КІРІСПЕ
Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2007
Қазақстан экономикасының жандануына шағын және орта кәсіпкерліктің дамуы
Франчайзинг – ұзақ мерзімді іскерлік қатынастардың нысаны, ол
Қазақстан Франчайзинг қауымдастығының мәліметтері бойынша, елімізде 120 франчайзингтік
Зерттеудің мақсаты – франчайзингтің теориялық және практикалық аспектілерін
Осы мақсатқа жету үшін жұмыста келесі міндеттер анықталды
франчайзингтің теориялық негіздерін, нарықтық тұжырымдамасын жан-жақты зерттеу және
франчайзингтің қалыптасуы және дамуының Қазақстан экономикасындағы артықшылықтары мен
Қазақстандағы франчайзингтің дамуына әсер ететін факторларды талдау;
франчайзинг түрлерінің салалық аспектілердегі ерекшеліктерін шетелдік тәжірибе тұрғысынан
қоғамдық тамақтану кәсіпорындары тұтынушыларының талғам-талаптарын, қалауын анықтау үшін
франчайзингтік қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының қызметін ұйымдастыру және жетілдіру
Франчайзингтің көп аспектілі сипаты мен өзектілігі ғалымдардың оған
Франчайзинг мәселесін зерттеген шетелдік авторлардың ішінен оның жан-жақты
Франчайзингтің теориялық және ғылыми тәжірибелік аспектілері ТМД ғалымдары
Шағын кәсіпкерліктің қалыптасуы мен дамуының жекелеген аспектілерін отандық
Зерттеу пәні. Қазақстандағы франчайзинг жүйесінің қалыптасуы және даму
Зерттеу объектісі ретінде Алматы қаласындағы қызмет көрсету саласының
Курстық жұмыстың қайнар көздері:
www.rosinter.ru
www.google.kz
бұқаралы ақпарат құралдары
1 ФРАНЧАЙЗИНГТІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Франчайзингтің мәні мен даму тарихы
«Франчайзинг» термині француздың «franchise» - жеңілдік, артықшылық, сонымен
Франчайзингтің шетелдік және отандық ғалымдар ұсынған неғұрлым жиі
бизнесті жүргізудің ерекше әдісі;
ірі және шағын кәсіпорындардың интеграциясы;
кәсіпорынның дәстүрлі емес қаржыландыру көзі;
жеңілдікті кәсіпкерлік.
Франчайзинг орта және шағын бизнестің дамуына, отандық тауарлар
Шетелдік және отандық әдебиеттерді ғылыми тұрғыда зерттей отырып,
Франчайзинг – көптеген франчайзилер желілерін және территориялық дамудың
1-сурет - Бизнесті ұйымдастырудың франчайзингтік жүйесіне қатысушылардың өзара
1-суретте көрсетілгендей, франчайзингтік келісім-шарттың тараптары болатындар:
Франчайзер – франшиза беруші, лицензиар, бас кәсіпорын, құқық
Франчайзи – франчайзиат, франшиза алушы, лицензиат, оператор, франшиза
Франчайзинг компоненттерінің бірі – франшиза – белгілі бір
Франшиза – франчайзинг негізінде белгілі бір экономикалық қызметті
Кәсіпорынды ашуға қажетті алғашқы жарна – франчайзердің бизнес-тұжырымдамасын
Роялти – франчайзингтік келісімде көрсетілген нақты мерзімде франчайзидің
Жарнамалық қорға төленетін төлемдер – бизнестің тиімді жүргізілуін
Жетістіктің негізгі элементтерінің бірі кәсіпкердің франчайзингтің мәні, оның
Франчайзинг тән белгілер келесілер жатады:
Тауар маркасы, фирманың қызметі, идеясы, технологиялық процесс, патент
Тауар маркасы, фирманың қызметін, идеясын қолдануды рұқсат ететін
Франчайзердің реттеу мен бақылау құқығын сатылатын франшиза келісім-шартына
Франчайзермен ұсынылатын қызметтер мен құқықтарын франчайзидің иелік
Франчайзер мен франчайзи арасындағы тұрақты түрдегі қарым-қатынасты орнату.
Ұзақ мерзімдік сипаттағы байланыс;
Заңи дербестік(көптеген жүйелерде).
1851 жылы АҚШ-та Зингердің тігін машиналарын(Singer Sewing
Дженерал Моторс сияқты Рексол (Rexall) өзінің дәріханаларын
20-жылдары АҚШ-та франчайзингті бизнесті жүргізудің бір формасы ретінде
1930 жылдан бастап дағдарыстан кейін АҚШ-та мұнай өңдейтін
40-жылдардың аяғында жол бойындағы кафенің иелері Макдональд ағайындылары
1950ж. дейін көптеген компаниялар франчайзингті тауар мен қызметтерді
50-жылдардың негізгі серпілісі жаңа түрдегі франшизалардың, яғни «Бизнес-форматтағы
Франчайзингтің ең жоғарғы даму деңгейі келесі онжылдықтарда, 80-жылдардың
Р. Рейган АҚШ-тың президенті болған уақытта, әр 6,5
Американдық франчайзинг ішкі тәжірибені өз бойына сіңіріп алғаннан
Франчайзингтің түрлері мен франчайзингтік жүйенің формалары
Франчайзингтің түрлерін мен олардың сипаттамаларын келесі суретте
2-сурет – Франчайзинг түрлерінің жіктелуі мен олардың сипаттамалары
2-суреттегі франчайзингтің негізгі түрлерінен келесілер ажыратылады:
Тауарлық франчайзинг – сауда саласындағы тараптардың қызметі, мұнда
АҚШ-та алғаш рет франчайзинг машина мен жағар майларды
Өндірістік франчайзинг – келісім-шарт негізіндегі тараптардың қарым-қатынасы, мұнда
Алькогольсіз сусындарды өндіруде бұл франчайзинг түрі кеңінен дамыған.
Іскерлік франчайзинг («бизнес-форматағы франчайзинг»)– қызмет көрсету саласында тараптардың
Іскерлік франчайзинг ең танымал франчайзингтің түрі. Мұндай әдісте
Қазіргі таңда франшизаның алғашқы капиталына байланысты бизнес-форматты келесі
Жұмыс орнының франшизасы — жұмыс франшизасы (Job franchise),
Кәсіпорын-франшиза— коммерциялық франшиза (Business franchise), өндірістік құрылғыларға қажетті
инвестициялық франшиза (Investment franchise), негізгі мақсаты- инвестицияның бастапқа
Іскерлік франчайзингтің басқаларынан негізгі айырмашылықтары:
1) франчайзер мен франчайзи арасындаға қарым-қатынастың ұзақтығы;
2) франчайзиде франчайзер тарапынан қолдаудың болуы
3) белгіленген соманың франчайзерге төлеуі[24,26].
Франчайзингтік қатынастардың үш типі бар:
Франчайзер- өнім өндіретін немесе қызмет көрсететін фирма, өзінің
Франчайзер- өнімнің негізгі өндірушісі, өзінің франчайзине көтерме сауданы
Франчайзер- көтерме саудагер, франчайзи- фирмасына бөлшек сауданы жүргізу
Франчайзингтің артықшылықтары мен кемшіліктері
Франчайзингтің артықшылығы
Қатысушылардың жетістікке жету үшін қолданылатын франчайзингтің мәні мен
Франчайзер мен франчайзи үшін бұл бизнес түрінің қандай
Франчайзер үшін артықшылықтар
Франчайзер – бизнесті қалықтата алған адам. Бизнес оған
Бизнесті кеңейту үшін франчайзинг қосымша пайда әкеледі. Егер
Франчайзи қызметтерді қолдау үшін қосымша төлемақыларды төлейді. Барлық
Франчайзинг жаңа нарыққа тездетіп енуді және өз беделін
Франчайзинг тұтынушылар үшін осы тауар немесе қызмет туралы
Жаңа бизнес концепциясын құрудағы франчайзингтік жүйенің табыстылығы. Франчайзингтік
Франчайзи үшін артықшылықтар
Жеке франчайзиге берілген барлық материалдар мен қолдау франшизаны
Франчайзинг өзінің жеке бизнесін бар деп түсіндіріледі, бірақ
Франчайзинг – бұл бизнестің тез, әрі тиімді басталуы.
Франчайзинг франчайзиге ашылу барысында көмек көрсетеді. Франчайзи әрқашан
Франчайзинг тұрақты түрде қолдау көрсету деп түсінуге болады.
Франчайзинг франчайзердің тауар белгісі мен беделін қолдануға мүмкіндік
Франчайзинг бизнесті жүргізудің нақты шекараларын белгілейді. Франчайзер франчайзиге
Франчайзингтің артықшылықтарының біріне- франчайзерден дайындық пен білім алу
Франчайзер үшін кемшіліктер
Жүйенің ережелеріне сәйкес келмейтін франчайзимен қарым-қатынасты тоқтату мүмкін
Франчайзи франчайзердің жұмысшылары болып табылмайды. Франчайзи тәуелсіз бизнес
Дұрыс жұмыс атқара алмайтын франчайзингтік кәсіпорындардың әсері. Көптеген
Уақытында жарналарды төлемеу. Франчайзер төлем құрылымын анықтайды, ал
Коммерциялық құпияы сақтау қиыншылығы.
Табысты жұмыс атқарып отырған франчайзилердің франчайзингтік жүйеден шығып
Мұндай қиыншылықтардың алдын алу үшін франчайзер франшизаны сатып
Франчайзи үшін кемшіліктер
Франчайзингтік келісім-шартты орындамау. Франчайзи келісім-шарттағы барлық ережелерді орындауы
Франчайзидің өз идеясын жүзеге асырудың шектеу бар деген
Барлық франчайзилер арасында қажетті ынтымақтастықты құру.
Франчайзер тарапынан қолдаудың болмауы.
Франчайзердің қаржылық мүмкіндігін анықтау.
франчайзинг құны, фирма өсуінің шектелуі, франчайзерге тәуелді болуы.
Франчайзингтік келісім-шартқа қол қоймастан бұрын, франчайзи франчайзермен табыс
«РОСТИНТЕР РЕСТОРАНТС ХОЛДИНГ» ААҚ ФРАНЧАЙЗИНГТІК ҚЫЗМЕТІНІҢ ЕРЕКШЕЛІГІ
2.1 «Ростинтер Ресторантс Холдинг» ААҚ қызметі
«РосИнтер» компаниясының франчайзингтік желілерді дамытуда жоғары жетістіктерге қол
«РосИнтер» – бұл тамақтандыру кәсіпорындарының пайдалылығы жоғары желісі.
Компанияның артықшылықтары
Холдингтің үлкен жетістіктерге жетуі мен болашақта табысты дамуы
Ресей және ТМД елдерінде отбасылық мейрамханалар сегментіндегі көшбасшылық;
тез дамитын нарықтарда жақсы ұстанымның болуы;
аймақтарда әрі қарай дамудағы тұрақты платформаның болуы;
бизнес модельдің жеңіл жаңғыртылуы;
нарықта брендтердің ең жақсы жинағы мен жаңа, табысты
бірін-бірі толтыратын брендтер кешені негізінде бизнестің тиімділікке жетуі;
тәжірибелі және кәсіби басқарушы команданың болуы және бизнесті
Холдингтің стратегиялық мақсаты – Ресей мен ТМД елдерінде
Холдинг стратегиясын 5 негізгі құраушылары:
игерілген нарық сегментерінде негізгі брендтерді көбейту және жаңа
мейрамханалар форматтары мен жаңа брендтерді дамыту;
тұтынушылардың брендтерді тану ниеттестіктерін жоғарылату;
кәсіпорындардың әкімшілік шығыстарды отимизациялау есебінен тұрақты түрде табыстылығы
бизнесті дамыту үшін объектердің жақсы орналасу орны бар
Компанияның негізгі брендтері:
- «IL Патио» - итальяндық асхананың отбасылық мейрамханалар
- 2004 жылы «Патио Пицца» жүйесінің ребрендингі
- «Планета Суши» - жапондық асхананың отбасылық мерамханалар
- 2006 жылы бұл брендтің қайта құрылу процесі
- T.G.I. Friday’s – әлемге әйгілі халықаралық мейрамханалар
- эксклюзивті құқығы негізінде «Ростинтер» T.G.I. Friday’s брендін
- желінің аты ағылшын жаңылтпашының танымал қысқартпасы болып
- «1-2-3 кафе» - алғашқы ресейлік мейрамхана
- орыстың дәстүрлі түрде тамақтануды бөледі – «1»,
- кофе түрлерінің желісі, британдық Whitbread компаниясымен келісіп,
- тұтынушылар мен эксперттердің пайымдауынша, Costa Coffee әлемдегі
- «Сибирская Корона» мейрамханалар желісі Sun InBev компаниясының
«Ростинтер Алматы» ЖШС франчайзингті жүргізудің талаптары мен ерекшеліктері
«Ростинтер Алматы» ЖШС бірікке қазақстандық-ресейлік компания болып табылады.
«Американдық бар мен гриль»
5 «IL Патио» мейрамханасы
4 «Планета Суши» мейрамханасы
«Мока Лока» кофе үйі
2 «Ростик`с фудкорт» кәсіпорны
Қазақстан нарығындағы франчайзинг негізінде қызмет ететін жылдам тамақтандыру
1-кесте «Ростик`с фудкорт», «IL Патио» мейрамханалары және «English
Көрсеткіштер «Ростик`с фудкорт», «IL Патио» «English First»
Мейрамхананы/компанияны ашуға қажетті алғашқы жарна (АҚШ доллары)
25000
40000
30000
Инвестиция мөлшері (АҚШ доллары) 170000-250000 500000
160000
Роялти мөлшері (жалпы табыстан %) 7 6
Жарнамалық қорға төленетін мерзімдік төлемдер (%) 2 2-4
Мейрамхана/компанияны ашуға қажетті алаң мөлшері (шаршы метр) 90
300
200-300
Кесте мәліметтері бойынша, Алматы қаласындағы «Рамстор» сауда кешенінде
«РосИнтер» – бұл тамақтандыру кәсіпорындарының пайдалылығы жоғары желісі.
Қоғамдық тамақтандыру саласындағы франчайзингтік жүйені құруға қажетті ең
3- сурет - «РосИнтер Алматы» компаниясы франшизасының компоненттері
Франчайзингтік қатынастар бойынша франчайзер қолданыстағы «ноу-хаудың» күрделі пакетін
2.3 «Ростинтер Алматы» ЖШС франчайзи ретінде Қазақстандағы қызметін
Франчайзингтік жүйенің сәтті дамуында маркетингтің рөлі зор. Осыған
.
4-сурет – «Жанұяның нақты мейрамхананы таңдауында қандай фактор
Суретті талдай келе, «жанұяның нақты мейрамхананы таңдауында қандай
Зерттеулердің нәтижелері фаст-фуд мейрамханаларының жақсы жақтарының әлі де
Франчайзингтік компаниялар өкілдерінің қызметіне кедергі келтіретін факторларды айқындау
Кәсіпорындардың мақсаттарын жүзеге асыруға кедергі болатын негізгі фактор
Келесі кезекте франчайзингтік компаниялардың іс-әрекетіндегі маркетингтік стратегияларды қолдану
Бостон Консалтинг групп матрицасы негізінде «РосИнтер Алматы» компаниясының
Матрица мәліметтері бойынша «Ростик’с», «IL Патио», «Амбар» «Жұлдыздарға»
1) Мейрамханалар желісіндегі «Планета Суши» және «Мокка Локка»
5- сурет 2009 жылғы «РосИнтер» компаниясы мейрамханаларының
қолдауымен тұтынушыларды тартуы қажет. Ал «Мокка Локка» мейрамханасының
Нарықтағы орны нақтыланған кәсіпорындар ұзақ мерзімде ғана өзгеріске
Ал «IL Патио» және «Амбар» мейрамханаларына нақты маркетингтік
Осыған орай компания «Ростик’с», «IL Патио», «Амбар» мейрамханаларында
«РосИнтер Алматы» компаниясының мейрамханалары желісін ары қарай
Өнімді немесе қызметті өткізу үрдісінде туындайтын проблемалардан басқа,
Тамақтандыру кәсіпорындарында франчайзинг үлгілерін ұйымдастыру ерекшеліктері франчайзинг механизмін
Франчайзер қызметінің тиімділігін жоғарылату үшін бөлімшелер негізінде бизнес-бірліктер
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ФРАНЧАЙЗИНГТІҢ ДАМУ ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
Қазақстандағы франчайзингтің дамуын негізгі сипаттамалары бойынша талдай отырып,
2-кесте - Қазақстандағы франчайзингтік қатынастардың даму кезеңдері
Кезең-
дері Компания атауы Құрылу жылы
Негізгі сипаттамалары
Бірінші кезеңі
1994-1999 ж.ж. «Coca Cola» 1994 Франчайзингті реттеуші нормативтік-құқықтық
Нарықта бәсекелестіктің жоқтың қасы.
Жекелеген шетелдік компаниялар іс-әркет аумағын кеңейту мақсатында Қазақстандық
Өндірістік және сервистік фран-чайзинг қалыптаса бастады.
«Рахат Палас»
«Adidas» 1995
«Сеймар» 1996
«Kodak» 1997
«Дока»
1999
«Анкара»
«Рамстор»
Екінші кезеңі
2000 – 2004 ж.ж. «1C» 2000
Франчайзинг туралы Заң қабылданды.
Шетелдік ірі фирмалардың франчайзилерінің нарыққа шығуына байланысты бәсекелестік
Қазақстан Франчайзинг қауымдас-тығы құрылды.
USAID кәсіпкерлікті дамыту және қолдау бағытында франчайзинг бағдар-ламасын
«Баскин31Роббинс»
Қазақстан Франчайзинг қауымдастығы
2002
Қазақстан Республикасының «Кешенді кәсіпкерлік лицензия (франчайзинг) туралы» Заңы
«Il Patio», «Планета Суши»
«World Class»
2003
«Business Consult», «Scot Holland Estates»
«Пятерочка»
2004
«MaxMara», «Sela»
«Три Толстяка»
Үшінші кезең
2005 жылдан басталып осы кезге дейін «English First»
2005 Санаткерлік меншікке, франчайзингке қатысты заңнамалар белсенді
Франчайзинг көрмесі ұйымдас-тырылды.
Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры франчайзингті несиелеу бағдарламасын әзірледі.
Бәсекелестік өсіңкі түрде дамыды.
Медиа және әлеуметтік франчайзинг пайда болды.
«Алма – TV»
«Tiffany Marble»
«Ромат»
2006
«Umex Realty»
«Сбарро»
«Finn Flare» 2007
«Aquatoria of Luxury Life» 2008
Франчайзингтік қатынастардың дамуындағы бірінші кезең жекелеген кәсіпкерлердің отандық
Франчайзингтің отандық баламалары сауда мен халыққа қызмет көрсету
Қазақстанда соңғы жылдары франчайзингтік нысанды таңдаған бірқатар компаниялар
3- кесте – Қазақстандағы қызмет көрсету саласындағы франчайзингтік
Сала Сәйкес қызмет ету салалары бойынша фран-айингтік кәсіпорындардың
2001 ж 2004 ж. 2007 ж. 2001 ж.
Жылдам тамақтандыру кәсіпорындары 1,1 2,3 4,3 3,9
Мейрамханалар 0,31 1,2 2,8 9,0 2,3
Фирмалық бөлшек сауда 0,95 2,7 8,2 8,6 3,0
Азық-түлік өнімдері бөлшек саудасы - 1,6 3,8 -
Денсаулық сақтау және фитнес 1,0 1,4 3,3 3,3
Консалтингтік және аудиторлық компаниялар 0,87 1,8 3,2 3,7
Телекоммуникациялар және байланыс құралдары 0,35 0,3 1,0 2,9
Ескертпе- ҚФҚ мәліметтері.
3-кестеде көрсетілгендей, франчайзингтік компаниялардың ең дамыған салалары –
Осы көрсеткіштерге сәйкес еліміздегі франчайзингтік бизнестің келешекте қарқынды
Қазақстандағы франчайзингтік кәсіпорындардың қызметіне маркетингтік талдау барысында олардың
Қажетті нормативтік-құқықтық базаны құру. Елімізде франчайзингтік бизнесті жүргізуді
Франчайзингтік іс-әрекетті жүзеге асыру барысында әкімшілік кедергілерді төмендету
Франчайзинг субъектілерінің несиелік және қаржылық ресурстарының жетіспеушілігі франчайзинг
Франчайзиге салық салу жүйесін жеңілдету мәселесін қарастыратын болсақ,
Франчайзинг туралы бірыңғай мәліметтер базасын әзірлеу қажет. Осы
Халықаралық тәжірибеге негізделе отырып франчайзингтік жүйені пайдаланушы отандық
Қарастырған ой-пікірді қорытындылай келе, еліміздегі франчайзингтік негізде қызмет
франчайзингтік келісім-шартты заң жүзінде тіркеу негізінде – жұмыс
кластерлік бағдарламалардың жүзеге асырылуын қамтамасыз ететін экономиканың басымды
бәсекеге қабілетті экономиканы қалыптастырудағы мемлекеттік холдингтердің рөлі мен
нарықтағы өзгерістерге жылдам бейімделгіш франчайзингтік компаниялар тұтынушылардың сұранысын
Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 Жолдауына сәйкес отандық өндірушілерді
ҚОРЫТЫНДЫ
Қызмет көрсету саласындағы франчайзингтің қалыптасуы мен даму болашағына
Франчайзинг бүкіл әлем деңгейінде кеңінен таралған, әсіресе Қытай,
Зерттеуде әр түрлі ғылыми тұжырымдамалар мен пікірлерді зерделеу
Шағын және орта кәсіпкерлікті дамытудың ерекше нысаны франчайзинг
Қазақстандағы франчайзингтің қалыптасу үрдісін талдау барысында автор оның
Зерттеу нәтижесінде Қазақстандағы франчайзингтің қазіргі даму жағдайы, отандық
Алматы қаласы мейрамхана қызметін тұтынушылардың талғамы мен қалауын
Отандық кәсіпкерлік субъектілерінің франчайзингтік жүйені қолдану арқылы өз
Қоғамдық тамақтандыру кәсіпорындарының франчайзинг негізінде қызмет ету механизмі
Франчайзингтік кәсіпорындардың қызметін талдау және бағалау нәтижесінде оның
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің франчайзинг механизмін қолдануды
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Франчайзингтің әлемдік тәжірибесін Қазақстанда қолдану мүмкіндіктері/ / «Қазақстанның
Франчайзингтің Қазақстандағы дамуының шарттары және мүмкіндіктері // «Конкурентоспособность
Қазақстандағы франчайзингтің артықшылықтары мен кемшіліктері / /«Жедел жаңару
Қызмет көрсету нарығындағы франчайзингті қазіргі кезде пайдалану жағдайы//
Қызмет көрсету саласындағы франчайзингтік шаруашылық жүргізу моделін (үлгісін)
Мейрамхана бизнесіндегі франчайзингті қолдану// Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары
Кәсіпорынның франчайзингтік механизмі// КазЭУ хабаршысы, 2007 ж.,
Қазақстандағы франчайзингтік қатынастарды реттеу бойынша іс-шаралар// Қаржы-қаражат, 2007
Формирование и развитие франчайзинговых отношений в Казахстане //
Франчайзингтің жіктелуі/ Вестник КазГУ им. Аль-Фараби, 2007 ж.,
Франчайзингтік қатынастар жүйесінің ерекшеліктері// Ізденістер, нәтижелер, 2007 ж.,
www.rosinter.ru
Б.Кисиков «Франчайзинг в Казахстане». Алматы, BookinEast, 2007 г.
«Франчайзинг в Казахстане». Журнал «Business Life»,№12(15) февраль 2008
«Франшиза для своих» , «Эксперт Казахстан» № 15
Көкебаева А.М. «Халықаралық маркетинг»// оқу құралы, Алматы,2007-156с
Манап А.С. «Қызмет көрсету саласындағы франчайзингтің қалыптасуы
Дүйсенбаев А.А. «Қазақстанда франчайзингтік бизнестің қалыптасуы мен дамуы»,
«Франчайзинг: актуальность, проблематика пути решения»// журнал «Деловой Казахстан»
А.Байкадамов «Образовательный франчайзинг казахстанского производства»// «Капитал.kz» деловой еженедельник
Б.Кисиков «Почему Макдональдс не торопится к нам, или
Маркова В.Д. Франчайзинг// ЭКО-1993-№2
Мендельсон М. Руководство по франчайзингу//Пер. с английского Л.Т.Исаенкой
Франчуп В.Н. Основы построения франчайзинговых систем-Москва:Экономика, 1991г.
ЛебедеваС.Ю. Мировая практика поддержки малого и среднего предпринимательства
4
Франшиза
компоненттері
Франчайзер
Франчайзинг-тің бағдарла-масы
Тұтынушыны жұмылдыру
Франчайзи
Т ұ т ы н у ш ы
Өндіріс пен тұтыну техно-логиялары
Келісім-шарт -тық, қаржылық қатынастар
Тауарлар мен қызметтер
Келісім-шарт -тық, қаржылық қатынастар
Франшиза компонентері
Франчайзинг түрлері бойынша
Франчайзинг әдістері бойынша
Франчайзинг нысандары бойынша
Қызмет көр-сету көлемі бойынша
Нарық саласы мен ауқымы бойынша
Франчайзинг-тік келісімнің ұзақтығы бойынша
Тауарлық
Өндірістік
Сервистік
Іскерлік
Классикалық
Аймақтық
Субфранчайзинг
Дамушы франчайзинг
Конверсиялық
Еншілес
Корпоративтік
Жаңартылатын
Стандартты
Жедел
Ұзақ мерзімдік
Бір реттік
Ішінара
Кешенді
Аймақтық
Аймақаралық
Ұлттық
Халықаралық
Ғаламдық
дербес кәсіпорынның франчайзингтік желіге қосылуы
франчайзи ретінде бизнесі дамыған кәсіпкер болуы
ірі корпорацияның бақылауында болатын әр түрлі франчайзинг желілерінің
нарықтық өзгерістерге сәйкес келісімді жаңарту мүмкіндігінің болуы 1-
келісімнің ұзақтығы 5 жыл
келісімнің ұзақтығы 3 жыл
келісімнің ұзақтығы 10 жыл
сауда маркасын иелену
өндіріс технологиясын иелену
қызметті жүзеге асыру тәжірибесін иелену
корпорациялық атауы мен қызмет ету бейінін иелену
тікелей келісім шарт бекітіледі
бас франчайзер белгілі бір географиялық ауданды қадағалайды
аралық буын субфранчайзер франчайзилерді оқытады, қадағалау жасайды
франчайзердің аймақты дамытуға айрықша құқығы бар ресми өкілінің
бір аймақ шеңберінде қызмет етуші компаниялар
бірнеше көршілес аймақтарда қызмет етуші компаниялар
белгілі бір мемлекет шеңберінде қызмет етуші компаниялар
бірнеше елдің нарығында қызмет ететін компаниялар
жеке объектілер беріліп, жеке қызметтер көрсетіледі
объектілердің жиынтығы беріліп, маманданған қызметтер көрсетіледі
біріккен франчайзингтік жүйе
Санаткерлік меншік объектілері
Көрсетілетін қызметтер пакеті
Ас мәзірі;
«Фирмалық тағамдарды», коктейльдерді әзірлеу технологиялары мен рецептурасы;
Қажетті жабдықтардың ерекшелігі және оларды орналастырудың жоспары;
Жобаны әзірлеудің техникалық тапсырмасы;
Дайын тағамдар мен сусындарды үлестірудің дизайны;
Қызметкерлерінің атқарымдық міндеттерін анықтайтын мейрамхананың штаттық кестесі және
Мейрамхананы басқару жүйесі және қонақтарға стандартты қызмет көрсету;
Тағайындалған жабдықтаушылардың тізімі.
Ғимараттарды таңдау критерийлері және таңдалған орнының мейрамхана
Персоналды (мейрамхананың «ашылу командасы») мейрамхананың кеңес беру орталығында
Мейрамханадағы «ашылу командасының жұмысы»;
Жарнамалық және маркетингтік шараларды ұйымдастыру бойынша кеңес беру;
Мейрамхана құрылысы бойынша жобалық және рұқсат құжаттарын рәсімдеу
Мейрамхананы безендендіру, жиһаздар мен декоративті элементтерді орналастыру бойынша
Басқару құрамын таңдау бойынша кеңес беру;
Бухгалтерлік есеп пен бизнес жоспарлауы бойынша кеңес беру;
Бизнес қауіпсіздігін ұйымдастыру мәселелері бойынша кеңес беру.
Нарық тартымдылығы өткен жылмен салыстырғандағы өсу қарқыны, %
4
3
2
1
0
-1
-2
-3 Мокка-Локка
Қиын балалар
Жұлдыздар Амбар
Ростик’с
Иль Патио
Планета суши
Сауынды сиыр
0,5
1
1,5
2
иттер Салыстырмалы нарық үлесі