Ипотекалық несиелеу нарығы


ЖОСПАР
КІРІСПЕ
1 ҚР-ның экономикасының қазіргі жағдайындағы несиенің теориялық аспектілері
1.1 Несиенің формалары, түрлері және олардың жіктелуі
1.2 Екінші деңгейлі банктердің несиелеуінің шетелдік тәжірибесі
2 Екінші деңгейлі банктердің несиелендіру әдістері мен
2.1 Екінші деңгейлі банктердің несиелеу көрсеткіштерін талдау
2.2.Ипотекалық несиелеу нарығы
2.3.Қазақстандағы ипотекалық несиелеу нарығының құрылымы
2.4 Шағын кәсіпкерлік субьектілерін несиелеу барысы және оларды
3 ҚР-ғы несиенің формалары мен оларды талдау әдістерін
3.1 Ипотекалық несиенің дамуына ықпал ететін факторларды зерттеу
3.2 Тұрғындардың әлеуметтік-экономикалық жағдайының екінші деңгейлі банктердің несиелендіруіне
ҚОРЫТЫНДЫ
Қолданылған әдебиеттер тiзiмi
КІРІСПЕ
Өндіріс, ұдайы өндіріс процесінің бастапқы пункті, шешүші жағдайы
Ұдайы өндіріс фазаларының бірлігі мен өзара әсері тауар-ақша
Ұдайы өндіріс процесі фазаларының өзара әсері тауарлық шаруашылықтағы
Несие құнның белгіленіп үлгерген қызметіне байланысты болатын қатынастарды
Несиенің мәнін ашу - бұл несиені экономикалық қатынастардың
Несие бәрінен бұрын тауар өндірісі процесінде пайда болатын
Екінші деңгейлі және банктік емес ұйымдармен несиенің екі
Дипломдық жұмысымның мақсаты екінші деңгейлі банктердің несиелеу әдістері
1 ҚР-ның экономикасының қазіргі жағдайындағы несиенің теориялық аспектілері
1.1 Несиенің формалары, түрлері және олардың жіктелуі
Несиенің экономикалық категория ретінде формаларға ие. Форма
Экономикалық әдебиетте, әдетте несиенің екі формасы қарастырылады: коммерциялық
Несиенің формасы - бұл несиелік қатынастар құрылымының, олардың
Несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы байланыстар қалай
Коммерциялық несие - бұл жеткізушінің сатып алушыға ұсынған
Мұнда қарыз алушы да және оны берушілер ретінде
Коммерциялық несиенің ерекшелігі мынада: қарыз келісімі аясы тар
Несиенің бұл формасын таңдаудың басқа факторы бәсекелестік кезінде
Коммерциялық несиенің артықшылықтарымен қатар, кемшіліктері де бар. Уақыт
Коммерциялық несиенің банктік несиеден айырмашылығы мынадай:
қарыз беруші рөлінде банктік мекемелер емес, яғни тауар
қызметті сатумен айналысатын кез келген заңды тұлға бола
- коммерциялық несие тек қана
- қарыз капиталы өнеркәсіптік немесе
коммерциялық несиенің орташа құны сол кезеңдегі банктік
мөлшерімен салыстырғанда төмен болады;
қарыз беруші мен қарыз алушы арасындағы несиелік мәміленің
түрде рәсімделуі барысында, бұл енсие үшін төленетін ақы
Банктік несие - бұл банктік мекемелерден қарыз алушыларға
Банктік несие - бұл экономикадағы кеңінен тараған несиелік
Банктік несие сферасы коммерциялық несие сферасына қарағанда несиені
Банктік несие әмбебеп болып келеді, өйткені банк арқылы
Банктік несие өзінің маңызды ерекшеліктерін сақтай отырып, едәуір
Несиелік мүмкіндіктер ғана емес, сонымен қатар берілген қарыздардың
Банктің белгілі бір шетке капитал шығару және оны
Банктік несиенің шамасына да белсенді ақшалай - чектік
Кредитор ретінде банктердің рөлі біршама төмендеуіне қарамастан, ол
Тұтыну несиесі - бұл тұрғындарға тұтыну тауарларын сатып
Несиенің бұл түрін әр түрлі елдерде салыстыру оның
Қазіргі уақытта дербес несиені пайдалану ережелері анағұрлым біркелкі
Тұтыну көптеген елдердің экономикасында үлкен роль атқарады, сондықтан
Экономикалық құлдырау және әлсіз сұраныс жағдайында мемлекеттің саясаты
Тұтыну несиесі жеке тұлғаларға ұзақ мерзімді банктік қарыз
Жаңа тұрғын үй саясатының Мемлекеттік бағдарламасына сәйкес азаматтарға
Мемлекеттік несие - азаматтарға және заңды тұлғаларға қатысты
Халықаралық несие-валюталық және тауарлық ресурстарды қайтарымдылық және пайыздар
Қазақстан Республикасының жетекші халықаралық қаржылық ұйымдарға мүше болуы,
Ипотекалық несие-жылжымайтын мүдіктерді: жерді, тұрғын үй және өндірістік
Несиенің түрлері бұл белгілі бір түрдегі экономикалық қатынас
Түрдің формадан айырмашылығы – диалектика категориясы болып табылмайды,
Осыған байланысты несие түрлері төмендегідей жіктеледі:
мерзімдері бойынша:
а\қысқа мерзімді(1 жылға дейін);
ә\орта мерзімді(1 жылдан 3-5 жылға дейін);
б\ұзақ мерзімді(3-5 жылдан жоғары);
несиелеу обьектілері бойынша:
а\негізгі қорларға берілетін несие;
ә\айналым қорларына берілетін несие;
несиелеу әдістері бойынша:
а\қалдық бойынша несиелеу. Айналым бойынша сауда және жабдықтаушы
Мысалы, тұтыну несиенің түрлері тауарлы және ақшалай болуы
1) несиелеу обьектісі бойынша:тауарлы және қаржылық
несиелер;
2) эконом калық мазмұны бойынша:сыртқы сауда
операцияларымен байланысты коммерциялық және
қаржылық кез келген мақсат үшін пайдаланылады;
3) несие субьектілері бойынша:жеке, үкіметтік және
халықаралық қаржылық ұйымдар беретін;
4) мерзімдері бойынша:қысқа мерзімді, орта мерзімді,
ұзақ мерзімді.
