ЖОСПАР
Кіріспе...............................3
І- тарау. Оқытуды ұйымдастыру формалары
1.1 Сабақ – күрделі психологиялық процесс.........5
1.2 Оқытуды ұйымдастыру формалары.................7
ІІ-тарау. Сабақта оқушылардың дара ерекшеліктері
2-1. Оқушылардың өзіндік жұмыстары..................19
2-2 Оқушылардың ерекшеліктері...........................24
Қорытынды ......................32
Қолданған әдебиеттер тізімі...............33
Кіріспе
Қазақстан Республикасының егемен ел болып, тәуелсіз мемлекет болғалы
Қандай да тәрбие тәсілі ықпал ету үшін балалардың жас
Шебер болу үшін ерекше педагогикалық таланттың болуы міндет емес,
Менің осы жазған «Сабақта оқушылардың дара ерекшеліктері» деген курстық
І- тарау. Оқытуды ұйымдастыру формалары
1.1 Сабақ – күрделі психологиялық процесс
Сабақ баланың оқу әрекетінің сыныптан тыс және үйдегі түрлеріне
Сабақ - күрделі психологиялық және дидактикалық процесс,
Сабаққа қойылатын дидактикалық талаптар жүйесі :
Сабақтың мақсаты айқын, мазмұны, жоспары және оның құрылымы
Сабақ оқыту принциптерінің ережелері мен талаптарына сәйкес болуы қажет.
Сабақтың ғылыми мазмұны оқушылардың жас және дара
Сабақтың мазмұны оқытатын пәннің бағдарламасына сәйкес болуы және әрбір
Сабақта оқушылардың білімге ынтасы мен қызығуын арттыру үшін сабақтың
Сабақта оқушылардың белсенділігін арттыру үшін проблемалық ситуациялар туғызып, проблемалық
Сабақтың сапасын жақсарту үшін мұғалім оқушылармен қарым – қатынас
Сабақта оқушыларға білім берумен қатар оларды өздігінен білім алудың
Сабақ оқытудың білім беру, тәрбиелеу және дамыту қызметін біртұтастық
Сабақтың дидактикалық құрылымы немесе кезеңдері бірізділікте, бір
Сабаққа дайындалу және оны өткізу барысында
Қазіргі кездегі сабақты жетілдіру жұмыстарының ішіндегі негізгі мәселелерінің
Сабақ классификациясы – сабақтарды құрылысы жөнінен топтастыру, түрге бөлу.
1.2 Оқытуды ұйымдастыру формалары
Оқыту әдістерін жетілдіру бүгінгі күннің басты мәселесі болып отыр.
Алайда, оқыту әдісін қайта құру - күрделі процестің бірі.
Сабақтың тақырыбы мен мақсатына, оқу материалының мазмұны мен көлеміне,
Олай болса, оқыту әдісін мұғалімнің таңдап алуы белгілі шарттарға
1. Оқыту әдістерін оның мақсат - міндеттеріне,
2. Қолда бар нақтылы көрнекі және техника құралдарын,
3. Мектептің географиялық орналасуын ескеру. Мысалы, оқытуды
4. Мұғалімнің іс - тәжірибесінің шығармашылық
Оқытудың нәтижелі өтуіне негіз болатын түп қазық - мақсаттың
Оқытуды ұйымдастыру формасы - оқыту процесінің міндеттерін іске асырудағы
Қоғамның даму тарихында жас ұрпақты оқытудың ұйымдастыру тәсілдері де
Жекелеп оқыту жүйесі көне және орта ғасырларда пайдаланылды. Мұғалім
Бұрын қазақ еліндегі молдалардың балаларды оқытуы да осы орта
Жаңа дәуірде Англияда оқытудың "белл-ланкастер" жүйесі тарады. "Сатылы" немесе
Америка Құрама Штаттарында ХХ ғ. басында ''дальтон-жоспар'' оқу формасы
Кеңес мектебінің алғашқы жылдарында оқу ісінде балалардың бірлесіп атқаратын
Оқытудың кең таралған сынып - сабақ жүйесінің негізін қалаған
Оқушыларды сыныпқа жас шамалары мен таным қабілеттері бойынша топтастыру.
Жеке пәндерді тұрақты оқу кестелері арқылы алмакезек оқыту. Оқытуды
Қорыта айтқанда, мұғалім бір мезгілде жас шамалары бірдей, құрамы
Неміс педагогы И. Ф. Гербарт сабақтың негізгі төрт кезеңін
Сынып-сабақ формасы оқыту жұмысын ұйымдастырудың негізгі формасы ретінде күні
Сабақ - оқыту жұмысын ұйымдастырудың басты формасы болғандықтан, ендігі
Сабақ - күрделі психологиялық және дидактикалық процесс, онда оқушылармен
Сабаққа қойылатын дидактикалық талаптар жүйесі
Сабақтың мақсаты айқын, мазмұны, жоспары және оның құрылымы алдын-ала
Сабақ оқыту принциптерінің ережелері мен талаптарына сәйкес болуы қажет.
