Мазмұны
Кіріспе..............................................................................................................3
І. Негізгі бөлім................................................................................................5
1.1 Схематикалық өнердің дамуы.............................................................5
1.2 Схематикалық жұмыстардың орындалу техникасы......................8
ІІ. Практикалық бөлім...............................................................................15
2.1 Жалпы білім беру мектептерінде схематикалық сабағы
2.2 Схематиканың суреттеу құралдары..................................................19
Қорытынды..................................................................................................34
Пайдаланған әдебиеттер тізімі..................................................................35
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: көркемдік жоғары оқу орындарында схематиканы
Өнердегі қара және ақтың үйлесіп бейнеленуі бомыстық
Көпшілік схематикалықлар белгілік ақ және қара түс
Қара-ақ схематикалық көркем бейнелеу құралдары жағынан гравюраға
Схематиканың «баспа өнеріне» жақындығы өте маңызды.
Өнер түрі ретінде схематикалық мәдени өмір аясына
А.А. Сидоров белгілеуінше, «схематикалық дерексіздену, абстракция көркем
Оның әрі қарай осы тақырыпты дамытуы бойынша,
І. Негізгі бөлім.
1.1 Схематикалық өнердің дамуы.
Схематикалық, тіпті ақ-қара бізге өмір сүріп жатқан
Тағы да бір схематиканың белгісі көп белгіліктің
1.Үстіңгі жабыны – жақын тұрған заттар өзінен
2.Көрерменнен алыстаған сайын заттар көлемінің кемуі; бұл
3.Ауа перспективасының құбылысы – алыстағы заттар нақты
4.Алыстағы заттар көз алдында жоғары қарай жылжуымен,
5.Күн арқылы жарықтанған үлкен заттар өз әртүрлі
Бейнелеулерде әдетте ауа перспективасын және заттар өшемдері
Орталық қисық сызықты перспективасы ХІХ-ХХ ғғ. кезіндегі
Үш еселі кеңістікте заттарды қабылдау заңдарының ғылыми
Физика көзқарасында ақ жарық - әртүрлі ұзындықтардағы
Ғалымдар ахроматикалық түстерді 4-29 түстегі топтарға бөледі.
Жарық және көлеңке күрт кереғарлығының әдеттегі жағдайларында
Жарық көлеңке фазалары әдетте шар мысалында келтіріледі.
Ф.В. Воллотон шығармашылығы және ХІХ ғасырдағы репродукциялық
ХХ ғасыр схематикалықсында қандай да бір денеден
Ол сонымен қатар шығарма образы күшейту тәсілі
Жарықтандыру көзі денеге қандай бұрышта және қандай
Натурашы фигурасынан түсетін нүктелі-жарық көзі қолдануымен көлеңке-мүсіні
Перспективамен бірге жарық көлеңке қазіргі таңда кеңістік
1.2. Схематикалық жұмыстардың орындалу техникасы.
Композициялардағы жарықтандыру көздерінің алуан түрлі орналасуы көрермендер
Текстилдеу үшін қағаз және суреттегі аралық схематикалық
сызықтық (сызық негізінде);
штрихтық (штрих негізінде)
дақтық (дақ негізінде);
нүктелік (нүкте негізінде).
Және де үйлесім негізінде құрылған бейнелеулерден тұтатын
Бұл бөліну, әрине, шартты деп айту қажет,
Түсті біз схематикалық элементтерімен үздіксіз байланысқан бейнелеудің
Қағаз немесе мата бетінде әртүрлі образдар ұйымдастырылған
Сызықтық бейнелеу ролін тарихта бағалау қиын. Схематикалық
Схематикалық бейнелеудегі сызықтарға көптеген ғажайып айтылған жолдар
«Оның сызықтар сұлуына» ірі орыс және батыс
Сызық меңгеру шеберлігін Ф.Воллотон «Жалаңашталған дене этюдтерінде»
А.Матисс сөздерінде - көркем өнер ғана емес,
А.М.Лаптев, А.Матисс орындаған схематикалық бейнелеуді суреттеп бергені:
Қазіргі схематикалықлы сызық мәдениетін түсіну көпшілік факторлардан
Схематикалық сызықтың ең жоғары мәдениетіне ХХ ғасыр
Н.А. Дмитриев «Пикассо» кітабында белгілегені «жанды сонымен
Сызықтарға ие болған схематиканың орыс шеберлерін Н.В.
Сызықтық схематикалық - өте күрделі бейнелеу техникасы,
Бейнелеулердегі штрих сызықпен көршілес келеді және дербес
Бейнелеу өнерінің көпшілік шеберлері штрихпен өте жақсы
А.Дюрер, В. Ван-Гог, Н.С. Самокиш, Г.Доре, М.А.Рубель
Рембрандтың қаламдық суреттері жайында айтқан кезде, олардың
Рембрандт жұмысы – схематикалықдағы мазмұны және форма
Штрихтың тіпті басқа пайдалануын А.Ватто суреттерінде көруге
А.Дюрер суреттері үшін ғажайып нақты дүниені көруі,
Композициясы еркін, сурет бөлшектерінің пластикалық жағынан көп
ХІХ ғасырдың екінші жартысынан бастап текстильді суретте
Ал дақтық схематикалықда негізгі бейнелеу элементі ақ
Ақ-қара дақтық схематиканың көркем тілі басқа схематикалық
Қара-ақ схематиканы кейде қара және ақ өнер
В.В. Лебедев, В.Н. Курдов, В.А. Дувидов және
Дақтық схематикалық мүмкіндіктерді Д.И.Митрохин кітаптың көркем толтыруына
ІІ. Практикалық бөлім.
2.1 Жалпы білім беру мектептерінде схематикалық сабағы
Көркем тарихы бейнелеулерді алу үшін схематикалық құралдарды
Маталардағы схематикалық бейнелеу әдіс тәсілдерін талдаған кезде
Схематикалық өнер және сурет біртектілік тілдерде айтылады
Мата және қағаздағы схематиканың біртұтастығы бейнелеу тілінің
Өнер түрінде схематиканың тарихы, олардың шекаралары кеңеюі
Әсіресе бұл схематикалық элементтерін қатысты.
Кейбір суретші практиктар сызықтар көлемі, олардың жиынытығы
Дүниежүзілік баспа схематикалықсын зерделеу схематиканың тағы да
ХХ ғасырда иллюстративтік схематикалық бейнелеу натурасына жақын
ХІХ-ХХ ғасырларда бейнелеу өнерінің жаңа мүмкіндіктері іздестірілді.
Иллюзорлық шынжырдан шыққан схематикалық алдында дәстүрлі емес
Схематикалық элементінің ішінде нүкте қозғалысы негізінде беткі
Схематикалық композиция құрылысының негізгі принциптеріне жататыны:
тұтастық;
симметрия;
асимметрия;
ырғақ;
пластика.
Олардың барлығы станоктық бейнелеуге және өрнекке және
Тұтастық – кез келген композицияның принциптік сапаларының
Өрнектегі өзара бағыну қарапайым болуы мүмкін, онда
Үздіксіздікке ұмтылу негізіндегі тұтастылық бейненің бір үзіліссіз
Тұтастылықпен форманы қабылдау ашықтығы және қарапайымдылығын байланыстырады.
Симметрия көбіне көп табыиғаттың «негізгі заңы» ретінде
Әдетте өнер тануда симметрия бірқалыпты тепе теңдікпен
П.П. Честяков белгілегендей симметрияны біріктіретін – осьтік
Р. Арнхейн белгілеуінше, балансталмаған композиция кездейсоқ, уақытша
Схематикалықда тепе - теңдік түсінігіне кіретіні:
тегістіктегі фигуралар бейнелерінің орналасуы
түс шешімі
көлем және перспективаларын ашу
жарық және көлеңкені тарату
схематиканың негізгі элементтері қолдануының ерекшеліктері және сипаты
Симметрия осінен бірдей емес қашықтықтағы болған және
2.2. Схематиканың суреттеу құралдары
Қолөнерінде бас осінен басқа бағыныңқылы осі болады,
Симметрия өнер шығармаларын ұйымдастыру негізінде жатыр,
Асимметрия – бұл симметриядан ауытқушылық немесе оның
Симметрия және асимметрия - өзара өтуші әдістер,
Ырғақ - әмбебапты құрылымды принцип, кез келген
Ырғақ жөнінде Аристотельдің жазғаны: «Ырғақ және әуендер
Әуенде, поэзияда, биде ырғақ уақыт ішіндегі дыбыс
Өрнектегі күрделі ырғақты құрастырманы алуды В.М. Шугаев
Раппортты өрнекте біркелкілік торы ретінде раппортық жүйенің
Метр-раппорт қайталанудың инварианттық нормасы болып табылады, ал
Егер ырғақта элементтер қайталанушылығы, олардың ауысып келу
Кез келген бейнеде ырғақтық та, пластикалық та
Схематиканың суреттелу құралының бір түрі үстіңгі жағын
Тіпті ең элементарлы мата және қағаздарда өз
Сурет тасымалдағышы – негіздеме фактурасы қарапайым бейнені
Мүсіндегі фактура мәселесімен айналысқан мүсінші В.Н. Домагацкий
Қара-ақ схематиканың ғылыми ережелері
Суретші оқыту негізінде өнердің ғылыми ережелерін білуі
Тегістікте схематикалық бейнелердің кеңістік құрылысының геометриясы
Мұнда бейнелеу өнеріне сызықтық перспектива мысалдарынан өрлеу
Шығармашылық практиканың әртүрлі кезеңдерінде кеңістік құрылысы әдістемесіндегі
Б.В.Раушербах әйгілі ғалым жүргізген бейнелеу материалының ең
- сызу әдістемесі (объективті кеңістік бейнесі, мысалы
- ықшамды аксонометриялар әдісі және олардың трансформациялары
- өрлеу дәуіріндегі орталық сызықтық перспектива
- ХІХ-ХХ ғасырларда пайда болған орталық қисық
Осы аталған кеңістік құрылысының типтері әртүрлі аймақтарда,
Кеңістікті құрылыстарда табиғаттағы бейнелеу объектілері үш еселі
Сызу әдістері.
Бейнелеуді жазықтықпен толық байланыстыруға ұмтылу және осы
Ортогональдік проекциялар әдісінде инжинерлік іс әрекеттегі сияқты
Ықшамды аксонометриялар әдісі
Терең емес кеңістіктер үшін ғана қолданылатын бейнелеу
Аксонометрияда барлық көрінетін кубтың қабырғалары жалпы сұлба
Тегіс бірдей боялған алаңдағы гүлдер шоғырларының шынайы
Түс қолдану тәсілдері гүл шоғырының көлем нәтижесін
Бұл оқушылардың теориялық білімдерін жетілдіруіне көмегін тигізеді.
Мұғалім сұрақпен окушылар жіберген қателерді анықтауға және
а) нақтылы сұрақ қойып, теориялық білімді еске
Сұрақ:
1. Жіңішке нүктелі үзілме сызықтың жуандығы, бөліктерінің
Оқушы бұл сұраққа нақты жауап беріп, сол
ә) жалпылама сұрақ бойынша нақтылыққа бағыттау.
1. Тұтас ирек сызықтың үзік сызықтан
2. Қима сызығы деген не? Жуандығы қандай?
Оқушы осындай сұрақтар аркылы схематикалық жұмысты тексереді,
"Геометриялық денелердің проекциялары" тақырыбын өткенде, жұмысты бақылауға
Сұрақ:
Пирамиданың горизонталь проекциясы калай орындалады?
Фронталь проекциясын калай салуға болады?
Қиғаш бұрышты фронталь димметриясы қалай сызылады?
Тексеру нәтижесінде оқушы схематикалық жұмыстағы қатені анықтайды,
Әрине, бұл сұрақтарға жауап беріп сызбаны орындау
Схематикалық тапсырмаларды орындаудан бүрын окушы теориялыкматериалдарды еске
Схематикалық жұмыстағы қателерді мұғалімнің көрсетуі бойынша оқушының
Бағалау кезінде орындалған схематикалық жұмыстың сапасына ғана
Окушы схематикалық жұмысы мен өзінің білімін көрсетсе,
Схематикалық білімнің негізін беруде мұғалім сабақтың құрылымына
Көп жылдардан бері балалар бойына эстетикалық тәрбие
Қазақстан Республикасының жалпы білім беру бағдарламасы мәдениетті
Сызу- схематикалық кескіндерді рәсімдеу, орындау және оны
Осыған байланысты оқу процесінің кұрамдас бөлігі— оқушылардың
Оқушылардың білімін тексеру кезінде материалды қандай методикалык
Схематикалық жұмысты тексеру барысында мұғалім әр оқушымен
Әр окушымен жеке әңгімелесіп, сезімін, түйсігін байкап,жібергенқателеріжөніндетеориялықбілімін,
Схематикалық жұмыстарды орындау барысында жиі кездесетін қателер
Оқушы сызбаны ерінбей, қайратын жұмсай отырып орындайды,
Оқушы еңбегіне құрметпен қарап, жеке ерекшеліктерін ескерту,
9-сыныпта "Сызба сызықтарының түрлері" тақырыбын өткенде схематикалық
Оқушылар қателерді табу үшін оқулықты пайдаланады, жоғарыда
Республика баспаларынан жылына шығып жатқан жүздеген кітаптардың
Кітап графигі де кейде сахна сәндігін ойлаған
Кескіндемеші мен мүсін туындыларын көп ретте көрме-музейлерден
Ішінде сан алуан «сурет музейі» бар жинақтарды
Демек, баспа кітап, суретші араларында жақсы творчестволық
Мәселен, 1978 жылы Болгарияда өткен халық-аралық көрмеде
Ал, үстіміздегі жылы Орта Азия және Қазақстан
Әсіресе «ЖАР-ЖАР» атты той кітабы Хасен Абаевтың
Бұл күнде есімі танымал Б. Машрапов, Ә.
Сыртқы мұқабадағы алтын жақтаулы картина ішінде ақ-қара
Жинаққа бірін-бірі жетелеген жанды штрихтар, «Жеті муза»
Ә. Рахманов қайсы бір кітапты көркемдесе де,
«Жазушы» баспасының бас суретші-редакторы Әлімхан Смағұлов кітап
Әлімханның қолынан шыққан талай - талай кітаптар
Үстіміздегі жылы Орта Азия мен Қазақстан республикалары
Кітапшаның А. Островский суретшілік еткен он алты
Суретші Салихиддин Айтбаев халық аңыздарының мазмұнына үңіле
Бейне бір көне тасқа ойып нақыштағандай, кітап
Салихиддин Айтбаев соңғы кездері кітап көр-кемдеуден атын
Республикалық «Кітап музейіне» көрмеге қойылған «Тоты құс»
Ңатты мұқабадағы қара фонда сұлу кісі мүсіндес
Осылай басталған мұқаба реңі, ішіндегі 140-беттегі үлкенді-кішілі
Иә, республикадағы тек «Жазушы» мен «Жалынның» өзінен
Бізде қазір кітап көркемдеумен айналысып жүрген үлкенді-кішілі
Соған қарамастан республика баспагерлері суретші-графиктері үнемі шеберлікті
Қорытынды
Сурет техникасының әр қилы түрлерін (акварель, гравюра,
Ә. Кастеев живописьпен катар акварель техникасын меңгеруде
Ә. Қастеев акварельдерінен «Ескі мен жаңа тұрмыс»
Бұл күнде есімі танымал Б. Машрапов, Ә.
Сыртқы мұқабадағы алтын жақтаулы картина ішінде ақ-қара
Жинаққа бірін-бірі жетелеген жанды штрихтар, «Жеті муза»
Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Көрмелер арқылы оқушы-жастарға эстетикалық тәрбие берудің маңызы
Болашақ маманның бұйымдар жасаудағы шығармашылық әлеуетін дамыту
Болашақ маман даярлауда өнердің бастапқы нышандарының алатын
Взаимодействие личностного и профессионального становления современного специалиста
Бәсекеге қабілетті болашақ маман даярлауда бейнелеу материалдарынан
Болашақ маманның бұйымдар жасаудағы біліктілігі мен іскерлігін
Бейнелеу өнері /Кәсіптік білімге арналған оқулық. –
Бейнелеу негіздері /Арнайы курс бағдарламасы – оқу-әдістемелік
Өнер тарихының ғылыми негіздері //Білім берудегі менеджмент.
Виппер Б.Р. Статьи об искусстве - М.;1972.
Всеобщая история искусств - М.; 1972.
Выборнова Г. Роль освещения в натюрморте. -
Неклюдова М.Г. Традиции и новаторства в русском
XIX - начала XX веков - Искусство.;
Пучков А.С., Триселев А.В. Методика работы над
36