Несиелеу әдістері – несиенің берілу және қайтарылу ерекшеліктерімен
Реформалауға дейінгі кезеңдегі отандық банктік тәжірибеде несиелеудің екі
- қалдық бойынша;
- айналым бойынша.
Қалдық бойынша несиелеу барысында несие қозғалысы (яғни, несиені
Айналым бойынша несиелеу (тауар айналымы) әдісінің ерекшелігі ондағы
Бұл жерде несиенің қайтарылуы өнімді сатудан түскен ақшалай
Демек, бірінші әдіс бір-ақ рет пайдалануға жараса, ал
Қалдық бойынша несиелеу әдісі нарықтық жағдайға өтуімен байланысты
Сонымен, қазіргі банктік тәжірибеде несиелеу әдісінің үш түрі
айналым бойынша несиелеу әдістері;
қалдық бойынша нссислеу әдістсрі;
айналым – қалдықтық
Айналым бойынша несиелеу барысында несие несиелеу объектісінің айналымындағы
Қалдық бойынша несиелеу бларысында несие несиеге деген қажеттілік
Айналым және қалдық бойынша несиелеудің іс жүзінде ұштасуының
Шетелдік банктік тәжірибеде несиелеудің мынандай екі әдісі белгілі:
Екінші әдіс барысында несиелер қарыз алушы банктің алдын
Несие берудің мұндай формасын несиелік желіні ашу деп
Несиелік желі – келісілген лимит негізінде белгілі бір
Ашылған несиелік желі арқылы несиенің есебінен банк пен
Несиелік желінің жаңартылған және жаңартылмайтын түрлері болады. Жаңартылмайтын
Жаңартылған несиелік желі әдісінің сыртқы көрінісі жағынан отандық,
Қазақстанда несиелердің келесі түрлері дамыған.
1. Ұлттық банктің несиелері:
- аукциондық - Ұлттық банктің ақша несие
- ломардтық - Ұлттық банктің мемлекеттік бағалы
- бюджеттік - Ұлттық банк Қазақстан Республикасы
2. Екінші деңгейдегі банктердің несиелері:
- өз айналым қаражаттарының жеткіліксіздігін уақытша толықтыруға;
- күрделі жұмсалымдарды қаржыландыруға;
- импорттық бойынша контрактілерді төлеу үшін берілетін
- ипотекалық;
- несиелік желі негізінде - қарыз алушының
- тұтыну мақсаттарына;
- банкаралық;
1.2 Екінші деңгейлі банктердің несиелеуінің шетелдік тәжірибесі
Халықаралық несие нарығы – бұл қайтарымдылық және сыйақы
Қазіргі заманғы ссудалық капитал нарығы 20-ші ғасырдың 60
Классикалық шетел несиелері валюта бірлігі мен қарызды алу
Әлемдік ссудалық капитал нарығындағы несиенің құнына сыйақы ставкалары
Евробанктер жергілікті заң ұйымдардан тәуелсіз және табыс салығын
Евронесиелердің формалары. Евробанктер несиені алдын-ала клиенттің төлем қабілеттілігі
Екінші жағдайда ролловерлік евронесиелер әр түрлі шарттармен беріледі.
Инвестицияларды несиелеу үшін банктер әдетте бүкіл сомманы келісім-шарт
Максималды лимитті қарастыратын және оның шегінде қарыз алушы
Несиелік келісім-шартында жарты жылда бір рет немесе жылына
Спецификалық түрі қарыз алушыға қажет болған жағдайда несиені
Роллверлік несиенің шарттары мен келісім формалары әр түрлі
Евронесиенің негізгі бөлігін әр түрлі елдердің екіден 30-40
Консорциумдық банктік несиелер 80 жылдардан бері өсіп
Әлемдік несие нарығының қызметі әлемдік қаржы нарығымен байланысты.
2 Екінші деңгейлі банктердің несиелендіру әдістері мен
2.1 Екінші деңгейлі банктердің несиелеу көрсеткіштерін талдау
Қазақстандағы несиелеу нарығы әр түрлі қаржы институттарымен көрсетілген.
