Мазмұны
Кіріспе........................................................................................................
3
І. Бөлім. Сұйықтардың қозғалысының негізгі сипаттамалары
1.1. Сұйықтың жылдамдығы және мөлшері.................................................. 4
1.2. Гидравликалық радиус және эквивалентті диаметр.............................. 5
1.3. Бернулли теңдеуі...................................................................................... 10
1.4. Бернулли теңдеуін тәжірибеде қолдану..................................................
12
ІІ. Бөлім. Сұйықтар қозғалысы мен әр түрлі
2.1. Сұйықтардың ағуы.................................................................................... 15
2.2. Сұйықтардың кеуекті және дәнді қабаттардағы қозғалысы................. 17
2.3. Құбырдағы гидравликалық кедергі.........................................................
20
Қорытынды.............................................................................................. 24
Пайдаланылған әдебиеттер................................................................... 25
Кіріспе
Гидродинамикада – сұйық қозғалысының жалпы заңдары зерттеледі. Сұйықтар
Гидродинамиканың заңдары берілген мөлшердегі сұйықты қажетті жылдамдықпен тасымалдау
Гидродинамиканың сұйықтардың құбырлар мөн каналдар ішіндегі қозғалысын қарастырады
Кейбір процесстер, мәселен, сүзу, насадкалы аппараттардағы
Мұндай мәселелерді зерттегенде , мәселені ішкі және сыртқы
І Бөлім. Сұйықтардың қозғалысының негізгі сипаттамалары
Сұйықтың жылдамдығы және мөлшері
Сұйықтың көлденең қимасы тұрақты болған құбыр ішіндегі қозғалысын
Ағынның көлденең қимасы арқылы уақыт бірлігінде өткен сұйық
пен өлшенетін көлемдік жәнө кг/с немесе кг/сағ.
Ағынның көлденең қимасының әртүрлі нүктелерінің жылдамдығы әртүрлі: құбыр
W= Vc / S
бұл жерден көлемдік мөлшер:
Vc = W S
массалық мөлшер G кг/с былай анықталады:
Мұндағы
W (кг/м2 с)- массалық жылдамдық деп аталады.
Құбырларды есептеуде, тамшылы сұйықтардың, газ және булардың жылдамдықтарының
Гидравликалық радиус және эквивалентті диаметр
Егер сүйықтар көлденең қимасынын пішіні дөңгелектен өзгеше болған
Мұнда
П - сұйықтану периметрі м/ құбырдың немесе
Егер құбыр қимасы дөңгелек болса, және сұйық құбырмен
Гидравликалық радиус арқылы өрнектелген диаметр эквивалентті диаметр деп
Сұйықтар қозғалысының режимдері .
Сұйық қозғалысының екі түрлі режимі туралы алғаш рет
Сұйық деңгейі тұрақты болып тұратын ыдысқа (I) шыны
1 –сурет. Рейнольдс тәжірибесін дәлелдеу үшін жасалған
Шыны құбырдағы сұйықтың төменгі жылдамдықтарында бояу жан-жағындағы сұйықпен
Егер кранды (3) көбірек ашса, қозғалыс жылдамдығы көбейгенде
Сұйық қозғалысының режиміне сұйықтың тұтқырлығы, тығыздьіғы ,
Бұл комплексті Рейнольдс саны деп немесе критериі
Рейнольдс критериі тұтқұрлық күші мен қзғалыстағы ағынның инерция
Ламинарлық режимнен турбуленттік режимге ауысу Рейнольдстін аумалы санымен
Рейнольдстің аумалы саны құбырдың бұдырлығына, пішініне
Ламинарлық қозғалыстағы сұйық жылдамдығының ағын қимасы бойын-ша
