Domino дерек қорының компоненттері

МАЗМҰНЫ
Кіріспе 7
1 Жоба алдын зерттеу 11
1.1 Автоматтандыру объектісін сипаттау 11
1.2 Құрал-жабдыққа және жүйені қолдану шартына қойылатын талаптар 20
2 Техникалық тапсырма 23
2.1 ААЖ-нің логикалық құрылымы және деректер қоры 23
2.2 ААЖ-мен жұмыс істейтін бағдарламалық-техникалық құралдарын таңдау 26
2.3 ААЖ-нің деректер қорының құрылымын құрастыру 67
3 Бағдарламалық қамтамасыз ету 73
3.1 ААЖ-нің бағдарламалық қамтамасыз етуінің құрылымы 73
4Әдістемелік қамтамасыз ету 76
4.1 ААЖ-нің қолданушылық интерфейсінің сипаты 76
5 Техника-экономикалық айқындау 87
5.1 Техника-экономикалық айқындаудың негiзгi есептерi 87
5.2 Жүйенiң өңдеуiн өзiндiк құнның есептеуi 87
5.3 Жүйенiң енгiзуiне шығын есептеу 92
6. Өнеркәсіптік экология 93
6.1 Электромагниттiк өрiстер және олардың қоршаған ортаға әсерi 93
6.2 Қоршаған ортаны акустикалық ластанудан қорғау 94
6.3 ЭЕМ қоршаған ортаның ластану көзі ретінде 95
6.4 ЭЕМ қалдықтары 98
6.5 Шу деңгейiн есептеу 98
6.6 ЭМӨ қарқынының есептеуiн шығару 100
7 Еңбектi қорғау 101
7.1 Қауiптi және зиянды факторлардың анализі 101
7.2 Қауiптi және зиянды факторлардың төмендетуi бойынша шаралар 106
7.3 Жасанды жарықтандыруды есептеу 106
7.4 Өрт қауiпсiздiгiнiң шаралары 108
7.5 Жұмыстың алдының алдында қауiпсiздiк талабы 111
Қорытынды 113
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 118
Қосымша А 120
Қосымша Б 138
Кіріспе
Бүгінгі таңда құжатайналымының автоматтандырылған жүйесі – ұйымды басқарушы адамдардың
Осы уақытқа дейін автоматтандырылған құжаттармен жұмыс, қағаз құжаттарын сақтау,
Қағаздық құжатайналым кезінде қағаз құжаттарды дайындау, көшірмелерін жасау, есептеу,
Біздің елімізде іс-қағаз жүргізу тәжірибесі қағаз құжатайналымының келесідей негізгі
Құжатайналымының орталықтанған бақылаудың және оларды есептеу технологиясының орталықтанбаған түрі
Іс-қағаз жүргізуді автоматтандырудың алғашқы кезеңінде дәстүрлі іс-қағаз жүргізу қызметтерінің
Келесі кезең, құжатайналымының бірыңғай желілік шекарасына кәсіпорынның барлық іс-қағаз
Құжатайналым жүйесі кәсіпорынның барлық басқарушылық ісімен айналысатын қызметкерлерге қызмет
Адам өмірінің барлық салаларында ақпарат көлемінің үздіксіз өсуі мен
Ақпараттандыру үрдісінің және ақпараттық инфрақұрылымның дамуының нәтижесінде қазіргі қоғам
Қазіргі заманда басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін ақпарат көлемінің тұрақты
Қазіргі білім беру жүйесі оқыту, ғылым және басқарушылық есептерін
Ұйымның ақпараттық кеңістігін құру үшін ақпараттарды өңдеудің барлық жиынтық
Дипломдық жұмыс үш тараудан тұрады. «Автоматтандыру объектісіне талдау жасау»
Екінші тараудың атауы «Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің ақпараттық-логикалық құрылымын жасау
«Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің бағдарламалық қамтамасыз етуі» атты үшінші тарауында
Дипломдық жұмыстың қосымшасында бағдарламалық өнім, есептеулер түрінде ұсынылатын дипломдық
Дипломдық жұмысты жобалау барысында сұралатын кез келген ақпараттың өңделу,
Іс-қағаз жұмыстарын есепке алу – көкейкесті мәселе, оның нәтижесі
ААЖ-ні құрудың негізгі мақсаты – ұйымның қызметінің тиімділігін басқару,
ААЖ-ні қолданудың негізгі мақсаты – басқарушылық салада таратылатын ресурстар
1 Жоба алдын зерттеу
1.1 Автоматтандыру объектісін сипаттау
Әрбір мемлекеттің басқарушылық жұмыс істеу жүйесінің мақсаты – шешімдерді
Мекеме – ұйымдастырушылық жүйе болып табылатындықтан, оның бірнеше ерекшеліктері
Адамның тек басқару ортасында ғана емес, сондай-ақ ұйымдастырушылық ісінің
Мекемені басқару үрдістерінің тағы да бір ерекшелігі – бұл
Мекеменің басқа машиналық және техникалық жүйелермен салыстырғандағы маңызды бір
Атап өтілген қасиеттер мен ерекшеліктер мекеменің үлкен және күрделі
Мекеменің басты қызметі басқару үрдісі болып табылады. Басқару үрдісінің
Ұйымдастырушылық жүйелердің жетілдіруі жалпы мақсаттарды іске асыруға және ұйым
Ғылыми және тәжірибелік тұрғыда басқарушылық үрдісті, жұмыс нәтижесінің сапасын
Қазіргі замандағы мекеме келесі белгілермен анықталатын үлкен және күрделі
көп өлшемділігі – құрамына кіретін бөлімдердің санымен сипатталуы;
іс атқарудың көп мақсаттылығы - ғылыми зерттеулер, мамандардың жоғары
Ұйымдастырушылық іс-әрекетті басқару жүйесінде жұмыс жасау үрдісін автоматтандыратын жүйені
Мекеменің басты қызметі басқару үрдісі болып табылады. Басқару үрдісінің
Кез-келген мекеменің қызметі ұйымдық-құқықтық құжаттар дайындаудан басталады. Ұйымдық-құқықтық құжаттарға:
Құрылтайшылық және құқық белгілеуші құжаттар: құрылтай шарты және жарғы;
Ұйымдастырушылық құжаттар: мекеменің құрылымы және штат кестесі; мекеме басшыларының
Басқару қызметінің құжаттары: мекемеде өткен жалпы жиналыстардың хаттамалары; мекеменің
Бухгалтерияның қаржылық және есеп беру құжаттары;
Мекеме қызметінің мәселелері бойынша мемлекеттік органдармен және мемлекеттік емес
Кадрлық құжаттар: қызметкерлермен жеке еңбек шарттары; қызметкерлердің жеке істері
Еңбек шарты бойынша құжаттар: шаруашылық шарттары (келісімдері) және іскер
Өндірістік-шаруашылық қызметін жоспарлау бойынша құжаттар: күнтізбелік мерзімге (ай, тоқсан,
Мемлекеттік қадағалау және бақылау органдарының мекеме қызметін тексеру құжаттары
10 Анықтамалық-ақпараттық құжаттар.
Номенклатуралық істі қалыптастыру барысында мекеме жетекшісі, оның мынадай талаптарға
Мекеме қызметі барысында жинақталатын құжаттар легін түгел қамтуы;
Номенклатуралық істің тақырыбы ондағы құжаттардың мазмұнын қысқа, дәл және
Істегі құжаттарды нөмірлеу олардың маңызы және өзара байланысы бойынша
Ал оның негізгі міндеттері мынадай болуы тиіс:
Хат-хабарды алу (соның ішінде жеткізіліп берілген қағаздар да бар)
Тіркелген құжаттарды қарау үшін мекеме басшыларына (өкілеттеріне орай) тапсыру;
Қаралған құжаттарды басшылардан алып, оларды басшының нұсқауына орай нақты
Мекемеде дайындалған құжаттарды почта арқылы немесе басқадай жолдармен (қолма-қол
Орындалған құжаттарды бақылаудан шығару;
Орындалу мерзімі біткен құжаттар туралы мекеме басшысын хабардар ету;
Мекеме басшысының тапсыруы және қызметкерлердің сұрауы бойынша құжаттарды көбейту;
Мекеме басшыларының тапсырмалары бойынша құжаттар мәтінін компьютерде теру;
Қолданыстағы нормативтік актілерге сәйкес номенклатуралық істерді сақтау, ұйымның мұрағатына
Мекеменің ішкі айналымдағы құжаттарын құрылымдық бөлімшілерге уақытында жөнелтіп отыру;
Мекеме басшыларының тапсырмалары бойынша басқа да қосымша техникалық жұмыстарды
Кәсіпорын қызметінде барынша кең тараған ұйымдық-құқықтық құжаттарға мыналар жатады:
Кез келген заңды тұлғаны (компанияны, кәсіпорынды, ұйымды, фирманы) құрарда
Мекеменің ұйымдық құрылымы – бұл сол ұйымды дербес заңды
Мекеменің штат мөлшері немесе штаты дегеніміз – мекемедегі жалдамалы
Ұйымның «Қызметкерлер туралы» ережесінде кәсіпорын жұмысын ұйымдастыру мәселелері, қызметкерлердің
Лауазымдық нұсқаулық – кәсіпорын қызметкерінің функциялары, міндеттері мен құқықтары
Бұйрық – дара басшылық негізінде іс-әрекет жасайтын министрліктер, ведомостволар,
Мекеменің басқару қызметі кадрларды іріктеуді және орналастыруды, азаматтарды жұмысқа
Жұмысқа қабылдануды ресімдеп жатқан қызметкер Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес
Кадрларды есепке алу бойынша жеке парақ (сауалнама) – кәсіпорынға
Мекемелер дайындайтын құжаттардың көп бөлігі ақпараттық-анықтамалық құжаттар болып табылады.
Акт – анықтамалық - ақпараттық құжат. Бекітілген фактілерді немесе
тапсыру, іс, құжаттарды жою, апат актілері және т.б.) растау
Шарт – азаматтық құқықтарды, қандай-да бір қарым-қатынастардан туындайтын міндеттерді
Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің мақсаты – мекеменің кадр бөлімінің жұмысын
әрбір қызметкер өз жеке іс-парағын құрастыруында өзі қатысады;
бөлімнің жұмыс істеу үрдісін ұйымдастырудағы өкілеттілігі зор, атап айтқанда,
жұмыс үрдісі баспа және электрондық түрдегі барлық қажетті материалдармен
1 суретте мекеменің құрылымы және оған бағынатын бөлімдер бейнеленген.
1-сурет. Мекеменің құрылымы және оған бағынатын бөлімдер
Басқарма төрағасы (мекеме директоры). Көп салалы қызметпен шұғылданатын мекеменің
Жоспарлау-экономикалық бөлімі мекеменің құрылымдық бөлімі болып табылады, жоспарлау, эконономикалық
жалақылық қорды, атаулы және арнай жалақыларды, қызметкерлерге материалдық көмекті
қызметкерлердің төлемақысын есептеу;
ішкі және сыртқы есеп берулерді құрастыру;
бақылау шараларын жоспарлау, өткізу мен қамтамасыз ету;
мекеменің бөлімдеріндегі қызметкерлер құрамының қозғалысы жайлы айлық, кварталдық және
қызметкерлерге төлемақы беру және төлем бойынша келісім жүргізу;
мекеме бөлімдеріне жұмыс түрлері бойынша қызметкерлердің жеке іс-қағаздары бойынша
Келісу және энергетика бөлімдерін өндірістік-азаматтық құрылыс бойынша директордың орынбасары
өндірістік бағдарламалардың орындалуының келісімдік әдістемеліктерін қамтамасыз ету;
жұмыс үрдісінің бар технологияларын, әдістері және формаларын, құрал-жабдықтарын жетілдіру,
өндірістік-азаматтық жұмысты басқару;
жұмыс процесінің жағдайын талдау және оларды жетілдіруді кепілдеу;
өндірістік жұмысының мөлшерін есептеуді ұйымдастыру және қамтамасыз ету жайындағы
сатып алу үрдісін басқару және материалдық есепке алу.
Кадрлар бөлімі, заң және ұйымдастырушылық-шаруашылық жұмыстарының бөлімдерін мекеменің аппараттық
қызметкерлердің жалпы санын есепке қосу;
қызметкерлердің жеке мәліметтерін жүргізу;
есеп беруді құрастыру;
қызметкерлер құрамын басқару және ұйымдастырушылық менеджмент;
мекеменің ұйымдастырушылық, шаруашылық жұмыстарын басқару;
орындаушылық жұмысына байланысты нормативті-құқықтық құжаттарды сараптау және оларды арнайы
қызметкерлер құрамының кәсіптік деңгейін жоспарлау;
жұмыс үрдісінің, құрылымдық-өндірушілік жұмыстың жағдайын талдау және оларды жетілдіруді
мекеменің шығаратын өнімінің шығарылуын және таратылуын талдау, сараптама жұмыстарын
мекеме штатын құрастыру жұмыстары.
Техникалық және өндірістік техникалық бөлімдерін жүйелік администратор қадағалайды. Бұл
ЭЕМ-да өңделуге арналған ақпаратты, мекеменің өндірістік өнімдерін, олардың көлемін,
құрастырылған бағдарламаларды жетілдіру сынағынан өткізу;
жұмыс үрдісінің графигінің жобасын даярлау;
аппараттық құрылымдарды қайта өңдеу, жөндеу және сынау жұмыстарын жүргізу.
Автоматтандыру объектісі болып қызметкерлердің жұмыс жасау үрдісі, қызмет етудің
1.2 Құрал-жабдыққа және жүйені қолдану шартына қойылатын талаптар
Берілген дипломдық жұмыста мекеменің кадр бөлімі қызметкерлерінің жұмысын автоматтандыратын
Автоматтандырылған ақпараттық жүйе ұйымдастырушылық объектілерімен басқарылатын автоматтандырылған жүйеге жатады.
«Кадр бөлімі» ААЖ-сі – мекемеде жұмыс істейтін қызметкерлер туралы
қызметкерлер туралы мәліметтік берілгендерді енгізу және өзгерту;
берілгендерді қарау және өзгерту кезінде қажетті қауіпсіздік деңгейін қамтамасыз
әртүрлі сұраныстар бойынша есептерді баспаға шығару;
дерек қорынан толтырылған мәліметтер бойынша қызметкерлерді іздеуді жүзеге асыру;
мәліметтік берілгендерді статистикалық түрде топтастыру.
Автоматтандырылған ақпараттық жүйе төмендегідей қасиеттерге ие болуы керек:
бейімделу – пайдаланушылардың өзгеретін мұқтаждықтарына қарай баптау мүмкіндігі;
өлшемін өзгерте алу – бұл өңделетін ақпараттың көлемінің өсуіне
кеңейтілу –бас кезінде қабылданған даму концепциясынан және технологиялық қордың
орынды ауыстыру – әртүрлі аппараттық негіздерде, операциялық жүйелерде, дерек
интегралдау – ұйым қызметінің барлық аспектілерін, басқарушылық міндеттерін біртекті
пайдаланушы үшін «мөлдірлік» қасиеті – пайдаланушы дерек қорымен жұмыс
бірыңғай деректер қорында берілгендерді (жұмыс нәтижелерін) шығару;
түсінікті интерфейс;
жұмыс істеудің көппайдаланушылық тәртібі.
Ақпараттық жүйені құру, құрылымын құрастыру кезінде, компоненттерді таңдауда және
ақпараттық жүйенің құрылымы ағымдық, болашақ мақсаттарға сәйкес және құрастырылып
ААЖ-нің құрылымы тиімді және қолданылу бағыттары түбегейлі өзгерістерсіз және
берілгендерді сақтау ортасы және ену мүмкіндігі сақтаудың жоғары сенімді
құрылым мен компоненттерде аппараттық және бағдарламалық құралдарға, сондай-ақ ақпараттық
ақпараттық жүйенің қорларын пайдалануын тиімділеу және ағымдық қолданыс шығындар
Жүйенің интерфейсі түсінікті, әрі тым күрделі емес болуы қажет.
Жүйе мәліметтерге рұқсатсыз қол сұғушылықтан және оларды өзгертуден қорғалған
ААЖ-де әртүрлі деңгейдегі пайдаланушыларға деректерге енуге рұқсаты болуы керек
ААЖ-де қауіпсіздіктің бірнеше деңгейлері қарастырылуы керек:
сервердің жүйелік құралдарымен енгізілген қорғаныс;
жүйедегі маңызды объектілер үшін өзгертулердің журналын жүргізу;
жүйенің берілгендері мен функцияларына жеке пайдаланушыларға ену мүмкіндігін шектеу.
Жүйе Intel Pentium II түрінен төмен емес стандартты дербес
Жүйенің құрылымы тұрақты жүйе жұмысының кездейсоқ немесе қолданушылардың әдейі
Жүйе техникалық қызмет көрсету уақытын есепке ала отырып, жұмыс
Құрастырылып жатқан жүйеге, нақты айтсақ, ААЖ-не қойылатын негізгі талаптар:
жүйе сақтау ортасы ретінде деректер қорын қолдануы қажет;
қызметтік даму мүмкіндігі болуы керек;
өңделетін ақпарат көлемінің өсуінен және бір уақытта жұмыс істейтін
істен шығу жағдайларына жоғары сенімділік пен тұрақтылықты қамтамасыз етуі
сақталатын ақпараттың қарама-қайшылықсыз болуы, толықтығы және біртұтастығы;
түсінікті интерфейсі болуы керек;
анықтамалық жүйенің бар болуы;
үлкен көлемді берілгендермен жұмыс істеуді жоғары жылдамдықпен қамтамасыз етуі
2 Техникалық тапсырма
2.1 ААЖ-нің логикалық құрылымы және деректер қоры
Құрылған құрылымдық ақпараттық жүйе мекеменің басқарушылық шешімдерінің негізгі қызметтерінің
Құрастырылған ақпараттық-бағдарламалық жүйе қазіргі заманғы екібуынды клиент-серверлік құрылым негізінде
«Кадр бөлімі» ААЖ-сі мекемеде жұмыс істейтін қызметкерлер туралы деректер
қызметкерлер туралы мәліметтерді енгізу және өзгерту;
мәліметтерді көру және өзгертудегі қауіпсіздік деңгейін қамтамасыз ету;
сұраныстар бойынша есептерді баспаға шығару;
енгізілген мәліметтерді топтастыру.
Қордағы негізгі құжаттың ролін қызметкердің жеке іс-парағы атқарады. Онда
аты-жөні, туған күні, ұлты және т.б.;
қызметкердің лауазымы,қызметкердің жұмыс істейтін бөлімі;
жеке мәліметтер: куәлік номері, мекен-жайы, телефон және т.б.;
қызметкердің білімі, бітірген оқу орны, мекемедегі негізгі жұмыс түрі;
қызметкердің келісім-шартқа отырған күні, тіркелген зейнетақы қорының атауы, еңбек
Кейбір мәліметтік берілгендер анықталған немесе толтыру кезінде құрылатын тізімдерден
Автоматтандырылған ақпараттық жүйе мекеме үшін күрделі жүйені іске асырудағы,
2-сурет. Жүйенің құрылымы және бизнес-моделі
Берілген ААЖ-нің құрылымы дәстүрлі реляционды негіздердегі басқа жүйелердің құрылымынан
Мәліметтердің дәстүрлі реляционды моделінің негізгі түсініктері мәліметтердің типтері, домен,
Жалпы жағдайда домен элементтеріне жататын негізгі мәліметтер және осы
Атрибут – домен құрамын анықтайтын ұғым. Ол доменнің сипататтамасы
Қатынас сүлбесіне сәйкес кортеж деп қатынас схемасына қатысты атрибуттың
Бірінші кілт қатынастағы нақты кортежді бір мағыналы анықтайды. Атрибуттардың
Мәліметтер қорын іске асыруда келесі сәйкестік орын алады:
Қатынас – кесте;
Атрибут – кестедегі жол;
Кортеж – кестедегі жазба.
Реляционды деректер қоры қатынастардың, қатынастар арасындағы байланыстардың, қызмет етулік
Domino дерек қорлары – бұл Notes және Domino-да Object
Oracle және Sybase тәрізді реляционды дерек қорларындағы жазбалар құрылымданған,
Lotus Notes/Domino мәліметтерді құжат ретінде сипаттайды. Құжат – негізгі
Құрылымдағы басты объект қызметкер болып табылады. «Кадр бөлімі» ААЖ-де
«Кадр бөлімі» ААЖ-сі үшін қызметкер туралы келесі мәліметтер қажет:
2.2 ААЖ-мен жұмыс істейтін бағдарламалық-техникалық құралдарын таңдау
Берілген ААЖ-нің деректер қорларын басқару жүйесі (ДҚБЖ) ретінде IBM
Lotus Domino/Notes жеті негізгі технологиялардың қосындысы болып табылады: құжаттарға
Lotus Domino – бір уақытта электронды пошта сервері, құжаттармен
Lotus Notes — ендірілген пошта және Internet-клиент, құжаттармен жұмыс
Domino сервері қосымшалар мен операциондық жүйе арасындағы буфер қызметін
Қосымша қызмет көрсетулермен, ал соңғылар операциондық жүйемен байланысатындықтан, Domino
Жүйелік қызмет етулер қосымшаларға бірігіп бір ортада жұмыс істеудің
Domino көптеген негіздерде жұмыс істейді, мысалы жоғары өнімді UNIX
R6-ның аса қуатты негіздерге дейін өлшемін өзгертуге мүмкіндік беретін
деректер қорын жүктеудің жоғары деңгейімен қамтамасыз ететіні, деректер қорының
миллионға дейін пайдаланушыларға қызмет көрсетуге мүмкіндік беретіні, каталогтардың өлшемін
жоғары дәрежелі енгізу-шығару жүйелерін және жоғары өнімді процессорларды қолдануын
жоғары дәрежелі негіздерді және ең мықты енгізу-шығару қосымша жүйелерін
Domino қосымшалары клиент-серверлік қосымшалар болып табылады. Клиент қосымшамен Domino
1-кесте
Клиенттік кластар
Кластың атауы Сипаттамасы
NotesUIWorkSpace Ағымдағы терезеде бейнеленген ағымдық жұмыс
1-кестенің жалғасы
1 2
кеңістігін анықтайды. Бұл жұмыс кеңістігі (Notes-тің жұмыс үстелі), немесе
NotesUIDatabase
Бұл объектілер классында екі әдіс бар: OpenView және OpenNavigator.
NotesUIDocument
Осы жағдайда ашық тұрған және жұмыс кеңістігінде бейнеленіп тұрған
NotesSession NotesSession сценарий орындалып жатқан уақыттағы Notes-тің программалау ортасын
NotesDatabase NotesDatabase-нің объектісі жұмыс станциясында немесе серверде орналасқан деректер
NotesDocument Формулаларды жазғандай сілтемелер құжаттарға нұсқайды, сценарийлерді құрастырған кезде
1-кестенің жалғасы
NotesDocumentCollection NotesDocumentCollection класы түсінуге және қолдануға өте жеңіл. Ол
Lotus Notes мәліметтерді қорғаудың төрт деңгейін қамтамасыз етеді: аутентификация,
Аутентификация. Аутентификация ретінде пайдаланушынық сенімді сәйкестендірілуі түсініледі. Notes-тағы аутентификация
Барлық аппараттық құралдармен қамтамасыз ететін және программаның басқа кластарын
ААЖ-мен жұмыс жасау үшін Lotus Domino R6 деректер қорының
2-кесте
Lotus Domino серверіне қойылатын техникалық талаптар
Процессор (CPU) Intel Pentium4 2.6GHz, (800 MHz bus), 512
Аналық тақта Socket 478, i865E, ATX, Serial ATA, 5
Жедел жады DIMM DDR 512 Mb
Винчестер (HDD) 80 Gb, Serial ATA, 7200rpm, 8Mb cache
Видеокарта аналық тақтаға енгізілген
Желілік карта аналық тақтағаенгізілген
Монитор 15", 1024*768, 0.23, 60Hz, CDT 0.20
Пернетақта KeyBoard, KZ, PS/2
Тышқан Mouse, PS/2
Lotus Notes клиентінің жұмыс орнына қойылатын техникалық талаптардың жиыны
3-кесте
Lotus Domino клиентінің жұмыс орнына қойылатын минималды талаптар
Процессор (CPU) Intel, Celeron, 2.0 GHz, S-478 µPGA, 128KB
Аналық тақта Socket 478, i845DE, ATX, ATA-100, 3PCI, 2DDR,
Жедел жады DDR DIMM 256MB PC2100
Винчестер (HDD) 40 GB, UltraATA100, 7200rpm
Видеокарта GeForce2 MX400, 32MB, 2MX400 Value, AGP4x
Желілік карта PCI 32Bit 10/100 Mbit
Монитор 17", 1280*1024,0.23, 60Hz, CDT 0.20
Пернетақта KeyBoard, KZ, PS/2
Тышқан Mouse, PS/2
Сервер мен клиент арасындағы байланыс TCP/IP, IPX, SPX, AppleTalk,
Lotus Notes/Domino R6 ортасында құжаттарды өңдеудің негіздері. IBM/Lotus клиентінде
Lotus Notes 6 Client (кәдімгі қолданушы үшін);
Domino Administrator 6;
Domino Designer 6.
Domino Designer – Notes құрастырушыларына және web-дизайнерлеріне жаңадан
Дерек қоры ашылғаннан кейін немесе сілтеме көрсетілгеннен кейін, бұл
Basigs (Жалпы) бетбелгісінде репликацияны қосып, өшіруге, сонымен қатар, репликация
Мұнда мынадай опцияларды өзгертуге болады:
Ағымдық орындағы репликацияны қосу / өшіру (Replication is enabled);
Жаңа репликация (Immendiate) немесе келесі репликация (Next Replication) баяу
Notes іске қосылғанда автоматты жүктелуі (алдын ала ескерту нұсқасымен
Репликациялар арасындағы интервал (Replication interval) (сағат, қайталау интервалы, апта
Notes-тан шығу кезінде репликацияны орындау (Prompt to replicate before
Basigs (Жалпы) бетбелгісіндегі тағы бір опция – Replicate Using
Send Documents to Server (Серверге құжаттарды жіберу) – жергілікті
Receive Documents From Server (Құжаттарды серверден қабылдау) – ашылатын
Full Documents (Құжаттарды толық);
Partial Documents (Құжаттар бөліктеп алынады) – осы нұсқаны таңдағанда
Space Savers (Орын сақтаушылар) бетпарағында Remove Documents Not Modified
Send (Жіберу) бетпарағында төмендегідей бөлімдер бар:
Do Not Send Deletions Made in This Replica to
Do Not Send Change in Database Title and Catalog
Do Not Send Changes in Local Security Property to
Other (Тағы басқалар) бетпарағында төмендегідей опциялар бар:
Temporally Disable Replication for this Replica (Осы реплика үшін
Set Scheduled Replication Priority for This … (Кесте бойынша
Only Replicate Incoming Documents Saved or Modified After (Құрылған
CD-ROM Publishing Date (CD-ROM-ды жариялау күні). Бұл опция арқылы
Advanced (Қосымша) бетпарағында мынадай опциялар бар:
Receive Only a Subject of Information from Other Replicas
Receive These Elements from Other Replicas (Басқа репликалардан элементтер
Design Elements (Дизайн элементтері). Егер бұл опция орнатылмаған болса,
Agents (Агенттер). Опция орнатылмаса, реплика агенттерінің өзгерістерін ала алмайды.
Replication Formula (Репликациялар формуласы). Егер бұл опция орнатылмаған болса,
Access Control List (Ену құқығының бақылау тізімі). Бұл опция
Deletions (Жоюлар). Егер бұл опция орнатылған болса, онда реплика
Fields (Өрістер). Бұл опция көрсетілсе, онда көрсетілген өрістер репликацияланады.
Жаңадан дерек қорын құруда үш негізгі нұсқа бар:
«Нольден», яғни жаңадан дерек қорын құру.
Берілген үлгі бойынша жаңа дерек қорын құру.
Бар дерек қорын көшіріп, оның дизайнына өзгеріс енгізу.
Нольден бастап дерек қорын құру немесе үлгі негізінде: Domino
Дерек қорын үлгі бойынша құру процесі оның нольден бастап
Domino Designer арқылы жаңадан дерек қорын «нольден» және үлгіден
Дерек қоры құрылатын буманы таңдау. Жаңа бума құру үшін
Мәзірден File(Database(New (Файл(Дерек қоры(Жаңа) пунктін таңдау немесе Ctrl+N шерту.
Server (Сервер) тізімінен серверді таңдау. Үнсіз келісім бойынша Notes
Title (Тақырыпша) жолында дерек қорының нақты атауын енгізу қажет.
File Name (Файл атауы) терезесінде дерек қоры файлының атауын
Егер сіз жергілікті дерек қорынқұрсаңыз, онда оны шифрлеуге болады.
кәдімгі шифрлеу (Simple Encryption);
орташа деңгейдегі шифрлеу (Medium Encryption);
күрделі шифрлеу (Strong Encryption);
Domino деректер қорын шифрлеудің күрделі түрі алынса, онда оның
Дерек қоры үшін толық мәтіндік индекс құру үшін Create
Дерек қорының өнімділігінің және дизайнның тиімділігі үшін Advanced бетпарағындағы
Үлгілер тізімінен дерек қорына байланысты қажетті үлгіні таңдап алуға
10 Үлгі негізінде жаңадан дерек қорын құрып жатсаңыз, онда
11 Дерек қорын құру үшін ОК батырмасын шертіңіз. Domino
Құрылған дерек қорынан көшірме алу үшін Domino Designer-де келесі
Жаңадан көшірме алғыңыз келетін Domino деректер қорының бумасын таңдаңыз.
Деректің тақырыпшасына тышқанның сол жақ батырмасын шертіп, ашылған мәзірден
3-сурет. Copy Database (Дерек қорын көшіру) сұхбат терезесі
Үлгілер Domino дерек қорлары болып табылады. Үнсіз келісім бойынша
Local Domain Users – Reader;
Other Domain Users – No Access;
Designer’s Username – Manager;
Database Manager (Admin) – Manager;
[Anonymous] – No Access (немесе дерек қорының ACL-ы);
[Default] – No Access (немесе дерек қорының ACL-ы);
[LocalDomainServers] – Manager (немесе дерек қорының ACL-ы);
[OtherDomainServers] – No Access (немесе дерек қорының ACL-ы).
Дерек қорының қасиеттерінің сұхбат терезесі жеті бетпарақтан тұрады. Қасиеттерін
Database Basics бетпарағы (Деректер қорының негізгі қасиеттері) – деректер
4-кесте
Негізгі қасиеттері
Параметр Параметр типі Мағынасы
Title (Атауы) Түзетілетін өріс Дерек қорының атауы
Server (Сервер) Түзетілетін өріс Ағымдағы дерек қоры орналасқан
Database Type (Дерек қорының түрі) Таңдау үшін ашылатын тізім
Archive Settings (Архивтеу параметрлері) Батырма Archive Settings (Архивтеу параметрлері)
Replication Settings (Репликация параметрлері) Батырма Replication Settings (Репликация параметрлері)
Web Access: Using JavaScript When generating Pages (Web-ену: беттерді
Replication History (Репликация тарихы) Батырма Replication History (Репликация тарихы)
Web-Access: Require SSL Connection (Web-ену: SSL-біріктіруді сұрау) Белгілеу орны
Web-Access: Don’t Allow URL Open (Web-ену: URL арқылы
Disable Background Agent for this Database (Дерек қорында агенттердің
Allow Use of stored Forms Белгілеу орны Құжаттарда дизайн
4-кестенің жалғасы
1 2 3
in this database (Дерек қорында сақталынатын формаларды қолдануға рұқсат
формаларының элементтерін сақтауға болатын опцияны анықтайтын параметр
Display Images After Loading (Жүктеуден кейін бейнені көрсету) Белгілеу
Allow Connections to External Database Using DCRs (DCRs көмегімен
Бұл бетбелгіде дискілік кеңістік және мұндағы бар құжаттардың саны
Printing (Баспаға шығару) бетпарағы баспаға шығарылатын құжаттардың форматталу параметрлері
Launch (Жүктеу) бетпарағы Lotus Notes және Web клиенттері үшін
5-кесте
Launch (Жүктеу) бетпарағының параметрлері
Параметр Параметр түрі Сипаттамасы
When Opened in the Notes Client (Notes клиентінде ашылғанда)
Restore as last Viewed By User (Қолданушымен соңғы қаралғанды
Open “About Database” Document (About Database
5-кестенің жалғасы
құжатын ашу);
Open Designated Frameset (Көрсетілген фреймдер жиынын ашу);
Launch first Attachment in “About Database” (“About Database” құжатының
Launch first DocLink in “About Database” (“About Database” құжатында
Name (Атау) Ашылатын тізім When Opened in the Notes
When Opened in a Browser (Броузерде ашылғанда) Ашылатын тізім
Show “About Database” Document When Database Is Opened for
Show “About Database” Document If Modified (Егер дизайн өзгертілсе,
Restore as last Viewed By User (Қолданушымен соңғы қаралғанын
Full Text (Толықмәтіндік индекс) бетпарағы. Толықмәтіндік индекстер дерек қорының
Domino Designer клиентін ашқан кезде алғашқы бет ашылады. Designer
Quick links for common tasks (Таратылған есептерге сілтемелер) (үнсіз
Domino Objects For LotusScript and OLE (LotusScript және OLE
Domino Objects for DXL Support (DXL-ды қолдау үшін Domino
JavaScript Object Model (JavaScript объектілік моделі) – Lotus Domino
IDE Domino Designer-де қолданылатын программалау тілдері: Notes формулалар тілі;
Domino Designer клиентінің «интерфейстік функционалды аймақтары» 6 кестесінде сипатталады.
6-кесте
Domino Designer интерфейсінің функционалды аймақтары
Мәзір жолы Domino Designer командаларының контексті-тәуелді мәзірі
Қасиеттер терезесін (Properties) шақыру батырмасы Белсенді дизайн элементінің қасиеттер
Алдын-ала көру (PreView) батырмалары Жұмыс нәтижелерін көру үшін Web-броузер
Дизайн панелі Дерек қорларының ресурстарынан және дизайн элементтерінің тізімінен
Жұмыс панелі Қосымшаларға немесе дерек қорларына тиісті болатын формаларды,
Терезелердің бетпарақтары Ағымдағы уақытта жұмыс істеп отырған әрбір компоненттің
Дизайнға қатысты әрекет батырмалары (Action) Дизайн элементіне қатысты арнайы
Жарлықтар сызғышы (Bookmarks) Деректерге енуді ұйымдастыру үшін графикалық сілтемелері
Объектілер бетпарағы (Objects) Барлық объектілер (дизайн элементтерінің нақты бөліктері,
Ақпарат (Info) Жұмыс аймағында дизайн элементтерінің кодталуы және объектілер
6-кестенің жалғасы
Тақырыпша жолы Ағымдағы дизайн элементтерінің, объектілерінің немесе оқиғаларының атауы
Анықтама (Reference) Таңдалған объектілердің барлық өрістері мен функциялары көрсетіледі.
Скрипт аймағы (Script) Таңдалған объектіге скрипт кодын (LotusScript немесе
Қателер (Errors) терезесі LotusScript-пен жұмыс істегенде компиляция қателері көрсетіледі
Әдетте қолданушылар құжатты құру, ашу және өзгерту үшін Notes
Domino дерек қорлары – Notes құжаттарының әртүрлі түрлерін сақтайтын
7 кестеде Domino дерек қорының негізгі компоненттері сипатталады. Әрбір
7-кесте
Domino дерек қорының компоненттері
Компонент Функция
Ену құқығының бақылау тізімі (Access Control List, ACL) Дерек
Дизайн элементтері Қосымшаның «құрылыс блоктары», негізінен оларға жататындар: фреймдер,
Логика Логика дизайн элементтерін қолданғандағы мәндерді тексереді, өзгертеді және
Мәліметтер Қосымшадағы барлық ақпарат. Қолданушылар дизайн элементтерінің көмегімен мәліметтерді
Дизайн элементтері – қосымшаны құру үшін қолданылатын «құрылыс блоктары».
Фреймдердің жиыны (Framesets) – қосымшаны құру барысында қолданылатын фреймдердің
Беттер (Pages) – ақпаратты көрсететін және ұйымдастыратын дизайн элементі.
Формалар (Forms) – қолданушылар мәндерді енгізе алатын өрістерден тұрады.
Көрсетілімдер (Views) – дерек қорындағы индекстері бар құжаттардың тізімдерін
Бумалар (Folders) – құжаттарды сақтайтын контейнерлер. Бумалардың құрылымы көрсетілімдерге
Агенттер (Agents) – қолданушының сұрауымен оқиғаның немесе кестенің негізінде
Схемалар (OutLines) – қосымшаның «қаңқасы» болып табылатын қосымшаның жеке
Ішкі формалар (SubForms) – бірнеше формаларда қолдануға болатын өрістердің,
Өрістер (Fields) – мәліметтері бар қосымшаның бөлігі. Бір немесе
Әрекеттер (Actions) – жүктеу кезінде анықталған есеп орындалады. Формулалармен
Скрипттердің кітапханалары (Script Libraries) – ағымдағы қосымшада LotusScript, JavaScript
Бейнелер (Images) – қосымшада қолдануға болатын бейнелер;
Файлдар (Files) – ағымдағы қосымшада nsf-файлдарынан басқа файлдарды қолдануға
Апплеттер (Applets) – Java файлдарына сәйкес апплеттерді сақтайды;
Стильдер кестелері (Style Sheets) – беттердің белгісін тақырыпшалармен, сілтемелермен,
Мәліметтермен алмасу үшін байланыс орнату (Data Connections) – Domino
Навигаторлар (Navigators) – қолданушыны дерек қорының немесе қосымшаның нақты
Формалардың немесе беттердің құрылымына дизайн элементтерінің кейбірін орналастыруға болады.
Notes клиентінің бірнеше артықшылықтары бар: Domino серверімен байланыспай-ақ қосымшаны
Бейнелеуді жеңілдету және мәліметтерді өзгерту мақсатымен ақпаратты біріктіру үшін
8-кесте
Кестелердің түрлері
Кесте типі Сипатталуы
Basics (Стандартты) Жол және баған сандарын беру арқылы құрылатын
Tabbed (Бетпарақтармен) Жеке бетпарақтарда әртүрлі ақпаратты сақтауға мүмкіндік береді.
Animated (Анимацияланған) Мәтіннің және графиктің жеке жолдарын бірінен кейін
Caption (Тақырыпша) Әрбір жол тышқанмен шертуге болатындай тақырыпша түрінде
Programmed (Программаланатын) Кесте атауына сәйкес келетін өрістегі атаудың мәніне
Кестелер – қосымшаны құру кезіндегі өте пайдалы дизайн элементі.
Notes 6-да қосымшалар қуатты мүмкіндіктері бар толық функционалды құрылымдық
Ашылатын дерек қорын ерекшелеңіз;
Дерек қоры белгішесінің үстінен тышқанның оң жақ батырмасымен шертіңіз.
Open in Designer (Designer-де ашу) пунктін таңдаңыз. IDE Designer
Дерек қорын Designer-де ашқаннан кейін, ондағы дизайн элементтерімен жұмыс
9-кесте
Дизайн элементтері
Элементтер Кәдімгі қолданылуы
Агенттер, әрекеттер, апплеттер, скрипттардың кітапханалары Есептерді автоматтандырады және мәліметтерді
Беттер, формалар, апплеттер, ішкі формалар, жалпы өрістер, көрсетілімдер және
Фреймдер жиыны, апплеттер, навигаторлар, схемалар, графикалық карталар, белсенді аймақтар
Бейнелер, навигаторлар, графикалық карталар Сыртқы түрді жақсартады
Файлдар, стильдердің кестелері, мәліметтерді жіберу үшін қолданылатын байланыстар Қосымшалардың
Әртүрлі есептерді автоматтандыруда қолданылатын программаланатын батырма әрекет (action) болып
Кодты әрбір дизайн элементінде сақтау керек болмаса, бірақ қандай
Егер қолданушыға форманың, беттің немесе көрсетілімдердің жоғарғы бөлігіндегі айналдыру
Әрекетті орындайтын функция форманың немесе беттің нақты бөлімімен шектелмесе;
Егер автоматтандырылған функцияны бірнеше дизайн элементтерінде қолдану керек болса.
Domino-да дайын әрекеттердің жиыны бар, олар жүйелік әрекеттер (System
Categorize – Ағымдағы құжаттың Categorize өрісіне мәндер қосады.
Edit Document – Ағымдағы құжатты өңдейді.
Forward – Ағымдағы құжатты жаңа хаттаманың денесіне көшіреді.
Move to Folder – Ағымдағы құжатты көрсетілген бумаға орын
Remove from Folder – Көрсетілген бумадан ағымдағы құжатты жояды.
Send Document – Ағымдағы құжатты электронды пошта арқылы жібереді.
Агент – бір немесе бірнеше дерек қорларында есептерді орындай
Агенттер Domino-ның кез-келген ортасында жұмыс істей алады: серверде, бірнеше
Агенттерді қарапайым әрекеттер, формулалар, LotusScript және Java арқылы программалауға
Агентте жазылған модульдік кодты бірнеше рет қолдануға болады;
Агенттер репликациялар көмегімен жеңіл таралады;
Агенттер ағымдағы қолданушыдан, серверден жүктеле алады;
Агенттер мәліметтерге модификация енгізе алмайды, яғни бұл агентті жүктеген
Агенттер өз әрекеттерін, қателерін мәтіндік файлдарға, агент журналдарына, электронды
Агентті құру үшін келесі қадамдарды орындау керек:
Агент құрылуы тиіс дерек қорын Designer клиентінде ашу керек;
Дизайн панеліндегі Agents (Агенттер) пунктін шерту керек;
Мәзірден Create→Design→Agent (Құру→Дизайн→Агент) пунктін таңдау немесе New Agent (Жаңа
Name (Атау) өрісіне агенттің атауын енгізу керек. Қажет болса,
Егер агентті бірнеше қолданушылар/серверлер қолдануы қажет болса, онда Shared
RunTime (Жүктеу уақыты) бөлімінен On Event немесе On Schedule
On Event триггері: Агенттің қандай оқиғаға жауап қайтарып, жүктелу
On Schedule триггері: Агентті шақырудың жиілігін және оны жүктеудің
Кесте бойынша жүктелетін агенттер үшін кесте параметрлерін беру керек.
Триггер түріне тәуелді болатын Target (Мақсат) өрісіне бірнеше нұсқадан
Егер құжаттардың тізімін нақтылау қажет болса, онда Objects (Объектілер)
Программалау панелінің Run (Жүктеу) ашылатын тізімінен құрылатын агенттің түрін
Simple Action(s) (Қарапайым әрекеттер) – қарапайым әрекеттердің (қарапайым агенттерді
Formula (Формула) – агентті программалау үшін Notes-тің формулалар тілін
LotusScript – агентті программалау үшін LotusScript (Microsoft Visual Basic-ке
Java – Агенттер Java тілінде программаланады;
Imported Java – Java-файлдар агенттерге импортталады.
10 Агентті сақтау қажет;
11 Агентті тексерістен өткізу керек. Агентті тестілеуден өткізіп және
12 Қажет болса, агентті өзгертіп, оны сақтау қажет.
Агенттер мүмкіндіктердің кең жиыны болғандықтан, қиындық туғызатын мәселелер анықталғанда
Агент журналы (Agent log). Агент туралы негізгі ақпаратты алу
LotusScript баптаушысы: LotusScript-та жазылған агенттерді дұрыстауға жіберу үшін LotusScript-те
Жойылған LotusScript баптаушысы: Байланыстың серверлік жағында жұмыс істейтін және
Агенттің тексерістік жүктелуінің орындалуы: Агентті баптап біткеннен кейін, міндетті
Сервердің консолынан болатын баптау: Domino серверінің консолы кесте туралы
NotesLog класы: NotesLog класы - LotusScript және Java-да жазылатын,
Агенттің жұмысы барысында бапталған ақпаратты шығару: Егер сіз агенттерді
Орындау барысында prompt командасын қолдану: Егер формулалар тілін қолдансаңыз,
Көрсетілімдер (Views) – Notes дерек қорына енудің құралы болып
10-кесте
Көрсетілімдердің түрлері
Түрі Сипатталуы
Жалпы (Shared) Жалпы көрсетілімдерді дерек қорында Reader және одан
10-кестенің жалғасы
қолдана алады. Егер тек бұл қолданушыны арнайы көрсетілімге ену
Жалпы, бумада орналаспаған құжаттары бар (Shared, contains documents not
Жалпы, жойылған құжаттары бар (Shared, contains deleted documents) Қасиеттері
Жалпы, бір қолданғаннан кейін шағын түрге ауысады (Shared, private
Жалпы, бір рет жүктегеннен кейін жеке жеке түрге ауысады
Жеке (Private) Жеке көрсетілімдерге тек оны құрған қолданушылардың ғана
Дерек қорында құжаттарды іздеудің негізгі әдістерінің бірі – көрсетілімдер.
Дерек қорындағы көрсетілімдердің тізімін көру үшін дизайн панеліндегі Views
Мәзірден Create→Design→View (Құру→Дизайн→Көрсетілім) пунктін таңдаңыз немесе New View (Жаңа
View name (Көрсетілім атауы) өрісіне көрсетілімнің атауын енгізіңіз;
View Type (Көрсетілімнің типі) өрісіне көрсетілімнің типін таңдаңыз;
Select a location for the New View (Жаңа көрсетілімнің
Қажет болса, Copy Style From (Стильді көшіру) батырмасын шертіңіз
Көрсетілім үшін берілгендерді сұрыптаудың формуласын көрсетіңіз. Егер сіз дайын
Жаңа көрсетілімді құру үшін ОК батырмасын шертіңіз;
Көрсетілімді ашу үшін Views (Көрсетілімдер) тізімінен жаңа көрсетілімнің үстінен
10 Көрсетілімнің қасиеттер терезесін ашу үшін Info (Ақпарат) бетпарағындағы
Alias (Жалғанат (псевдоним)) өрісіне көрсетілімнің жалғанатын енгізіңіз;
Егер сіз күнтізбелік көрсетілімді құрамын десеңіз, онда Standard OutLine
11 Options (Опциялар) бетпарағына өтіп, көрсетілімнің келесі маңызды параметрлерін
Дерек қорын ашқанда әрқашан көрсетілім бірінші жүктелу үшін Default
Жаңа көрсетілімді құру барысында ағымдағы көрсетілімді шаблон ретінде қолдану
Көрсетілімдердің барлық категориялары орам түрінде көрсетілуі үшін Collapse All
Егер көрсетілім құжат-жауаптардан тұрса және сіз олардың қандай құжаттардан
Көрсетілімге ену Notes клиентінің View мәзірімен жүзеге асырылу үшін
Notes клиентінде қолданатын көрсетілімнің сыртқы түрін өзгерте алу үшін
Құжат немесе көрсетілім өзгертілгенде көрсетіліммен байланысты болған әрекет әрқашан
Қолданушы көрсетілімнің деңгейіндегі жаңа құжаттарды құруға рұқсат беру үшін
12 Style (Стиль) (үшінші бетпарақ) бетпарағына өтіңіз және көрсетілімінің
13 Көрсетілімнің индексін жаңартудың жиілігі және оқылмаған құжаттар жайлы
14 Көрсетілімді кім қолдана алатынын анықтау үшін Security (Қауіпсіздік)
15 Қажет болса, көрсетілімдегі бағандарды қосыңыз, өңдеңіз және жойыңыз;
16 Көрсетілімді сақтаңыз;
17 Көрсетілімнің сіз ойлағандай жұмыс істейтіндігін тексеру үшін тесттен
Domino-да баған – бұл құрушыға құжатта сақталатын компоненттің құрамы,
Көрсетілімде баған құру үшін келесі әрекеттерді орындау керек:
Баған құрылуы тиіс көрсетілімді Designer клиентінде ашыңыз;
Мәзірден Create(Insert New Column (Құру(Жаңа баған қою) пунктін таңдаңыз;
Бағанның қасиеттер терезесін (Column Properties) ашу үшін баған тақырыпшасының
Info (терезенің бірінші бетпарағы) бетпарағында бағанның тақырыпшасының қасиеттерін көрсету
Бағанның тақырыпшасын енгізіңіз. Ол міндетті емес және ұзындығы 80
Бағанның енін енгізіңіз;
Егер элемент бірнеше мәннен тұрып, бағанда көрсетілуі тиіс болса,
Қолданушылар жолдың енін динамикалық түрде өзгерте алу үшін Resizable
Егер құжатта тек құжат-жауаптар бейнеленсе, онда Show Responses Only
Бағанға белгішені шығарғыңыз келсе, онда Display Values as Icons
Sorting (Сұрыптау) бетпарағында баған үшін сұрыптаудың параметрлерін анықтау керек.
Бағанда сұрыптаудың ретін көрсету керек. Үш нұсқасы бар: None
Бағанның типін көрсету керек. Категорияларды көрсеткіңіз келмесе, үнсіз келісім
Сұрыптау кезінде бағанның элементтерінің регистрін ескеру қажет болса, онда
Сұрыптау кезінде диакритикалық таңбаларды ескеру қажет болса, онда Accent
Қаріптің өлшемі, гарнитура және стиль тәрізді параметрлерді орнату үшін
Егер бағанда сандық мәндер көрсетілсе, онда сандардың форматталатын параметрлерін
Егер бағанда күн бейнеленсе, онда күн мен уақыттың форматын
Баған тақырыпшасының өлшемі, гарнитурасы және қаріптің стилі тәрізді параметрлерді
10 Advanced (Қосымша) бетпарағына өтіңіз және осы бағанға жүгіну
11 Программалау панелінде баған үшін мәндерді көрсетуге болады. Келесі
11-кесте
Бағандардың мәндерінің нұсқалары
Нұсқа Сипаттамасы
Simple Function (Қарапайым функция) Бағанның мазмұнын генерациялау үшін логиканы
11-кестенің жалғасы
Field (Өріс) Дерек қорында сақталатын өрісті таңдауға мүмкіндік береді
Formula (Формула) Бұл нұсқа Notes формулалар тілі көмегімен бағанда
Notes/Domino-да компоненттерде сақталатын берілгендерді енгізу, өзгерту және шығару үшін
Берілген өрістегі берілгендердің типін анықтайтын параметр – data type
Computed (Есептелінетін). Мәні формуланы орындағандағы нәтижесі болып табылады. Ол
Computed for Display (Шығару үшін есептелінеді) – мәні есептеудің
Computed When Composed (Құру кезінде есептелінетін) – мәні есептеудің
Editable (Өңделетін). Мәні қолданушымен енгізіледі және құжатта сақталады. Құжатты
Форма (Form) – құжаттарды құру және шығару үшін Notes/Domino
Құжатты құру кезінде форманың атауы қолданылады және Form (Форма)
Форманы құру үшін келесі әрекеттерді орындау керек:
Форма құрылуы тиіс дерек қорын Designer клиентінде ашыңыз;
Мәзірден Create→Design→Form (Құру→Дизай→Форма) пунктін таңдаңыз немесе New Form (Жаңа
Форманың қасиеттер терезесінде (Info (Ақпарат)) бетпарағы (4 сурет) форманың
4-сурет. Форманың қасиеттер терезесінің (Info (Ақпарат)) бетпарағы
Name (Атау) өрісіне форманың атауын және жалғанатын енгізіңіз (жалған
Type (Тип) өрісіне форма құрылатын құжаттың типін енгізіңіз. Нұсқалары
Егер форма дерек қоры үшін үнсіз келісім бойынша орнатылған
Default (Үнсіз келісім бойынша) бетпарағына өтіп, қосымша опцияларды анықтаңыз.
Таңдалған құжаттардың мәндерін форманың өрістері мұрагерлікке алу үшін Formulas
Форма өңдеу режимінде ашылып отыру үшін Automatically Enable Edit
Жүктеудің параметрлерін баптау үшін launch (Жүктеу) бетпарағына өтіңіз. Форма
Форма үшін фонның түсін және/немесе графикалық бейнесін анықтау үшін
Форманың тақырыпшасын, биіктігін және енін анықтау үшін Header (Тақырыпша)
Форманы баспаға шығару параметрлерін анықтау үшін Print (Баспаға шығару)
Форманың қауіпсіздік деңгейінің параметрлерін анықтау үшін Security (Қауіпсіздік) бетпарағына
10 Формада өрістерді, мәтінді, ішкі формаларды, жалпы өрістерді, жалпы
11 Форманы сақтаңыз;
12 Форманы тексерістен өткізіңіз. Ол үшін Design (Дизайн) мәзірі
Беттер Notes формаларына және статикалық HTML-беттеріне ұқсас. Беттің форма
Бетті құру үшін келесі қадамдарды орындау керек:
Бет құрылуы тиіс дерек қорын Designer клиентінде ашыңыз;
Дерек қорындағы барлық беттердің тізімін көру үшін дизайн панеліндегі
Create→Design→Page (Құру→Дизайн→Бет) пунктін таңдаңыз немесе New Page (Жаңа бет)
Мәзірден Design→Page Properties (Дизайн→Беттің қасиеттері) пунктін таңдаңыз. Қасиеттер терезесі
Name (Атау) өрісіне беттің атауын (және жалғанатын) енгізіңіз;
Егер Web-те қолданылатын бетті құрып жатқан болсаңыз, онда беттің
Беттің түсі немесе суреті сияқты фон параметрлерін өзгерту үшін
Бетті жүктеудің параметрлерін анықтау үшін Launch (Жүктеу) бетпарағына өтіңіз.
Public Access (Көпке ортақ ену құқығы) құқығы бар қолданушылар
Бетті сақтаңыз;
Бетті тексерістен өткізіңіз. Бетті сәйкес клиентте көру үшін Design
Тышқанмен шерту арқылы қолданушыларға қарапайым механизммен әрекеттерді орындауға белсенді
Батырма (Button). Батырманың үстінен тышқанмен шерткенде әрекет орындалады. Орындалатын
Формуланың пайда болатын нәтижесі – (Formula pop-up). Формуланың көмегімен
Әрекет (Action). Тышқанмен шерткенде әрекет орындалады. Белсенді аймақ-әрекеттердің коды
Сілтеме (Link). Тышқанмен шерткенде тиісті объект шақырылады;
Пайда болатын мәтін (Text pop-up). Тышқанмен шерткенде мәтін көрінеді.
Белсенді аймақтық батырманы құру үшін келесі әрекеттерді орындау керек:
Белсенді аймақтық батырманы орналастырғыңыз келетін форманы, ішкі форманы немесе
Батырма орналасуы тиіс орынға курсорды орналастырыңыз;
Мәзірден Create→ HotSpot→Button (Құру→Белсенді аймақ→Батырма) пунктін таңдаңыз;
Label (Белгі) өрісіне батырманың тақырыпшасын енгізіңіз;
Қажет болса, өлшем, фон, стильдер және т.б. атрибуттарын беріңіз;
Программалау панелінде батырманың қолданылу ортасын көрсетіңіз (ашылатын тізімде (Client
Форманы сақтаңыз және тексеріңіз.
Бөлімдер (Sections) формаларда және ішкі формаларда орамды аймақтарды құрады.
Бөлімді құру үшін келесі әрекеттерді орындау керек:
Бөлім құрғыңыз келетін бетті немесе форманы ашу керек;
Бөлімге қосылатын қажетті мәтінді, графиканы, өрістерді және басқа да
Мәзірден Create→Section→Standard (Құру→Бөлім→Стандартты) пунктін таңдаңыз;
Бөлімнің үстінен тышқанның оң жағын шертіп, бөлімнің қасиеттер терезесін
Қажет болса, бөлімнің параметрлерін өзгертіңіз;
Бөлімі бар форманы немесе бетті сақтаңыз және тестілеңіз [18].
Domino 6 – бұл қосымшаның әртүрлі құралдарын және программалау
Lotus-та формула ұғымы «программаның белгілері бар ұғымды» білдіреді (Lotus
Кез-келген код, соның ішіндегі формулалар тілі, Domino жүйесінде қолданушыға
LotusScript-та нақты түрде хабарланбаған, яғни қолданудың алдында кодта
Программалау панелінен тышқанның оң жақ батырмасын шертіп, пайда болған
Форматтау опциясы орналасқан Format (Формат) (екінші бетпарақ) бетпарағына өту
Options (Опциялар) бөлімінде Automatically Add “Option Declare” (“Option Declare”-ді
Автотолтыру (Auto-Complete) – Domino 6 жүйесінің жаңа тиімді мүмкіндігі.
«at» (@) символын енгізіңіз және кішкене кідіріңіз. Мүмкін болатын
Функция атауын енгізе бастаңыз немесе тізімді қажетті орынға дейін
Функцияны тауып алғаннан кейін программалау панеліне оны қою үшін
Параметрлері бар функциялар болса, онда алғашқы элементтінің синтаксисі бар
Егер функция бірнеше параметрлерді қабылдаса, онда параметрлер арасына «нүктелі
Функцияның енгізілуін анықтау үшін және тізімді жабу үшін оң
@-командалар – бұл Lotus Notes/Domino командасын программалық түрде құрушыларға
«at» (@) символын енгізіңіз және кішкене кідіріңіз. Мүмкін болатын
Command (алдын ала енгізу) сөзін және жақшаның сол жағын
Керекті команданың (алдын ала енгізу) атауын енгізе бастаңыз немесе
Функцияның параметрлері бар болса, сол жақ жақшаның «(» белгісін
Егер функция бірнеше параметрді қабылдаса, онда параметрлер арасына «нүктелі
Қосалқы тізімді жабу және функцияның енгізілуін аяқтау үшін жақшаның
Domino 6 жүйесі төмендегідей программалау тілдерін қолданады:
Қарапайым әрекеттер (Simple Actions). Программалауды қолданбай-ақ есептерді автоматтандыру үшін
Формулалар. Формулалар процедуралық емес, интерпретаторлық тіл болып табылады. Егер
LotusScript. Формулалар тілінің сенімді альтернативасы ретінде LotusScript алғаш
JavaScript. Бірігудің клиенттік бөлігінде қолданылатын өндірістік стандарт тілі. Notes
Java. C++ синтаксисті түрде ұқсас қуатты, сенімді, объектіге-бағытталған программалау
Формулалар тілі Notes-тың серверлік объектілерімен жұмыс істейді, ал @-командалар
@-командалар – @-функцияларға ұқсас. Бұл командалар Notes командаларын орындайды.
@-функциялар – нақты элементтерді орындайтын және нәтижені қайтаратын алдын-ала
Константалар – өзгертілмейтін статикалық мәндер. Notes жүйесі үш түрлі
Айнымалылар – программа орындалғанда өзгере алатын ақпарат сақталынатын жадтағы
Кілттік сөздер – арнайы мақсаттар үшін қолданылатын мағыналар. Барлығы
Операторлар – операторлар мәндерді беріп және оларды өзгертеді. Domino-да
Domino жүйесі формулада бір немесе бірнеше @-функцияларды қолдануға мүмкіндік
Domino қауіпсіз қосымшаларды құру үшін таптырмас платформа болып табылады,
Стандартты атауы (Common name, CN) – қолданушының немесе сервердің
Ұйымдық бөлімше (Organizational Unit, OU) – ұйымдағы қолданушының немесе
Ұйым (Organization,O) – қолданушы немесе сервердің ұйымын анықтайды. Бұл
Ел (Country, C) – ұйым орналасқан елді анықтайды. Бұл
Атаулармен жұмыс істегенде жиі қолданылатын @-функциялар төменде көрсетілген:
@UserName – канондық форматта ағымдық қолданушының немесе сервердің атауын
@Name – иерархиялық атаудың компоненттеріне бақылау жасайды. Мысалы, канондық
@UserNameList. Егер дерек қоры серверде сақталса немесе егер жергілікті
Қосымшаның қауіпсіздігі – ең маңызды концепциялардың бірі. Domino -да
12-кесте
Domino-ның қауіпсіздік моделі
Деңгей Сипатталуы
Желілік Желілік деңгейде қауіпсіздік желілік инфрақұрылымымен қамтамасыз етіледі, атап
Аутентификация Қолданушыға жүйеге және тағайындалған құқықтарға ену үшін қолданушы
Серверге ену Domino директориясындағы Server құжатында көп параметрлер бар.
12-кестенің жалғасы
агенттерді жүктеу)
Дерек қорына ену Ену құқығын бақылайтын тізім (ACL) көмегімен
Дизайн элементтерінің қауіпсіздігі Формаларды, көрсетілімдерді, бумаларды және агенттерді тек
Өрістер деңгейіндегі қауіпсіздік Domino-да цифрлік жазбалардың және шифрлеудің көмегімен
Дерек қорының ену құқығын бақылайтын тізім (Access Control List,
ACL-де қауіпсіздіктің жеті деңгейі бар: No Access, Depositor, Reader,
Қолданушылардың, серверлердің ену қажеттіліктерін ескере отырып, дерек қорының ACL
13-кесте
Дерек қорының ену құқығын бақылайтын тізімнің деңгейлері (Access Control
Ену деңгейі Тағайындалатын артықшылықтар Қосымшаның артықшылықтары Әдетте кімге тағайындалады
No Access Жоқ. Егер қосымша артықшылықтарының бірі көрсетілмесе, онда
Depositor Жаңа құжаттарды құру Көпке ортақ құжаттарды оқу; көпке
13-кестенің жалғасы
ортақ құжаттарды жазу алатын, бірақ басқа құжаттарды көре алмайтын
Reader Егер оқу Readers өрісімен шектелмесе, онда құжаттарды
топтарға және / немесе рольдерге
Author Құжаттарды оқу
Құжаттарды құру үнсіз келісім бойынша берілмеген, бірақ қосылуы тиіс
Editor Егер оқу Readers өрісімен шектелмесе, онда құжаттарды оқу
Құжаттарды құру
Құжаттарды өңдеу Құжаттарды жою;жеке агенттерді құру; жеке бумаларды/ көрсетілімдерді
Дерек қорындағы құра және кез-келген құжаттарды өңдей алатын қолданушыларға,
Designer Editor құқығының барлығы, сонымен қатар, дизайн элементтерін өзгерте
13-кестенің жалғасы
Manager Designer құқығының барлығы, сонымен қоса, дерек қорының ACL
Жаңа дерек қорын құру кезінде оның ACL тізіміне үнсіз
Default. ACL тізімінде көрсетілмеген барлық қолданушылар, топтар және серверлер
Anonymous. Бұл жазба Notes және Интернет қолданушыларына анонимді емес
Дерек қорын құрушының қолданушылық атауы. Дерек қорын құрушы қолданушы
LocalDomainServers. Дерек қоры құрылған, серверге тиісті доменнің серверлерінің атауларынан
OtherDomainServers. Дерек қоры орналасқан, сервері тиісті болатын, доменнің шекарасынан
Құжат деңгейінің қауіпсіздігі Notes жүйесінде Authors және Readers өрістері
Readers өрісі – нақты құжатты оқи алатын қолданушыларды, топтарды,
Құжатта Readers өрісін құру үшін келесі қадамдарды орындау керек:
Дерек қорын Designer клиентінде ашыңыз;
Readers өрісі орналасуы тиіс және оның көмегімен құрылатын құжаттардан
Readers өрісін орналастырғыңыз келетін орынға курсорды қойыңыз;
Мәзірден Create→Field (Құру→Өріс) пунктін таңдаңыз. Өрістің қасиеттер мәзірі ашылады;
Өріске атау беріп, оған Readers типін беріңіз. Егер өріс
Қолданушылардың, топтардың және/немесе рольдердің тізімін анықтайтын дайын тізімді немесе
Форманы сақтау керек.
Readers өрісі сияқты, Authors өрісі де дерек қорының ACL
Құжатта Authors өрісін құру үшін келесі қадамдарды орындау керек:
Дерек қорын Designer клиентінде ашу керек;
Authors өрісі орналасуы тиіс және оның көмегімен құрылатын құжаттардан
Authors өрісі орналасуы тиіс жерге курсорды орналастырыңыз;
Мәзірден Create→Field (Құру→Өріс) пунктін таңдаңыз. Өрістің қасиеттер мәзірі ашылатын
Өріске атау беріп, Authors типін орнату керек. Егер өріс
Қолданушылардың, топтардың және/немесе рольдердің тізімін анықтайтын дайын тізімді немесе
Форманы сақтаңыз [27].
2.3 ААЖ-нің деректер қорының құрылымын құрастыру
Деректер қорында құжаттарды көрсету, өзгерту және құрастыру үшін форма
5-сурет. Реляциондық ДҚБЖ-дегі формалардың құрылымы
«Кадр бөлімі» ААЖ-де басты форманың қызметін «Құрам» немесе Sostav
6-сурет. Құрам (Sostav) формасы
Sostav формасында 14 кестесінде көрсетілгендей өрістер бар.
14-кесте
Sostav формасының құрылымы
Атауы Берілгендердің типі Сипаттамасы
Representation String Қаланың филиалы
Surname String Қызметкердің тегі
Name String Қызметкердің аты
FatherName String Қызметкердің әкесінің аты
Sex String Қызметкердің жынысы
Nationality String Қызметкердің ұлты
BithDay Integer Қызметкердің туған жылы, айы, күні
Otdel String Мекеме бөлімінің атауы
Doljnost String Қызметкердің лауазымы
TubNum Integer Қызметкердің табельдік номері
Situation Integer Қызметкердің жалпы жалақысы
Complex String Қызметкердің жұмысының түрі, штаттың жиынтықтылығы (негізгі (штаттық)
Oklad Integer Қызметкердің жалақысы
Nadbavka Integer Қызметкердің жалақысына қосымша қосылатын ақша көлемі
14-кестенің жалғасы
Oldyear Integer Қызметкердің жас мөлшері
Prava String Қызметкердің жүргізушілік құқығы (категориясы)
Education String Қызметкердің білімі
Distinctions String Қызметкердің қолжеткізген ерекшеліктері
LangInSchool String Қызметкердің білетін шетел тілдері
FamilyStatus String Қызметкердің отбасылық жағдайы
StajWork_1 Integer Қызметкердің жалпы жұмыс істеу қоры
StajWork_2 Integer Қызметкердің берілген мекемедегі жұмыс істеу қоры
Phone Integer Қызметкердің ұялы телефонының номері
Phone_11 Integer Қызметкердің үй телефонының номері
Mail mail_1 String Қызметкердің e-mail-ы
DocNum Integer Жеке куәлігінің номері
DateBuy Integer Куәліктің берілген күні
KemVidan String Куәлікті берген ұйымның атауы
SIK String Қызметкердің ӘЖК-ы
Surname String Қызметкердің тегі
Name String Қызметкердің аты
FatherName String Қызметкердің әкесінің аты
Sex String Қызметкердің жынысы
Nationality String Қызметкердің ұлты
BithDay Integer Қызметкердің туған жылы, айы, күні
Otdel String Мекеме бөлімінің атауы
Doljnost String Қызметкердің лауазымы
TubNum Integer Қызметкердің табельдік номері
Complex String Қызметкердің жұмысының түрі, штаттың жиынтықтылығы (негізгі (штаттық)
Oklad Integer Қызметкердің жалақысы
Nadbavka Integer Қызметкердің жалақысына
14-кестенің жалғасы
қосымша қосылатын ақша көлемі
RRN Integer Қызметкердің СТТН-і
NumWorkBook Integer Қызметкердің еңбек кітапшасының номері
SotrNum Integer Келісім-шартқа отырған айы, күні, жылы
DateDogovor Integer Еңбек келісім-шартының номері
DatePriem Integer Қызметкердің жұмысқа қабылданған күні, айы, жылы
NumMed Integer Қызметкердің медициналық полисінің номері
NumFonda Integer Қызметкердің зейнетақы қорының номері
Bank String Зейнетақы қоры тіркелген банктің атауы
GotProfession String Қызметкердің алған мамандығы
YearGraduateSchool Integer Оқу орнын бітірген жылы
EduDocSerie String Қызметкердің білімі туралы құжат
Faculty String Бітірген факультеті
Profession String Қызметкердің мамандығы
Qualification String Қызметкердің квалификациясы
Country String Елінің атауы
Region String Аймақ/регион атауы
District String Облыс аймағының атауы
Settlementtype String Елді-мекеннің типі
SettlementName String Елді-мекеннің атауы
Citizenship String Қызметкердің азаматтылығы
AddressStreet ,AddressHome, AddressFlat, String Қызметкердің тұратын көшесі, үйінің номері,
MilitaryComitee String Қызметкер ер адам болса, оның тіркелген военкомат
Propusk Integer Қызметкердің кіру құжатының номері
Формада қызметтік және жүйелік өрістер бар. Жүйелік өрістерге дерек
$Bodies формасында Binary типті Embeded өрісі қолданылған. Бұл өрісте
Көрсетілімдерді жобалау
Әр дерек қорында үнсіз келісім бойынша бір көрсетілім бар
Әрбір көрсетілімдегі құжаттар және бағаналарға шығарылатын ақпарат құрастырушымен анықталады.
Көрсетілімдер негізгі үш аймақтан тұрады: Navigation(Навигация) панелі, View (Көру)
Таңдау формулалары көрсетілімде шығарылатын құжаттарды анықтайды. SELECT @ALL стандартты
7 суретінде көрсетілімнің мысалы келтірілген. Бұл көрсетілім қызметкерлердің жас
7-сурет. Қызметкерлердің жас мөлшерін бейнелейтін көрсетілім
15 кестеде жүйеде қолданылған көрсетілімдердің тізімі және олардың қысқаша
15-кесте
ААЖ-да қолданылатын көрсетілімдер
Көрсетілімнің атауы Қысқаша сипаттамасы
Состав / Состав және Состав / Дела Бөлімдер бойынша
$Reportaj Сәйкес сұраныстар бойынша есептерді шығаратын көрсетілім
Акты по приеме-передачи дел Негізгі немесе құрам бойынша жұмыс
Статистические материалы Статистикалық мәліметтердің топталған, сұрыпталған жоспарлары
Служебные удостоверения Қызметкерлердің қызметтік куәліктерін жасауға және баспаға шығаруға
3 Бағдарламалық қамтамасыз ету
3.1 ААЖ-нің бағдарламалық қамтамасыз етуінің құрылымы
ААЖ-нің бағдарламалық қамтамасыз етуі келесідей есептерді орындайды:
ДҚ жүргізу;
берілгендердің сақталуы мен қауіпсіздігі;
ДҚ бойынша іздеу жұмысын жүргізу;
мәліметтер бойынша материалдарды статистикалық түрде топтастыру;
қызметтік куәліктерді жасау;
бұйрықтарды баспаға шығару.
«Кадр бөлімі» автоматтандырылған ақпараттық жүйесі – ұйымда жұмыс істейтін
Жүйе ұйым қызметінің аспектілерін, басқарушылық міндеттерін біртекті тарапталған ақпараттық
Қосымшаның қауіпсіздігі – ең маңызды концепциялардың бірі. Domino -да
8-сурет. Access Control List (Ену құқығының бақылау тізімі) сұхбат
Деректер қорында қызметкерлердің енгізілген мәліметі бойынша іздеу жұмысын жүргізуге
9-сурет. Іздеу жұмысы жүргізілетін «Search» формасы
Қызметкерлердің сәйкес енгізілген мәліметтері бойынша ақпараттық берілгендерді статистикалық түрде
10-сурет. Жеке куәліктері бойынша топтаудың үлгісі
Жүйеде қызметкерлердің қызметтік куәліктерін жасауға болады және оларды баспаға
11-сурет. Қызметтік куәліктер жасалатын көрсетілімнің бейнесі
Бұйрық шығарылатын көрсетілімнің бейнесі 12 суретте көрсетілген.
12-сурет. Бұйрықты баспаға шығаруға арналған көрсетілімнің бейнесі
4Әдістемелік қамтамасыз ету
4.1 ААЖ-нің қолданушылық интерфейсінің сипаты
13 суретінде көрсетілгендей қолданушы үшін жүйенің терезесі ашылады.
13-сурет. Lotus Notes жұмыс аймағы
Мұнда нақты дерек қорларына арналған сілтемелер орналасқан. Негізгі терезе
14-сурет. Негізгі терезе
Навигациялық мәзірде келесі пункттер бар:
Состав
Личные данные
Личные данные (без группирования)
Поиск по базе
Отчет по отделам
Приемная
Общий состав
Составы отделов
Служебное удостоверение
Штатные сотрудники
Отделы
Совместители
Отделы
Акты по приеме-передачи дел
Штатные сотрудники
Отделы
Совместители
Отделы
Статистические материалы
по владеющим языкам
по военкомату
по годам рождения
по гражданству
датам договоров
по дате приема на работу
по должностям
по достижениям
по категориям водительских прав
по населенным пунктам
по национальностям
по образованию
по отделам
по полу
по стажу
по удостоверениям
по филиалам
Приказы на сотрудников
«Шаблоны» батырмасын шерту арқылы жүйеде қолданылатын және құжаттардың үлгісі
15-сурет. «Шаблоны» батырмасын шерткенде шығатын форма
Жүйенің «Справка» батырмасын шерткенде 16 суретте көрсетілген .doc форматындағы
16-сурет. «Справка» батырмасын шерткенде шығатын құжаттың бейнесі
«Личные данные» сілтемесі «Состав» көрсетілімін ашады. Бұл көрсетілім 17
17-сурет. «Личные данные» терезесінің көрінісі
Мұнда қызметкерлердің сұрыпталған және топталған тізімдері көрсетіледі. Жаңадан қызметкерді
18-сурет. «Добавление» батырмасын шерткенде шығатын форма
Бұл батырманың программалық кодының листингі 1 қосымшасында көрсетілген. Сәйкес
19-сурет. Түзету тәртібіндегі форманың көрінісі
«Личные данные (без группирования)» сілтемесі Состав/Дела көрсетілімін ашады. Мұнда
20-сурет. «Личные данные (без группирования)» терезесі
Көрсетілімдегі орналасқан мәліметтерді түзетуге болады. Ол үшін сәйкес қызметкердің
«Поиск по базе» сілтемесі Search формасын ашады. Сілтеменің үстінен
21-сурет. «Поиск по базе» терезесінің бейнесі
Бұл формада «Личные данные сотрудника», «Дополнительная информация», «Адресная информация»
«Отчет по отделам» сілтемесі «Отчет по отделам» көрсетілімін ашады.
22-сурет. «Отчет по отделам» терезесінің бейнесі
«Приемная» сілтемесін шерткенде ішкі сілтемелер ашылады. Бұл ішкі сілтемелер
23-сурет. «Приемная» терезесінің бейнесі
«Служебное удостоверение» сілтемесі «Служебное удостоверение» көрсетілімін ашады. Сілтеменің үстінен
24-сурет. «Служебное удостоверение» терезесі
Сәйкес қызметкерді таңдап, куәлікті жасайтын батырманы шерткенде 25 суретте
25-сурет. «Енгізу» сұхбат терезесінің көрінісі
«Акты по приеме-передачи дел» сілтемесі «Акты по приеме-передачи дел»
26-сурет. «Акты по приеме-передачи дел» терезесі
«Статистические материалы» сілтемесі «Статистические материалы» көрсетілімін ашады. Бұл сілтеменің
27-сурет. «Статистические материалы/по годам рождения» терезесі
«Статистические материалы/по гражданству» көрсетілімінің бейнесі 28 суретте бейнеленген.
28-сурет. «Статистические материалы/по гражданству» терезесі
«Приказы на сотрудников» сілтемесі «Приказ» көрсетілімін ашады. Мұнда қызметкерді
29-сурет. «Приказы на сотрудников» терезесінің бейнесі
«Распечатать» батырмасының «Все отделы» ішкі батырмасын шерткенде 30 суретте
30-сурет. «Штат жиынтылығының сұранысы» сұхбат терезесі
«Распечатать» батырмасының «Распечатать по отделам» ішкі батырмасын шерткенде 30
31-сурет. «Бөлім сұранысы» терезесінің көрінісі
Қызметкердің штаттық жиынтылығы және жұмыс істейтін бөлімінің атауы енгізілгеннен
5 Техника-экономикалық айқындау
5.1 Техника-экономикалық айқындаудың негiзгi есептерi
Басқару және өндiрiс барлық деңгейлерiндегi қазiргi шарттардағы автоматтандыруды қолданудың
Барлық конструкцияны жобалаудың уақытымен есептеу үшiн негiзiнен мөлшерлес
Бүгiнгі таңда өндiрiстегі көккейісті есеп болып автоматтандыру табылады.
Дипломдық жобаның мәлiметiнiң есебi кәсiпорында құжаттаманың басқаруын автоматтандырылған жүйенi
Преимуществами автоматизированной системы перед традиционным методом управления документооборотом является
– қағаздың санының қысқартулары;
– принтерлер, көшiргi-көбейткiш техника үшiн шығын материалдар;
– құжаттарды сақтау үшiн қарсылық бiлдiрiлетiн аудандардың кiшiрейтулерi;
– документтi өңдеуге және олардың iздестiруiн уақыттың жанында жай
– ұйымның жұмыс сапасының жақсартуы.
5.2 Жүйенiң өңдеуiн өзiндiк құнның есептеуi
Автоматты ақпараттық жүйенiң жасауын өзiндiк құн формула бойынша анықталады:
СЖасау = Мз+Фот+Зэл + Актс+НР, (5.1)
Мұндағы Мз - заттық шығын;
Фот - еңбекақы төлеу қоры;
Зэл - электр энергиясы, жылыту, жарыққа шығындар;
Актс - сатып алынған жабдық және [12 ] программалық
Нр - қосымша шығындар.
Барлық шамалар теңгелерге өлшенедi.
Заттық шығындардың есептеуi
Заттық шығындар формула бойынша есептеледі:
Мз=Зб+Зт+Здр, (5.2)
Мұндағы Зб - қағаздың сатып алуына шығын,
Зт - принтер үшiн тонердiң сатып алуына шығын;
Здр - басқа канцтарға шығындар.тауарлар
Қағаздың алуына шығындар формула бойынша есептеледi:
Зб=СбхКб, (5.3)
Мұндағы Сб - 1-шi қағаз парағының құны, 1.4
Кб - қағаздың парақ саны, парақтар;
500 парақтардың тең 1 теңге, Кб=сi Сбты қабылдайды.
Қорыта келгенде, формулаға сәйкес 5.3
Зб= 1.4х500=700 теңге
Тонердiң сатып алу шығыны формула бойынша анықталады:
Зк=СтхКт, (5.4)
Мұндағы Ст - тонердi принтердiң 1-шi толтыруы,
Кт - толтырулардың өңдеу процессiндегi сан, толтыру;
(HP P1102wтiң принтерi) тең 800 теңге, Кт=1 Бiр толтыру
Атап айтқанда, (5.4 ) формула бойынша есептеледі,
Зк= 1х800=800 теңге
Басқа канцелярия тауарлардың (дискет, папка, қалам және тағы басқалар)
Сома ақыр соңында (5.2 ) формула бойынша есептеледi:
МЗ = 700+800+1500= 3000 теңге
Еңбекақы төлеу қорының есептеуi
Еңбекақы төлеу қоры формула бойынша есептейміз:
Фот =1,21хЗпхТзхn, (5.5)
Мұндағы Зп - (21% ) әлеуметтiк салықты есепке
Тз - есептiң өңдеуiне уақыт, ай;
n - өңдеушiлердiң саны.
(5.5 ) формула бойынша аламыз
Фот = 1,21х20000х2х1= 48400 теңге
Электр энергиясы, жарық, жылытуға шығын есептеу
формула бойынша есептейміз:
Зэл = Сэл+Сос+Сот, (5.6)
Мұндағы Сэл - актив тұтынылатын электр энергиясына шығын;
Сорған - жарыққа шығын;
Жүзiншi - жылытуға шығындар.
Электр энергиясына шығындар формула бойынша анықтауға болады
Сэл = [Мпхtк+Мпхtп]хТзхc, (5.7)
Мұндағы Мк - компьютердiң тұтынылатын қуаты, квт;
tк - күн, сағатқа компьютердiң жұмысының уақыты;
ШК - принтердiң тұтынылатын қуаты, квт;
tп - күн, сағатқа принтердiң жұмысының уақыты;
Тз - өңдеудi, күн жұмсаған жұмыс күндер сандары;
- 1 квт, теңге құн.
Мктi тең 0, 45 кВт/час қабылдаймыз
tк жұмыс уақытының ұзақтықтығына тең қабылдаймыз - 8
Техникалық мәлiметтiң ШКтi 0, 06 кВт/час құрайды.
tп-шы күнiне бiр сағат
=45 Тз. Жүйелер Тк. өңдеуге 2 ай керек, онда
Бiр квттiң құны 5, 92 теңгенi құрайды.
(5.7 ) формула бойынша есептеймiз және [13 ] электр
Сэл = [0,45х8+0,06х2]х45х5,92 ≈ 991 теңге
Жарыққа шығындар формула бойынша есептеледi:
Сос=СлхtnхcхТз , (5.8)
Мұндағы Сл - жарыққоюдың қуаты, квт;
t - күн, сағатқа жарықтың сағатының саны;
c - 1 кВт/час-шы құн, теңге;
Тз - жүйенiң жасауы, күн жұмсаған жұмыс күндер сандары.
Келесi мәндердi қабылдаймыз
= 0, 25 квт Сл;
сағат t = 4;
с=5, 92 теңге;
= 45-шi Тз
Жарыққа шығындарды құрайды
Сос= 0,25х4х5,92х45=266.4 теңге
Жылытуға шығындар келесі формула бойынша есептеледi
Сот = ЦотхПлхМот,
Мүндағы Цот - 1 м2, жылыту бағасы.теңге;
Пл - жұмыс бөлмесiнiң ауданы, м2;
Мот - жұмыстардың өткiзуiмен дәл келетiн жылытқыш айларының саны.
Келесi мәндердi қабылдаймыз
Цот= 77, 10 тенге/м2-шi Цот
Пл= 20 м2 Пл
Мот= 2 айдың ысырапшысы, өйткенi өңдеудi уақыт қысқы мерзiмге
Жылыту шығындарды құрайды:
Сот = 77,1х 20х2= 3084 теңге
Электр энергиясы, жарық, жылытуға жалпы шығындар (8.6 ) формула
Зэл = 991+266.4+3084 = 4341.4 теңге
Амортизациялық төлемдегi шығыны есептеу
Амортизациялық төлемдегi шығындары келесі формула бойынша анықталады:
Актс= ((СфахНа)/12)хТз, (5.10)
Мүндағы Сфа - активтердiң құны, теңге;
На- белгiленген активтердiң жылғы амортизациялық төлемдерiнiң нормасы;
Тз - жүйенiң жасауы, [14 ] ай жұмсаған жұмыс
Активтердiң құны формула бойынша есептеледi
Сфа= С комп +Сприн +Спо*n (5.11)
мұндағы С комп - компьютердiң құны, теңге;
Сприн - принтердiң құны, теңге;
СПО - программалық қамтамасыз етудi пакеттiң құны;
n - программалық қамтамасыз етудi пакеттi бекiтiлген компьютерлердiң саны.
Келесi мәндердi қабылдаймыз:
Комп - 70 000 теңге;
Сприн - (HP P1102wтiң принтерi) 25 300 теңге;
СПО - 1 компьютерге 40 000 теңге
n = 1, өйткенi автоматты ақпараттық жүйенiң өңдеулерi үшiн
= 0, 25ке
= 2 айдың Тзы.
Активтердiң құнын құрайды
Сфа= 25 300 + 70 000 + 40 000
Амортизациялық төлемдегi шығындарын құрайды
Актс = ((135 300 х 0,25)/12)х2 = 5638 теңге
Тiркеме қағаздар - бұл өндiрiстiң ұйымы және өндiрiстiк жабдықты
НР=КзхСфа,
Мұндағы Кз=0, 05 - активтердiң құнынанғы қосымша шығындарына шығын
Сфа - белгiленген активтердiң құны.
Қосымша шығындарды құрайды
НР = 0,05*135 300 = 6765 теңге
Автоматтандырылған жүйе жасауды өзiндiк құның (8.1 ) формула бойынша
Ссозд = 3000+48400+4342 + 5638+6765= 68145 теңге
Автоматты ақпараттық жүйенiң жасауына құрама мәлiмет бойыншалар кестеде 5.1
Кесте 5.1
Iргелi салымы
Аты Қысқартылған белгi Жалпы саны
Заттық шығындар Мз 3000 теңге
Еңбекақы төлеу қоры Фот 48400 теңге
Электр энергиясы, жарық, жылытуға шығындар Зэл 4342 теңге
Амортизациялық төлемдегi шығындары Актс 5638 теңге
Қосымша шығындар НР 6765 теңге
АИС жасауын өзiндiк құны Ссозд 68145 теңге
5.3 Жүйенiң енгiзуiне шығын есептеу
Автоматтандырылған жүйенi енгiзуге шығындар [14 ] жабдықтың алуына жүйенiң
ЗВС = С + ЗЕД,
С= 68145 теңгемен қайда - жүйенiң өңдеуiн өзiндiк құн;
ЗЕД= 13629 теңге - (стандарт бойынша 20%тегi) бiр-ақ
ЗВС = 68145 + 13629 = 81774
Қорыта келгенде, жасалатын жүйенiң енгiзуiне шығындар 81774 теңгені
Жүйенiң енгiзуiне шығын кеткен қаржының қайту мерзiмі
Кеткен қаржының қайту мерзiмi формула бойынша анықтаймыз:
Т = ЗВС / С,
Мұндағы ЗВС= 81774-шi - жүйенiң енгiзуiн iргелi шығын;
С= 68145 - жүйенiң енгiзуiн өзiндiк құн;Т= 81774 /
6 Өнеркәсiптiк экология
6. Өнеркәсіптік экология
6.1 Электромагниттiк өрiстер және олардың қоршаған ортаға әсерi
Қазiргi ақпараттық қоғамдағы электромагниттi және электр энегриясын қарқынды қолдану,
Байланыс, ақпаратты беру және өңдеу, көлiк және қазiргi
90-шi жылдардың басында ЭМӨ көздер құрылымдарында,олардың жаңа түрлерінің
"Қоршаған ортаның глобальдi электромагниттi ластануы" термині 1995 жылы Бүкiләлемдiк
Эволюция процессiндегi тірі организімдер белгілі бір ЭМӨ деігейіне үйренді,
6.2 Қоршаған ортаны акустикалық ластанудан қорғау
Дыбыстық (акустикалық ) ластану(ағылш. Noise pollution, нем. Lärm) -
Дыбыстық ластануын бас көз көлiк құралдары болып табылады -
Мысалы,қаланың тұрғын аудандардағы дыбыстық ластану деңгейі,қалада орналасқан әуежайдың
Көлiктен басқа (60-80%) дыбыстық ластану болып - өнеркәсiптiк кәсiпорындар,
Постиндустрия дәуiрдiң кейiнгi шабуылымен көбiне-көп дыбыстық (сонымен бiрге электромагниттi)
Дыбыстық ластану экосистемалардағы табиғи баланстың бұзушылығын шақырады. Дыбыстық
Дыбыстық ластанудың табиғатқа келтiретін залалдың белгiлi жағдайларының
Кейбiр шулар кiшiрейтiп немесе шеттетуге мүмкiндiк беретiн әдiстемелер
Егер бұл объекттiң жобалауы кезеңде әр түрлi сыртқы шарттардың
Кейбір жағдайларда себеппен емес , салдармен күрес
6.3 ЭЕМ қоршаған ортаның ластану көзі ретінде
Жэсмға баспаға шығарар алдындағы өңдеудi жүйенiң пайдалануларының жанында қоршаған
Алайда, есептеуіш техниканың өндiрiсi дегенмен экологиялық тұрғыдан қарағанда
Өнеркәсiптiк мақсаттар тағы басқалар баспа төлемдерiнiң жуулерi үшiн суды
Сарқынды суларды тазарту әдiстерiнi мен классификациясының әр түрлi түрлерi
Сарқынды сулардың қатты бөлшектерiнен тазарту орталықтан тепкiш күштердi әсерінен
Сарқынды суларды өнiмдерден тазарту гидроциклдердегі қорғаумен, өңдеумен,флотациямен және фильтрлеумен
Сарқынды суларды қоспаларынан тазарту сығындымен, бейтараптандырумен, ионды алмасумен, озондаумен
Сарқынды суларды бейтараптандыру, қышқылдар, сiлтiлердiң сарқынды суларынан , сонымен
Бейтараптандыруларды жүзеге асырады:
- қышқыл және сiлтiлiк өндiрiстiк сарқынды суларды араластырумен;
- сiлтiлiк реагенттердiң (қышқыл ), қышқыл (сiлтiлiк
Қышқылдың сұрының бейтараптандырулары және ЭЕМ өндiрiс балшықталатын сарқынды сулардағы
Компьютер техникасының өндiрiсiнiң процессiндегi әуе ортасының ластануы.
Металл және Гальвани жамылғыларын ұруды өндеудегi операциялары, дәнекер улағыштық
Қоршаған ортаның ластануына үлкен үлестiң комплект жасайтын компьютер техникаларының
Негiзгi дыбыс деңгейiнiң бiлiмнiң ұйымдарының тиiстi бөлмелерi, мектептiк ұйымдар,
Шудың деңгейiнiң төмендетулерi мақсаттардағы, бөлмелердiң өңдеуi үшiн қоршау қашықтықта
Компьютерлерiнiң мониторлары ренткен, бета- және гамма-сәулелену көздерi болып табылады.
6.4 ЭЕМ қалдықтары
Металлдар және пластмассалардың өндiрiстiң қатты қалдықтары, сондай кеспелтектер және
Қоршаған ортаның тазалығының сүйемелдеулерi үшiн өңдеудi және өндiрiстiң қалдықтарды
6.5 Шу деңгейiн есептеу
Бөлiмде 8 автоматты жұмыс орындары жабдықтаған. Кабинет
1-шi есiк келесі өлшемдерді алады: ені 0,8 м ,биiктiгі
Компьютерлер еденде жататын арнайы кабел өткiзiлген жерге қосуларды алады.
Дербес компьютерлермен шудың деңгейi баспанаға ГОСТ 12.2.003-83 «Шу.Қауiпсiздiктiң жалпы
Кабинеттегi шудың көздерiмен болып табылатыны:
- компьютер жүйелiк блогiнiң екi желдеткiшi,
- компьютердiң жүйелiк блогiнiң қатты дискi, 31
- Операторлардың келiссөздері, 55 дБтiң әрбiр адамынан шу деңгейiмен,
- көшедегі 2-шi қабаттағы терезеге шу, 40 дБ
Бiр дербес компьютерден шу деңгейiн анықтаймыз, (екi желдеткiш және
Екi желдеткiштерден шудың деңгейi формула 6.1 бойынша анықталады.
LСУМ=L1+10∙lgn, (6.1)
L1 қайда - бiр дерекпен дыбыс қарқынының деңгейi, дБ;
n - көз саны.
LСУМ=34+10∙lg2=37 дБ
Бiр дерекпен сай екi желдеткiштi қарап шығыныз, қатты дискi
Формулаға сәйкес 6.2 тең болған екi көз жиынтық
LҚОС=L1+∆L, (6.2)
Мұндағы L1 - екi жинақталатын деңгейлердiң үлкенi, дБ;
∆L - L1ге, қосымша дБ;
∆L дыбыстық қысымның деңгейлерiнiң қосуы үшiн шкала бойынша анықталады,
Шудың деңгейлерiнiң желдеткiш және қатты дискiнен айырымды құрайды
37-31=6 дБ. Шкала бойынша сонда анықтаймыз ба? L=0,98 дБ.
Формулаға мәлiметтер тосып ДКтың бiр желдеткiш және қатты дисгiнен
LҚОС=37+0,98=37,98 дБ.
ДКтың жұмысы және КК адамдардың әңгiмелерiнен шу жиынтығының ортақ
LҚОС ОБ=10 lg ,
Мұндағы Li - шудың көз дыбыс қарқынының деңгейi;
n - көз шуының саны;
5 дербес компьютерлерден және 5 адамның шу деңгейлерiнiң
LҚОС ОБ =10 lg (5∙100,1∙37,98 + 5∙100,1∙55 +100,1∙40)=63,1 дБ
Алған мән оқу мекемелерiндегi 50 дБ мүмкiн деңгейiн
Шудың деңгейiнiң төмендетуi үшiн кеңес берiлетiн шаралар.
Iшкi көздермен жұмыс орын құрылған шудың төмендетулерi үшiн келсі
1) Шу көздерін баяулату: қатты дисктердiң студенттердiң келiссөздерiнiң дауыс
2) Шағылған дыбыс толқындарының жұмыс орынындағы жиынтық әсерiнiң эффектi
Дәрiсханаға сырттай енетiн шудың кiшiрейтуi терезелердiң қулықтарын периметр бойынша
6.6 ЭМӨ қарқынының есептеуiн шығару
Эмп Вт/м2 (Умов-Пойтинга энергияның ағынының шалағай тығыздығы немесе вектор)
Дисплейдiң компьютерi жұмыс уақытында 10 Вт/м2 тығыздығының жоғарылату шығару
; (6.4)
6∙9=54 Вт/ .
Сәуле шығару № 3073 ҚР СанПИН бойынша
7 Еңбектi қорғау
Еңбектi қорғау - еңбектiң процессiндегi адамның денсаулық және
Еңбектi қорғау - еңбектi қорғау бойынша өндiрiстiк санитарияны, техника
Толық қауiпсiз және зиянсыз өндiрiстер бар болмайды. Еңбектi қорғауды
15.05.2007 ҚР еңбектiк кодексi жұмыс берушiмен және қызметкердiң аралығында
ҚР Еңбектiк кодексi 314-шi баптың 35-шi тарауына сай қауiпсiздiк
7.1 Қауiптi және зиянды факторлардың анализі
Ең алдымен, оқу-тәрбиелiк процесстiң қауiпсiздiгiнiң қамтамасыз етудiң
Қазақстан Республикасы N 1.01.004.01-шi СанПИН нормалар бойынша үздiксiз жұмыстың
Уақытында регламент белгiленген үзiлiстер көздiң жүйке - қызу кернеудi
Компьютермен жұмыс iстеу уақытында операторда (бас ауыруы, бұлшық
Қолданушысының көзi монитордың пердесiнен 600-700 мм қашықтықта болуы
Жарық арқылы ойықтары қарағанда компьютерлерi бар жұмыс орындары табиғи
Бөлменiң схемасы 7.1 суретінде көрсетiлген
7.1-шi сурет - бөлменiң схемасы
Жұмыс столының конструкциясы оның санының жұмыс атқарылатын есепке алуы
Компьютердiң басқару органдары (клавиатура, тышқан тағы сол сияқтылар)
Операторлар және ДК қолданушылардың жұмысы қауiптi және зиянды еңбек
физикалық (жарықтықтың шудың деңгей үлкен ультракөгiлдiр және инфрақызыл шығару
химиялық (зиянды элементтердiң жұмыс аймағы үлкен мазмұн ауада:
психофизиологиялық (көз және ықыластың кернеуi, зияткерлiк жүктемелер, еңбектiң бiр
биологиялық (микроорганизмдардың жұмыс облысы үлкен мазмұн ауада).
Дербес компьютерде жұмыстарға рұқсат етiледi:
ЭЕМ және ЖЭСМ жұмыс үшiн жарамдылық жөнiнде жұмысқа қабылдау
еңбектi қорғау бойынша енгiзу инструктаждарын өткен;
нақты жұмыс орынында еңбектiң қауiпсiз қабылдаулар және әдiстерi бiлiмдердiң
нақты жұмыс орынында еңбектi қорғау бойынша өткен инструктаждар және
Микроклимат адам организмға үлкен ықпалы тяды, оның көңiл күйi,
температура;
ылғалдылық;
ауаның қунақылығы.
Микроклиматтың құрастыруының гигиеналық қағидалары нормативтiк құжаттармен анықталады. Микроклиматтың параметрлерi
Компьютерлердiң пайдалануы жасанды жарықтандыру баспанаға ортақ бiр қалыпты жарықтың
Жұмыс құжатының орналастыруын аймақтағы үстелдiң бетiндегi жарықтығы болуы керек.
Метр шаршы 200 кд/ден аспайтын болу тиiстi көз алдында
Табиғи және жасанды жарықтандыру көздер қарағанда шырақтарды және жұмыс
Өндiрiстiк бөлмелердегiнi көз ортақ жасанды жарықтандыруы үшiн ослеплености көрсеткiш
ДК қолданушы жарықтықтың үлестiрiлуiн бiр қалыптылық көз алдында шек
ДКпен бөлмелердiң жарықтары үшiн электрондық жiберу ретте (бұдан әрi
Шырақтарды қолдануға серпiлткiштер және перделейтiн керегелерсiз рұқсат етiлмейдi.
Жалпы жарықтандырудың жарық берушi қоюлары үшiн қор коэффициентi тең
Тамыр соғуды коэффициент 5 % аспауы керек, әкiмдiк- қоғамдық
Вдт және жэсмге жұмыс қосалқы болып табылған өндiрiстiк бөлмелердегi
Қаралатын бөлмеде бiржақты бүйiрден табиғи жарықтандыру және жасанды жарықтандыруды
Есептеушi техникасы бар бөлмелер үшiн өте қолайлы 40 Вттiң
№1.01.004.01-шi СанПИН, (Вдт ) видеодисплей терминалдарында және жэсм жұмыс
№1.01.004.01-шi СанПИНның 4.3-шi тармағының 4-шi тарауына сәйкес, жэсмға жұмыс
№1.01.004.01-шi СанПИНға сәйкес, құрамалы жарықтықтың құжаттармен жұмысын аймақтағы үстелдiң
Жүйелiк блок компьютер үстел бар арнайы бөлiмшеге орнатуы керек.
Табиғи жарықтандыру терезелiк ойық арқылы iске асады. Бөлменiң жарықтары
№1.01.004.01-шi СанПИН сәйкестiкте, видеомониторлары бар жұмыс столдарының арасындағы келесi
басқа қашықтықтың пердесiне дейiн бiр видеомонитордың терiс бетiнiң аралығында
видеомониторлар бүйiрлеу беттердiң арасындағы қашықтық кез келген орналастырылуда кемiнде
терезелiк ойықтар және үстелдермен қабырға арасындағы қашықтық 0.5 м
7.2 Қауiптi және зиянды факторлардың төмендетуi бойынша шаралар
Электроқауiпсiздiк техникалық әдiстер және қорғау құралы, былайша ұйымдастыру және
Өйткенi барлық ток өткiзетiн ЭЕМнiң бiр бөлiктерi қамаған, онда
Металлдық жабдықтармен серверлердiң жүйелiк блоктерiнiң корпусылары болып табылады. Фирманың
Өткiзуiнде жоспарланбалған және есептеушi техниканың жоспарлы жөндеуi келесi әсерлер
желiден компьютердiң ажыратуы;
кернеудiң жоқтығының тексеруi;
дұрыс емес жабдықтың жөндеуi бұл әсерлердiң орындауларынан кейiн жүргiзiледi.
Егер жөндеу кернеулi күйiнде болатын ток өткiзетiн бөлiктерге жүргiзiлсе,
[21].
Баспанаға бағдарламашы жұмыс iстейтiн осы помешение даңғырлатып ойнайтын бөгеттерiнiң
Жұмыс орынындағы №1.01.004.01-шi СанПИН, шудың деңгейiн 4.3-шi тармақтың 4-шi
Шудың төмендетуi бойынша шаралар ретiнде келесi ұсынуға болады:
төбенiң қабырғаларын дыбыс жұтатын материалдармен қаптауы
жұмыс орынының экрандалуы (қалқалар, диафрагмалардың қойылуымен);
ең төменгi шу су бұрғыш жабдықтың компьютер бөлмелерiндегi қоюы;
бөлменiң тиiмдi орналастыруы.
Жоғары мүмкiн (тағы басқалар есептеу машиналарының даңғырлатып ойнайтын агрегаттары,
7.3 Жасанды жарықтандыруды есептеу
Жарықтың есептеуi биiктiгі 3 м, ені бөлме үшiн 3
Шырақтар санның анықтаулары үшiн формула бойынша бетке 7.1 беретiн
,
Мұндағы F - есептелетiн жарық ағыны, Лм;
Е - мөлшерлелген ең төменгi жарықтық, (кесте бойынша анықталады)
S - жарықтандырылатын (бiздiң жағдайда S = 15) бөлменiң
Z - ең төменгiге орташа жарықтықтың қатынасы (Z
К - пайдалану процесінде шамның жарық ағынысын кiшiрейту
n - қолдану коэффициентi барлық шамдар жиынтық ағынға есептi
, (7.2)
Мұндағы S - бөлменiң ауданы, S = 15;
h - аспалы есептi биiктiк, h = 3;
A - бөлменiң енi, = 3;
В - бөлменiң ұзындығы, В= 5 .
7.2 Формулаға мән қойып аламыз:
.
Рс және Рп, кестенiң I=0, 6сы мәнде I-шi бөлменiң
, Лм.
Жарықтар үшiн Лб-40 түрдiң люминесценттiк шамын таңдаймыз , F
7.3 формула бойынша шамдардың қажеттi санын есептеймiз
, (7.3)
Мұндағы N - шамдардың анықталатын саны;
F - жарық ағыны, F = 28557, 7 Лм;
Fл - шамның жарық ағынысы, F л = 4320
=7 c.
7.4 Өрт қауiпсiздiгiнiң шаралары
Өрт қауiпсiздiгi - қойылған ықтималдықтың жанында өрт қаупi факторының
Өрт бөлiмшелерiнiң келуiне дейiн оқшау бөлiгi және олардың пайда
От сөндiргiштер корпустың сыйымдылығы бойынша бөлшектенедi және от өшiретiн
Осы жағдайда жалғыз қауiптi фактор электр тогы болып табылады.
7.2-шi сурет - эвакуацияның жоспары
От сөндiргiштер айына бiр реттен кем емес, ұйымдағы
Жабдықтың шаң көтеруге орналасқан жұмыс орын, бөлмелер оларында қоқыстан
Кемiнде 3 сағат олардың аяқтауы бойынша шешiлген өрт қауiптi
Өрт қауiпсiздiгiнiң орындалуы бойынша ұйымның қызметкерлерiнiң мiндеттерi
Өрт қауiпсiздiгiнiң талабының ұйымында сақтасын, өртке қарсы режимдi қолдау.
Электр жылтқыш құралдарды пайдалануда орындалып, заттармен және материалдармен қауiптi
Өрт қауiптi материалдар және ұйымда, эвакуация, өрт сөндiрудi құралдың
Өрт кезіндегі қимыл реті
Ұйымның өрттiң табылуында немесе тексермелетiн жанудың анық белгiлерi
Дереу ұйымның барлық қызметкерлерiн өрттiң табылуы туралы хабарландыру жіберу
Өрт қорғаушыға 101 телефон бойынша өрт туралы дереу хабарлану
Адамдардың,құнды заттардың эвакуациясы бойынша болуы мүмкiн шара қолдану
Өрттен қорғаушысының келулерiне дейiн бар өрт сөндiрудiң алғашқы құралдарының
Адамдағы киiмнiң жанулары жағдайда оның еденiне дереу құлатсын, киiз,
Жер майы, жанармай немесе майдың жану етулерi жағдайда көбiктi
От сөндiргiштер нұсқаумен және от сөндiргiште көрсетiлетiн схемамен сәйкес
адамдардың жаралануын немесе олардың өрт ошағындағы табылуы
Ұйғарым, қаулы және өрт қадағалауының лауазымды тұлғаларының басқа заңды
Өрттен қорғаушыға жәрдемдесу өрттi сөндiруде болу.
Жобалау және құрылыста үй, сонымен бiрге бұл мәселеге олардың
Өрттiң алдын алудың өте маңызды есептерiнiң бiрi биiк температуралардың
Кабель желдерi технологиялық жиналмалы едендердiң астында салады жанғыштық немесе
Бастапқы кезеңде өрттi сөндiру үшiн өрт сөндiрудiң алғашқы құралдарын
Өрттi сөндiру үшiн от сөндiргiш (Оу-8) көмiрқышқыл болады.
7.5 Жұмыстың алдының алдында қауiпсiздiк талабы
Оператор және ДК қолданушы жұмыстың алдтарының алдында мiндеттi:
- жұмыс орыны тәртiпке сал да қарап шығу;
- жұмыс орынындағы жарықтықты реттеу, жеткiлiктi жарықтықта, шағылысудың жоқтығы
- электр желiсiне жабдықтың қосуын дұрыстықтығын тексеру;
- процессордың корпусына қорғаныш жерлендiру және жерлендiргiш өткiзгiштiгі қосылып
- (от сөндiргiштер ұнтақ немесе көмiрқышқыл) өрт сөндiрудiң алғашқы
- перде және қорғайтын сүзгiнiң бетi майлықпен сүрту;
- дербес компьютер дисководтарындағы дискеттердiң жоқтығында көз жеткiзу;
үстелдiң , орындық, жабдықтың жағдайы, перденiң көлбеу бұрышы, клавиатураның
Оператор және ДК қолданушы (корпус және тағы басқаларда корпустың
Оператор және ДК қолданушы компьютердiң қосындысында мiндеттi
жабдықтың қосындысының келесi тiзбегiн сақтау:
қоректену блогi қосу;
шеттегi (принтер, сканер, монитор тағы басқалар) құрылымдарды қосу;
компьютердiң жүйелiк блогiн қосу.
Оператор мен ДК қолданушы компьютер және шеттегi жабдықтардың дұрыс
көз жеткiзуге мiндеттi.
Оператор мен ДК қолданушы жұмысқа кiрiсуге рұқсат етiлмейдi:
видеодисплей терминалында гигиеналық сертификат жоқ болған жағдайда;
ұмыс орны мәлiметтегi еңбек жағдайларының iскерлiк сараптауы нәтижелерi туралы
компьютердiң қорғаныш жерлендiрудін жоқ болған жағдайы;
көмiрқышқыл немесе ұнтақ от сөндiргiштiң жоқтығы;
жабдықтың ақаулықтары табылу;
видеодисплей терминалдарының орналастырулары гигиеналық нормалардың бұзушылығы (қабырғалардан 1 м
Адам өмірінің барлық салаларында ақпарат көлемінің үздіксіз өсуі мен
Іс-қағаз жүргізу тәжірибесі қағаз құжатайналымының келесідей негізгі процедураларын анықтайды
Қазіргі кезде, іс-қағаз жұмыстарының автоматтандырылған жүйесі ұйымды басқарушы адамдардың
Құжаттарда мекеменің ақпараттық ресурстары топталған, ал құжатайналым басқарудың негізгі
Құжатайналым жүйесі кәсіпорынның барлық басқарушылық ісімен айналысатын қызметкерлерге қызмет
Қазіргі заманғы құжатайналымының электронды жүйесі іс-қағаз жүргізу және құжаттармен
Құжатайналымының орталықтанған бақылаудың және оларды есептеу технологиясының орталықтанбаған түрі
Қазіргі заманда басқарушылық шешімдерді қабылдау үшін ақпарат көлемінің тұрақты
Ақпараттандыру үрдісінің және ақпараттық инфрақұрылымның дамуының арқасында қазіргі қоғам
Ұйымның ақпараттық кеңістігін құру үшін мәліметтерді өңдеудің барлық жинақтық
Қазіргі білім беру жүйесі оқыту, ғылым және басқарушылық есептерін
Құжатайналым, топтық жұмыстарды программалау, процестерді автоматтандыру және ақпараттық мүмкіндіктерді
Құжатайналымына арналған автоматтандырылған жүйелерді пайдаланудың көп артықшылықтары бар:
шығынды азайту және өнімділіктің бағасын арттыру;
қателердің санын азайту;
жобалардың және есептердің жағдайын талдап жүруге жеңілдіктің болуы.
Ұйымдық мекемелерді тиімді басқару және қызмет жасауына қойылатын талаптардың
Автоматтандыру объектісін талдау үрдісінде іс-қағаз жұмыстарын есеп алу бағытындағы
Іс-қағаз жұмыстарын есепке алу – көкейкесті мәселе, оның нәтижесі
Дипломдық жұмыста қазіргі заманда мекеменің басқарушылық, қызметтік процесіндегі ерекшеліктері
Берілген автоматтандырылған ақпараттық жүйе ұйымдастырушылық объектілерімен басқарылатын автоматтандырылған жүйеге
Жүйеге мынадай негізгі талаптар қойылған: бейімделу; өлшемін өзгерте алу;
Бәрімізге мәлім, қазіргі кездегі программалау тілдерін қолданып, деректер қорларына
Дерек қорының құрылымы формалар мен көрсетілімдерден құрылған. Деректер қорында
Жүйенің қолданушылық интерфейсі түсінікті, әрі тым күрделі емес болып
Кадр бөлімінің қызметкерлері келесідей әрекеттерді орындайды: қызметкерлер туралы берілгендерді
Жүйені басқарушы дерек қорын қолдану құқықтары бар қолданушылардың тізімін,
Дерек қорында үлгілер негізінде қолданылатын файлдар сақталған. Барлық қажетті
Бұл жұмыстың негізгі ерекшеліктері – қазіргі кезде кең қолданыс
Дипломдық жұмысты жобалау барысында сұралатын кез келген ақпараттың өңделу,
«Кадр бөлімі» ААЖ-сін қолдану арқылы іс-қағаз жұмыстарына қатысты біркелкі
Құрылған жүйе мекеменің кадр бөлімінің жұмысын жедел ұйымдастырудың құралы
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Корнеев И.К. Организация офисной деятельности: Монография/ГУУ. – М.: Издательство
Матыжанов К.І., Ахетов М.Қ., Жонкешов Б., Құлманов С. Іс-қағаздардың
Чуковенков А.Ю., Янковая В.Ф. Деловая корреспонденция: Справочник. – М.:
Тюлин А., Жуков И., Ефанов Д. На страже конфиденциальной
http://www.mdi.ru/library/analit/sysel.html . Системы электронного управления документами: обзор, классификация и
Никитин В.А. Управление качеством на базе стандартов ИСО 9000:2000.
Мейер М. Теория реляционных баз данных: Пер. С англ.
Линд Д., Керн С. Lotus Notes и Domino 5.
Крайсл Б. Изучи сам Lotus Notes: Пер.с англ. –
Керн Стив, Линд Дебора, Дебора Пенни и другие. Разработка
Фишвик К., Эйвьярд Т. Lotus Notes и Domino6: Сертификация
Тютюнник А.В., Шевелев А.С. Информационные технологии. – М.: «БДЦ-Пресс»,
Линд Д. Керн. Lotus Notes и Domino 5/6: Энциклопедия
Ионцев Н. Н., Поляков Е. В., Таранченко О.Г. Программирование
http://www-10.lotus.com/ldd/notesua.nsg . IBM Lotus. Release Notes and Product Documentation.
Гайдышев И. Анализ и обработка данных: специальный справочник. –
Линд Д. Проектирование приложений в среде Lotus Domino R5.
Матросов А.В., Сергеев А.О., Чаунин М.П. HTML 4.0 –
www.redbooks. ibm.com/pubs/pdfs/redbooks/ sg246889. pdf адресі бойынша баспалық түрде,
Тарасов Г. Е. Программирование в Windows. – Киев: Издательство
Шульман М. Работа в Lotus Notes.: Пер.с англ. -
http://www.lotus.com/services/education.nsf .
Савич У. Язык JAVA. Курс программирования. – Москва: Издательство
IBM Lotus. Online Help Databases: help_admin.nsf, help6_client.nsf, help6_designer.nsf.
Брандт З. Анализ данных. Статистические и вычислительные методы для
Леонтьев Б.К. Lotus Organizer для Windows. - М.: Мир,
Бойко В.В., Савинков В.М. Проектирование баз данных информационных систем.
Балапанов Е., Бөрібаев Б., Бекбаев А., Дәулетқұлов А., Спанқұлов
Клейтон Р. Lotus Notes 5: учебный курс – Спб:
Әбдіманапов С.Ә., Игіліков Ә.И. Орысша-қазақша математикалық сөздік. – Алматы:
Қосымша А
«Добавление» батырмасының коды
Dim s As notessession
Dim db As notesdatabase
Sub Click(Source As Button)
Dim workspace As New notesUiWorkspace
Dim uidoс As notesUiDocument
Set uidoc = workspace.composedocument ("", "", "Sostav")
uidoc.document.stat = "сотрудника"
uidoc.refresh
End Sub
Sub Initialize
Set s = New notessession
Set db = s.currentdatabase
End Sub
Қосымша 2
«Поисковик» батырмасының коды
Globals
Option Public
Option Declare
Option Base 0
Dim ws As NotesUIWorkspace
Dim s As NotesSession
Dim db As NotesDatabase
Dim CurDoc As NotesDocument
Sub Initialize
Dim ws As NotesUIWorkspace
Set ws = New NotesUIWorkspace
Set s = New NotesSession
Set db = s.CurrentDatabase
End Sub
Sub num(f)
Dim itm As NotesItem
Dim itm_mej As NotesItem
Dim a As Variant
Dim begin0 As Variant
Dim end0 As Variant
f=Right$(f,Len(f)-4)
Set itm = Curdoc.GetFirstItem(f)
Set itm_mej = Curdoc.GetFirstItem("mej_"+f)
a =Curdoc.GetItemValue(f)
If itm_mej.Values(0) "интервал" Then
If Lbound(a)=Ubound(a) Then
sf=sf+{@ToNumber(}+f+{)}+itm_mej.Values(0)+Cstr(itm.Values(0))
Else
For i=Lbound(a) To Ubound(a)
sf=sf+{@ToNumber(}+f+{)}+itm_mej.Values(0)+Cstr(itm.Values(i))+{ | }
Next
sf=Left$(sf,Len(sf)-2)
End If
sf=sf+") & "
Else
begin0=Curdoc.GetItemValue(f)
end0=Curdoc.GetItemValue(f+"1")
sf=sf+{@ToNumber(}+f+{) >= }+Cstr(begin0(0))+{ & }_
+{@ToNumber(}+f+{)= [}+Cstr(begin0(0))+{] & }_
+{@Date(}+f+{)=}+Cstr(begin0(0))+{ & }_
+{@TextToNumber(@Text(}+Orders(j)+{_}+Cstr(i)+{))= [}+Cstr(begin0(0))+{] & }_
+{@Date(}+Orders(j)+{_}+Cstr(i)+{) curdoc.GetItemValue("ordernum")(0)
Case "интервал"
Testing=doc.GetItemValue("ordernum_"+Cstr(ii))(0)>=curdoc.GetItemValue("ordernum")(0) And _
doc.GetItemValue("ordernum_"+Cstr(ii))(0) curdoc.GetItemValue("orderdate")(0)
Case "интервал"
Testing=doc.GetItemValue("orderdate_"+Cstr(ii))(0)>=curdoc.GetItemValue("orderdate")(0) And _
doc.GetItemValue("orderdate_"+Cstr(ii))(0)