Нарықтық экономиканың дамуына байланысты тек қана коммерциялық банктердің
Экономиканың көптеген секторындағы өнеркәсіптердің дамуына, қаржы нарығының тұрақтылығына,
Осылайша 1996 жылы экономиканы несиелеу көлемі 4,5 есе
Көптеген жылдар бойы банктік жүйенің дамуы көрсеткіштердің интенсивті
1997 ж шағын кәсіпкерлікті несиелеу жүйесі енгізілді және
Бірақ бұл кезде несиелеу бойынша жоғары сыйақы ставкасы
Соңғы уақытта қаржы делдалдығы белсенді дами бастады. 2000
Қазақстандағы төрт ірі қаржы институттары негізінде, яғни олар
Заңды тұлғаларды несиелеу.
Барлық төрт банк шағын және орта бизнесті несиелеумен
Банктердің 25 % несиесі өндіріспен айналысатын кәсіпорындарға, әсіресе
Қазіргі уақытта екінші деңгейлі банктер өздерінің клиенттеріне микронесиелер
Қазір екінші деңгейлі банктер тарапынан елдің экономикалық секторындағы
Казкоммерцбанк ауыл шаруашылығын қолдау программасы бойынша Азиялық даму
БанкЦентрКредит ауыл шаруашылығын дамытуға Азиялық даму банкісімен Дүниежүзілік
Халық банк шағын және орта бизнесті несиелеуді Дүниежүзілік
Екінші деңгейлі банктер келесідей несиелеу түрлерін қолданады: Казкоммерцбанк
Жеке тұлғаларды несиелеу.
Жоғарыда айтылған банктер тұтынушылық несиелеуге келесідей несие түрлерін
Халық банкіде халық үшін келесідей несиелеу түрлері бар.
Өнеркәсіп жұмысшыларын сол кәсіпорынның кепілдігімен програмдық несиелеу көрсетілген
ААҚ “Халық банкінің” жинақ шотындағы орналасқан ақшаларды кепілдікке
Бұл программалар бойынша несиелеудің шарттары – клиенттің кепіл
Карт-шоттың валютасы салым валютасына сәйкес АҚШ доллары болып
Төлем карточкасы арқылы несие алудың келесідей артықшылықтары бар.
- қызметтер үшін төлемдерді келесі жалақыны
- Бір айлық жалақыдан асатын соммада тоуарлар
2-кестеде екінші деңгейлі банктердің Қазақстан экономикасына берілген несиелердің
Несиелік портфельдегі ұзақ мерзімді несиелер көлемі 49%–дан 66%
Қарастырылып отырған кезең бойынша несиелердің орташа сыйақы ставкасы
Шағын кәсіпкердікке берілген несиелердің көлемі 1999 ж салыстырғанда
Екінші деңгейлі банктердің берген несиелерінің көлемі
Берілген несиелер көлемі(млрд тг)
1999 2000 2001 2002 2003 01.04.04 01.04.07 01.04
Экономикаға берілген несие,оның ішінде
148,83
276,20
489,8
672,40
978,10
1036,60
1183,5
1328,9
Қысқа мерзімді 75,43 143,00 241,7 288,50 369,70 367,30
Ұзақ мерзімді 73,40 133,00 248,7 383,90 608,40 669,30
Несиелердің депозиттерге қатынасы,%
86%
94%
110%
110%
132%
127%
128%
132%
Шағын бизнеске берілген несие
39,90
74,20
122,0
146,50
196,20
229,40
248,90
276,60
Орт сыйақы ставкалары % 20,7% 18,2% 16,1% 14,4%
Жеке тұлғаларға берілген несие
24,4
23,8
22,5
20,5
19,4
18,6
17,8
17,5
Шет валют 22,8 21,1 20,1 18,1 17,2 15,8
Ұлттық вал 26,0 27,2 25,5 24,3 21,8 21,
Заңды тұлғаларға берілген несие
20,5
17,9
15,7
14,0
13,1
12,7
12,3
11,7
Шет валют 18,8 16,9 14,6 13,0 11,0 9,9
Ұлттық вал 22,3 19,1 17,4 15,6 15,5 14,9
Ұзақ мерзімді несиелер
3 кестеде көріп отырғанымыздай екінші деңгейлі банктердің экономика
Қысқа мерзімді несиелер бойынша жалпы 2609017 млн теңге
Транспорт саласына 61732 млн теңге берілді. Бұл көрсеткіш
Ұзақ мерзімді несиелер бойынша жалпы экономика салалары бойынша
Егер Оңтүстік Қазақстан Облысын алатын болсақ Халық банкінің
2003 жылмен салыстырғанда бөлшек несиелеу бойынша ссудалық
2003 жылжың 1 қаңтарында мерзімі өткен несиелердің соммасы
Бұл программа келесідей банктің аудандардық филиалдарында жақсы дамып
Арыс аудандық филиалы жылдың басынан бері 57025 мың
Түркістан, Түлкібас аудандық филилдарымен желтоқсан айында сәйкесінше 11197
