АҢДАТПА
Бұл дипломдық жоба 5 негізгі бөлімді құрайды.
- геологиялық бөлім;
- технико-технологиялық бөлім;
- экономикалық бөлім;
- еңбекті қорғау бөлімі;
- қоршаған ортаны қорғау бөлімі.
Геологиялық бөлімде кен орнының жалпы мәліметтері, стратигрофиясы, тектоникасы, кеуектілігі,
Технико-технологиялық бөлімде ұңғыманың толық қоры, мұнай жинау жүйесінің қондырғылары
Экономикалық бөлімде экономикалық көрсеткіштер мен жылдық экономикалық тиімділіктің есептеулері
Еңбекті қорғау және қоршаған ортаны қорғау бөлімдерінде кен орнында
АННОТАЦИЯ
Данный дипломный проект состоит из 5 основных частей.
- геологическая часть;
- технико-технологическая часть;
- экономическая часть;
- охрана труда;
- охрана окружающий среды.
В геологической части рассматривается общие сведения о месторождении, стратиграфии,
В технико-технологической части подробно описывается фонд скважины, приведен анализ
В экономической части дан расчет основных экономических показателей и
В разделах охраны труда и охрана окружающей среды рассматриваются
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 3
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 4
1.1 Мұнайлы ауданның физика-географиялық және экономикалық 4
сипаттамасы 4
1.2 Кен орнының игерілуі мен геологиялық зерттеу тарихы 5
1.3 Стратиграфия 6
1.4 Тектоника 7
1.5 Мұнайгаздылық 8
1.6 Кеуектілік 10
1.7 Мұнайдың құрамы мен қасиеті 12
1.8 Сулы қабаттардың сипаттамалары 13
1.9 Мұнайдың, газдың және конденсаттың қоры 14
2 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ 15
2.1 Игерудің жағдайы туралы қысқаша
2.2 Мұнай, газ және су
2.3 Объектілер бойынша мұнай, газ
2.4 Қабат қысымының динамикасы 22
2.5 Қабат қысымы ұстау үшін айдалатын су динамикасы
2.6 Жинау жүйесінің қондырғылары 24
2.7 Өз ағыны арқылы мұнай
2.8 Мұнай жинау жүйесі элементтерін тасымалдау және дайындау есептері.
2.9 Мұнайдан газды айыру 26
2.10 Тік гравитациялық сепараторды газды
2.11 Тік гравитациялық сепараторды сұйық
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ 33
3.1 Жайық мұнай-газ өндіру басқармасының өндірістік-ұйымдастыру құрылымы 33
3.3 Орындалған геологиялық-техникалық шаралардың талдануы 48
3.4 Деэмульгаторды енгізудің экономикалық тиімділігінің
4 Еңбек қорғау 51
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау 51
4.2 Жеке қорғаныс құралы 52
4.2.1 Өндірістік санитария 52
4.2.2 Техника қауiпсiздiгi 53
4.2.3 Өрт жарылыс қауiпсiздiгi 58
5. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ 59
5.1 Қоршаған ортаға тасымалдау және газ мұнай өңдеу технологиясы
5.1.2 Атмосфераның ластаушы көздері ретінде технологиялық үрдістердің анализі 63
5.1.3 Топыраққа және жер қойнауына әсер етуі. 64
5.2 Ұйымдастыру шаралары 66
5.2.1 Атмосфераны қорғауды қамтамасыз ету 66
5.2.2 Гидросфераны және литосфераны қорғау 69
ҚОРЫТЫНДЫ 70
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 71
Кіріспе
Мұнай өнеркәсібі еліміз экономикасында басты орындардың бірін алады, әсіресе
Жалпы, мұнай өндірісі дамуы ауыр және жеңіл өнеркәсіптердің, ауыл
Қазақстан Республикасының мұнай-газ және газдыконденсат кен орындары, көбіне оның
Батыс Қазақстан бойынша, белгілі ашылған кен орындары Каспий маңы
Сондай-ақ Каспий маңы ойпатының терең жатқан мұнай кеніштерін игеруге
Осы аудандағы мұнай-газ кен орындарының әртүрлі жағдайда орналасуы, олардың
Осы мұнайлар қасиеттерінің әртүрлі болуы, оларды игеруге, әртүрлі жаңарған
Осы дипломдық жобаның негізін болып отырған Балғымбаев кен орынын
Балғымбаев кен орыны 1968 жылдан өндірістік іске қосылды. Қазіргі
Жазылған дипломдық жұмысым осы кен орынның өндірілген мұнайын жинау,
1 ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Мұнайлы ауданның физика-географиялық және экономикалық
сипаттамасы
Балғымбаев мұнай кен орнын өндірістік игеру 1968 жылдан басталған.
Балғымбаев кен орны, ол Жайық пен Еділ аралығында, теңізді
Облыстық басқару және өндіріс орталығы Атырау қаласы Аққыстау поселкесінен
Ол негізінен алғанда Ембі мұнайлы аймағының батысында және Солтүстік
Балғымбаев кен орны геологиялық-барлау жұмыстарына сәйкес қолайлы құрылымдардан: Қамысты,
Геоморфологиялық жағынан алғанда, қарастырылып отырған аудан теңіздік аккумулятивтік минус
Балғымбаев тұз күмбездерінің төмен түсуіне байланысты ол жердің рельефі
Өсімдіктер әлемі тапшы, көбінесе қамыс тәріздес өсімдіктер өседі.
Грунт суларының деңгейі 1,5-2 метр тереңдікте орналасқан. Құмды құмайт
Теңіз жағалауы Балғымбаевтан оңтүстікке 12-15 км қашықтықта жатады.
Аудан климаты континетальды. Жазы ыстық, қысы суық. Жылына түсетін
Ауданның жергілікті тұрғындары және өндіріс жұмысшыларының негізгі дені –
Ауыл және мал шаруашылықтары жақсы дамыған.
1.2 Кен орнының игерілуі мен геологиялық зерттеу тарихы
Балғымбаев ауданында геофизикалық барлау жұмыстары 1957 жылдан бастап жүргізіле
Бұл кен орын құрылымы солтүстік-шығыс бағытқа тартылған, оңтүстік-шығыста бірте-бірте
1961 жылы маусым айынан бастап зерттеу қорытындысы бойынша Балғымбаев
1961 жылдың тамыз айынан бастап структуралық іздеу бұрғылауы арқылы
Құрылымды іздеу және барлама бұрғылау арқылы ол жерлерде апт-неокомамен
Осы кен орнында бұрын Ембі мұнайлы ауданында кеңінен қолданбаған
1.3 Стратиграфия
Балғымбаев мұнай кен орны тұзды-күмбезді құрылымда орналасқан. Ондағы тұз
P – Төменгі пермь жүйесі.
Pik – кунгур ярусы.
Кунгур шөгіндісі термгенді жыныстармен алмасып келетін кристалды тұздан және
Mz – Мезозой тобы.
T – триас жүйесі.
Триас жүйесінің қабаттары ұсақ галегникті кангломератты, гипс, құм және
Қабат қалыңдығы 147 метрден 515 метрге дейін барады.
I – Юра жүйесі.
Юра жүйесі үш бөлімнен тұрады, олар: төменгі, орта және
Юра қабаты көбінесе құм, құмтас және сазды болып келеді.
Қиманың саздануы төменнен жоғары қарай өседі. Жоғарғы бөлігінде мергельмен
К – Бор жүйесі.
Ашылмаған қабат қимасында бор жүйесінің төменгі бөлім (готерив, баррем,
Төменгі бор қабаттары құмды-сазды жыныстардан, сонымен қатар баррем негізінде
Апт және альб қималарында көбіне саздар болады. Төменгі бор
N – Неоген жүйесі.