Радиусы R түзу құбырдағы сұйықтың
Р1 және Р2 - гидростатикалық
Цилиндрдің қозғалуына ішкі үйкеліс күші Т кедергі
(1.1)
мұндағы wr – сұық қозғалысының
F – цилиндрдің сыртқы беті тең 2((r(l
Сурет 2. Стокс заңын еспептеуге арналған
Қысымдардың Р1 және Р2 айырмасы тұрақты қозғалыста
несесе
Құбырдағы сұйықтың барлық көлеміне көше отырып бұл дифферциальды
(1.2)
Әлбетте
егер r=0
(1.3)
Алынған теңдеу Стокс заңы деп аталады. Онда ламинарлық
Ламинарлық қозғалыстағы сұйықтықтың шығынын есептеу үшін ішкі радиусы
Осы қима арқылы өтетін сұйықтың көлемдік мөлшері тең:
wr мағынасын орнына қоя отырып мынаны аламыз:
Интегралдаймыз:
Енді R орнына d=2R құбыр диаметрін қойсақ
(1.4)
Дөңгелек құбыр бойынша ламиарлық қозғалыспен ағатын сұйықтың шығынын
Көлемдік шығындарды салыстыра отырып w және
Бұдан
Алынған өрнекті wmax өрнегімен салыстыра отырып
(1.6)
Сонымен құбырдағы ламинарлық ағында сұйықтың орташа жылдамдығы
Өнекәсіптік тәжірибеде турбуленттік қозғалыс кең таралған. Турбуленттік
Тәжірибе көрсеткендей турбуленттік режим қозғалысында жылдамдық w
Бернулли теңдеуі
Тұрақты ағын үшін қозғалыстың Эйлер қозғалысының теідеуін шешу
Эйлер теңдеуі
Теңдеудің сол және оң жағын тиісті
(1.7)
- тиісті остегі жылдамдық проекциялары, сондықтан, аталған теңдеулерді
(1.8)
Теңдеудің сол жақ косындыларды былай жазуға болады:
әлбетте, қосындысы:
(1.9)
Қосылатын оң бөлімін төмендегідей көрсетуге болады:
яғни:
Екі бөлімін g бөліп, төмендегіні аламыз:
(1.10)
(1.11)
Алынған өрнек Бернулли теңдеуі деп аталады.
Кез келген көлденеі қима үшін былай жазуға болады:
(1.12)
Мұндағы шаманы толық гидродинамикалық тегеурін
Теңдеудің оң жағында реальді газдар үшін жоғалған тегеурін
1.4. Бернулли теңдеуін тәжірибеде қолдану.
Бернулли теңдеуі іс жүзінде сұйықтардың жылдамдығы мен мөлшерін
арқылы құбыр бойындағы ең көп (максимальді) жылдамдықты анықтайды.
Бұл әдіс қарапайым болғанымен пневмо өлшегішті құбырдың бойына
Сұйықтардың жылдамдығы мен мөлшерін анықтау үшін кең таралған
Бұл құрал жабдықтардың принципі көлденең қималардың өзгеруіне байланысты
Өлшегіш диафрагма, ортасы құбырдың осіне сәйкес келетін кішкене
Өлшегіш сопло сұйыққа кіретін жағы жатық иілеп, ал
Вентури құбыры алдымен біртіндеп тартылып, сосын біртіндеп құбырдың
Вентури құбырында және соплода қысылған ағынның қима
; - тесіктің қима ауданы;
Екі қима үшін Бернулли теңдеуін былай жазамыз:
(1.13)
h – диафрагмамен өлшенген қысым айырмасы.
Үзіліссіздік теңдеуін пайдаланып тарқимадағы сұйықтың w1 жылдамдығын w2
w2 шамасын Бернулли теңдеуіне қойамыз:
(1.14)
Қиманың көлемдік шығыны S0:
(1.15)
d2 7000 болғанда автомодельді турбулентті режим
Сұйықтың ұсақ бөлшектерінің қабаты арқылы ағатын дәнді қабаттағы
(2.18)
Алынған теңдеу Казени – Кармен теңдеуі
(р шамасын өрнекке қоя отырып ( = 133/
2.3. Құбырдағы гидравликалық кедергі
Құбырлар бойынша реальді сұйықтар аққанда гидравликалық кедергілерді еспетеу
Үйкеліс кедергісі нақты сұйықтың құбырдың барлық ұзындығы бойынша
Сонымен жалпы шығындалған тегеурін екі қосындымен өрнектеледі
hn = hтр + hм.с.