4- кестеде Бөлшек несиелеу программасының аудан филиалдары бойынша
2002-2004 жылдар аралығында банктен жалпы көлемі 895368 мың
Облыстық филиал бойынша 2003-2004 жылдар аралығында 350402 мың
Шымкент қаласын алатын болсақ 2003 ж 10380 мың
2004 жылы бөлшек несие беру бойынша жоспарды жақсы
Экономиканың нақты секторын ұлттық валютада несиелеу және орта,
Қазіргі кезде екінші деңгейлі банктермен берілген несиелер көбінесе
2000 жылы экономика салалары үшін несие көлемі 98,4
Банктердің экономиканың нақты секторы үшін, яғни ауыл шаруашылық,
Шағын және орта бизнес үшін берілген несие көлемі
Қазіргі кезде адамдар жақсы өмірге ұмтылады. Мысалы өзіндік
Соңғы жылдары жекеменшікке көмек ретінде республикада нормативтік документтер
Микронесие елдегі жұмыссыздық санын төмендетуге, жағдайы төмен отбасыларға
Микронесиелеу Қазақстанда көп жыл бойы қызмет етіп келеді.Бірақ
Егер қабылданып жатқан жаңа мүмкіндіктер халықпен толық көлемде
Микронесиелік ұйымдардың банктерге қарағанда артықшылығы олардың менеджментті қамтамасыз
Заңға сәйкес микронесиелік ұйымдарға бір қарыз алушыға өзіндік
Микронесиелік ұйымдарға бағалы қағаздарды шығаруға тиым салынатынына қарамастан,
Микронесие кепілсіз де беріле алады, бірақ әрбір қарыз
Қазіргі кезде екінші деңгейлі банктерден несиені алуда көптеген
6-кесте.
Екінші деңгейлі банктердің қарызгерлерді микронесиелеу шарттары.
Банк атауы Казкоммерц-банк БТА Темір банк Нұр
Центр
Кредит АТФ
Банк Альянс банк
Шарт
Мерзімі 3ж дейін 1ж дейін 1ж дейін 6
Несие көлемі 1000 $-5000$ дейін. 75000т-2000$ 500$-5000$ 200$-1000$
Кепіл Жеке мүлік,өнд-с процесіндегі тауарлар Кепіл-з Айна-ғы тауар-р
Құрал-жаб-қ. Кепіл-з Айна-ғы тауар-р,бизнес планды көрсет-пей. Айна-ғы тауар-р
Сыйақы ставкасы ай 2,025 %
Жылдық 27% Жыл-қ 27% Ай 1,36%
Жыл-қ 30% Жыл-қ 30% $- 30% тг- 37%
Қосымша шарттар
Тұрақ-ты таб 100$ құрау қажет.
2 адам-ң кепілдемесі болу қажет.
3 айдан кем емес мерз осы банкте шот
Несиені рәсімдеу 3 банктік күн. 3 банктік күн.
Берілген кесте бойынша әр жеке кәсіпкер ақша қажет
Микронесиелік ұйымдар және несиелік серіктестер-бұл үшінші деңгейлі болып
Микронесиелік ұйымдардың микронесиені беру шарттары 7-кестеде көрсетілген.
Микронесиелік ұйымдардың артықшылығы олардың шағын кәсіпкерлікпен айналысатын қарыз
Микронесиелік ұйымдардың (ВалютТранзит Микрокредит) клиенттерінде бір артықшылығы бар-ол
7-кесте.
Коммерциялық микронесиелік ұйымдардың несиелеу шарттары
Шарттары МКҰ “Валют транзит” МКҰ “Казмикрокредит” МКҰ “Валют
Мерзімі Несиені өтемегенге дейін 3 ай.
Несие көлемі 10000тг -872000тг дейін. 10000тг –872000тг дейін.
Кепіл Жылжитын және жылжым-н мүлік. Жылжитын және
Сыйақы ставкасы Кварталға 10%. Кварталға 12% немесе айына
Қосымша шарт Қажетті соммадан 10% алынады.
Несиені рәсімдеу 1 – 2 күн. 1 –
Ұлттық банктің статистикасы бойынша 01.08.03 ж банктік операциялардың
1.ЖАҚ Корпоративтік қор “Қазақстандық ұйымдарды
несиелеу қоры”.Алматы қ.
2.АҚ Мемлекеттік емес ұйым “Микрокредит”.Алматы қ.
3.АҚ “Азиялық несиелік қор”.Алматы қ.
4.АҚ “Қазақстандық кәсіпкерлікке көмектесу қоры”.
Алматы қ.
5.АҚ “Атыраулық микрокредиттеу орталығы”
6.АҚ “Тірек капитал”.Орал қ.
7.АҚ “Даму”.Шығыс Қазақстан облысы.
Коммерциялық емес ұйымдармен несиені беру шарты 8 кестеде
Бұл ұйымдардың шарттары тиімді сияқты, бірақ ұйым туралы
Республикада микрокредиттің одан әрі даму перспективаларын анықтау үшін
- елдегі халықтың әр группасының микрокредитте қажеттілік
мұндай түрлі программаларды жүзеге асыруға қажетті несиелік ресурстар
8-кесте.