Сабақтың ғылыми мазмұны оқушылардың жас және дара ерекшеліктеріне сай
Сабақта оқушылардың білімге ынтасы мен қызығуын арттыру үшін сабақтың
Сабақта оқушылардың белсенділігін арттыру үшін проблемалық ситуациялар туғызып, проблемалық
Сабақтың сапасын жақсарту үшін мұғалім оқушылармен қарым-қатынас жасау шеберлігін
Сабақта оқушыларға білім берумен қатар оларды өздігінен білім алудың
Сабақ оқытудың білім беру, тәрбиелеу және дамыту қызметін біртұтастық
10. Сабақтың дидактикалық құрылымы немесе
11. Сабаққа дайындалу және оны
Оқыту жұмысын ұйымдастырудың сабақтан басқа түрлері
Оқыту жұмысын тек сабақ арқылы ұйымдастыру мүмкін емес.
Сыныптық – сабақ жүйесінің негізгі кемшілігі - оқушылардың дара
Семинар сабақтары көбінесе оқылған лекция тақырыбына байланысты негізгі өзекті
Семинар сабағына әзірлену кезінде оқушылар тезистер мен баяндамалар жазып,
Семинар сабағын өткізу барысында мұғалім проблемалық жағдай туғызып, талқыланып
Экскурсия жұмысының мақсаты - оқушылардың сабақта алған теориялық оқу
Экскурсия сабағын өткізу орнына: мектептің оқу алаңына, табиғат аясына,
Оқыту процесін бұлай ұйымдастыру мұғалімнен зор ұйымдастыру жұмысын талап
Экскурсия сабақтарында мұғалім оқушыларға оның тақырыбы мен мақсатын алдын
Оқытуды экскурсия жолымен ұйымдастырудың үш түрі бар:
Біріншісі - кіріспе экскурсия деп аталады. Ол сабақта күрделі
Екіншісі - ілеспелі экскурсия деп аталады. Ол белгілі бір
Үшіншісі - қорытынды экскурсия. Ол күрделі тарау немесе тақырыпты
Экскурсия сабағының нәтижелі өтуі негізінен мұғалімнің алдын-ала дайындық жұмыстары
- экскурсияның барысы, негізгі кезеңдері, басталу және аяқталу уақыты;
- экскурсия барысында байқау нысаналары мен оларды пайдалану
XVIII ғ. Францияның атақты ғалымы Жан-Жак Руссо балалардың сезімін
Ол оқудың жоғары ғылыми деңгейін қамтамасыз етіп, оқушылардың өзіндік
Оқушылардың факультативтік оқуда алған білімдері мен дағдылары сабақтарда белсенді
Конференция ретінде өткізілетін сабақ түрі кейбір тақырыптарды тереңірек меңгерту,
Сондықтан, оған бірнеше қатар сыныптар-дың оқушыларын қатыстыруға болады. Оқу
Пәндік үйірме жұмыстары сабаққа қарағанда бағыты, мазмұны, ұйымдастыру тәсілі
Оқушылардың пәндік үйірме жұмыстары оқыту процесін жандандырып, оның сапасын
Үлгере алмаушылықты жою үшін жеке немесе бір топ оқушылармен
Сынақ жұмыстарын жоғары сынып оқушыларына енгізудегі мақсат - бағдарламадағы
Сынақ жұмыстары өзінің ұйымдастыру ерекшелігіне сай оқу жұмысынан тыс
Сынақ жұмысы, ереже бойынша бағдарламаның негізгі бөлімін, тарауын оқып
Сынақты ұйымдастыру оқушылардың жеке жауаптары, бақылау және топтық практикалық-лабораториялық
Үйдегі оқу жұмысы
Оқушылардың үйде өз беттерінше орындайтын оқу жұмыстары сыныпта өткен
Оқушының үйдегі оқу жұмысын сыныптағы оқу жұмысымен жалғастырып, толықтырып
Оқушының үйдегі оқу жұмысын дұрыс ұйымдастырудың мынандай шарттары бар:
Үй тапсырмаларын бергенде мұғалім оларды орындаудың қандай тиімді әдіс-тәсілдерін
Үйге берілетін тапсырмалар оқушыларды қызықтыратындай болуы және өмірмен, олардың
Үй тапсырмасы оқушының бәріне бірдей бірыңғай мазмұнда емес, мүмкін
Үй тапсырмасының мазмұны шығармашылық сипатта болғаны жөн.
Үйдегі оқу жұмысының табысты болуы, көбінесе сабақта мұғалімнің үй
Үй тапсырмасының көлемін белгілеуде мұғалім оқушылардың жас ерекшеліктері мен
Үй тапсырмасын тексеру және бағалау барысында мұғалім, оның орындалу
Мұғалімнің берген бағасы әділетті болса онда ол оқушының ынтасын
Мұғалімнің бағалауы оқушылардың өзін-өзі бағалауымен ұштасып отырса ғана ол
Жоғарыда аталған шарттардың тиянақты орындалуын ескеру мұғалімдер үшін аса
Мұғалімдер тарапынан оқушыларға шамадан тыс үй тапсырмасын тапсыруды болдырмау
I - II сыныптарда - 1 сағат;
III - IV сыныптарда - 1,5;
У - VIII сыныптарда - 2 сағат;
IX - Х сыныптарда - 2,5 - 3 сағат.
Сонымен қатар, оқушылардың сенбі және жексенбі күндері бос болуы
Ол үшін әрбір оқушының үйлерінде тұрақты жұмыс кестесі болуы
Үй тапсырмасын орындар алдында оқушы бір мезгіл таза ауаға
ІІ-тарау. Сабақта оқушылардың дара ерекшеліктері
2-1 Оқушылардың өзіндік жұмыстары
Оқушылардың оқу жұмысын сәтті ұйымдастыруда оның өзіндік жұмыстарының маңызы
Бүгінгі таңда оқушылардың үзіліссіз білім алу міндеттерін жетілдіруге сай
Оқушылардың таным белсенділігі - оқуға қажетті білім мен дағдыны
Оқыту процесінде оқушының белсенділігі, негізінен, екі түрлі сипатта болады:
Сыртқы белсенділік дегеніміз - оқушы әрекетінің сыртқы көріністері (белсенді
Оқушының ішкі белсенділігіне - оның белсенді түрде ойлау әрекеті
Оқушы белсенділігі қандай болғанда да ой дербестігіне сүйенеді. Оқыту
Соңғысы оқушының жоғарғы саналылығы мен дербестігін керек етеді. Оқушылардың
өзіндік жұмысты ұйымдастырудың шарттары мыналар:
- мұғалімнің нақты тапсырмалар (нұсқаулар) беруі;
- жұмысты орындаудың және аяқтаудың уақытын белгілеуі;
- мұғалімнің басқаруымен оқушылардың дербестігінің мөлшері, олардың жұмысты өз
- оған әсер ететін мотивтер т.б.
Оқушылардың өзіндік жұмысы міндетті түрде мұғалімнің басшылығын, сонымен қатар
Алдыңғы қатарлы мектептердің іс тәжірибелеріне көңіл бөлсек, оқушылардың өздік
Репродуктивтік типтегі өзіндік жұмыстарын оқушылар өздерінің меңгерген білімдеріне сүйене
Оқушылардың үй жұмыстары мен оқу материалын қайталау кезіндегі өздігінен
Мұғалім оқушылардың өзіндік жұмыстарын дұрыс ұйымдастыру үшін, алдымен, олардың
Оқушылардың өзіндік әрекетіне тән ерекшеліктері мыналар:
- оқушының алдын ала өз әрекетінің жалпы және нақты
- жоспарға сәйкес амал-тәсілдерді қолдана білу;
- өз әрекетінің барысын бақылап отыру.
Егер оқушы өздігінен жұмыс істеуге үйренбесе, оның оқуы жемісті
Профессор Р. Г. Лембергтің пікірінше, оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру
- оқушының істейтін жұмысының мақсатына айқын түсінуі;
- жұмыстың жемісті аяқталуына, оның алдағы нәтижесіне қызығуы;
- жұмысты оқушылардың өз еркімен, қалауымен орындауы.
Өзіндік жұмысты ұйымдастыруға қойылатын талаптар мыналар:
- жұмыстың көлемін шамадан тыс асырмай, оның сапасын
- оқушылардың жұмысын оқу жұмысының басқа түрлерімен дұрыс ұштастыра
- оқушылардың дербестігін арттырып, өзіндік білім алу қабілетін
- өзіндік жұмыстың мазмұнына күнделікті өмірден алынған материалдарды, хабарларды
- оқушыларды табиғат пен қоғам дамуының жалпы заңдылықтарын, сонымен
- оқушыларды алған білімдерін іс жүзінде қолдана білуге дағдыландыру;
- оқушыларды оқу жұмысына шығармашылық тұрғыдан қарауға, әр уақытты
- оқушылардың өздігінен дербес жұмыс істеу, еңбек ету дағдысын
Н . К. Крупская 1934 ж. жазған ''өздігінен білім
өздігінен білім алу үшін, алдымен, сол жұмысқа қажетті нақты
Біліммен жемісті шұғылдану қолайлы жағдайларды (уақыт, орын, тиісті әдебиеттер
өздігінен білім алатын адам нені оқитынын анық біліп, ол
4.
5. Өздігінен білім
Н. К. Крупскаяның бұл кеңес-нұсқаулары қазіргі күнде де маңызын
Бұл жұмыста жоғары сынып оқушыларын өз жұмысын жоспарлауға, уақытты
Ол үшін мектеп оқушыларына арнап ''Кітап оқу мәдениетінің негіздері''
В. А. Сухомлинский оқушының өздігінен, өз ықыласымен жүйелі кітап
өздігінен білім алудың қайнар бұлағы - біріншіден кітап болса,
Оқушыларды газет-журналдарды жүйелі оқуға итермелейтін мотив - білімге деген
2-2 Оқушылардың ерекшеліктері
Темперамент – 25 ғасырдан бері ғылыми ойды қызықтырған мәселелердің
1. Темперамент туралы теориялар.
Темперамент жөніндегі ғылымның ірге тасын қалаған ежелгі грек дәрігері
Ол біздің заманымызға дейін жеткен темперамент атауларын белгіледі: сангвиник
Ежелгі дәуірлерден бастап зерттеушілер адамдардың дене құрылымы және физиологиялық
1 Лептосоматик - бойшаң, нәзік денелі, тар иықты, қол-аяғы
2 Пикник - мығым, сезімшең, кіші не орта бойлы,
3 Атлетик - бұлшық еттері күшті дамыған, денесі мығым,
4 Диспластик - дене бітімі қисынсыз. Бұл адамдар әрқилы
Жоғарыда баяндалған конституциялық типология теориясының негізін қалаған - Э.
2. Кіші оқушылар темпераменті.
Егер сіз кіші оқушыларды қадағалайтын болсаңыз, олар сабақта да,
3. Оқушылар темпераментінің физиологиясы.
Павлов ілімінің айтуынша, жүйке жүйесінің әрбір типінің үш белгісі
1 Күшті қозуы тежелуінен басым
2 Күшті қозуы мен тежелуі тең
3 Күшті қозуы мен тежелуі тең, қозғалысы баяу
Міне, бұл Павлов ұсынған үш тип. Бірінші типті адамдар
1 Күшті, ұстамсыз
2 Күшті,ұстамды
Павлов өзінің ұсынған типтерін психологиялық темперамент типтерімен салыстырғанда, ол
4. Темпераменттердің психологиялық сипаттамасы.
Сангвиник.
Бұл тип өкілі- еті тірі, қабілетті, қозғалғыш оқушы. Ондай
3-ші сыныпта оқитын сангвиник типінің өкілін алатын болсақ, олар
Флегматик.
Бұл типтің өкілі баяу, байсалды, асықпайды. Істі ойланып, төзімділікпен
Мысалы 2-ші сынып оқушысы – флегматик, ол барлық істі
Холерик.
Бұл темперамент өкілі тездігімен, шапшаңдылығымен, ұстамсыздығымен, тым қозғалғыштығымен ерекшеленеді.
ісіп, күші таусылғанда оны тастап кете береді. Адамдармен қарым-қатынаста
Мысалы, кіші холерик оқушыда талпыныс пен құштарлық ерекше
Меланхолик.
Бұл темперамент өкілінде психикалық процесстер өте баяу жүреді. Қатты
Мысалға мен 4-ші сынып оқушысын алайын. Ол тұйық, ұялшақ
5. Оқу ісінде темпераменттерді тәрбиелеу.
Әр мұғалім оқушының темпераментін білу керек. Холерик
Қорытынды
Қазіргі мектептің оқушыларын жеке тұлға етіп қалыптастыруда адам бойындағы
Қолданылған әдебиеттер
Айтмамбетова Б. Жаңашыл педагогтар идеялары мен тәжірибелері. -А., 1991.
Айтмамбетова, Бейсенбаева. Тәрбиенің жалпы әдістері. -А., 1991.
Айтжанова А.С. бастауыш мектеп. 2004 жыл. №1.
Ахметов Ж. Балаларды мәдениеттілікке тәрбиелеу жолдары. //Қазақстан мұғалімі, 18
Алмаханова Х. Жас өспірімдерге эстетикалық тәрбие беру.
Әбенбаев С. Мектептегі тәрбие жұмысының әдістемесі. -А., 1999.
Әбиев Ж. Еңбек тәрбиесінің педагогикалық негіздері. -Алматы, 1997.
Меңжанова Ә. Мектепке дейінгі педагогика. Алматы
32