бұнда hтр үйкеліс кедергісіне шығындалған тегеурін
hм.с. жергілікті кедергілерге шығындарған тегеурін
Бернулли теңдеуіне сәйкес ламинарлық ағыста:
z1 = z2 – горизонтальды құбыр үшін
w1 = w2 – тұрақты қима үшін
(2.19)
Пуазейля теңдеуіне сәйкес
Өрнктегеннен кейін табамыз
(2.20)
Асты мен үстін 2w көбейтіп, топтастырамыз,сонда аламыз:
(2.21)
Демек, үйкеліске кеткен тегеурін жылдамдық тегеуріні арқылы өрнектеледі.
Демек, Жағалған тегеурін жылдамдық тегеурінен қанша есе кқрсетінін
(2.22)
Демек:
(2.23)
Дөңгелек қима емес каналдар үшін d орнына dэ
В – пішінге тәуелді коэффициент
Теңдеуді
или
Сұйық ағынының турбуленттік режимі үшін қолдану керек. Турбуленттік
Тәжірибе мәліметтерін қортындылай отырып құбыр үшін Re =
(2.25)
Немесе
Турбуленттік режимде үйкеліс коэффициенті тек қозғалысқа байланысты емес,
Бұдырлықтардың ортада биіктігі толығымен ламинарлық қабатқа батып тұрады,
(2.26)
Re шамасы өскен сайын ( ( ( теңесе
Сонымен, ( ның R e тәуелді үш
Тегіс үйкеліс аймағы тек R e
Аралас үйкеліс аймағы R e санына және бұдырлыққа
Автомодельді аймақ R e санына байланысты емес
Бұдырлық үйкеліс коэффициентіне әсер ететін Reкр.1 аумалы мәндері,
Турбулентті қозғалыстың барлық аймағына жалпы теңдеу пайдаланылады:
(2.27)
Тегіс үйкеліс аймағы үшін
(2.28)
Автомодельді аймақ үшін
(2.29)
Аумалы шамалар Reкр.1 и Reкр.2 анықталады:
(2.30)
Жергілікті кедергілерде тегеурін жоғалуы, және үйкеліс тегеурінінің жоғалуы
Демек, әртүрлі жергілікті кедергілер үшін:
(2.31)
Үйкеліс шығынын және жергілікті кедергіні есептей отырып былай
(2.32)
Сонымен тиісті қысым жоғалуы
(2.33)
Қорытынды
Бұл курстық жұмыста гидродинамика, жоғарыда айтылғандай сұйық қозғалысының
Осы курстық жумыста сұйықтың көлденең қимасы тұрақты болған
Сұйық қозғалысының екі түрлі режимі туралы алғаш рет
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Ахметов С.А.Технология глубокой перерабоки нефти и газа:
2. Ластовкин Г.А., Радченко Е.Д., Рудина М.Г. Справочник
3.Омаралиев Т.О. Мұнай мен газ өңдеудің арнайы технологиясы.-
4. Танатаров М.А., Ахметина М.Н., Фасхутдинова Р.А.
5. Смидович Е.В. Технология переработки нефти и газа.
6. Гуревич И.Л. Технология переработки нефти и газа.
7. Технологический регламент установки ТОО ШНОС.- Алматы ,
8. Омаралиев Т.О. Мұнай мен газды өңдеудің химиясы
9. Эрих В.И., Расина М.Г. Химия технология нефти
10. Левинтер А.Г, Ахметов С.А. Глубокая переработка нефти.
11. Омаралиев Т.О., Айтымбетов Н.Ш. Мұнай және газ
12. Сарданашвили А.Г., Львова Л.И. Примеры и задачи
13. Кузнецов А.А., Кагерманов С.М., Судаков Е.Н. Расчеты
3
2
const
1
3
l
P2
P1
R
Re 104
Сурет -3 . Әртүрлі режимдегі қозғалыстың жылдамдықтары
Рис. 1.9. Схема истечения жидкости через круглое отверстие
z2
z1
0
0
II
II
H
I
I