Неоген шөгіндісі екі ярусқа бөлінеді, олар: ақшағыл және апшерон.
Q – Төрттік жүйе.
Төрттік жүйеге құмды болып келетін бакин ярусы жатады. Төрттік
Төрттік жүйе шөгінділерінің қалыптасуы Каспий тенізі трансгрессиясындағыға тәуелді, сондықтан
Қиманың төменгі жағында сирек емес, саз қабатшасы болатын саз
Төрттік жүйе шөгінділерінің ең кіші қалыңдығы 29 метр де,
1.4 Тектоника
Тұз үсті шөгінділерінің құрылысы тұзды ядро морфологиясымен тығыз байланысты.
Солтүстік Балғымбаев мынадай бөліктерден тұрады: солтүстік қанат солтүстік қабаққа
Оңтүстік Балғымбаев солтүстік-батыс және оңтүстік қанаттар өзара грабенмен бөлінген.
Солтүстік Балғымбаев.
Құрылымның ең биік жері – Солтүстік қанат. Оңтүстікке ол
Оңтүстік Балғымбаев.
Тұз үсті шөгінділері құрылымы бойынша антиклиналь болады, ол грабеннің
Тұз үсті шөгінділерінің құрылысы тұзды ядро морфологиясымен тығыз байланыста.
Ол құрылымда белгілеріне қарап Солтүстік және Оңтүстік Балғымбаев болып
1.5 Мұнайгаздылық
Көп қабатты Балғымбаев кен орнының мұнайгаздылығы негізінен бес өнімді
Апт-неоком горизонты.
Бұл горизонт жиыны солтүстік батыс қанатының барлық алаңдарында және
Бастапқы су-мұнай контактісі белгісі – 709 метрмен – 715
I Неоком горизонты.
I неоком горизонтының тиімді қалыңдығы 2...4 метр аралығында. Горизонттың
Горизонт литологиялық жағынан ұсақ түйіршікті құмтастардан, құмнан және алевролиттерден
Жиын өнімділігі бойынша I неоком горизонты апт-неоком горизонтына жол
Аралық горизонт.
Аралық горизонт оңтүстік қанаттың солтүстік-шығыс бөлігінде және орталығында екі
II Неоком горизонты.
II неоком горизонты өндірістік мәні жағынан апт-неокомнен кейін екінші
Бастапқы мұнай шығымдары 5-120 т/тәулігіне, ал газдық факторларда 2-40
Орта Юра горизонты.
Орта Юра горизонты Солтүстік Балғымбаевта өндірістік мұнайлы горизонт. Горизонттың
Өндірістік геофизика бойынша өнімді қабаттардың мұнаймен қанығуы анықталған.
Төменде қабаттар бойынша мұнаймен қанығуының коэффициенттері көрсетілген:
Апт-неоком 0,76
I неоком 0,56
Аралық 0,67
II неоком 0,67
Орта Юра 0,66
1-кесте Балғымбаев кен орны мұнайлы горизонттарының геологиялық-физикалық сипаттамасы
Горизонт
тар Тереңдігі, м Қалыңдығы, м Орта қуыстылық, % Кернмен
Апт-неоком 620...715 7...12 30,4 0,414 7,4 4,0 36
II неоком 657...706 6...10 30,3 0,511 7,6 5,0 32
I неоком 634...720 2...4 31,1 0,143 7,4 4,2 31
Орта Юра 870...930 2...6 27,6 0,544 10,3 1,1 35
1.6 Кеуектілік
Коллекторлар кеуектілігін керн және басқа да геофизикалық әдістермен анықтайды.
Керн арқылы көрсеткіштердің жоғарғы мәндерін алуға болады. II неоком
Нақты берілгендер әрбір блоктың орташа кеуектілігінің мәні бір горизонтта
Аралық горизонттың керн бойынша орташа кеуектілігі 32,8%, каротажбен 28,5%,
Ортаюра горизонты бойынша орташа мәні кернмен алғанда 27,6%, каротажбен
II неоком бойынша орташа кеуектілік керн бойынша алғанда 30,3%,
Апт-неоком горизонты бойынша скважинадан алғанда орташа арифметикалық әдіспен анықтағанда
I неоком горизонты бойынша орташа арифметикалық әдіспен есептегенде ашық
Аралық горизонт бойынша орташа арифметикалық әдіс бойынша орташа кеуектілік
II неоком горизонты бойынша скважинамен алынған орташа арифметикалық әдіспен
Ортаюра горизонты бойынша ашық кеуектілік орташа арифметикалық әдіспен алынған
Өткізгіштік.
Өткізгіштік 36 скважинада зерттеуге мүмкіндік болды. Осы жағдайда тұрақтандырылған
Ауа бойынша орташа арифметикалық өткізгіштің мәні 414 мд, ал
I неоком горизонты бойынша ауамен коллектордың орташа арифметикалық өткізгіштігі
Аралық горизонт бойынша коллектордың орташа арифметикалық өткізгіштігі газбен 594,6
II неоком горизонт бойынша орташа арифметикалық өткізгіштік ауамен 511
Ортаюра горизонтының ауа бойынша өткізгіштігі 188,0 мд, ал сумен
Осы берілгендерге сүйенер болсақ, Балғымбаев кен орнының скважиналарының өнімділігінің
Өнімділік коэффициенті үлкен шамада өзгереді, яғни тәулігіне 1 мен
Өндірістік геофизика материалдары бойынша өнімді қабаттардың мұнаймен қанығуы ауқымды
Горизонттар бойынша мұнаймен қанығушылық коэффициенттерінің шамалары:
Апт-неоком горизонты үшін 86-56%-ке дейін;
I неоком горизонты үшін 65-50 ке дейін;
Аралық горизонт үшін 85% бастап соңы аяқталмаған;
II неоком горизонты үшін 78-51%-ке дейін;
Ортаюра горизонты үшін 71-60%-ке дейін.
Қабаттардың қалдық мұнаймен қанығу картасымен келісе отырып, тұтастай алғанда
Сонымен қатар осы бағытта аралық қабаттар саны да өседі,
1.7 Мұнайдың құрамы мен қасиеті
Балғымбаев кен орнының өнімді шөгу қабаттарының екі түрлі топқа
а) майлы мұнай;
б) бензинді мұнай.
Апт-неоком және I және II неоком горизонттарының беретін мұнайлары
Барлық горизонттардың мұнайлары өз құмдарына сәйкес бір түрде болып
Олардың меншікті салмағы 809-37,5 кг/м3 аралығында. Газсізденген мұнай тұтқырлығы
Бұлардың барлығы жоғарғы температурада көлемі ұлғайып, төменгі температурада көлемі
Юра горизонтының мұнайы бор горизонтының мұнайына қарағанда анағұрлым жеңіл.
