернет Д., Мориарти С. ”Реклама: принципы
Хедберг Т. ”Делу – дело. Планирование стратегии маркетинга
Хромов Д.Н. ”Рекламная деятельность: искусство, теория, практика –
Эдвард Ч., Браун Р. ”Реклама в розничной торговле
Энджел Д. поведение потребителей. – СПб.:Питер, 1998.-864с.
Эванс Дж. Р., Берман Б. Маркетинг: Пер.
Прауде В. Маркетинг: Актуальные вопросы теории и практики.
Стоянова Е.С. Финансы маркетинга. – М.:Перспектива, 1994. –
”Маркетинг в России и зарубежом” №6 2001ж
”Маркетинг в России и зарубежом” №3 2002ж
”Технологии управления” журналы №9 2000
Ьерезин И. Маркетинг сегодня. – М.:Менеджер, 1996 –
Ансофф И.Стратегическое управление. – М.:Экономика, 1989 –519с
Панкратов Ф.Г., Серегина Т.К. Коммерческая деятельность: Учебник для
Эванс Дж.Р., Берман Б. Маркетинг.- М.: Экономика, 1990.-335б.
Котлер Ф. Маркетинг негiздерi: Ағылш ауд.- Алматы.: “Жазушы”,
Котлер Ф. Маркетинг менеджмент. – СПб.: Изд-во “Питер
Эванс Дж.Р., Берман Б. Маркетинг.- М.: Экономика, 1990.-335б
Друкер П. Менеджерская организация // Кадры – 1993
Iлясов Д.Қ. Маркетинг: теориясы мен практикасы: Оқу құралы.
Нысанбаев С.Н., Садыханова Г.А. маркетинг негiздерi: Оқулық. –
Ф.Котлер, Г.Армстронг, Д.Сондерс, В.Вонг. Основы маркетинга. – М.
Деректеме: Wortzel L.H. retailing strategies for Today Mature
41
1
6
Ìàðêåòèíãòi áàñºàðó (ò¸óåêåëäiëiê, ïàéäà, òèiìäiëiêòåð ìåí ìàðêåòèíã ð¸ñiìäåðií
Ìàðêåòèíãòi àºïàðàòòûº ºàìòàìàñûç åòó
Ìàðêåòèíãòiê áà¹äàðëàìàëàðäû º½ðó æ¸íå æ¾çåãå àñûðó
Áà¹à ñàÿñàòûí ºàëûïòàñòûðó æ¸íå æ¾çåãå àñûðó
ѽðàíûìäû ºàëûïòàñòûðó ìåí ¼òêiçóäi ûíòàëàíäûðó
Òàóàð ºîç¹àëûñû, ¼òêiçó æ¸íå ñåðâèñòi æîñïàðëàó
Ìàðêåòèíãòiê çåðòòåóëåð íåãiçiíäå òàóàðëàðäû ¼íäiðóäi æîñïàðëàó
Æà»à òàóàð êîíöåïöèÿñûí ºàëûïòàñòûðó
Òàóàðëàðäû îºó
Á¸ñåêåëåñòiêòi æ¸íå á¸ñåêåëåñòåðäi òàëäàó
Ò½òûíóøûëàðäû òàëäàó
Ðûíîêòàðäû òàëäàó
ʸñiïîðûííû» iøêi æ¸íå ñûðòºû îðòàñûí òàëäàó
ʸñiïîðûí iñêåðëiãiíäå ìàðêåòèíãòiê ôóíêöèÿëàðäû» ½çຠìåðçiìäi áîëìàóû
´òïåëi êåçå»äå îñû óàºûòòà ºàëûïòàñºàí ñûðòºû îðòà ôàêòîðëàðû
À¹ûìäû øàðòòàðäà ìàðêåòèíã æ¾éåñií ½éûìäàñòûðóäà ò¸æiðèáå òàïøûëû¹û
Îñû iñêåðëiêòi îðûíäàó ¾øií ºîð æåòiìñiçäiãi
ʸñiïîðûíäàðäà ìàðêåòèíã æ¾éåñií ½éûìäàñòûðó
Ðûíîêòûº ì¾ìêiíøiëiêòåðäi òàëäàó ìàðêåòèíãiëiê çåðòòåó æ¸íå ìàðêòèíãiëiê àºïàðàò
Ìàðêåòèíã îðòàëû¹û
Æåêåìåíøiëiê ò½òûíóøûëàð ðûíîãû
ʸñiïîðûíäàð ðûíîãû
Àðíàéû ðûíîêòàðäû òà»äàó
ѽðàíûì ê¼ëåìií ¼ëøåó
Ðûíîêòû ñåãìåíòòåó, ìàºñàòòû ñåãìåíòòi òà»äàó æ¸íå òàóàðäû ðûíîêºà
Ðûíîê êåøåíií äàéûíäàó
Òàóàðäû äàéûíäàó (¼»äåó)
Òàóàð¹à áà¹à ºîþ
Òàóàðäû òàðàòó ¸äiñòåði
Òàóàðäû ¼òêiçóäi ûíòàëàíäûðó
Ìàðêåòèíãiëiê øàðàëàðäû iñêå àñûðó
Ñòðàòåãèÿ, æîñïàðëàó æ¸íå áàºûëàó
Ìàðêåòèíã êåøåíi
Òàóàð
(Product)
Áà¹à
(Price)
æûëæûòó (Promotion)
Ñàòó îðíû (Place)
Ìàºñàòòû ðûíîê
Соңғы тұтынушы
Жобалар
Дүкендер
Дилерлер
Алси жүйелік интеграция
Алси бөлшек сату
Алси дистрибьютері
Өндіруші компания
Жарнама және арнаулы жоба маманы
Менеджер-маркетолог
Жарнама және маркетинг маманы
Маркетинг бөлімінің бастығы
жеке кєсіпкерлер
секторы
“ASV”2
тµменгі
“OMEGA Electronics”
Бағалар
«Sulpak»
«Logycom»
«АЛСИ»
«Сервер»
«АТОМ»
Жоғары
1
1
2
2
3
4
4
3
Беделді тауарлар:
сағаттар, асыл заттар, жаңа үлгідегі киімдер, аяқ киім
ІІІ
Тауардың ролі
символикалық: бағасы түскеннен кейінгі маркілік тауарлар
IV
Функционалдық:
тамақ өнімдері, гигиена, күнделікті киімдер, аяқ киім, арзан
І
Жоғары
Функционалды маманданған тауарлар: дербес компьютерлер, тұрмыстық техникалар
II
Сату-көрме залы
Байланыс құралдары бойынша менеджер
Сату бойынша менеджер
Директор
Сату-көрме залы
Сату залының менеджері
Директор
Сату-көрме залы
Байланыс құралдары бойынша кеңес беруші
Сату залының менеджері
Директор
Кеңсе тауарлар бөлімі
Бағдарламалық қамтамасыз ету бөлімі
Компьютер бөлімі техникасы
Тұрмыс-техника бөлімі
Менеджер
Директор
Логистика, жеткізу жєне кедендік шарт жасасу бөлімі
Маркетинг бөлімі
Нұсқаулар департаменті
Келісімдер бµлімі
Аудан бойынша сату бөлімі
¤ткізу жєне кµтерме сату департаменті
Корпоративтік сату департаменті
Қызмет көрсету департаменті
Сервистік орталық
Өндіруші бөлім
ПО даярлау бµлімі
СКС бөлімі
Оқыту бөлімі
Бөлшек сауда департаменті
Алси-Көктем дүкені
Алси - Орталық д‰кені
Алси - Достық дүкені
Алси - Электрон дүкені
әкімшілік шаруашылық бөлімі
Қорғаныс бөлімі
Транспорттық бөлімі
Қойма
Әкімшілік бөлімі
Персоналды басқару жєне құқықтық қорғау бµлімі
Коммерциялық бµлім директоры
Бухгалтерия бµлімі
қаржылық бљлім директоры
єкімшілік бљлім директоры
Бас директор
PR
Бөлшек сату
Коммуникация жүйесін құру
Оқыту және сертификаттау
Бағдарламалы қамтамасыз етудің жүйелік интеграциясы
Сервис
Дистрибьюция
Компьютер техникасын өндіру
Іс-әрекеттің негізгі бағыттары
Сауда агенттері
Аудандық өткізу қызметінің басқарушысы
Зоналық өткізу қызметінің басқарушысы
Аймақтық өткізу қызметінің басқарушысы
Жаңа тауарлар басқарушысы
Жарнама және өткізуді ынталандыру қызметінің басқарушысы
Өткізу қызметінің басқарушысы
Тауар ассортиментін басқарушы
Маркетинг қызметінің басқарушысы
Маркетинг бойынша
вице-президент
Жеке тауар рыноктарын басқарушылар
Рыноктық
іс-әрекетті басқарушы
Сервис көрсету қызметін басқарушы
Өткізу қызметінің басқарушысы
Тауар ассортиментін басқарушы
Жарнама және өткізуді ынталандыру қызметтерін
басқарушысы
Рыноктық зерттеу қызметінің басқарушысы
Маркетинг бойынша
вице-президент
Тауар басшысы
Тауар топтарын басқарушы
Тауар номенклатурасының басқарушысы
Маркетингілік зерттеулер қызметінің басқарушысы
Жарнама және өткізуді ынталандыру қызметтерінің басқарушысы
Жаңа тауарлар басқарушысы
Рыноктық зерттеу қызметінің басқарушысы
Маркетинг бойынша вице-президент
С регион бойынша маркетингті басқарушы
В регион бойынша маркетингті басқарушы
А регион бойынша маркетингті басқарушы
Маркетинг бойынша вице-президент
С тұтынушымен сауда жүргізетін сектор
В тұтынушымен сауда жүргізетін сектор
А тұтынушымен сауда жүргізетін сектор
Маркетинг бойынша вице-президент
С тауар маркетингті анықтаушы
В тауар маркетингті анықтаушы
А тауар маркетингті анықтаушы
Маркетинг басшысы
Жаңа тауарлар басқарушысы
Маркетингтік зерттеулер қызметінің басқарушысы
өткізу қызметінің басқарушысы
Жарнама және өткізуді ынталандыру қызметтерінің басқарушысы
Маркетинг қызметінің басқарушысы
Маркетинг бойынша вице-президент