Коммерциялық емес МНҰ қарызгерлерді несиелеу шарттары
Ұйымның аталуы Мерзімі Сыйақы ставкасы Несие
көлемі Кепіл Несиенің рәсімделуі
“Халықты несиелеудің Қазақстандық қоры” Жеке несиелеу-1ж, топтық несиелеу-6ж.
Мемлекеттік емес ұйым”Микронесие” 1 ж дейін Жылына
8-10% 100$-дан 400$ дейін. Үй,жер,көлік. 1-3
“Азиялық несиелеу қоры” 3 ж дейін Жылына
16-30% 100$-дан 400$ дейін. Жылжымайтын мүлік
2.2.Ипотекалық несиелеу нарығы
Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жылғы 5 сәуірдегі “Отандық
Тұрғын үй жылжымайтын мүлік саласына жататындықтан қазіргі кезде
Ал, ипотека дегеніміз - қарыз алу мақсатында кепілдікке
Қазақстанның банк жүйесі ипотекалық несиенің басты сүбьектісі болып
Жылжымайтын мүлкі бар азаматтардың ең бір пайдалы мүмкіншіліктерінің
Қазіргі шақта өндірістің экономикалық ауыр жағдайға тап болуына
Еліміздің нарықтық экономикаға көшкен кезеңінде жылжымайтын мүлік (пәтер,жеке
Бүгінгі таңда көкейкесті мәселелердің бірі ипотекалық несие.
Республикамызда алғашқы рет ипотекалық несие беру және тұрғын
Тұрғын үй құрылыс банкісінің тұрғын үй есеп жинақ
Егер де жинақ шот иесі үстеме салатын қаржысын
Тұрғын үй жинақ шоттарын ашқан азаматтар өздерінің отбасылы
Қарыз алушылардың төлем қабілетін анықтайтын коэффициент арқылы тексереді,яғни
Бүгінгі күнде біздің жас тәуелсіз республикамызда баспанасы жоқ
Үй жалдап тұру төлем ақысы мен ипотекалық несие
Кейбір жағдайларда пәтері бар азаматтар отбасы мүшелерінің саны
Ипотекалық несие беру жолдары алғашқы жылдары бірден жүзеге
Халықты тұрғын үймен қамтамасыз етуде ипотекалық несиелеу маңызды
Өткен уақыттарға талдау жасай отырып, банк төлем қабілеті
Ипотекалық несиенің дамуы көптеген елдердің әлеуметтік экономикалық дамудық
“Ипотекалық несие” терминін анықтау тар мағынада ссудалық нарықтың
Біздің ойымызша екінші жағдайда өзіне ипотекалық несиені беру
Ипотекалық несиенің нарығы екіге бөлінеді. Бірінші нарықта ипотекалық
Президенттің халыққа соңғы жолдауына сәйкес 2005жылдан бастап тұрғын
Қазақстандағы ипотеканың дамуына бастауды Президеттің 1995 ж 23
Қазақстандағы несиелеудің жүйесі 2 деңгейлі болып табылады. Бірінші
Ипотекалық несиені алу тұрғын үйді қосымша жинақсыз алуға
Қазақстандық Ипотекалық компанияның қатысуымен ипотекалық несиелеу жүйесінде жеке
Бұдан басқа екінші деңгейлі банктер өздігінен тұрғын үй
2003 ж қараша айында ипотекалық несиелеу жүйесінің толық
Бұл қордың негізгі мақсаты болып несиелнр бойынша мерзімді
Екінші деңгейлі банктердің,ипотекалық компаниялардың ипотекалық несиелерді кепілдендіру жүйесінде
Бұл қор өткен жылдың соңында құрылғанына қарамастан ипотекалық
2-сурет.
2.3.Қазақстандағы ипотекалық несиелеу нарығының құрылымы
3-сурет
Банктермен халықты ипотекалық несиелеу
Ипотекалық несиенің көлемі соңғы жылдары тез өсті және
9-кесте.
Кезең соңында банктермен халықты ипотекалық несиелеу
12.02
Млн.тг % Млн.тг
Берілген несие көлемі 2624 100 7632 100 29508
Ұлттық валютада 1095 41,73 1517 19,88 6727 22,80
Шетел валюта-сында 1530 58,31 6114 80,11 22782 77,21
Қысқа мерзімді 156 5,95 181 2,37 438 1,48
Ұзақ мерзімді 2468 94,05 7451 97,63 29071 98,52
2003 ж бойынша ипотекалық несиенің банктік портфельдерін валюта
Ипотекалық несиелеудің құрылымы валюта бойынша үлкен маңыздылыққа ие.
Бірақ қазіргі күнгі ипотекалық несиелердің құрылымы ұлттық
Бірақ егер шетел валютасының төмендеуі ағымдық жылдың екінші
Егер ипотекалық несиенің құрылымына аудандық бөліктерде қарағанда
Астана қаласы бұл көрсеткіш бойынша қалып отыр, оның
10-кесте.
2003жылы халықты аудандық бөлікте ипотекалық несиелеу
Млн.теңге
Барлығы
Алматы
Астана
Ақтөбе
ШҚО
ОҚО
3,68
Атырау
Қарағанды
Павлодар
Маңғыстау
БҚО
Қостанай
Тараз
СҚО
Ақмола
Қызылорда
Алматы обл
Ипотекалық несие көлемінің аудандандар бойынша айырмашылығы халық санының,
Ипотекалық несие жүйесінің қызмет етуін анализдей отырып оның
3-сурет
Аудан бойынша халықты ипотекалық несиелеу
2.4 Шағын кәсіпкерлік субьектілерін несиелеу барысы және оларды
Шағын кәсіпкерлік секторында жұмыс істейтін кәсіпорындар үшін бірінші
Қазақстанның қазіргі кездегі несиелік ресурстар нарығының жағдайы шағын
(20-25%), мерзімінің қысқалығы (6-24%) және шағын кәсіпкерлік субьектілерінің
Бұл Қазақстандағы шағын кәсіпкерлік субьектілерінің қаржылық несиелік ресурстарға
Олардың әрқайсысын қарастырайық. Зерттеулер көрсеткендей ең басты кедергілердің
Кепіл ретінде банк жылжитын және жылжымайтын мүлікті қабылдайды.
4-сурет
Несие алудағы негізгі кедергілер
Сұралып жатқан несиені кепілмен қамтамсыз ету проблемасы өзіне
- эксперттермен кепілдік мүлігінің бағалау
төмендетуі.
- кәсіпкерлерде банктің ойынша өтімді кепіл
- сұралып жатқан несиені қамтамасыз ету үшін кепіл
Зерттеудің жүргізген анализі бойынша ең басты кедергілердің бірі
Кепіл бағалау эмитент-банктің эксперттерімен жүргізіледі және кепілге қойылатын
Кепілдің ең өтімді түрі бұл жылжымайтын мүлік болып
Тағы бір кәсіпкерлердің несиені кепілмен қамтамасыз етудегі проблемасы-бұл
Екінші бір шағын кәсіпкерлік субьектілері үшін проблемалардың бірі-бұл
Қазіргі уақытта коммерциялық банктермен шағын кәсіпкерлік субьектілеріне берілетін
Отандық өнім өндірушілерге бұдан басқа арзан несиелік ресурстар
Үшінші бір кәсіпкерлердің несие алу үшін кедергі жасайтын
Бірақ қазіргі уақытта шағын кәсіпкерлік субьектілері үшін несиені
Қазіргі күні коммерциялық банктер жаңадан құрылып жатқан кәсіпорындарды
Екінші жағынан коммерциялық банктер несиені беретін шарттарында жаңадан
Пайда болған проблемалардан шығу үшін жаңадан құрылып жатқан
Банкке несие алу үшін келген кәсіпкерлер үшін ең
Шағын кәсіпкерліктің өздерінің қызмет ету ауқымын кеңейту және
Несие алудағы негізгі қиыншылықтар
Несиелік ресурстарды беру шарттары
-кепілмен қамтамасыз ету проблемасы
-жоғары ссудалық пайыз
-несиелеудің жеңілдетілген мерзімінің жоқ болуы
-қысқа мерзімділігі
Инфрақұрылымның дамымағандығы
-кәсіпкерлерде банкке құжаттарды дайындауда білімнің жоқтығы
-ақпараттық-консалтингтік қызметтің жетіспеушілігі
Схемада көрсетілгендей жоғарыда аталған проблемалар екіге бөлінеді.Бірінші топ
Бұл жағдайда кәсіпкерлер арасындағы келіспеушілік олардың қажетті ақпаратпен
Жоғарыда көрсетілген поблемаларды шешу үшін банктер мен кәсіпорындар
жаңадан бастап келк жатқан кәсіпкерлер үшін тартымды несиелеудің
Екінші деңгейлі банктер үшін пруденциялық нормативтерді қатаңдату.
Жекелеген сектор несиелеудің және микронесиелеудің программасын құрастыру.
Несиені беру шарттарымен байланысты қиыншылықтар макропроблемаларға жатады. Олардың
Қазіргі кездегі шағын кәсіпкерлік субьектілерін несиелендірудің шарттары отандық
Проблемалардың екінші тобы үшін елеулі ресурстық шығынсыз шешуге
Өз кезегінде банк қызметкерлері банкке тікелей несие алумен
Бұл проблеманы шешудің маңыздылығын және қажеттілігін ескере отырып,
Жүргізілген тәжірибеде көрсетілгендей кәсіпкерлердің несие алудағы басты кедергілердің
Несиені рәсімдеу процедурасына құжаттар пакетін дайындау жатады. Оған
жалпы құжаттар (анкета, өтініш және т.б);
бизнес-план;
мемлекеттік органдардың жобаны жүзеге асыруға рұқсаты.
3-сурет
Несиені рәсімдеудегі неізгі қиыншылықтар
5-суретте жүргізілген тексерулердің нәтижесі қандай құжаттардың дайындығы, рәсімделуі
Пайда болған қиындықтарды шешу үшін кәсіпкерлер несиені рәсімдеу
- банктер;
жеке тұлғалар;
мемлекеттік емес ұйымдар;
информациялық-консалтингтік ұйым;
басқа да субьектілер.