Бұл юра горизонты мұнайынан ашық түсті фракциялардың шығуы бор
Күкірт пен парафинді мөлшері онша үлкен емес. Күкірт 0,3%-ден
2-кесте Балғымбаев кен орны қабат мұнайының көрсеткіштері
Горизонт
тар Қанығу қысымы, МПа Орташа темп-ра, ºС Газдық фактор,
Апт-неоком 4,0 30 20 1,044 865 25,0 89
II неоком 4,2 31 20 1,046 866 26,5 90
I неоком 5,0 32 22 1,049 864 18,0 90
Орта Юра 7,1 45 21 1,124 750 1,6 182
1.8 Сулы қабаттардың сипаттамалары
Балғымбаев алаңдарында қабаттар сулануы триас, юра, неоком, апт, альт,
Орта юра екі сулы қабаттан тұрады. Оның біріншісі Оңтүстік
Төменгі бордың сулы қабаттары мұнай кенішінің контур сырты аймағында
Барлық айтылған шөгінділер суларының минерализациясы жоғары. Олар тығыз, тұзды
Үштік шөгінділер негізінен су арынды, арасында аз қалыңдықты құмды
Бұл скважиналардан өндірілетін техникалық сулар апт-неоком горизонты бойынша қабат
Үштік шөгінділер сулар тұздылығы төмен (10º Бе) және тығыздығы
Балғымбаев кен орнында барлық шөгінділер сулары қоректену аймақ суларымен
Классификацияға сәйкес олар хлоркальцийлі типке, хлорлы топқа, натрийлі топшаға
Анализге сәйкес Балғымбаев кен орнының жер асты сулары төмендегідей
Сулар минерализациясы 388,14 МГ-ден үштік шөгінділерде 1035,516 МГ және
Бұл аудан кен орны тұз үсті шөгінділеріне жатады және
I. Пайдалану процесінде қабат қысымы айтарлықтай төмендейтін, жиында жоғарғы
II. Бұл типте де жоғарғы активті контур сулары болады,
III. Азактивті тегеурінді контур сулары болатын залеж.
Бұл ауданның кен орындарының көпшілігі II типті залежы жатады.
Балғымбаев кен орнының аралық және юра горизонттарынан басқа барлық
1.9 Мұнайдың, газдың және конденсаттың қоры
1966 жылы ЦНИЯ-мен “Ембімұнай” бірлестігінің Балғымбаев кен орны бойынша
Жаңа есептеулер кен орынның геологиялық құрылысына айтарлықтай өзгеріс енгізген
Мұнайдың толықтай кен орын бойынша бастапқы баланстық қоры 27711
2 ТЕХНИКА-ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Игерудің жағдайы туралы қысқаша
Жайық мұнай-газ өндіру басқармасы
Олардың өңдіру қоры 482 скважина,
Айдау скважиналары қоры мұнай-газ өндіру
Балғымбаев кен орны бойынша, мұнай өндіру
Механикалық тәсілмен жұмыс істейтін барлық скважиналар, графикке
Балғымбаев кен орны бойынша 1.01.2003
3-кесте Балғымбаев кен орны скважина қоры
Скважиналар категориясы Саны Номері
Істеп тұрғандар 124
Уақытша тоқтап тұрғандар 4
а) жер асты жөндеуде 1 3
ә) күрделі жөндеуде 1 114
б) жөндеу күтіп тұрғандар 1 113
в) тіпті тұрғандар 1 42
Тоқтап тұрғандар 1 180
Пайдалану қоры 125
Су алатындар 20
Оның ішінде істеп тұрғандар 13
Су айдау скважинасы 30
Оның ішінде жұмыстағы 19
тоқтап тұрғандар 11
Бақылау скважинасы 114
Консервациядағылар жойылған скважиналар 16
2.2 Мұнай, газ және су
Балғымбаев кен орны өнімді қабаттары үш игеру объектісіне
І объект – апт-неоком және І неоком
ІІ боъект – аралық және ІІ неком
ІІІ объект – Солтүстік Балғымбаевтағы ортаара горизонтты,
Кен орында игеру басынан бастап,
Кен орны бойынша, мұнайдың ең
Игеру басынан бастап кен орын
Алынатын қордың 87,9%-і алынды, жобалау
Игерудің І объектісі 1968 жылдан
Максимальды мұнай өндіруге 1973 жылы қол
Игеру процесінде 1973 жылдан бастап, кейбір
Балғымбаев бойынша игеру басынан бастап
2.3 Объектілер бойынша мұнай, газ
І объект. Игеру басынан бастап
Мұнай бүргіштік коэффициенті 0,379,
І объектіде контур ішінен су
Фонтанды қамтамасыз ету, тағы басқалар
1973 жылы, тағы да 3
ІІ объект бойынша скважина қоры 11-ден,
Игеру басынан бастап, объект бойынша
Орташа газдың фактор 8,4 м3/m құрайды.
Айдаудың түскен фактор қосымша өнім
4-кесте Балғымбаев кен орны бойынша
Балғымбаев 2003 жыл Игеру басынан 2003 жылға
мұнай су газ айдалған су мұнай
І объект апт-неоком 133571 1734127 1331 3767580 9958375
ІІ объект ІІ неоком мен аралық
ІІІ объект орта юра 837 22080
328905 435730 8128,8
Балғымбаев 210620 217796 1679 4356744 12617443 35063239 259018,5 63414430
5-кесте Балғымбаев кен орнын игерудің жобалау
көрсеткіштерінің салыстыруы.
Көрсеткіштер, жоба/нақты 2001 2002 2003
Мұнай өндіру, мың тонна 222,8/156,4 226,3/150,4 219,3/133,6
Су өндіру, мың тонна 2896,1/1791,6 3034,7/1828 3083,9/1734
Сұйық өндіру, мың тонна 3118,9/1948 3261/1978,4 13303/1867,5
Сулану, процент 92,9/91,9 93,1/92,3 93,4/92,810
Газдық фактор, процент
Жинақталған мұнай өндіру, мың тонна 9739,8/9676 9966,1/9824,8
Жинақталған су өндіру 38174/26227,8 3108,9/280555 34292/29739,6
Жинақталған сұйық өндіру, мың тонна 37914/35901,8 41175/37880,3
Мұнайдың орташа тәуліктік шығымы, m/тәулік 6,8/4,3
Сұйықтық шығымы, m/тәулік 95/54 95/92,3 99/52,1
Өндіру скважина қоры, скважина 90/101 94/100
Айдау скважинасы, скважина 30/14 30/27 30/29
Айдау скважиналарының істеп тұрғандары, скважина 30/14 30/16
Бастапқы қордан алу қарқыны, процент 1,94/1,3 2/1,3 1,9/1,18
Мұнайбергіштік, процент 41,7/42 42,68/42 43,6/42,6
Су айдау, m/м3 3965,9/2789,8 4025/3327,8 4017/3707,6
Жинақталған су айдау, m/м3 51043/49774,6 55069/53172,4 59086,7/56880
Су айдаудың өнім алуға қатынасы, бірлік үлес 1,34/1,41
Су айдаудан өнім, мың тонна -/78,2 -/75,2 /66,7
2.4 Қабат қысымының динамикасы
Жиын бойынша қабат қысымының таралуы, олардың игеру процесі
Кен орнындағы контур аймағында бастапқы қабат қысымы 7,9….8,0
1970 жылы контурдағы бастапқы қабат қысымы 7,6 МПа-ға дейін
Су айдауды енгіз, мұнай өнімдерін алуды барынша жоғарылату,
Қорыта келгенде, жылдық қарқынына, сұйық алу қарқыны мен айдау
2.5 Қабат қысымы ұстау үшін айдалатын су динамикасы
Қабаттың мұнайбергіштігін жоғарылату проблемасы, “қажет ететін тиімді
Балғымбаев кен орны бойынша, қабаттың мұнайбергіштігін және қабатты
І объектіде контур ішінде су айдау
1970 жылы апрель айында бүкіл объект бойынша, қабат қысым
І объект бойынша, су айдалғаннан
2002 жыл бойынша, І объектіде 3707,5
2003 жылы су айдаудан алынған қосымша өнім
6-кесте Су айдау көрсеткіштерінің өзгерісі
Көрсеткіштер Жылдар
2001 2002 2003
Айдау скважиналары, скваж. 14 27 29
Су айдау, мың м3 2789,8 3397,8 3707,6
Жинақталған су айдау, мың м3 49774,6 33172,4
Су айдаудың өнім алуға қатынасы, бірлік үлес
Су айдаудан түскен қосымша өнім, мың тонна 78,2 75,2
2.6 Жинау жүйесінің қондырғылары
Жинау жүйесінің негізгі қондырғыларын құбырлар мен
2.7 Өз ағыны арқылы мұнай
Балғымбаев кен орнында пайдаланылатын бұл
Олар скважина шығымын өлшеуге негізделген. Газдың
Берілген кен орнында сеператордан шыққан газ факельдермен көпшілігі
Ендігі уақытта сеператордан шыққан газды барынша қабат
Өз ағынымен ағатын бұл жүйеде
2.8 Мұнай жинау жүйесі элементтерін тасымалдау және дайындау есептері.
