МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ...................................................................................................3
1.БАНКТІҢ ТАБЫСТАРЫ ОЛАРДЫҢ ҚАЛЫПТАСУ КӨЗДЕРІ....................5
1.1.Банк табыстылығының экономикалық мәні олардың жіктелуі....................5
1.2.Банк пайдасы және оның қалыптасу көздері................................................11
2.БАНКТІҢ ТАБЫСТАРЫ МЕН ПАЙДАСЫНА ТАЛДАУ («БАНК ЦЕНТР
2.1 Банктің табыс көздері мен пайдасын талдау...............................................15.
2.2 «Банк ЦентрКредит» АҚ - қаржы шаруашылық жағдайына
2.3 Банктің табыстылығы мен пайдалығын талдау жасау................................30
3. БАНК ПАЙДАСЫ МЕН ТАБЫСТЫЛЫҒЫН ҰЛҒАЙТУ ЖОЛДАРЫ......39
3.1 Банк пайдасын ұлғайту жолдары...................................................................39
3.1 Коммерциялық банктің табысын басқаруды жетілдірудің мәселері және
ҚОРЫТЫНДЫ.......................................................................................................52
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР........................................................................54
Кіріспе
Қазақстанда банктік жүйе экономикалық процессте қайта құрулуда маңызды
Банктің тұрақты және ырғақтылық табыстарының өсуі банктің мамандандырылған
Банк алдындағы осы жоспарда тұрған тапсырманы келесі екі
Екіншіден, банк жетекшілері табыстылықтың максималды қамтамасыз ету тұрғысынан
Пайда – банктің жұмысының негізгі қызметінің нәтижелілігі.
Жалпы пайданың көрсеткіші (салықты есепке алмағандағы төлем және
Дипломдық жұмыстың басты мақсаты табыстылығы мен пайдалылығын талдаудың
Банк табысының түсінігін қарастыру;
Банктің экономикалық қаржылық мәнін ашу;
Банктің табысының негізгі түрлерін қарастыру;
Коммерциялық банктің талдауын және табыс құрылымын жүргізу;
Зерттеу объектісі ретінде нақтылы қызмет етіп отырған банктің
Жұмыстың ақпараттық негізін «Банк Центр Кредиттің» табыстылығы мен
Жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен,
І. Банктің табыстары олардың қалыптасу көздері
І.І Банк табыстылығының экономикалық мәні олардың жіктелуі
Коммерциялық банктердің негізгі қызметі – пайда табу. Сонымен
Бұл көрсеткіштер өткізу жағдайларында банктің жеткілікті пайдасында болады.
Пайда – банктің қызметінің негізгі қаржылық нәтижесінің көрсеткіші
Қарызшылар банктің несие беру мүмкіндігін және меншікті капиталдың
Табыстылық пен пайдалылық - коммерциялық банктердің ең
Пайдалылықты өлшеу үшін бірнеше әдіс қолданылады, бұлардың әрқайсысының
Салық төленгеннен кейінгі таза пайда, дивидентке дейінгі төлем
Активтің орташа құны
498,685
115198342
Банктік жүйеде пайда көлемі мен оның сенімділігін қамтамасыз
Пассивтік операциялар табыс
+
Активті операциялар табысы (операциялық табыс(пайыздық + пайыздық емес)
-
Операциялық шығындар (пайыздық + пайыздық емес)
-
Басқада шығындар
=
Пайда (таза табыс)
Сурет 1. Банктің пайданы қалыптастыруы
Пайданың соңғы қаржылық нәтижесі банктің есеп беру аралығында
Барлық табыс пен шығын баптарында есеп беру кезеңінде
Барлық табыстар бабына есепке алу аралығындағы белгілі таза
Банк табыстары есептеу әдісі бойынша теңгемен есептеледі және
төмендегілер бойынша сыйақы (мүдде) алумен байланысты:
• Ұлттық және басқа банктердегі корреспонденттік шоттар;
• Ұлттық және басқа банктерде орналастырылған депозиттер;
• Ұлттық банк қайта қаржыландыруы үшін жарамды қазынашылық
• сатуға арналған бағалы қағаздар;
• басқа да бағалы қағаздар;
• басқа банктерге орналастырылған салымдар;
• басқа банктер ұсынған қарыздар;
• клиенттерге берілген қарыздар;
• капиталға және бағынышты борышқа инвестиция;
банктің келесі қызметтері бойынша комиссиялық табыстары:
• аударым операциялары;
• бағалы қағаздарды сату-сатып алу;
• шетел валюталарын сату-сатып алу;
• сақтандыру операциялары;
• сенімгерлік операциялары;
• берілген кепілдіктер;
• шоттарды және клиенттердің салымдарын жүргізу;
• басқалары;
пай, акция және басқа да бағалы қағаздар бойынша
клиенттердің банкке есеп айырысу және кассалық қызмет көрсеткені
шетел валютасын, бағалы қағаздарды сату-сатып алудан түсім;
шетел валютасын, бағалы металдарды және бағалы қағаздарды қайта
кәсіпорындарға, ұйымдарға, банктерге халыққа көрсетілген басқа да қызметтер
банк активін сатудан түскен түсім;
банк шығындарының орнын жабу сомалары;
есепті кезеңде шыққан өткен кезеңде табыстары (өткен жылдар
банк қызметкерлерінің олардың кінәсі есебінен банктің төленген айыппұлдарының
алынған айыппұлдар, өсімпұл, тұрақсыздық төлемі және басқа да
банк меншігіндегі мүлікті жалға беруден түсетін табыс, сонымен
банк алатын басқа да түсімдер: сатылған макулатура, металл
күтілмеген жағдайлар салдарынан туындаған басқа да күтілмеген табыстар.[3]
Кез келген кәсіпкерлік қызметтің ең маңызды мақсаты –
Таза табыс == табыс – шығыс
Егер шығыс табыстан асып кетсе, онда жабылмаған шығын
Шығындар – бұл шаруашылық жүргізуші субъектіге тиесілі келісімшарттар
Табыс және шығыс ұғымдары әр түрлі анықталады. Жиі
Табыс – есепті кезең аралығындағы активтер ағымы немесе
Шығыс - есепті кезең аралығындағы экономикалық табыстың активтердің
Табыс банктің өмір сүру көзі болып табылады. Банксіз
Табыстар екі түрге бөлінеді: негізгі және негізгі емес
Нәтижелі шоттарды құру тәсілін, табыстар мен шығыстардың құрамын,
Бухгалтерлік есептің жалпы қағидалары тануды субъектінің қаржылық есебіне
Табыс және шығыс баптарын қанағаттандыру өлшемдері мынадай:
бап өлшеу үшін сәйкес негізде және іске қосылған
болашақта экономикалық пайда алуға немесе жоғалтуға негізделген баптар
Табыстар әдетте мәміле орындалған және түсімді алу және
Өнімді сатудан түскен табысты мойындаудың негізгі өлшемдерінің бірі
Өнімді өткізу кезінде табыс танылған болса, онда табыс
өткізгенге дейін;
өткізу кезінде;
өткізгеннен кейін.
