Кіріспе 1
1 . Бәсекелестік туралы түсінік 2
1.1Бәсекелестік және оны талдау қажеттілігі 2
1.2. Бәсекелестіктің түрлері және формалары 4
1.3. Бәсеке қабілеттілікті бағалау әдістері 7
2. «Алматы нан» АҚ-ң экономикалық әлеуетін
2.1. «Алматы нан» АҚ-ң қысқаша сипаттамасы
2.2. «Алматы нан» АҚ-ң техника-экономикалық көрсеткіштерін
2.3. «Алматы нан» АҚ-ң бәсеке қабілеттігін
3. Кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігін арттыру жолдары
Қорытынды 16
Қолданылған әдебиеттер: 17
Кіріспе
Қазақстан өз алдында егемендігін алып, тәуелсіз,
Ішкі нарықтың дамуы және ЖІӨ -
Халықаралық шикізат нарығының жағдайына қарамастан валютаның
Бюджетке салықтың тұрақты түсуі
Шикізатты терең өңдеуді қамтамасыз ету үшін
Елдің ғылыми техникалық потенциялын сақтау және
Қалықты жұмыспен қамту
Саяси және әлеуметтік тұрақтылық
Нарық кәсіпорынды шаруашылық жүргізудің жаңа әдістерін,
Нарықтық экономиканың негізгі принциптері:
Кәсіпорынның экономикалық және заңды дербестігі
Еркін бәсекнің қалыптасуы
Баға қалыптасудың еркіндігі
Мемлекеииің кәсіпорын жұмыстарына әкімшілік араласуын
Тың қаржы – нарық жүйесі
Нарықтық экономиканың негізгі принциптерін мемлекеттік қорғау.
Қаржылай көрсеткіштердің нәтижесі кәсіпорынның шаруашылық жүргізудегі
1 . Бәсекелестік туралы түсінік
1.1Бәсекелестік және оны талдау қажеттілігі
Нарық механизмнің қалыпты әрекет етуі еллдің
Өтпелі кезеңде Қазақстан экономикасына әкімшіл-әміршіл жүйеден
Тауар өндіруші өзінің нақты бәсекелестерін, олардың
Бәсекелестер мақсаттары мен
Бәсекелестердің нарықтық үлесін
Талдау және бағалау
Бәсекелестердің тауар-
лық саясатының фор
малары мен әдістерін
зерттеу
бағаларының
өзгерісін зертеу
Бәсекелестер өткізу
торабының құралуын
және олардың өтізуді
ынталандыру
құралдарын талдау
Бәсекелестердің қаржылық қуаты мен тұрақтылығын бағалау
Нарықтың бәсекелестік картасын құрастыру
1 –cурет. Нарықтағы бәсекелестер іс-әрекетінің құрылымдық
Бәсекелестіктің салалық деңгейіндегі қозғаушы күштерін зерттеу
Салада потенциалды бәсекелестердің, яғни жаңа тауар
Нарыққа жаңа бәсекелестердің енуі барысында белгілі
өндіріс қажеттіліктерінің үнемделуі;
өнімнің жіктелуі мен сатып алушылардың көп
капитал қажеттілігі;
жабдықтаушыларды:ң алмасуына байланысты сатып алушылардың да
тарату каналдарының салыстырмалы жетіспеушілігі;
саладағы артықшылықтардың болуымен белгіленген тосқауылдар.
Нарықта әрекет етуші компаниялар арасындағы бәсекелестіктің
-бәсекелестердің сан жағынан көп болуы және
- саланың салыстырмалы баяу өсуі;
- үстеме шығындар немесе тауарлы-материалдық қорлар
- дифференциацияның жоқтығы (және тиісінше –
- қуаттардың секірмелі өсімі;
- жоғары деңгейге шығу тосқауылдары.
Өнімнің бағасы, дизайны және сапасы нарыққа
Өнімнің бәсеке қабілеттілігі ISO 9000
1.2. Бәсекелестіктің түрлері және формалары
Нарықтық экономиканың ең басты принципі –
Нарық жүйесінде бәсекелестік тұтынушылар үшін сайыс.
ІХІ ғасырдың орта кезінде нарықта еркін
Ол тұтынушылардың талабымен есептесіп, тауардың сапасын
Бәсекелестіктің негізгі екі түрі бар:
1) Бір сала ішіндегі бәсекелестік –
2) Салааралық бәсекелестік – бұл халық
Еркін бәсекелестіктің негізгі белгілері – бұл
Жетілмеген бәсекелестік нарығы – бұл таза
1. Таза монополия - өнім шығаратын
2. Монополиялық бәсеке – нарық жағдайында
3. Олигополия – мұның ерекшелігі бәсекелестіктер
Бәсеклестік әдістері:
1. Баға бәсекесі – басқа бәсекелестіктерге
2. Баға емес бәсеке – нарыққа
3. Арсыз бәсекелестік – бұл әдіс
Бәсекелестер фирманың өзі қызмет істеуге тырысатын
Функционалды бәсеке – бұл әр түрлі
Көріністі бәсеке – бір ғана мақсатқа
Затты (предметная) бәсеке – фирмалардың ұқсас
Кәсіпорын өнімінің бәсеке қабілетілігін қалытастыру үшін
Кәсіпорын ондірісінде әлемдік класты қалыптастыру үшін
Жалпы кәсіпорынның төрт негізгі бәсеке қабілеттілік
Мұндай жақындау жоғары дәрежеде жеткіліксіз болып
Сондықтанда бәсеке қабілеттілігі екінші деңгейдегі компаниялар
Осындай туындаған мәселелерді шеше алған кәсіпорындар
Нарықтық жағдайда тұтынушының қанағаттануы тауарға деген
Сонымен, тауарға бәсекенің жарамдылығын, оның сапалық
Мәселенің мәнін толық түсіну үшін негізгі
көретуге болады:
Бәсеке қабілеттіліктің үш негізгі құрамдас болігі
Сатып алушы – ең басты тауарды
Әр нарық өзінің атып алушысымен сипаталады.
1.3. Бәсеке қабілеттілікті бағалау әдістері
Тауардың бәсекеге қабілеттілігін бағалау талданатын өнімні
gi – i - параметрі
Пi –талдалатын өнімнің i-
Пin –Қажеттілік толық қанағаттандырылатын i- параметрінің
n – талданатын параметрлердің саны.
Көрсетілген әдіс өнімнің бәсеке қабілеттілігін қамтамасыз
Техникалық параметрлері бойынша көрсеткішті есептеу
,
- Техникалық параметрлері бойынша бәсеке қабілеттілігітің
- i – техникалық параметрі
- қажеттілікті сипаттайтын жалпы техникалық
- бағалауға қатысатын параметрлер саны.
Экономикалық параметрлер бойынша топтық көрсеткіштер:
З, З0 – бағаланатын өнім немесе
,
Т – қызмет мерзімі;
i – тәртіп бойынша жылдар.
Кешенді сандық көрсеткіштер арқылы белгілі бір
,
i = 1, …, n –
j = 1,…, n – өнім
Li – өнімнің қалған параметрлерімен салыстыру
Pij – конкурентоспособное значение для j-
Pin – көрініс қажеттіліктерін толық қанағаттандыруға
, егер Pij параметрі мәнінің
, егер Pij параметрі мәнінің
Өнімнің бәсекеге қабілеттілігін бағалау 3 кезеңде
Бірінші кезеңде оның параметрлері
көрсеткіштерінің маңызы бағалауға ұсынылады. Бұл
көрсеткіштер 1-ден 5-ке дейін аралықтағы
Зерттеудің екінші кезеңінде тұтынушылардан пікір сұрау
Үшінші кезеңде сұраныс нәтижесі талданып, өнім
1-кесте. Бәсекеге қабілеттілік параметрлері маңыздылығының сарапталған
Параметрлер Орташа бал Маңыздылығын білдіретін коэффицент
Өнім қауіпсіздігі 4.6 0.218
Баға 3.9 0.187
Буып-түю,орау 3.7 0.176
Өндіруші имиджі 4.0 0.189
Дәмдік сапасы 4.8 0.229
Барлығы
1.0
2. «Алматы нан» АҚ-ң экономикалық әлеуетін
2.1. «Алматы нан» АҚ-ң қысқаша сипаттамасы
«Алматы нан» кәсіпорны 1976 жылы Қазақ
иленген және кебексіз ұннан қара бидай
жоғарғы ұннан тоқаш өнімдері
тәтті нан, тоқаш бұйымдары
бәліш, самса, бауырсақ
печенье
торот пен пирожный
кекс, орамалар
шығыс тәтті тағамдары
вафли, вафли торттары
Аталған өнім топтарының бір-біріне ұн сортымен,
Қазіргі кәсіпорында өндірісті ұйымдастырудың маңызды формалары
Осылайша, мамандану деп - әрбір сала
«Алматы нан» кәсіпорнының өндірістік құрылымы мынандай
Кәсіпорынның өндірістік құрылымы тұрақты емес. Жаңа
Кәсіпорын жұмысының тиімділігі барлық өндіріс телімдері
Кәсіпорынның тиімді жұмысы барлық өндіріс телімдері
Ұйымдастырушылық құрылымының басында басқарушы мен оның
«Алматы нан» АҚ қазіреі кезде өткізу
2.2. «Алматы нан» АҚ-ң техника-экономикалық көрсеткіштерін
«Алматы нан» АҚ-ң техника-экономикалық көрсеткіштері.
2-кесте.
№ Көрсеткіштер Өлшем бірлігі жылдар
2004 2005 +/- %
1 Өнімді өткізуден түскен түсім
2 Өткізілген өнімнің өзіндік құны Мың
3 Жалпы табыс Мың тг. 31687,5
4 Кезең шығындары Мың тг. 30634
5 Негізгі қызметтен түскен табыс Мың
6 Негізгі емес қызметтен түскен табыс
7 Салыққа дейінгі жиынтық табыс Мың
8 Таза табыс Мың тг.
9 Өткізілген өнімнің 1 тг. кететін
0,99 0,97 -0,02 97,9
10 Сату рентабельділігі % 1,8 1,6
11 Өнім рентабельділігі Мың тг. 18
12 Өндіріс рентабельділігі адам 7,4 6,6,
13 Жұмыскерлер саны Мың тг. 239
14 Соның ішінде жұмысшылар саны Мың
15 1 жұмыскердің еңбек өнімділігі Мың
16 1 жұмысшының еңбек өнімділігі Мың
17 Жұмыскерлердің еңбекақы қоры Мың тг.
18 Соның ішінде жұмысшылардың еңбекақы қоры
32375,6 33992,4 562,9 128,6
19 1 жұмыскердің орташа еңбекақысы
15460 15445 -15 99,9
20 1 жұмысшының орташа айлық еңбекақысы
13835 14163 301 102,3
21 Негізгі қорлардың орташа жылдық құны
79158 89843 10685 113,4
22 Амортизация мөлшері
8,9 8,1 -0,8
23 Айналым қорлардың орташа жылдық құны
4345,7 5570,2 1224,5 128,1
24 Қор қайтарымдлығы
4,1 4,1 0 0
25 Қор сиымдылығы
0,2 0,2 0 0
26 Қормен қарулану
405 449 44 110,8
27 Амортизация сомасы
7045,0 7277,2 232,9 103.2
Акционерлік қоғам «Алматы нан» кәсіпорынның технико-экономикалық
Өткізілген өнімнің өзіндік құны. Бұл кәсіпорын
Жалпы табыс. Жалпы табыстың сомасы 2004
Кезең шығындары. Бұл көрсеткіш жалпы шығындар
Таза табыс. Бұл көрсеткішті есептеу үшін
Салық салғанға дейінгі жиынтық табыс 2005
Сату рентабелділігі. 2005 жылы бұл көрсеткіш
1 жұмысшының еңбек өнімділігі. Бұл көрсеткіш
Өндірістегі негізгі қорлардың орташа жылдық құны.
Өндіріс рентабельділігі. Бұл көрметкіш кәсіпорын өндірісінің
Қор сиымдылығы. Бұл көрсеткіш қор қайтарымдылығына
Қор қайтарымдылығы. Негізгі өндірістік қорларды пайдаланудағы
(Қ.Қ. = өткізілген өнімнен түскен түсім/
Жалпы кәсіпорынның қаржылық – экономикалық жағдайы
2.3. «Алматы нан» АҚ-ң бәсеке қабілеттігін
Өнімнің бәсекеге қабілеттігін талдау оның тартымдылық
2-кесте. Кәсіпорындар өнімдерінің бәсеке қабілеттілігін бағалау
Сауда белгісінің атауы Бәсекелік қабілет көрсеткіштері
Сапа деңгейі Тартымдылық деңгейі Нарықтық
Бағасы,тг
Алматы нан 9.01 8.07 150 0.48
Нәзік 9.64 8.13 162 0.54
Аксай нан 6.83 7.43 145 0.35
Дастархан 9.26 8.62 180 0.44
Кестедегі мәліметтерден байқағанымыздай, өнімнің тартымдылық қасиеттері
Ал «Алматы нан» және «Ақсай нан»
Еліміздің ішкі нарығына ұсынылған отандық нан
Бәсекелік қабілеттің барлық көрсеткіштерінен бірінші орынға
«Алматы нан» АҚ нарықтағы бәсекелестері «Нәзік»
3. Кәсіпорынның бәсеке қабілеттілігін арттыру жолдары
Кәсіпорынның бәсекеқабылеттілігін артыру үшін келесі
Қызмет көрсету және өнім сапасы
Маркетингтің және өткізу стратегияларының тиімді көрсеткіштері
Басқару мен персоналдың білім деңгейі
Өндірістің техникалық деңгейі
Кәсіпорын қызмет ететін салық ортасы
Қаржыландыру көздерінің мүмкінщілігі
Америка мен жапон алдыңғы қатарлы технологиялардың
Бүгінгі күні «сапа философиясы» деген сөз
Тұтынушылардың қажеті мен даму тенденциясын түсіну
Бәсекелестердің мүмкіндіктері мен мінез – құлқын
Нарық дамуының тенденциясы мен жағдайын білу
Қоршаған ортаны және оның бағытын білу
Тұтынушы сенің тауарыңды құптайтын тауар шығару
Шетел нарықтарында тауардың бәсекеқабілеттігін арттыру үшін
Ал бейімделуші стратегияны алатын болсақ, бұл
Кейбір жағдайларда тіпті азық-түлік тауарларының дәмі
Дамымайтын стратегияда фирма дамып келе жатқан
Ал дамитын стратегияда фирма халықаралық рынокқа
Қорытынды
Жоғарыда келтірілген талдау көрсетіп отырғандай Қазақстандағы
Қолданылған әдебиеттер:
Горфинкель В.Я. Предпринимательство, М.ЮНИТИ 2001 г.
Аграрлық нарық проблемалары, 2003 ж. №1-3.
Бисенғазиев М.Б., Хамитов А.Ш. Кәсіпкерлік негіздері,
Қамшыбаев Р.А., Баймағамбетова Л.Қ. Халықаралық маркетинг,
Бюллетень нормативных провавых актов, 2000 г.
Вестник министерство образования и науки РК.
Транзитная экономика 2004 г. №9, стр
Вестник КазЭУ 2003г. №10, стр. 73-79.
Транзитная экономика 2004г. №4, стр. 71-79.
Егемен Қазақстан 2004ж. 13 сәуір .
ҚР–ның Президенті Н. Назарбаевтің 2030–стратегиялық бағдарламасы
ҚР–ның Президенті Н. Назарбаевтің Қазақстан халқына
13. Экономика предприятия, Сафронова М. М.2004.
14. Қаржы және қаражат 2004ж.
15. Егемен Қазақстан 2005ж. 24
16. Маркетинг, Есімжанова А.К., Алматы:2004
17. КазЭУ хабаршысы, №9, 2003.
4 9 4 9 15 5
17