Скважиналардың өндірген мұнайын жинау, дайындау және тұтынушыларға тасымалдау үшін
Бұл жүйелердің негізгі және
Әр жүйені техника-экономикалы тиімді қолдану мұнай
Кәсіпшілік құрудың санымен оның сапалылығын
2.9 Мұнайдан газды айыру
Кәсіпшілікке мұнай, газ, суды жинау жүйесі элементтерінің негізгілерінің
Скважиналардан шыққан өнім әртүрлі мақсатпен айырылады. Оның
а) мұнайдан бөлінген газ, химиялық
ә) өндірілген өнімді тасымалдағанда кездесетін гидравликалық кедергілерді
б) скважинадан шығатын көлемді және құбырмен келген, өнімнің
Айырғыш қондырғылар жобасын игеріп және жасағанда негізгі керекті
Қазіргі кезде кәсіпшілік сепараторларды
- оның газды жіберуіне байланысты
оның сұйықты жіберу қабілетіне қарай.
Осы есептердің негізгі мақсаттары сепарациялық
2.10 Тік гравитациялық сепараторды газды
Гравитациялық принципте жұмыс жайтын сепараторлардың, мұнай
(1)
мұнда - шығатын газ жылдамдығы, м/с;
- сұйық пен қатты бөлшектердің газды
Тік сепараторда оның қысымы мен
(2)
мұнда V0-газдың әдеттегі жағдайда
Р0 = 0,103 МПа,
Т0 = 273 К шығымы, м/тәу;
Р0 – атмосфералық қысым;
Т0 - әдетті жағдайдағы температура, К;
- сепаратордың қима ауданы, м;
D – сепаратордың диаметрі, м;
Р - сепаратордағы бөліну қысымы, МПа;
Т – сепаратордағы бөліну температура, К;
Z – газдың нақты қасиетінің идеалды
К – тәуліктік уақытты секундқа айналдырған
(2) формуланың кейбір сандық мәндерін
(3)
Сұйық тамшысының газдың ағынында
а) бөлшектер формасы шар тәріздес;
ә) газдың қозғалысы қалыптасқан, басқаша
б) газ ағысында бөлшектердің қозғалысы
Жоғарыдағы айтқан жорамалдарды ескере отырып,
(4)
мұнда - бөлшектердің газ ағынында
- бөлшектердің берілген диаметрі, м;
, - сұйық пен газдың, берілген
д – еркін түсу үдеуі, м/с2;
- газдық, берілген қысым мен
Кейбір кезде берілген динамикалық тұтқырлықтың
Сонда (4) теңдеу былайша өзгереді:
(5)
мұнда - берілген қысыммен температурадағы
Практикалық есептеулерде бөлшектер мен газдың
(6)
(3) пен (5) теңдеуін (6) қойып
(7)
Әйипесе (7)-ге сұйықтықтардың сандық мындерін
(8)
(8)-ші формуланы қолданып тік сепаратордың
2.11 Тік гравитациялық сепараторды сұйық
Сепаратордың мұнай өткізу қабілетік қадағалағанда
Жалпы алғанда сұйықпен ілесетін газ
а) сұйықтың тұтқырлығы.
ә) сепараторлық қондырғыдағы қысым.
б) сепаратордағы сұйықтың деңгейінің көтерілу
Гравитациялық принципте жасайтын сеператорлар айыру үшін
(9)
мұнда - сепаратордағы мұнай
Сұйық ішіндегі газ түйіршектерінің жылдамдығын
(10)
мұнда dг –сұйықтан бөлінетін газ
- сұйықтың динамикалық тұтқырлығы, ПаŽс.
Гравитациялық сепараторды есептегенде газ бен
(11)
мұнда - сұйықтың скважинадан
және (12) формулаларын (9)-ға қойып
(13)
осыдан
(14) формуласына сай мәндерін қойып
(15)
(15) формуланы қолданып гравитациялық сепаратордың
;
Сұйық түйіршектерінің газ ағынында шөгу жылдамдығы
Газдың шығу ағынының жылдамдығы
Газдың өткізетін сепаратордың тәулік тегі
м3/тәу.
Мұнайдың сепаратор ішіндегі деңгейінің көтерілу
болып шығады.
Гравитациялық сепараторды есептегенде негізгі шарт
Стокс формуласы бойынша жоғарыдағы
мәнін таптық
3 ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
3.1 Жайық мұнай-газ өндіру басқармасының өндірістік-ұйымдастыру құрылымы
1970 жылдың 1 қазанынан бастап “Ембімұнай” бірлестігі бойынша
Мұнда ұсақ және орташа мекемелер ірілендіріледі, негізгі өндірісті
Өнеркәсіпте еңбекті ғылыми түрде ұйымдастыру кеңінен
Алғашқы жылдары Балғымбаев кен орны
Басқарманың өндірістік-ұйымдастырылу құрылымы суретте көрсетілген.
Жайық мұнай-газ өндіру
Неігзгі өндірістік процесстер.
Қосымша өндірістік процестер.
Негізгі және қосалқы процесстер өзара тығыз
Мұнай өндіру басқармасының негізгі өндіріс
Басқарудың жаңа бір құрылымы – орталықтандырылған
Орталық инженерлі-техникалық қызметтің негізгі міндеті
Мұнай өндіру цехы, шебер басқаратын
Шебер өндірістегі басты тұлға, ал
Мұнай өндіру операторлары пайдалану скважиналарының
Қосымша өндіріс цехтарына: скважиналарды жер
Қосымша цехтардың көпшілігі бір өндірістік
Өндірістік қызмет көрсету базасы
Бу-сумен жабдықтау цехы - тұрғындарды,
Арнайы техникалар тізбегі - өндіріс объектілерін техникамен,
Басқарудың барынша жетілген өндірістік құрылымы
мамандануды тереңдете үйрену;
жаңа техника мен технологияны кеңінен
артық звеноларды жою есебінен басқару
өндіріс жүрісіне оперативті әсер ету;
қызмет көрсетуді жоғарылату.
Техникалық басшылық органдары.
Техникалық басшылық органдары (техникалық, геологиялық, өндірістері, бөлімдер)
Еңбек бөлімі қызметкерлердің жұмыс күшін
Материалды – техникалық жабдықтау және финанс
Өндірістік бөлімшелер – кәсіпорындағы жеткіліксіздіктерді жоюды
Жоспарлау бөлімі және техникалық-экономикалық бөлімі барлық
Жоспарлау бөлімі сондай-ақ барлық жылдық жоспарлауын
7-кесте 2003 жылға негізгі техника-экономикалық көрсеткіштер.