Өнімді өткізгенге дейін танылған табыс. Екі әдіс арқылы
аяқталған мәміле, яғни мәміле аяқталғанкезде табыс және шығыс
аяқталу пайызымен – табыс, шығыс, жиынтық табыс әр
Өткізу кезінде мойындалған табыс. Табысты мойындау үшін жағдайлар
Өткізгеннен кейін танылған табыс. Бұл жерде екі әдіс
Бірінші жағдайда табыс сату кезінде емес, тек ақша
Табысты қызмет көрсетілуі бойынша мойындау келесі әдістермен жүзеге
нақты орындалу (бір операцияны орындау кезінде қызмет көрсеткені
үйлесімді орындалу (көп сатылы табыстарды мойындау үшін қолданылады);
аяқталған орындалу (қызмет көрсетуден түсетін табысты есепке алу
инкассолау (табыс ақшалай қаражат алынған кезде мойындалады, себебі
Табыстар мен шығыстардың әрбір түрі банктің қызмет етуінің
Табыстар және шығыстар баптарын бөлек ашып қарастыруға алып
тауарлы-материалдық қорлар құнының өткізудің таза құнына дейін,
банк қызметі құрылымының өзгеруі және құрылымның өзгеруі бойынша
жылжымайтын мүлік және құрал-жабдық баптарының істен шығуы;
ұзақ мерзімді инвестициялардың істен шығуы;
үзілген операциялар;
сот үрдістерін реттеу;
резервтердің күшін жоюдың басқа да жағдайлары.
Әрбір үзілген операция үшін келесілер жүргізіледі:
үзілген операция сипаттамасы;
есепке алу мақсатында операциялардың нақты үзілу күні;
үзу әдісі (сату немесе бас тарту);
операцияны үзуден түскен табыс немесе шығын және оларды
әр есепті кезеңде күнделікті қызметтен сәйкес сомалармен түсетін
Жалпы көлемде елеусіз үлеске және бір реттік сипатқа
Осылардың әрбір түрі клиенттерге ұлттық және шетел валютасында
Жоғарыда айтылып кеткендей, банк шығындары – бұл есепті
Экономикалық шығындарды табыс алу үрдісінде банк қызметтерін және
Шығыстар есепке сәйкестілік қағидасы бойынша себеп-салдарлық байланыс негізінде
1.2 Банк пайдасы және оның қалыптасу көздері
Коммерциялық банктердің табыс көздеріне мынадай банктік бизнес түрлерін
• ссудалық бизнес;
• дисконттық бизнес;
• сақтау бизнесі;
• банктік кепіл беру қызметі;
• бағалы қағаздармен жасалатын бизнес;
• салымдар қабылдау және клиенттердің тапсырмасы бойынша операцияларды
• басқа банктермен корреспонденттік қатынасқа
• дәстүрлі емес қызметтерді көрсету
Ссудалық бизнес екі элементтен тұрады: клиенттерге (жеке және
Дисконттық бизнес, төленбеген вексельдерді, чектерді және талаптарды банктің
Сақтау бизнесі банктің трасталық (сенім) және агенттік қызметтеріне
Бағалы қағаздармен бизнес мынадай элементтерді қамтиды:
банктің өзінің бағалы қағаздарын шығару;
оларды нарықта сату;
кәсіпорындарды жекешелендіруге байланысты қызмет көрсетуде басқа да эмитенттердің
Мұндай бизнестен түсетін табыстар келесідей көзден құралады: 1)
Банктің кепіл беру қызметі клиенттерге есеп айырысу үшін
Салымдар қабылдау және клиенттердің тапсырмасы бойынша операцияларды жүзеге
• комиссиондық сыйақылар:
а) шот ашқаны үшін;
б) шотты жүргізгені үшін;
• белгілі бір мерзім ішінде белгеленген комиссия (ақша
• айналымнан алынатын комиссия (айналымнан % түрінде алу):
в) шот бойынша операциялар туралы көшірме бергені үшін;
г) шотты жабу үшін;
д) қолма-қол ақша беруге немесе есеп айырысуға байланысты
• банктің корреспонденттік қатынас бойынша басқа банктердегі корреспонденттік
• дәстүрлі емес табыс түрлері банктің лизингтік, ақпараттық,
Банктің барлық табысын үш топқа бөлуге болады:
пайыздық табыстар;
банктік қызмет көрсетуден алатын комиссиялар;
басқа да табыстар (бағамдық айырма, яғни баланстық құны
Пайыздық табыс пен комиссиялармен ұштасуы мүмкін. Мысалға, несиелік
Ссудалық пайыз – пайыздық табыстың басты көзі ретінде
• несие формасына қарай: коммерциялық, банктік, тұтыну несиелерінің
• несиелік мекеменің түріне байланысты: Орталық банктің есепке
• ссудалардың мерзіміне қарай: қысқа мерзімді сссудалар бойынша
• ссудалардың түріне байланысты: овердрафт бойынша айналым құралдарына
• операциялар түрлеріне қарай: қарыздар бойынша пайыз, банкаралық
• есептеу тәсіліне қарай: жай және күрделі, қарапайым
Комиссия – банктік операция үшін сыйақы, латын тілінен
Табыс көздері екіге бөлінеді:
•Тұрақты, оған банктік қызметтен алынатын пайыздық және пайызсыз
• Тұрақсыз, оған қайталама нарықтағы бағалы қағаздармен жасалатын
2. БАНКТІҢ ТАБЫСТАРЫ МЕН ПАЙДАСЫНА ТАЛДАУ («БАНК ЦЕНТР
2.1 Банктің табыс көздері мен пайдасын талдау
Банктің кірістерін талдау коммерциялық банктің қызмет етуінің нәтижелерін
Банк қызметінің нәтижелерін талдау процессінде әртүрлі әдіс-тәсілдер қолданылады:
банктің балансының кіріс және шығыс аналитикалық шоттардың экономикалық
құрылымдық талдау;
тоқсан және жылдық мәліметтер бойынша банк қызметінің қаржылық
қаржылық нәтижелерінің көрсеткіштерінің әртүрлі факторларға тәуелділігінің дәрежесін айқындау;
жекелеген факторлардың сандық әсерін экономикалық бағалау мен олардың
алынған көрсеткіштерді ұсынылатын деңгеймен салыстыру.
Банктің қызметін талдаудың мақсаты банктің пайдалылықтың өсу резервтерін
Коммерциялық банктердің кірістерді бағалаудың негізгі әдістемелерін қарастырайық.
Банк табыстарын талдау.
Ең бірінші, кезең ішінде алынған банктің кірістердің жалпы
Пайыздық кірістерге:
теңгемен алынған қарыздар бойынша есептелген және алынған пайыздар;
шетел валютадағы қарыздар бойынша есептелген және алынған пайыздар.
Пайыздық кірістер құрылымы мына түрінде беріледі:
банкаралық қарыздыр бойынша алынған пайыз кірістері;
коммерциялық қарыздар бойынша түскен пайыз кірістері.
Пайыздық емес кірістерге:
инвестициялық қызметтен түскен табыстар (бағалы қағаздар бойынша дивидендтер,
валюталық операциялардан кірістері;
алынған комиссия мен айыппұлдардан кірістері;
басқа да кірістері.
Банк кірістеріне талдау жүргізгенде жалпы сомада немесе сәйкес
Ірілендірілген баптар бойынша банктердің кірістер құрылымына талдау жасағаннан
Нақты бантің біруақытта кірістер мен баланс активінің құрылымының
Талдаудың келесі кезеңі – сапалы. Яғни бұл банктің
Несие саясатын жасаған кезде барлық банктер пайда сияқты
Қарыздыр бойынша пайыз ставкаларда банкпен жеке берілген әрбір
Қарыздыр бойынша пайыз ставканың деңгейіне, оған тән тәуекелдің
Банктің пайыздық кірістерін талдау үшін ұсынылған қарыздырды жіктеу
Пайыз кірістерді талдау кезінде жалпы түрде және әрбір
Мұндай көрсеткіштер ретінде:
барлық қарыз шоттар бойынша жиынтық пайыздың кірістердің орташа
қысқа мерзімді қарыздар бойынша орташа қалдықтарға қысқа мерзімді
ұзақ мерзімді қарыздар бойынша орташа қалдықтарға ұзақ мерзімді
зерттелетін топ бойынша орташа қалдықтарға қарыздырдың жекелеген топтар
Осы көрсеткіштердің динамикасы қандай қарыз операциялар есебінен пайыз
Коммерциялық банктердің табыстың қайнар көзі ретінде мәні бойынша
Бұдан басқа, инвестициялық операциялармен басқарудағы қиыншылықтардың себебі: бағалы
Купон ставкасы – эмитентпен төленетін номиналға қатысты пайыз.
Жыл сайынғы өсімі немесе шегерімі үстеме немесе айырманың
Берілген формула әдетте егер сату бағасы номиналға жақын
Банктің кіріс талдаудың келесі бір әдістемесі.
Банк кірістерін талдау.
Банктің кірістерінің құрылымдық талдауы табыстың әрбір түрінің үлесін
табыстылықтың негізгі факторын анықтау;
болашақта сақтау мүмкіншілігі болу үшін табыстылықтың негізгі факторына
табыстылықтың тұрақтылық дәрежесін анықтыу.
Берілген әдістеме банк табыстардың келесідей жіктелуі қарастырылған:
теңгедемен қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді қарыздар
басқа банктерге берілген қарыздар бойынша пайыздар;
валютадағы қысқа мерзымді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді қарыздар
шетел корреспонденттер шоттар бойынша алынған пайыздар;
кепіл мен аккредитив операциялар бойынша табыстар;
бағалы қағаздармен операциялар бойынша табыстар;
пай мен акциялар бойынша табыстар;
тағы басқа.
Коэффициенттер негізінде табыстар деңгейін бағалау кезінде мыналар жүргізіледі:
Коэффициенттің нақты мәнін және банк табыстылығы бойынша оның
Есепті және алдыңғы кезеңдегі коэффициенттің нақты мәнінің динамикасын
Алдыңғы кезеңмен салыстырғанда есептік кезеңдегі коэффициенттердің өзгеруін анықтайтын
Соңғы тұжырым тек коэффициенттің деңгейін ғана емес, оның
Тағы бір әдістемесі келесідей. Табыстарды талдау – табыстарды
Жиынтық табыстар = Операциондық + Банктік емес +
Жиынтық табыстар = 183,081+22,824=205,905
Табыстылық баптарының динамикасы көлденең талдау жүргізу арқылы зерттеледі.
Келтірілген әдістемелердің талдаулардың өзіндік артықшылықтары да, кемшіліктері де
№2-нысаны кірістер жөніндегі есеп беру қорытынды айналымдарды және
Банктің табыстары мен шығыстары жөніндегі есепті ашып көрсету
сыйақы түріндегі және ұқсас (аналогты) табыс;
сыйақы түріндегі шығыс және ұқсас (аналогты) шығыс;
дивидент түріндегі табыс;
комиссиондық және алым түріндегі табыс;
комиссиондық және алым сомасын төлеу шығындары;
шығындарды шегергендегі бағалы қағаздарды сату нәтижесінде алынған табыс;
шығындарды шегергендегі басқа да бағалы қағаз бойынша табыс;
басқа да операциялық табыс;
қарыз алумен байланысты шығындар;
жалпы әкімшілік шығындар;
басқа да операциялық шығындар.
Банктік операцияларды жүргізу нәтижесінде банктің алатын негізгі табыстарының
Банктің банктік операцияларды жүргізу нәтижесінде пайда болатын шығындарының
Сыйақы түріндегі табыс мынадай жағдайларда танылады:
мәміле жасаумен байланысты банкке экономикалық тыбыстың түсу ықтималдығы
табыс сомасы жоғары деңгейлі сенімділікпен бағаланған болса.
Мәмілеге сәйкес, банктерде контрагенттік ақшасын пайдаланғаны үшін кезінде
Активтерден (міндеттемелерден) алынған нақты табысты (шығысты) есепке алатын
Банктің табыстыры мен шығыстары Қазақстан Республикасы «Бухгалтерлік есеп
сатып алуға арналған бағалы қараздардың шығуы және олардың
шетел валютасымен және қымбат металдармен жүргізілген дилингтік операциялар;
сатуға жарамды, сол сияқты және өтеуге дейін ұсталатын
Қазіргі сәтте табыстардың құрамына қосылып қойылған сомаларды
Банк өзінің активтеріне және баланстан тыс міндеттемеллеріне сыныптама
Бұрын есептен шығарылып тасталған дебиторлық борыштар қайтарылған жағдайда,
Соңғы қаржылық нәтиже – пайда немесе шығын –
Банктің табыстары мен шығыстары есептіліктің, сақтық және сәйкестіліктің
Әдетте есепті кезең аралығында танылған табыстар мен шығыстардың
Іс жүзінде есепті кезеңдегі таза табысты немесе шығынды
Төтенше баптар – кәсіпорынның күнделікті қызметінен айқын ерекшелінетін
Шаруашылық қызмет немесе операциялардың төтенше баптардың пайда
Төтенше баптардың сипатын және сомасын ашу табыстар және
Үзілген операциялар нәтижелері әдетте күнделікті қызметтен түсетін пайдаға
Экономикалық қызметке тән белгісіздік салдарынан қаржылық есептің бірнеше
Әр түрлі кезеңдердегі қаржылық есептердің сәйкестілігін қамтамасыз ету
Қаржылық есептерді толтыру кезінде қате математикалық дұрыс есептемеулер
Болашақта кезеңдерге қатысты маңызды қатенің түзетілуі сомалары есеп
Кезекті кезеңнің салыстырмалы мәліметтерін қоса есептегендегі қаржылық есеп
Табысқа кірістірілген қаражатты алу мүмкіндігіне қатысты белгісіздік туындаған
Банк өз активтерін жіктейді және соларға қарсы Қазақстан
Егер шығынға қосылған соманы банктің төлемеуіне немесе пайдаланбауына
Алғашында есептен шығарылған активтердің сомасын қайтару осы есептен
Банк пайдасын макрореттеу оны төмендету үшін қызмет етеді
Микрореттеу мақсаты баланстық және әр уақытта максималдау кезіндегі
Табысты макрореттеу әдістері: несие бойынша пайыздарды төмендету, депозиттер
Табыстар, пайдалар, шығыстар және шығындар шоттарының ерекшеліктері –
Бухгалтерлік баланс шоттары (активтер, міндеттемелер, меншікті капитал) кезең
Шотты жабу – оның қалдығын келесі шотта өткізбе
Табыстар шоттарын жабу үдерісінде арнайы «Салыққа дейінгі табыс»
Жабылу үдерісі аяқталғаннан кейін қаржылық-шаруашылық қызмет нәтижелері жайында
2.2 «Банк ЦентрКредит» АҚ-қаржы шаруашылық жағдайына сипаттама.
Акционерлік қоғам «Банк ЦентрКредит» қазақстан Республикасында ірі банктердің
1998 жылдың қыркүйегінде КСРО-ның ең бірінші кооперативті банкі
1993 жылдың қарашасынан бастап Банк Қазақстан Қор биржасының
1994 жылдың қыркүйегінен бастап кіші және орта бизнесті
1996 жылдың маусымында Қазақстан және Орталық Азия бойынша
1998 жылдың шілде айында – Жабық Акционерлік Қоғам
1999 жылы тамыз айында – Банктің акциясы Қазақстан
2000 жылы ақпан айында – Банк жеке тұлғалардың
2002 жылдың қараша айының жағдайы бойынша Халықаралық рейтингтік
Ва2 – шетел валютасындағы банктік депозиттер бойынша ұзақ
NP - шетел валютасындағы банктік депозиттер бойынша қысқа
D – қаржылық тұрақтылық рейтингі.
Барлық рейтинг болжалы – «тұрақты».
2003 жылдың сәуірінде “Банк ЦентрКредиттің” “Серебреная пружина” жүлдесін
2003 жылдың мамыр айында банк өзінің оқу орталығын
2004 жылдың сәуірінде банктің атауы Акционерлік қоғамда “Банк
2004 жылдың шілдесінде Республикамыздың ірі коммерциялық банктердің Қазақстандағы
2004 жылдың қарашасында ЕБРР-ға келісіи-шартқа сәйкес 6 миллион
Ашық Акционерлік Қоғам «БанкЦентрКредит» Басқармасының Төрағасы Ли Владислав
- Әкімшілік департаменті;
- Кіші және Орта бизнесті несиелеу департаменті;
- Қазыналық департаменті;
- Теуекелділікті басқару және талдау департаменті;
- Несиелік тәуекелділік департаменті;
- Корпаративті қаржылар депортаменті.
Әрбір депортамент банктің тиімді жұмысын қолдау және әртүрлі
Банктер қызметінің мәні оларды басқа органдардан ажыратылатын функцияларды
Банк қызметін – банктің клиент мүддесі үшін белгілі
Қазіргі кезде негізгі дәстүрлі қызметтерге бұрынғыша салымдар тарту
Қазіргі кезде әмбебап банктер банк қызметтерінің және қаржылық
Коммерциялық банктердің желісі ақша нарығының қалыптасуына ықпал етеді,
Коммерциялық банктер негізінен өз клиенттерінің шаруашылық қызметтеріне қызмет
«Қазақстан республикасындағы банктер және банктік қызметтер туралы» Заңға
- ақылы негізде депозиттерді тарату;
- клиенттер мен банк-корреспонденттердің шоттарын жүргізу және оларға
кассалық қызмет көрсету;
қайтарымдылық, мерзімдік және төлемділік шарттарымен заңды және жеке
инвестицияланатын қаражаттар иелерінің немесе иемденушілердің тапсырмалары
заңда көрсетілген тәртіппен өз бағалы қағаздарын шығару (
төлем құжаттарын сатып алу, сату және сақтандыру, олармен
ақшалай нысанда орындауды қарастыратын үшінші тұлғалар үшін кепілдеме
тауар тасымалын талап ету құқын, сатып алу және
банктік операциялар бойынша брокерлік қызметтерді көрсету, клиенттердің тәуекелі
клиентерүшін құжаттар мен бағалылықтарды сақтандыру бойынша қызметтер;
коммерциялық мәмілелерді қаржыландыру, сондай-ақ сату құқынсыз (форфейтинг);
клиенттердің тапсырмалары бойынша сенімдік операцияларды;
банктік қызметпен байланысты кеңес беру қызметін көрсету;
лизингтік операцияларды жүзеге асыру.
Ұлттық банкінің арнайы лицензиялары бар болса, банктер басқа
уақытша бос ақшалай қаражаттарды жинақтау (депозиттік операциялар);
экономиканы және халықты несиелендіру (активтік операциялар);
қолма-қолсыз есеп айырысуларды ұйымдастыру және жүргізу;
инвестициялық қызметті;
клиенттерге басқа да қаржылық қызметтерді көрсету.
Активтік операциялар – бұл банктердің табыс алу және
Бұл екі мақсаттың бірегейлігі банкті коммерциялық кәсіпорын ретінде
Активтік банктік операциялар өзінің формасына және тағайындалуына қарай
ссудалық (несиелік) операциялар;
инвестициялық операциялар;
депозиттік операциялар;
қаржылық операциялар;
басқа да операциялар.
Банк операцияларының маңызды бөлігін банктік несиелік операциялары негізінде
Банктің инвестициялық операциялары – несиелік операциялардан кейін банкке
Пассивтік операциялар негізінде банктің ресурстары жинақталады. Сондықтан да
Банк ресурстары пассивтік операциялар нәтижесінде құрылатындықтан, оған анықтама
Ал соңғы оқулықтарға сүйенсек, пассивтік операциялар – бұл
Бұл екі анықтамалар бірін-бірі толықтырады десе болады, себебі
Пассивтік операциялар көмегімен банктер нарықтан несиелік ресурстарды сатып
Пассивтік операциялардың мынадай формалары болады:
коммерциялық банктердің бағалы қағаздары алғашқы эмиссиялауы;
банк пайдасынан капиталдарды немесе қорларды ұлғайту және құру;
басқа да заңды тұлғалардан несиелер алу;
депозиттік операциялар.
Пассивтік операциялар айналыстағы ақшалай қаражаттарды банктерге тартуға мүмкіндік
Кесте 1. "Банк ЦентрКредиттің" қаржылық көрсеткіштері
(мың теңге)
Көрсеткіштер 2004 жылы Үлесі %
Активтер 1
Ақша құралдары және ХБҚР шоттары 5648630 6,9% 8739070
Банкпен берілген қаражаттар және несиелер 9494053 11,6% 9745108
Саудаға арналған бағалы қағаздар 1412897 1,7% 2901382
РЕПО операциясынан түскен бағалы қағаздар 68182 0,3% 7843313
-Несие және қаражаттар, клиенттерге берілген
-Инвестициялық бағалы қағаздар:
сатылуға арналған қолда бар бағалы қағаздар
жабылуға ұсталынған бағалы қағаздар
-Жиналған амортизация алынып тасталған кейінгі негізгі құралдар
-Талап еткенге дейінгі табыс салығы
-Басқада активтер 52068761
8999865
2688497
1532133
63,6% 91456228
21478739
54973
3887790
38289
2328774 61,6% 75,65%
11,0%
14,5% 138,66%
0,0%
0,0% -
3,3%
2,6%
44,61%
0,0%
0,0% -
1,9%
1,6%
52,00%
Барлығы 81913018 100,0% 148473666 100,0% 81,26%
Міндеттемелер және Акционерлік капитал
Міндеттемелер:
Банктердің қарызы мен қаражаттары 20728383 27,9% 34963481 25,7%
РЕПО операциясымен сатылған бағалы қағаздар 1332711 1,8%
0,0% -100,0%
Клиенттер шоттары 47643364 64,0% 91343273 67,1% 91,72%
Табыс салығы міндеттемесі
Қарыз
Басқада міндеттемелер
62403
4102079
556994
0,1%
0,0% -100,0%
5,5% 8985452 6,6% 119,05%
0,7% 916040 0,7% 64,46%
Барлығы 74425934 90,9% 136208246 91,7% 83,01%
Аз үлесі 46982 0,1% 63997 0,0% 37,65%
Акционерлік капитал
Жарғы капитал 5166988 69,4% 7465898 61,1% 44,49%
Эмиссиялық қор 1022 0,0% 1002 0,0% 0,00%
Негізгі құралдарды қайта бағалау қоры 278622
Бөлінбеген пайда 1993960 26,8% 4467536 36,6% 124,05%
Барлығы 81913018 9,1% 12211423 8,2% 64,12%
Баланс 81913018 100,0% 148483666 100,0% 81,27%
Ақпарат көзі: “Банк ЦентрКредиттің” ресми сайты. А.,
2004 жылға қарағанда 2005 жылы валюталық баланс 81,26%-ға
Валюталық баланстың негізгі үлесін: активте 14,5%-ды сатылымға шығарылған
Өз кезегінде банктің міндеттемелері 83,01%-ға жоғарылады, ал міндеттемелерде
Сурет 2. Активтің 2005 жылғы құрылымы
Сурет 3. Пассивтің 2005 жылғы құрылымы
2.3 Банктің табыстылығы мен пайдалығын талдау жасау
Банктің жұмысының нәтижесі мен менеджменттің тиімділігінің көрсеткіштеріне таза
2005 жылы таза табыс 264178 мың теңге сома
2004 жылы Банктің 64% табысын өткізілген заим бойынша
Табыста сыйақы алуға байланысты емес кірістер 2005 жылы
Кесте-2 Табыс құрылымы
2004 жылы 2005 жылы +,-
Пайыздық табыстар 53,0% 64,0% 11,0%
Комиссиялық табыстар 31,2% 24,3% -6,9%
Басқада табыстар 15,8% 11,7% -4,1%
Ақпарат көзі: “Банк ЦентрКредиттің” ресми сайты. А., 2004-2005
2004 жылмен 2005 жылды салыстырғанда 2005 жылы пайыздық
Сурет-4. 2004 жылғы табыс құрылымы
Сурет-5. 2005 жылғы табыс құрылымы
Кесте 3. Табыс бойынша есеп беру 2005
(мың теңге)
Көрсеткіштер 2004 жылы 2005 жылы
Өзгеруі
Өсу темпі %
мың тг. үлесі % мың тг.
Сыйақы алуға байланысты кірістер 1083,631 - 1767,920
Сыйақы алуға байланысты таза кіріс 1083,631 50,1% 1767,920
Комиссиялық табыстар 583,163
735,831 - - -
Таза комиссиялық табыстар 583,163 27,0% 735,831 21,0%
+152,668 126,2%
Қолдағы сатылымда және саудаға арналған бағалы қағаздар операциясынан
Шетел валютасы операциясынан түскен таза табыс 12,765 -
Басқада табыстар 3,787 - 19,037 - - -
Операциялық табыстар 16,869 0,8% 189,036 5,5% +172,167 1120,6%
Табыс салығы төлегенге дейінгі кіріс 177,242 8,2% 321,443
Таза табыс 148,874 6,9% 264,178 7,6% +115,304 177,4%
Акцияға табыс 153 7% 212 6,1% +59 138,5%
Барлығы 2162,779 100% 3490,408 100% 1327,629 161,3%
Ақпарат көзі: 2004-2005 жж. “Банк ЦентрКредиттің” табыс бойынша
Кестеде көріп тұрғанымыздай 2005 жылғы «Банк ЦентрКредит» табыс
Пайдалылық нормасының жоғарылауы. 2004-2005 жылдары банк пайдалылық көрсеткіштерін
Қордың құнының төмендеуі. Банктің міндеттемелерінің құрылымында ішкі сауданы
Табыс пайызының максимизациясы. Банк жұмыс істейтін активтердің максималды
Пайдалылық көз-қарасынан қызмет ассортименті және клиенттер базасының оптималды.
Операциялық шығындарды бақылау 2004-2005 жылдары пайыздық емес табыстарға
2005 жылы пайдалылық көрсеткішін жоспарлағандай жоғарылағанын көріп тұрмыз.
Сурет 6. 2004 жылғы табыс көрсеткіштері
Сурет 7. 2005 жылғы табыс көрсеткіштері
Кесте 4. Сыйақы алуға байланысты кірістер
(мың теңге)
Көрсеткіштер 2004 жылы 2005 жылы Өзгеруі Өсу темпі
Мың.тг % Мың.тг % мың.
тг
Сыйақы алуға байланысты табыстар:
Клиеттерге заем беру 994,982 92 1646,284 93,1 651,302
Инвестиция 55,463 5 93,384 5,3 37,921 168,3
Басқада банктердің және қаржылық ұйымдардың қарызы 33,186 3
Барлығы 1083,631 100 1787,920 100 684,289 418,8
Ақпарат көзі: “Банк ЦентрКредиттің” 2004-2005жж. аралығындағы Сыйақы алуға
Сыйақы алуға байланысты табыстар танылуы табыс бойынша есеп
Себебі: Себебі: 2005 жылы клиенттерге заем
Кесте 5. Комисиялық табыс танылу өлшемі жасаған қызметіне
(мың теңге)
Көрсеткіштер 2004 жылы 2005 жылы Өзгеруі
Өсу темпі
Мың.тг % Мың.тг % мың.
тг
Комиссиялық табыстар:
Кассалық операциялар 198,793 34,1 280,623 38,1 +81,83 141,1
Операциялық аударым 176,137 30,2 184,932 25,1 +8,795 104,9
Шетел валютасымен операция 108,689 18,6 89,606 12,1 -19,083
Шығарылу гарантиясы 32,075 5,6 50,783 6,9 +18,708 158,3
Пластикалық карточкалар 12,256 2,1 46,765 6,4 +34,509 381,5
Клиентердің салымымен шоттарындағы қызметі 38,155 6,5 43,387 5,8
Аккредитивтер 6,643 1,1 11,955 1,6 +5,312 179,9
Басқалар 10,415 1,8 27,780 4 +17,365 266,7
Барлығы 583,163 100 735,831 100 +152,668 126,1
Ақпарат көзі: “Банк ЦентрКредиттің” 2004-2005жж. аралығындағы қаржылық есеп
Комиссиялық табыстар комиссиялық табыс танылу өлшемі жасаған қызметіне
Кесте 6. Қолдағы сатылымда және саудаға арналған бағалы
(мың теңге)
Көрсеткіштер 2004 жылы 2005 жылы Ауытқуы (+,-) Өсу
Мың.тг % Мың.тг % Мың.тг % 360,8
Бағалы қағазды қайта бағалау табысы 8,067 2544,7 29,107
Өткізілген және өтелген бағалы қағаздар табысы -7,750
Барлығы 0,317 100 29,759 100 29,442 4,4
Ақпарат көзі: “Банк ЦентрКредиттің” 2004-2005жж. аралығындағы қаржылық есеп
Қолдағы сатылымда және саудаға арналған бағалы қағаздар операциясынан
Кесте 7. Шетел валютасы операциясынан түскен таза табыс
(мың теңге)
2004 жылы 2005 жылы Ауытқуы (+,-) Өсу темпі
Мың.тг % Мың.тг % Мың.тг %
Шетел валютасынан сату және сатып алу табысы
Қаржылық активтер мен міндетемелер шығыны -73,054 21,773 -21,773
Барлығы 12,765 100 140,240 100 127,475 3,1
“Банк ЦентрКредиттің” 2004-2005жж. аралығындағы қаржылық есеп беруі.
Шетел валютасы операциясынан түскен таза табыс өзіне шетел
Коммерциялық банктердің қызметінің бағдары максималды пайданы алуға шартталған.
Отандық екінші деңгейдегі банктердің берілген есеп беру талдауы
Екінші деңгейдегі банктердің тұрақты табыс көздері болып
Коммерциялық банктердің тұрақсыз табысына мыналарды жатқызамыз:
Бағалы қағаздардан операциясынан түсетін табыс;
Шетел валютасынан түсетін табыс;
Банктің дәстүрлі емес операцияларынан түскен табыс;
Активті қайта бағалауынан түскен табыс;
Міндеттемелерден түскен табыс.
Табыста тұрақсыз аз болса, сапасы көбірек болады. Тұрақтың
табыстағы орта квадраттық ауытқу;
вариациялық коэффициенті.
Табыстың тұрақсыз индексін келесі формуламен есептеледі:
I тұрақсыз =
n
Есеп айырысу кезіндегі индекстің мәні уt -
Берілген индекс нақты және табыстардың жоспарының көрсеткіштерінің арасындағы
Таза пайданаың көлеміне ықпал ететін факторды зерттеу үшін
Таза пайда = акционерлік капитал * Салық төленгеннен
Салық төлегенге дейінгі пайда
Салық төлегенге дейінгі пайда * Операциялық табыс
Операциялық табыс
Таза пайда = 9,1*8,2* 6,9 *7,6 * 8,2*9,2
8,2*9,2 0,8*5,5
немесе
Таза пайда = Акционерлік капитал * Салықты басқару
Көрсетілген пайда факторы функционалдық болып табылады. Сонымен қатар
Банктің тәуелділік пайдасы маңызды мөлшерде табыстылықтың бөлек қызметтер
Қазақстанда корпорациялық салық мөлшерлемесі заң шығарылуда 30% көлемінде
Банктің операцияларының пайдалық деңгейінің көтерілуі тәсілдеріне:
банктердің ресурстар қорының құрылымының үйлестірілуі;
оңтайлы пайыздық емес шығындардың қысқарылуы;
жұмыс істейтін активтер бөлігінің бойы;
табыс несие операциясының өсуі және несиелік емес операциялар.[27]
3. Банк пайдасы мен табыстылығын жоғарлату жолдары
Банк пайдасын ұлғайту жолдары
Нарықтық құрылымдар жүйесінде коммерциялық банктер маңызды орынға ие.
Қазіргі уақытта банктер тәуекелмен байлансты операцияларды атқарады. Сондықтан
Қазіргі уақыттағы банктің нарықта тәуекелдің болмауы мүмкін емес.
Банк ісіндегі тәуекел – бұл банкті шығындарға және
Пайыз тәуекелі басқа да тәуекелдер сияқты өзінің белгісіздігімен
Пайыздық мөлшерлеме өзгергенде банктің табыстары мен шығындары, активтердің
Пайыздық тәуекелдің формуласы Фишер моделі деп аталады және
i = r + p
Мұндағы, i – пайыздағы нарық мөлшерлемесі;
r – нақты пайыздық мөлшерлеме;
p – инфляцияның күтілетін қарқыны.
Номиналдық және нақты пайыздық мөлшерлемелерді айыру қажет.
Номиналдық пайыздық мөлшерлеме = күтілетін, нақты тәуекелі жоқ
Нақты пайыздық мөлшерлеме – бұл тұтынушыны, оның табысының
Базалық тәуекел – пайыздық мөлшерлеменің құрылымдағы болатын өзгерістер.
Уақытша «үзіліс» тәуекелі ресурстарды бірдей базалық мөлшерлеме бойынша
Пайыздық тәуекелдің сыртқы көрінісі маржаның төмендеуіі кезінде көрінеді.
банк кез келген уақытта өзінің салымшылары мен
бар қаражаттарға басқа банкілер тарапынан бағалық бәсекелестік кезінде
Пайыздық тәуекелдерді басқаруда келесідей сақтандыру әдістері қолданылады:
пайыздық мөлшерлеменің деңгейін болжау:
қайтару мерзімін және пайыздық мөлшерлемені бекіту әдісі
пайыздық своптарды жүргізу;
резервтерді және провизияларды құру;
фьючерстер және опциондар арқылы хеджирлеу және тағы басқа.
Өзгермелі пайыздық мөлшерлемеде берілген несие қарыз алушыны пайыздық
Қазақстанда инфляцияның қарқынын болжау соңғы уақытта пайыздық мөлшерлеменің
Пайыз тәуекелін басқарудың келесідей концепциялары бар:
банктің пайыздық маржасы неғұрлым жоғары болса, соғұрлым пайыздық
«СПРЕД» концепциясы немесе таза пайыздық маржа (NIM). Ол
«Үзіліс» концепциясы.
GAP = RSA – RSL
мұндағы
RSA – пайыздық мөршерлеменің деңгейіне сезімтал активтер;
RSL – пайыздық мөршерлеменің деңгейіне сезімтал пассивтер.
Үзіліс» концепциясы банктің тіркелген және өзгермелі пайыздық мөлшерлемедегі
Пайыздық тәуекелдің деңгейі келесілерге тәуелді болады:
Активтер портфеліндегі өзгерістерге;
Пайыздық мөлшерлеменің динамикасына.
Пайыздық тәуекелдің деңгейін бақылау және басқару үшін нақты
Пайыздық мөлшерлеменің тәуекеліне қарсы қорғаушы әдістердің мақсаты –
ТПМ = Таза пайыздық табыс
Барлық табыс әкелетін активтердің құны
Мысалы, ірі халықаралық банк несиелер мен бағалы қағаздар
ТПМ = 100%*($4млрд. - $2,6млрд.) =
$40млрд.
Егер ТПМ-ның бұл көршеткіштері банктің көңілінен шықса, онда
пайыздық мөлшерлеменің
өзгеруіне сезімтал
активтердің құны
Бұл теңдікті сақтау өте күрделі процесс болып табылады.
Дисбаланс – пайыздық мөлшерлеменің өзгеруіне сезімтал активтер –
Егер бұл теңсіздік мәні нольден жоғары болса, онда
Бұл кестеден банктің активтер мен пассивтердің пайыздық мөлшерлемелердің
Қазіргі уақытта банктер дисбалансты басқару әдістерінің әртүрлі нысандарын
Банктің ТПМ-ны қалаған деңгейге жету аралығындағы уақыт кезеңдерін
ТПМ-ның мақсатылы мәнін анықтау қажет;
Егер банк ТПМ-ны ұлғайтқысы келсе, онда ол пайыздық
Пайыздық мөлшерлеменің өзгеруіне сезімтал активтердің және пассивтердің қалаған
Банктік тәуекелді басқару шығындарды төмендету мақсатымен банк қызметіне
Тәуекелдерді басқару жүйелерінің болуына қойылатын талаптар:
тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін ұйымдастыру;
тәуекелдерді басқару жүйесі шеңберінде заем операцияларын жүргізу тәжірибесінің
тәуекелдерді басқару жүйесі шеңберінде қаржы құралдармен операциялар жүргізу
тәуекелдерді басқару жүйесі шеңберінде операциялық қызметінің, ақпарат жүйесін
Пайыз саясаты банк қызметінде оның табыстылығының нәтижесі болып
3.1 Коммерциялық банктердің табысын басқаруды жетілдірудің
Бізге белгілі, банктік қаражаттардың орналасуы коммерциялық банктің активтерінің
Коммерциялық банктердің активтік операцияларына тексеру мүшесінің реттеуіш актілері
банктерге қаражаттардың бөлігінің орналасуының ретінің жолымен анықталады. (мысалы,
банктік қаражаттардың сол немесе басқа активтік операциялардың шектеу
Осындай шектеуліктердің бірі экономикалық шарттармен байланысты, басқалары банктің,
Коммерциялық банктің өтімділігінің оптималдық деңгейі қамтамасыз ете алады:
өтімділік активтерінің, ең бастысы, ақшалай қаражаттармен және тез
Өтімділік қаражаттарына қажеттілік туған жағдайда, қолдағы қаражаттарға сұраныс
Коммерциялық банктердің өтімділік қаражаттарына өте қажет жағдайда, өтімділік
Коммерциялық банктердің максималды табыстылығына қол жеткізуі мүмкін мыналармен:
несие операцияларына салынған қаражаттар;
қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді бағалы қағаздарға салынған
өтімді қаражаттардың оңтайлы деңгейде қысқартылуы және олардың активтік
банктік қаржы операцияларының тәуекелдігінің төмендеуі;
коммерциялық банктің шығындарының минималдануы.
Жоғарыда берілгеннен шығатын, коммерциялық банктің өтімділік басқару есебі
Берілген тапсырманы шешуге қазіргі кездегі теорияда және банктік
Барлық қаржы қоры әдісі. Қаражаттар, оларды орналастыруға коммерциялық
Қаражаттар көзі
Талапқа дейінгі салымдар
Жинақ салымдар
Жылдам салымдар
Акционерлік капитал
Барлық қаражаттар қоры
Қаражаттарды орналастыру
Бірінші резервтер
Екінші резервтер
Қарыздыр
Басқада бағалы қағаздар
Ғимараттар және құрылғылар
Сурет 8. Барлық қаражаттар қоры
Коммерциялық банктердің жетекшілерінен пайдалылықтың және өтімділік принциптерінің сақталу
Қаражаттардың орналасуы қатынасты анықталатын приоритеттермен іске асырады, қай
Бұл приоритеттер, банкте қаражаттары бар әрбір теңгенінің қай
Коммерциялық банктің өтімділік көзінің негізі бастапқы қорлар болып
Бастапқы рөлдегі қорларда көбінесе бейнеленетін активтер, ол басқа
Бірінші кезектегі қорлар салымдарға міндеттемелермен қамтамасыз ететін міндетті
Екінші қорлар немесе екінші тапсырмалар мен қаражаттарды орналастыру
Бұл қорлар минималды кідіріс пен тәуекел жоғалтумен қолма-қол
Екінші кезектегі қорларға әдетте бағалы қағаздар портфелін құрайтын,
Екінші қорлар көлемі несиелер жжәне салымдар солардың әсерімен
Жалпы қаражаттар қоры әдісі бойынша қаражаттардың үшінші кезекте
Бұл банктік қызметтің табыс әкелетін маңызды түрі. Несиелер
Қаражаттарды орналастыруда ең соңғы кезекте бағалы қағаздар портфелінің
Басқару шешімдерін қабылданған кезде артық жері қарапайымдылық тәжірибелік
Активтерді қайта бөлу әдісі жоғарыда берілгендей, негізгі капиталға
Активтерді қайта бөлу үлгісі орнатады, ол банкке керек
Қаражаттар көзі
Қаражаттарды орналастыру
«Өтімділік-пайдалылық орталығы»
«Өтімділік-пайдалылық орталығынан» өтуі
Талапқа дейін салымдар
Жинақ салымдар Екінші
Жылдам салымдар Қарыздар
Акционерлік капитал және резервтер Басқада
Ғимараттар және құрылғылар
Сурет 9. Активтерді қайта бөлу әдісі
Бұл әдіспен олардың айналысы немесе айналымдылығы жылдамдығымен және
Активтерді қайта бөлу әдісінің, негізгі артықшылығы пайда нормасының
Сол уақытта, кейбір клиенттер ақшаны чектердің көмегімен алып
Осы әдістің келесі кемшіліктері олардың қолдану жолдарынан қаражаттар
Екі әдістің негізгі кемшіліктері: алына алатын салымдардың және
Жоғарғы екі әдіс бірнеше жеңіл болып келеді. