ЖОСПАР
1. ДЕБИТОРЛЫҚ ЖӘНЕ КРЕДИТОРЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАРДЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК
2. ДЕБИТОРЛЫҚ БЕРЕШЕК ЖІКТЕМЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ
3. ДЕБИТОРЛЫҚ БЕРЕШЕКТІ ЕСЕПТЕН ШЫҒАРУ 8
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 11
1. ДЕБИТОРЛЫҚ ЖӘНЕ КРЕДИТОРЛЫҚ ОПЕРАЦИЯЛАРДЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК
Дебиторлық берешек деп көрсетілген қызмет, жабдықтаушыларға
Күрделі қаржы жұмсалымы бойынша дебиторлық берешек
Банк қызметкерлерімен есеп айырысу іс-сапар шығыны
Басқа да дебиторлар мен кредиторлар есебі
Кепіл бойынша дебиторлық берешек есебі берілген
Банкке көрсетілген қызметтер үшін алдын ала
Шарт келесілерден тұрады: шарттың мағынасы, мерзімі
Банк бюджет бабындағы келісімшарт негізінде келесі
Түскен құжаттарды тексеріп болғаннан кейін жауапты
Дебиторлар және кредиторлармен операциялардың шоттарда көрініс
1. Алғашқы кезең шығындарын алдын ала
Дт 1791 - «Өзге
Кт 2203 - «Клиенттердің
1050 - «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»
1001 - «Кассадағы қолма-қол ақша»
2211 - «Клиенттердің талап етуі бойынша
2. Негізгі құралдарды, ғимараттарды ағымдағы жөндеу
Дт 1860 - «Банк қызметі бойынша
Кт 2203 - «Кпиенттердің ағымдағы
1051 - «Банктің Қазақстан Республикасының Ұлттық
1001 - «Кассадағы қолма-қол ақша»
2211 - «Клиенттердің талап ету бойынша
3. Негізгі құралдар, ғимараттарды күрделі жөндеу
Дт 1856 - «Күрделі салымдар
Кт 2203 - «Клиенттердің ағымдағы
1051 - «Банктің Қазақстан Республикасының Ұлттық
4. Алынған, бірақ төленбеген
Дт 1851
1856 - «Күрделі салымдар бойынша дебиторлар»
1602 - «Өзге тауар-материалдық қорлар»
Кт 2856 - «Күрделі қаржы
2860 - «Банк қызметі бойынша өзге
5. Үйлер мен ғимараттарды
Дт 1856 - «Күрделі
Кт 2203 - «Клиенттердің
1001 - «Кассадағы қолма-қол ақша»
1051 - «Банктің Қазақстан Республикасының Ұлттық
2010 - «Корреспонденттік есепшоттар».
- орындалған жұмыс
Дт 1651 «Салынып жатқан
Кт 1856 «Күрделі салымдар
монтаждауды талап ететін негізгі құралдарды алу
Дт 1651 «Салынып жатқан (орнатылып жатқан)
Кт 1856 «Күрделі салымдар бойынша
- үйлер мен ғимараттарды және
Дт 1652 «Жер, үйлер
1653 «Компьютер жабдықтары»
1654 «Өзге негізгі құрал-жабдықтар»
1656 «Жалға беруге арналған негізгі құрал-жабдықтар»
Кт 1651 «Салынып жатқан (орнатылып жатқан)
6. ТМҚ үшін төлем
Дт 1860 «Банк қызметі бойынша
Кт 1001 «Кассадағы қолма-қол ақша»
1050 «Банктердің корреспоңценттік есепшоттары»
2010 «Корреспонденттік есепшоттар»
2020 «Басқа банктердің сыйақы есептелген талап
2203 «Клиенттердің ағымдағы есепшоттары»;
- ТМҚ қоймаға кірістелген
Дт 1851 «Салықтар және бюджетке төленетін
1602 «Өзге тауар-материалдық қорлар»
Кт 1860 «Банк қызмет
Шаруашылық қажеттіліктер үшін аванс беру кезінде:
Дт 1854 «Банк қызметкерлерімен есеп айырысу»
Кт 2860 «Банктік қызмет бойынша өзге
8. Аванстық есеп беруді
Дт 5 класс шоттары - бекітілген
Кт 1854 «Банк қызметкерлерімен есеп
2854 «Банк қызметкерлерімен есеп айырысу»;
9. Банк әр айдың соңында есептеу
Дт 5 класс шоттары
Кт 2860 «Банктік қызмет бойынша өзге
10. Бұрынғы айдағы есептелген шығынды төлеу
Дт 2860 «Банктік қызмет бойынша өзге
Кт 5 класс шоттары.
11. Мәжбүрлі шығынды есептеу
Дт 5458 «Өзге банктік
5459 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
1462 «Банк қызметіне байланысты дебиторлық берешек
1463 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
1469 «Өзге де банктік қызметке байланысты
1877 «Банктік қызметке байланысты дебиторлық берешек
1878 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
Кт 5458 «Өзге банктік
5459 «Банктік
12. Мәжбүрлі шығындар құрылған дебиторлық
Дт 1462 «Банк қызметіне байланысты дебиторлық
1463 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
1469 «Өзге де банктік қызметке байланысты
1877 «Банктік қызметке
1878 «Банктік
Кт 5458 «Өзге банктік қызмет шығындарын
5459 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
Дебиторлық берешек бойынша мәжбүрлі шығындар дебиторлық
Банк бухгалтерлік есепте 1462, 1463, 1877,
2. ДЕБИТОРЛЫҚ БЕРЕШЕК ЖІКТЕМЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ
Несиелік операциялар сияқты дебиторлық берешектер де
Дебиторлық берешек дебиторлардың төлем мерзімдерін қадағалауына
1) стандартты;
2) күмәнді, ол өз кезегінде 1-дәрежелі
3) үмітсіз.
Банк бухгалтерлік есепте шығындар бойынша толық
Жіктелетін дебиторлық берешек бойынша мәжбүрлі шығынның
1-кесте
Жіктеме топтамасы Мәжбүрлі шығын көлемі (негізгі
Стандартты
Күмәнді:
1-дәрежелі күмәнді
2-дәрежелі күмәнді
3-дәрежелі күмәнді
4-дәрежелі күмәнді
5-дәрежелі күмәнді
Үмітсіз 0
5
10
20
25
50
100
Дебиторлық берешек жіктемесі және мәжбүрлі шығындардың
Жалпы мәжбүрлі шығындарды қалыптастыру кезінде:
Дт 5458 «Өзге банктік
жалпы резервтерге (мәжбүрлі шығындарға) ақша бөлу»
Кт 1462 «Банк
1463 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
1469 «Өзге де банктік қызметке байланысты
Дт 5459 «Банктік емес қызметке байланысты
Кт 1877 «Банктік қызметке байланысты дебиторлық
1878 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
Мәжбүрлі шығындардың артық сомасын қайтару кезінде
а) егер банк ағымдағы жылда мәжбүрлі
Дт 1462 «Банк қызмегіне байланысш дебиторлық
1463 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
1469 «Өзге де банктік қызметке байланысты
1877 «Банктік қызметке
1878 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
Кт 5458 «Өзге банктік
5459 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
ә) егер банк
- активтердің
Дт 1462 «Банк қызметіне байланысты дебиторлық
1463 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
1469 «Өзге де банктік қызметке байланысты
1877 «Банктік қызметке
1878 «Банктік
Кт 1339
1439 «Клиенттерге берілген қарыздар және қаржы
- активтердің
Дт 1462 «Банк қызметіне байланысты дебиторлық
1463 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
1469 «Өзге де банктік қызметке байланысты
1877 «Банктік қызметке
1878 «Банктік
Кт 4941 «Төтенше кірістер».
3. ДЕБИТОРЛЫҚ БЕРЕШЕКТІ ЕСЕПТЕН ШЫҒАРУ
Баланстан шығаруға дебитордың 180 күннен жоғары
Мерзімі өткен дебиторлық берешекке мыналар кіреді:
шаруашылық қызмет уақытында туындаған қарыз (күрделі
сот үкімі шығарылған,
сот тәртібіне сәйкес өндіріп алынбайтын жаңсақтық,
кәсіпорын, ұйым және
Егер дебиторлық берешек қайтарылмайтын, үмітсіз деп
Мәжбүрлі шығындар құрылған басқа да дебиторлық
Қуыну мерзімі өткен, ҚР заңына сәйкес
Дебиторлық және кредиторлық берешекті түгендеу банктің
Дебиторлардың қарыз сомаларын баланстан шығару келесі
- ұлттық валютада:
Дт 1877 «Банктік қызметке байланысты дебиторлық
1878 «Банктік емес қызметке байланысты дебиторлық
Кт 1791 «Өзге де
1856 «Күрделі салымдар бойынша дебиторлар»
1860 «Банк қызметі бойынша өзге
1861 «Кепілдіктер бойынша дебиторлар»
- шетел валютасында:
Дт 1877 «Банктік
бойынша шығывдарды жабуға арналған арнайы резервтер
(мәжбүрлі шығындар)»
1878 «Банктік
берешек бойынша
резервтер (мәжбүрлі шығындар)»
Кт 2859
Дт 1858 «Банктің шетел
Кт 1856 «Күрделі салымдар
1860 «Банк қызметі бойынша өзге
1861 «Кепілдіктер бойынша дебиторлар».
Және сол уақытта баланстан тыс ордер
Кіріс 7130 «Шығынға есепке шығарылған борыштар».
«Активтердің жіктемесі туралы» ҰБ Ережесіне сәйкес
Баланстан тыс шотта дебиторлық берешекті есептен
- егер дебиторлық қарыз баланста
- әкімшілік-шаруашылық вдлзмет бойынша дебиторлық қарызға
Есептен шығару келесі өткізбе арқылы жүргізіледі:
Шығыс 7130 «Шығындарға есепке шығарылған борыштар».
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Радостовец В.К., Радостовец В.В., Шмидт
предприятии: Изд. 3-е, доп. И перераб.
2002, 277-305 стр.
1