Көрсеткіштер өлшем бірлігі Жоспар бойынша Нақты түрде
±
І. Мұнай өндіру тонна 1193000 1241146
Газ өндіру мың м3 18600 19110 102,7 +5+0
Мұнай тапсыру соның ішінде: тонна 1177100 1217791
178169 103,5 +40691
І топта тонна 194010 213020 109,8 +19010
Апт-неоком тонна 267420 276300 103,3 +8880
Забурднос тонна 1159000 1211487 104,5 +52,487
Товарлы мұнай өндіру тонна 1211487 1263974 104,5 +52,487
Мұнай реализациясы тонна 1159000 1207304 104,2 +48394
ІІ. Өнім шығару
Шығарылған өнім мың теңге
54032
56409
104,4
+2377
Товарлы өнім мың теңге 52323 55153 105,4 +2830
Өнім реализациясы мың теңге 52323 54878 104,9 +2555
ІІІ. Товарлы өнімнің өзіндік құны мың теңге 48000 52309
+4309
1 теңге товарлы өнімнің шығыны теңге 1824,74 1857,84
1 тонна мұнайдың өзіндік құны теңге 5070 5070
Пайда мың теңге 25328 17064 65,8
7-кестенің жалғасы
ІV.Жаңа скважиналар енгізу скважина 20 20 100
Скважиналарды пайдалану коэффициенті
0,941
Еңбек өнімділігі теңге/адам 93481 96426 103,1
Барлық кіретіндер адам 766 754 98,4 -12
Өндірістік персоналға кіретіндер адам 578 585 101,2 +7
Құрылыстағы адам адам 40 43 107,5 +3
Өнеркәсіптік емес персонал адам 148 126 85,1
Пайдалану қорының ішінде: мың теңге 2394 2529,8
Еңбек ақы төлеу мыңтеңге 2160 2366,7 109,6 +206,7
1 өндірістік персонал жұмысшысының еңбек ақысы теңге 311
8 кесте
8-кесте Мұнай мен газ өндірудің өзіндік
Көрсеткіштер Жоспар бойынша Нақты түрде
Барлығы Мұнай газ Барлығы Мұнай Газ
теңге тиын теңге тиын
теңге тиын теңге тиын
Электр энергия шығыны 445 445 0,37
303 303 0,24
Қабатқа жасанды әсер ету шығыны 385 385 0,70
881 881 0,71
Өнеркәсіп жұмысшыларының жалақысы 493 490 0,41 3 0,16
Жұмысшылардың қосымша жалақысы 46 46 0,04
48 47,8 0,04 0,2 0,01
Әлеуметтік сақтандыру 192 190 0,16 2 0,11 158 157
Скважиналар амортизациясы 174 171 0,14 3 0,16 207
Мұнай-газ тасымалы, құралдар 130 128 0,11 2 0,11 176
Мұнайды технологиялық дайындау шығындары 586 586 0,49
994 994 0,80 25,6 1,33
8-кестенің жалғасы
Өндірісті меңгеру және дайындау шығыны 5099 5075 9,15
Құралдарды пайдалану, ұстау шығыны 340 340 0,28
755 755 0,62 32,7 1,71
Соныңішінде скважиналарды күнделікті жөндеу 350 354 0,30 2 0,11
Жалпы өндірістік шығындар 27531 27500 23,06 31 2,66
Тағы басқа өндірістік шығындар 13582 13582 11,38
15141 15141 12620
Соның ішінде кеткендер 4631 4651 3,90
4953 4953 3,99
Қор тұрақтандыруға кеткендер 8931 8931 7,48
10188 16188 10188 10188 8,21
Өндірістік өзіндік құн:
Өндірілген өнім 49469 49402 248,46 67 21,00 33648 53548
Товарлы өнім 48000 48000 248,46
52309 52309 259,02
9 кесте Товарлы өнімнің өзіндік құнына талдау
Көрсеткіштер Өлшем бірлігі 2003 % 2002
жоспар нақты
есеп
Өндірілген өнім көлемі мың теңге 54032 56409 104,4 56129
Товарлы өнім көлемі мың теңге 52323 55153 105,4 55327
Реализацияланған өнім көлемі мың теңге 52323 54878 104,9 55327
Товарлы өнімнің өзіндік құны мың теңге 48000 52309
Орындалған көлем мың теңге 50708 52309
Өнім реализациясынан түскен пайда мың теңге 4323 2569 52,4
1 теңге товарлы өнімге кеткен шығын теңге 1824,94 1857,84
1тонна мұнайдың өзіндік құны теңге 5070 5070 104,3
Товарлы өнімнің өзіндік құнына талдау
Шығарылған өнімнен түскен пайда финанстық
Бір тонна мұнайдың өзіндік құны 248,46
Товарлы өнімнің өзіндік құнына, оның
Жыл ішінде материалды, шикізат-энергетика ресурстарының бағасының 4 рет
10 кесте Өндірістегі шығын сметасы
Бап атаулары Өзіндік құн, жоспар бойынша Көлем орындалуының өзіндік
Шикізат, негізгі материал 4667 4909 4958 +49
ГБЖ-ға кеткені 4651 1903 4952 +49
Қосымша материалдар 787 829 797 -32
Жанар май 400 422 420 -2
Электр энергиясы 1380 1455 1386 -69
Персоналдың еңбек ақысы 2160 2277 2234 -43
Әлеуметтік қауіпсіздендіру 799 842 812 -30
Өндірістік амортизация 392 414 441 +27
Тағы басқа шығындар 38895 40999 42601 1602
Соның ішінде қорды тұрақтандыру 8931 9414 10188
Орталық қор соның ішінде қорған салуға 17900 18868
Өндіріске кеткен шығындар саны 49470 52145 53649 +1504
Өндірістен тыс айналымға 1470 1549 1340 -209
Товарлы өнімнің өндірістік өзіндік құны 48000 50596 52309
Осы берілген кестеден көрінетіні, материалды
Көп шығын, тағы басқа шығындар бабы
Соның ішінде тұрақтандыру қоры есебінен 1258 мың теңге,
3.2 Мұнайдың өзіндік құнының калькуляциясын талдау
І Бап.
11 кесте Энергетикалық шығындар.
Көрсеткіштер Өлшем бірлігі Жоспар бойынша Нақты түрде Ауытқу
Терең сорапты мұнай өндіру мың тонна 1000 1128,7 +128,7
Меншікті шығын квт 11,0 9,1 -1,9
Электр энергия шығыны мың квт сағ 11000 10192 -708
Шығын соммасы мың теңге 445 303 -142
Электр энергиясының орта өзіндік құны теңге 4 3,4 -1,1
Мұнайдың өзіндік құны теңге 0,45 0,27 -0,18
Бұл бап бойынша шығындар 142 мың теңгеге үнемделді. Ол
Бап. Қабатқа жасанды әсер ету бабы
Басқа цехтарға көмек болуы есебінен.
Бап. Еңбек ақысын төлеу қоры.
12 кесте
Көрсеткіштер Өлшем бірлігі Жоспар бойынша Нақты түрде Ауытқу
Кіретіндер адам 103 105 2
Еңбек ақысы мың теңге 731 627 -104
Бір жұмыскердің орташа еңбек ақысы теңге 46735 46735 100,0
Бұл бап бойынша шығын 104 мың теңгені
Бап. Скважиналар амортизациясы.
Бұл бап бойынша көп шығындалу 33
Бап. Мұнайды жинау және тасымалдау бойынша шығындар.
Бап бойынша көп шығын 46 мың теңге,
Бап. Мұнайды техникалық дайындауға кеткен шығындар.
Бұл бап бойынша шығын 408 мың теңгеге
Шахта жоғалтудың және сақтаудың шығыны 24 мың
Бап. Құрал-жабдықтарды пайдалануға және тұрғызылуға кеткен
Бұл бап бойынша шығын 1644 мың теңге. Бұл
Есепті жылда орындалған жұмыс көлемі, күрделі
Есепті жылда мұнай өндіруді тұрақтандыру мақсатында
13-кесте Негізгі шаралар түрлері
Атаулары Мөлшерлері Тиімділік,
мың теңге
Істемей тұрғанды іске қосу 28 6 46,8 9,0
Істеп тұрған қордың күрделі жөндеуді 30 40 67,2 4,9
Қабылдағышты арттыру 1 11 1,2 0,2
Скважина түбіне әсер ету 182 180 172,8
Скважина түбін ыстық мұнаймен өңдеу 155 174 166,2 52,2
Электр препараттарын түпке әсер ету 7 6 6,6 0,5
Сұйықты алу 16 39 22,8 13,3
Қосымша атқылау - 10 - 4,0
Құм тығындарын алу 29 35 498 18,5
Механикалық өндіруге ауыстыру 9 23 19,8 12,5
Барлығы 286 384 375,6 230,6
Балғымбаев кен орнының игерілуінің негізгі техника-экономикалық көрсеткіштерін талдау.
Игерудің негізгі техника-экономикалық көрсеткіштеріне талдау жасалды. Мұнай
Скважиналардың орташа тәуліктік шығымы соңғы жылдарда жоспардағыдан
Бірақ бұл, жоғарыдағы қорытындыларға қарай келгенде,
Жұмыс істеп тұрған қордың пайдалану коэффициенті
Өндіріс қызметкерлерінің жалпы саны соңғы жылдары
Еңбек өнімділігі жоспарға қарағанда жоғары,
Өнімнің өзіндік құны өсті, яғни
Қор бергіштік келіп кеткенін көруге
14- кесте Негізгі техника-экономикалық көрсеткіштер
Көрсеткіштер 1999 2000 2001 2002 2003
Мұнай өндіру, мың т 233,1 219,0 226,2 210,6 191
Газ өндіру, мың м3
Скважиналардың пайдалану қоры:
а) істеп тұрғандар 107 110 112 114 118
ә) істемей тұрғандар 105 108 110 112 109
Скважинаның орташа тәуліктік шығымы 6,1 5,6 5,6 5,2
Пайдалану коэффициенті 98,1 98,2 98,2 98,2 92,3
14- кестенің жалғасы
Негізгі өндірістік қорлардың қоры, мың теңге 20000
Өндірістік қызметкерлердің жалпы саны, адам 48 50
Еңбек өнімділігі, Т/жұмысшылар 4856 4380 4268 3761 3293
Мұнай өндіру құны, теңге / тонна 13,45 14,00
Қор бергіштік т/мың теңге 11,6 9,5 9,4 8,5 3,8
Айларға кіретін скважиналар саны 3832 3942 4015 4088 3979
Бір скважинаға келетін жөндеулер саны 1,0 0,8
Қызметшілер саны 0,46 0,46 0,48 0,50 0,53
3.3 Орындалған геологиялық-техникалық шаралардың талдануы
2002 жылы мұнай-газ өндіру басқармасы
Нақты түрде олардың 386-сы орындалып, қосынды
Есепті жылда істеп тұрған қордың
Есепті жылда мұнай өндіруді тұрақтандыру мақсатында
Осы өткізілген шаралар туралы мағлұматтар
Жылдар бойынша 1998 жылдан 2004 жылға дейін
Тұтыну қоры жоспар түрінде 2394,
Жалпы кәсіпорын бойынша жұмысшының орташа
Осы көрсеткіштердің бәрін қорыта келе,
3.4 Деэмульгаторды енгізудің экономикалық тиімділігінің
1. Шараның қысқаша аннотациясы скважина
2. Тиімділікті есептеу әдісі мен
Салыстыру базасы болып деэмульгаторды
Осы берілген шараны қолданғанда жылдық
3. Экономикалық тиімділік есесбінің берілген
15-кесте “4411” дисальван мен “R-ІІ” реагентінің қажетті
Көрсеткіштер “4411” “R-ІІ”
Мұнай дайындау көлемі, мың тонна 191 191
Деэмульгатордың меншікті шығыны, 2/тонна 450 300
1 т деэмульгатордың бағасы, теңге 96700 96700
Мұнайдың сапа категориясы бойынша бағасы, теңге:
І категория 5070 5070
ІІ категория 4950 4950
ІІІ категория 4670 4670
Сапа категориясы бойынша мұнай дайындау көлемі, мың
І категория 28,4 104,5
ІІ категория 143,0 73,0
ІІІ категория 19,6 13,5
15-кесте Деэмульгаторды енгізудің техника-экономикалық тиімділігінің көрсеткіштері
Көрсеткіштер “4411” “R-ІІ”
Мұнай дайындау көлеміне кететін деэмульгатордың шығыны, тонна 85,9
Деэмульгатор қосуға кететін қаржы, мың теңге 1322,8 630,3
Мұнай өндіруге кеткен пайдалану шығыны, мың теңге 46702,3 5391,8
Сапа категориясы бойынша мұнайды дайындаған
І категория, мың теңге 7056,3 25964,1
ІІ категория, мың теңге 35069,3 17902,5
ІІІ категория, мың теңге 4738,5 17130,3
Э=(47130,3-5391,8)-(46859,1-46702,3)=41571,5 мың теңге “44/11” тиімдірек
4 Еңбек қорғау
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау
Балғымбаев кен орнында ұңғылар сағасы жоғары қысымды болуына
Атап айсақ, ұңғы өнімін тасымалдау процесінде құбырлардың арасындағы жалғаулар
Бірақ, Балғымбаев кен орны өз мұнайы құрамында күкірттегінің (S)
Ұңғы өнімдері тез тұтанғыш болып келеді, сол себептен
Сондықтан мұндай келеңсіз жағдайларды болдырмау үшін “ТШО” БК
өз қарамағындағы жұмышларды алдын-ала нұсқамалардан өткізіп тұрады
4.2 Жеке қорғаныс құралы
4.2.1 Өндірістік санитария
Өндiрiс аумағындағы штаттық персонал, сондағы бақылаушы ұжым өкiлдерi, келiп-кетушiлер,
Бақылаушы ұжымның өкiлдерi мен келiп-кетушiлердiң жеке қорғаныс құралдары қорғаныстың
Жұмыс киiмi. «ТШО» БК өндiрiстiк объектiлерiнде мiндеттi түрде
Қорғаныс аяқ киiмi. Қорғаныс аяқ киiмiн кию аяққа
Қорғаныс каскiлерi. Барлық жұмысшылар белгiленген жерлерде қорғаныс каскiлерiн
Көру мүшелерiн қорғау. Көзге зақым келтiретiн жерлермен соған сәйкес
Есту органдарын қорғау. Есту органдарын қорғау шаралары дыбыс деңгейi
Тыныс алу органдарын қорғау. Жетекшiлер сонымен қатар, жұмысшыларының тыныс
Аталған қорғану шаралары Американдық ұлттық институттың (ANSI) стандартына сай
4.2.2 Техника қауiпсiздiгi
Балғымбаев кен орнындағы жинау және дайындау жүйелік жұмыстарында төмендегідей
-мұнайды тұрақтандарғыш және су, газ, мұнай айырғыштар
құмұстағыштар (оталдыру пештері);
-мұнайды айдайтын сорапты-компрессорлы станциялар, суды, мұнайды
дайындау қондырғылары, ұңғы өнімін тасымалдау құбырлары (сорап,
компрессорлар, қозғалтқыштар, құбырлар, клапандар, құбырлық
қосылыстар);
-реагент қоймалары;
-тауарлы, резервуарлық парктер;
-газбен жылынатын қазандар;
Мұнайды айдау станцияларындағы компрессорлар мен қозғалтқыштар. Әр компрессордың
Компрессормен және қозғалтқышпен жұмыс iстейтiн персонал құрал-жабдықтардың қасында iлiнген
Қозғалтқышты тоқтату барысында мiндеттi түрде себебiн анықтау үшiн апатты
Поршендi компрессорды жоспарлы тоқтату үшiн
компрессорды iске қосып қозғалтқышты жүргiзу керек;
қозғалтқышқа жiберiлетiн жылуды ажырату керек;
қозғалтқышты тоқтатқаннан кейiн оталдыруды тоқтату керек.
Егер айдамалау клапандары керiсiнше қосылатын болса, қысымның әсерiнен цилиндрдiң
Құрал-саймандарды жөндеу жұмыстары тек жылу берiлу немесе қорек тоқтағаннан
Жөндеу кезiндегi қоршауға алу құрал-жабдықтары iске қосқанға дейiн қалпында
Қозғалтқышты iске қоспас бұрын жақын арада бөтен адамдардың жоқ
Оталдыру пештерi. Дайындаушының ұсынысына сай барлық жылу беретiн
Объектiлерде пештердi жағу уақытында мiндеттi түрде қолданылатын, яғни, көздi,
Пештердi жылыту кезiндегi пламегасителдердi тексеру және тазарту қажет жағдайда
Пламегасителдердi тексеру және тазалау операциялары қағаз жүзiнде толтырылуы керек
Пештi жағу кезiнде оттың жанында тұруға тыйым салынады.
Жағудан бұрын жылу берудi жауып тұрған запастағы клапандардың орналасқан
Егер конвектордың трубалары сумен толтырылмаса жанарғыны жағуға тйым салынады.
Жоғары қысыммен жұмыс істейтін қондырғылардағы (айырғыштар, сораптар,) манометрлер, клапандар,
Нақтылық пен қауiпсiздiкке жету үшiн өлшенген қысым манометрдiң толық
Жылу беру пештерiнсiз қысыммен жұмыс iстейтiн ыдыстардың жоғары жұмыс
Сақтандырушы клапандардағы жапқыштар ашық болуы қажет.
Қоздырғыш мембраналары бар сақтандыру қондырмаларының жоғары жұмыс iстеу қысымы
Сақтандыру қақпаларын белгiлi бiр аймақтағы өндiрiс өкiлiнiң нұсқауымен үнемi
Сынақ нәтижелерi арнайы журналға енгiзiлуi керек. Қысым сырттан қосылуға
Ұңғы өнімін тасымалдаушы құбырлар және құбырлық арматуралар. Құбырлар мен
Оймалық қосылысты (жалғастыруды) дайындау барысында негiзгi ережелер сақталынуы
0,051 м немесе одан да көлемi ұзын диаметрлi құбырлар
Егер олар қысымда тұрған кезде, ағым болатын болса, жалғастыруды
Зиянды химиялық заттар. Балғымбаев кешеніндегi ластаудың қайнар көзi технологиялық
Химиялық зиянды заттарға келесілер жатады: күкiртсутегi(Н2S), диоксид күкiртi (SO2),
Әрбiр объектiдегi қолданыстағы немесе сақталынатын барлық химиялық заттардың мамандар
Зиянды химиялық заттармен жұмыс iстейтiн маман қорғаныс құрал-жабдықтармен арнайы
Бүлiнген химиялық заттардың сақталынатын немесе қолданылатын, өндiрiлетiн барлық жерлерiнiң
Электр қауiпсiздiгі. Электр тiзбектерiнен, ұзартқыштармен, электр құрал-жабдықтарымен атқарылатын
Өндiрiсте қолданылатын электр сымдарымен жабдықтау өндiрiс жағдайына арнайы белгiленiп,
Электрөткiзгiш құралдардың қозғалтқышпен жұмыс iстеу барысында табиғи газ бен
Көмiрсутектi заттар сұйықтық деңгейiнен төмен резервуарда болуы керек. ол
Әр түрлi көмiртек заттар үшiн жабдықтардың жеткiлiктi болуы және
Мұнай резервуарларымен сеператорларын сумен немесе бумен тазалаудың алдында штуцер
4.2.3 Өрт жарылыс қауiпсiздiгi
Өртсөндiргiштер өрттi өшiрудiң бiрiншi құралы болып табылады (яғни өрттің
Өрт сөндiрудiң қарапайым және тиiмдi құралы су. Суалуға қолайлы
“ТШО”БК объектiлерiнде тек ауыстырылмалы баллондары бар Ansul маркалi ұнтақты
Өртсөндiргiштерді орналастыру. Өртсөндiргiштерді өрт қауіпі бар объектіден қауіпсіз қашықтықққа
Өртке қарсы сумен қамтамасыз ету жүйесі. Жүйенің үздіксіз жұмыс
“ТШО”БК өзінің дербес толықтай жасқталған өрт-апаттық қызметі бар. Бұл
Диспетчер өрт-апаты қызметін шақырады.
5. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ
Мұнайгаз өнеркәсібі қоршаған ортаны ластауда
Зиянды заттар ауаға мұнайды тазалау кезінде,
Зиянды заттарды ауаға шығарудың алдын
-
-
Судың ластануының алдын алу үшін
- топырақтың таптану белсенділігіне тәуелсіз күшейтілген
- әрбір өткінші жерде электрлі-ысырманы
- сулы горизонттарға су қабаттарының
- өндірісшілік қажеттіліктермен айдау үшін
- қабатқа айдалатын ағында суларды
Төгілген мұнай мен мұнай қалдығы, яғни
Топыраққа сіңген соң, оның физика-химиялық
Шаралар құрамына кіретіндер:
- ашық фонтандандырудың алдын алу;
- скважиналарда әрбір газды, сулы, қабаттар
- мұнайды дайындау, айыру, жинау жүйесіне
- канализация жүйесін ағын сусыз
5.1 Қоршаған ортаға тасымалдау және газ мұнай өңдеу технологиясы
Мұнай өндірудің жылдам өсуі және сәйкесінше мұнай–газды өңдеумен тасымалдаудың,
Мұнай және газ өнеркәсібінің ірі кешендері және адамдар қоныстанған
Шикі мұнай.
Шикі мұнай буларының адам ағзасына әсері тұрақсыз және оның
Бензин адам ағзасына негізінен дем алу жолдары арқылы ауамен
Керосин.
Керосин жалпы әсер етуі бензинге ұқсас. Керосин буларының шырышты
Көмір тотығы СОтүссіз, дәмсіз және иіссіз газ.
38 0Стемпературада адам қанында бөлініп таралу коэффициенті 0,1709. Жұмыс
Көмір екі тотығы–түссіз,ауыр,аз реакциялы газ. Төмен және қалыпты температураларда
Табиғи газ.
Оның әсері шектік көмірсутектердің әсеріне ұқсас. Басты қауіп оттегі
Күкіртті қоспалар.
Күкіртті қоспалардың зияндылығы аз күкіртті мұнайлардан, табиғи газдармен конденсаттардан
Меркаптандар.
Жоғары улы органикалық күкіртті газ. Мұнайы бар күкірттерге термиялық
Күкіртті.
1:1000000 елеусіз шоғырлануында сезілетін, ұнамсыз иісті, түссіз газ.
Күкіртсутек көп күкіртсутекті мұнайды және газды өндірумен өңдеу объектілері
Күкіртті ангидрит.
Өткір иісті және түссіз газ. Тыныс жолдарының беттерінде күкірт
Азот тотығы.
Азоттың екі тотығына жылдам тотығатын түссіз газ.
Азот тотығы – қанды у. Ол гемоглобинді метгемоглобинге өзгертеді.
Детергенттер (жуғыш заттектер).
Детеркенттер деп – БАЗ, сондай-ақ қосымшалар, активаторлар, толтырғыштар, қосылатын
5.1 кестеде газ желілері объектіндегі қоршаған ортаны негізгі ластаушылар
5.1- кесте Газ желілері объектіндегі қоршаған ортаны негізгі ластаушылар.
Ластаушы
Объект
Қоршаған ортаны қорғау жағдайын жақсартуға кеңес берілетін шаралар
1
Көмірсутегі бар табиғи газдар (метан, этан,пропан,бутан, және т.б) Газкомпрессорлы
Газ айдайтын агрегаттардың шығаратын газдары (СО, СО2, СН4, КО,
Органикалық және неорганикалық текті улы өнімдермен, фенолдармен, метанолмен, майлармен,
Мұнаймен ластанудың кейбір экологиялық аспектілерін және олардың алдын алу
5.1.2 Атмосфераның ластаушы көздері ретінде технологиялық үрдістердің анализі
Мұнай өндіру аудандарындағы атмосфера тұрақты қондырғыларда минералды отындарды жағу
Мұнай өнімдерін өртеу атмосфераның тозаңмен, көмір тотығымен, күкірт тотықтарымен,
Бөліп шығарылған көмірсутектердің үлкен бөлігі (75%-і) атмосфераға, 20%-і суға,
Сондай-ақ газ және мұнай өңдейтін заводтарда мұнай және мұнай
Көмірсутектер (МГО қуаттылығына байланысты) – 1,5-28%
Күкіртсутектер (өртелетін отын массасына байланысты) – 0,0025-0,0035%.
5.1.3 Топыраққа және жер қойнауына әсер етуі.
Мұнаймен ластанудың өсімдіктер әлеміне және топыраққа әсері. СО, СО2,
Мұнай–газ кен орындарын игеруде топырақ мұнаймен, мұнай өнімдерімен, әртүрлі
Топыраққа және өсімдіктерге мұнайдың залалды әсері оның құрамында жоғары
Құрамында әртүрлі зиянды заттар (газ,мұнай,тұз және т.б) бар. Мұнай
Мұнай және газ өндіру аймақтарындағы табиғат тепе–теңдігінің бұзылуы кәсіпшілікті
Мұнай кен орындарын игеру мен пайдалануда топырақтың ластануының алдын
- Бұрғылау бұралқы суларынан бұрғыланған жыныстарды ажырату және оларды
- Бұрғылау бұралқы сулары қайта пайдалану есебінен жуу ерітінділерін
- Мұнай және мұнай өнімдерінен ластанған топырақтарды микробиологиялық тазалауды
- Өндірістік және ауылшаруашылық жерлерде көліктердің қатаң белгіленген қозғалысы;
Жер қойнауы. Зерттеулер нәтижесі бойынша мұнай кен орындарын пайдалануда
5.2 Ұйымдастыру шаралары
Жобада табиғатты қорғау шараларына жауапты инженер–экологиялық жұмысы қарастырылған. Экологиялық
5.2.1 Атмосфераны қорғауды қамтамасыз ету
Ауа бассейінін қорғау аймағында басты мәселе – түтік газдарды
Германияда “Degassa” фирмасы катализаторды қолданумен түтін газдарды күкірт оксидтерінен,азоттан
Газдарды жалындарда өртегенде шығарылатын күкіртті ангидриттерді осы газдардың жиналуын
Жалынды газдардың жануы толық және түтінсіз болуы керек, бұл
Мұнай және газ өндіру,тасымалдау және өңдеу аудандарындағы зиянды шығарындылардың
- Мұнай газын пайдаға асыруды,газ–мұнай өндіруші және өңдеуші үрдістердің
- Табиғи жер асты газ қоймаларын пайдалануды;
- Бөлшектерді сұйық сүзгілерде және эмульгирленген мұнайды сіңіру принципіне
- Газ кәсіпшілігінде конденсаттан табиғи газды анағұрлым сапалы тазартуды
Резервуарлардан зиянды шығарындылардың шамасын азайту үшін келесі шаралар жасалған
понтондар және жүзбелі шатырлар;
газтеңестіргіш жүйелер;
резервуарларға кіретін ауа ағымдарын қайтаратын–дискілер;
тоңып қатып қалмайтын арматура.
Шаңды заттардың ауаға шекті
мұнда ПДК шекті келтірілген концентрация
Н-жер бетінен белгілі бір биіктікке
V1 - құбырдағы шығатын фанелдер мен
А – стратиграфиялық коэффициент (м2/3 град1/3 мг/г)
F – есепке алынатын коэффициент – ауа
есепке алынатын коэффициент, жер бедерін
ПДВ – зат оксидтері (т/жыл)
ПДК – азот оксидтерінің елді мекендер
ПДВсо - көміртегі оксиді (т/жыл)
ПДКSO2 - қышқыл диоксидінің елді мекендер
5.2.2 Гидросфераны және литосфераны қорғау
Жер қойнауын және жер асты суларын қорғау үшін қабат
Жер асты сулары көздерінің және сулардың ластануының алдын алу
- Мұнай өндіру аудандарында қабаттарды суландыруға кәсіпшілік бұралқы суларды
- Көмірсутектердің шығындарын төмендету мақсатымен мұнай, газ және қабат
- Әрекеттегі жүйелердің (газкомпрессорлы станциялар, әртүрлі технологиялық қондырғылар) сумен
- Коррозиялық жерлерден жабдықтарды және коммуникацияларды қорғаудың сенімді әдістерін
Мұнайдың, мұнай өнімдерінің және газдың құбырмен тасымалдануының қоршаған ортаға
Айдау станцияларында және магистралды құбырлар желісінің мұнай құю пункттерінде
ҚОРЫТЫНДЫ
С. Балғымбаев кен орны өндірістік пайдалануға
Алынатын мұнай қоры кен орынды
Мұнайды деэмульсациялау технологиялық резервуарларда
Кен орынды игеру және мұнай, су және
1. Мұнайбергіштікті және алу қарқынын
2. Мұнай дайындау бойынша қондырғыларды бірте-бірте
3. Есептелген реагенттерге мұнайды деэмульсациялау
4. Мұнайдан бөлінген қосымша суларды жинау
5. Мұнай дайындау пункті цехы
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
И.А.Еременко “Геология нефти и газа”. М., Недра, 1968.
Ю.П. Желтов “Разработка нефтяных месторождений”. М., Недра, 1986.
В.И. Шуров “Технология и техника добычи нефти”. М.,
Г.С.Лутошкин “Сбор и подготовка нефти, воды и газа к
Технологические отчеты НГДУ “Жаикнефть”.
Уточненные проекты и анализ разработки месторождения
У.Е. Ескалиев “Опыт разработки нефтяного месторождения С.Балгымбаев. М., ВНИИОЭиГ,
Х.А. Калабаев Методические указания. Алматы,
В.И. Егоров, Л.Г. Злотникова и Н.И. Победникова. “Анализ
10. Ю.С. Корпеев. “Охрана труда в нефтяной