Жоғарыда аталған субьектілердің несиені рәсімдеудегі көрсеткен көмектерінің көлемі
7-сурет
Несиені рәсімдеуде қызмет көрсететін субьектілер
7-суретте көрсетілгендей ең көп бөлігін басқа да субьектілер
Кәсіпкерлердің құжаттарды дайындау процесінде көбінесе көмек сұрайтын басқа
Кәсіпкерлерге қызмет көрсетудің жалпы көлемінің ең аз бөлігін,
Шағын бизнеске қарастырылып отырған сферада қызмет көрсеткен кәсіпорындар
кәсіпкерлерге қажетті қызметтің құрамы мен құрылымын және олардың
банк пен кәсіпкерлер арасындағы сенімділіктің болуы;
несиені алу процедурасы кезінде әр түрлі қаржылық-несиелік институттармен
3 ҚР-ғы несиенің формалары мен оларды талдау әдістерін
3.1 Ипотекалық несиенің дамуына ықпал ететін факторларды зерттеу
Жылжымайтын мүлікті кепілге қойып несиелендіру ипотека жүйесі деп
Қазіргі уақытта Қазақстанда ипотекалық несиелеудің негізі туындап жатыр,
Қазақстанда 2001 ж бастап осы сферада халықаралық тәжірибелердің
Халықаралық талаптарға сәйкес тұрғын үйді ипотекалық несиелеудің стандарттары
Жылжымайтын нарықта Қазақстан Ипотекалық Компаниясын оператор ретінде айыратын
Бұл жобаға келесі серіктес банктер қатысты: ААҚ “АТФ”,
Қазіргі уақытта компания өзінің қызмет ету ауқымын ұлғайтып
Қазақстан Ипотекалық Компаниясы жалпы активтерінің бағасы 2002 ж
Қазақстан Ипотекалық Компаниясы ипотекалық несиелеу жүйесін ұйымдастыру мақсатында
Алматыда қарыз алушылар барлық серіктес банктерде несие ала
Несиелендіру түрлерінің қайта қаржыландыру ипотекалық несие бойынша тұрақты
Ипотекалық несие бойынша сыйақы ставкалары ағымды болғандықтан, олардың
2002 ж қаңтарда ҚИК–мен номиналдық құны 10 мың
Қазақстан Ипотекалық компаниясы жұмыс жүргізу барысында қызмет етіп
Осыған байланысты ҚР-ның Ұлттық Банкпен жұмыс группасы құрылды.
Маңызды проблемалардың бірі ипотекалық несиелеу сферасы үшін ресурстарды
Қазіргі уақытта қаржы нарығы инвестиицяның үлкен көлемін ұсынады,
Ипотекалық бағалы қағаздар табыстылығы ең маңызды элементтердің бірі
Басқа да Қазақстандағы ипотекалық несиелеуді дамытудағы проблемалардың бірі
Ипотекалық несиенің схемасы әзірше қарыз алушылар тарапынан белгілі
Қазіргі уақытта банктердің несиелендіру шарттары тартылған қаражаттардың құрамымен
Қазақстандағы ипотекалық несиелеудің қарқынды дамуына кері әсерін тигізетін
Қазақстандағы ипотекалық несиені дамытудың негізгі көздері – бұл
Қазақстанда ең алдымен қарапайым халықтың қажеттілігін қанағаттандыратын ипотекалық
Ипотекалық несиелер орта табысы бар азаматтарға ғана қол
Бұл жүйенің операторы болып, оның құралуына мемлекет қатысатын
Мемлекеттің жоспары бойынша елдегі тұрғын үйді қаржыландыру келесі
Қаржылық оператордың рөлінде екінші деңгейлі банктер немесе ссудалық
екінші деңгейлі банктер немесе ссудалық операцияларды жүзеге асыратын
корпоративті және ипотекалық облигацияларды шығару арқылы тартылған қаражаттар.
Тұрғын үйді қаржыландыру процесінің аса маңызды қатысушы мемлекет
Тұрғын үйді қаржыландырудың негізгі көзі тікелей бюджеттік қаржыландыру
Стандартты банктік шарттарда ипотекалық несие алғысы келген, бірақ
Балалары бар жас отбасыларды мемлекеттік қолдаудың нәтижелі жүйесін
Келесідей мемлекеттік емес қаржыландыру көздері дами бастайды:
қаржылық ұйымдармен қаржыландыру;
кәсіпорындардың өздерінің қызметкерлеріне тұрғын үй алуға несие беру;
тұрғын үйді қарызға сату.
3.2 Тұрғындардың әлеуметтік-экономикалық жағдайының екінші деңгейлі банктердің несиелендіруіне
Соңғы кездері тұрғын үй құрылысы проблемаларын шешудің жолдары
Мемлекеттік қайтарымсыз тұрғын үй салу идеясы бұрынғысынша күшінде
Тұрғын үй жекеменшік болып табылады, демек адамның өзінің
Осымен қатар тұрғын үй проблемасы ең басты проблемалардың
Өткен жылы Қазақстанда екі миллион шаршы метрден астам
Экономикасы дамып келе жатқан келе жатқан жағдайда әрдайым
Экономиканың бір секторында бос қаражаттардың пайда болуы және
Неге банк халық үшін несие алудың соңғы амалы
Қазіргі кезде ипотекалық несие бойынша сыйақы ставкасы 13-15%,тұтыну
Сондықтан ипотекалық несиені барлығына қол жетерліктей болу мақсатында
- сыйақы ставкасының көлемі 9-10%.
- ипотекалық несиелеу мерзімі 20жыл.
- алғашқы салым көлемі 10%.
Ипотека Қазақстандық орта жағдайлы отбасылардың тұрғын үй мәселесін
Бірақ Қазақстандық орта топтар үшін басқа да ипотекалық
Тағы бір несиелік процесті тежейтін проблемалардың бірі несие
Екінші жағынан халықты несиелендіру үлкен ақша соммасын қажет
Осындай проблемаларды шешу үшін кәсіпорындар мен банктер арасындағы
-жаңадан құрылған кәсіпорындар үшін несиелеудің жаңа
түрлерін дамыту(лизинг,ипотекалық несиелеу,
франчайзинг).
-несиені берген кездегі өзара жауапкершілік механизмін
орнату.
-жеке меншік сектор мен микронесиені енсиелеу
программасын құру.
-банкпен несие алып жатқан кәсіпорындардың бизнес
планды бірге құру тәртібін енгізу.
-несиелік серіктестер үшін құқықтық нормативтік
базаның бар болуы.
Қазіргі уақытта микронесиені ендіру уақыты келді.Сыйақысыз микоркредиттеу программасы
1998-1999ж.ж елдің бірнеше аудандарында бар еді, бірақ ол
Тағы да бір тұрғын үйді сатып алуға, тұрғын
Несиелеудің бұл түрінің ипотекалық несиелеуден айырмашылығы клиент құрылыс
Бүгінгі күні АҚ “ҚТҚЖБ” құралған кезден бастап оның
1 млрд тенге соммадағы 1400 келісімдер жасады. Әсіресе
Осылайша, біздің республикамыздың халқы жаңа этаптың аясында -
ҚОРЫТЫНДЫ
Қорытындылай келе несие ұдайы процесінің үздіксіздігін қамтамасыз ету
Экономиканың бір секторында бос қаражаттардың пайда болуы және
Несиелік операциялардың жаңа түрлерін дамыту керек.
Республика азаматтарын тұрғын үймен қамтамасыз ету проблемасын шешуде
Халық неге несие алудан құлықсыз? Өйткені оның проценттік
Сонымен егер шаруа қожалықтары несие алса, техникасын түгелдеп,
Несиелендіру мерзімін ұзартьу негізінен несие бойынша төлем соммасын
Ипотекалық несие бойынша сыйақы ставкасын төмендету үшін келесідей
бағалы қағаздар нарығында банктермен ипотекалық облигацияларды орналастыру шарттарын
арзан несие ресурстары бар шетел инвесторларын белсенді
банктерге біртіндеп өздерінің сыйақы маржасын үлкен несиелік портфельдің
Бірақ қазіргі уақытта несие бойынша сыйақы ставкасын 11
Отандық ипотекалық несиенің ең бір маңызды кемшіліктері оның
- ипотекалық несиелер бойынша табыстарды салық салудан босату.
- банктерге, сақтандыру ұйымдары мен
ПАЙДАЛЫНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Ғ.С. СЕЙІТҚАСЫМОВ. “ҚАРЖЫ,НЕСИЕ,БАНК”.Алматы 2002ж
2. А.С.МАҚЫШ. “АҚША АЙНАЛЫСЫ ЖӘНЕ НЕСИЕ”.
3. А.С.МАҚЫШ. “КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕР ЖӘНЕ БАНКТІК ОПЕРАЦИЯЛАР”. Алматы
И.А. ЖУКОВ. “ДЕНЬГИ,КРЕДИТ,БАНКИ”. Москва 2001г.
“ МИКРОКРЕДИТОВАНИЕ И РАЗВИТИЕ МИКРОКРЕДИТНЫХ ОРГАНИЗАЦИЙ В КАЗАХСТАНЕ”.
“ДОЛГОСРОЧНАЯ ПЕРСПЕКТИВА: РЫНОК ИПОТЕЧНОГО КРЕДИТОВАНИЯ В КАЗАХСТАНЕ”.
БАНКИ КАЗАХСТАНА –2002г №5.
“ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ХАЛЫҚТЫ НЕСИЕЛЕУ”.
БАНКИ КАЗАХСТАНА –2004г №5.
“СИСТЕМА ЖИЛИЩНОГО КРЕДИТОВАНИЯ СОВРЕМЕННОЕ СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ
“ОБ АКТУАЛЬНЫХ АСПЕКТАХ ГАРАНТИРОВАНИЯ ИПОТЕЧНЫХ КРЕДИТОВ”.
БАНКИ КАЗАХСТАНА –2004г №10.
“НЕСИЕЛЕУДІҢ ЖАҢА ТҮРЛЕРІН ДАМЫТУ
ҚАЖЕТ”. БАНКИ КАЗАХСТАНА –2001г №11.
“ШАҒЫН КӘСІПКЕРЛІК СУБЬЕКТІЛЕРІН
НЕСИЕЛЕУ”. БАНКИ КАЗАХСТАНА –2000г №11.
3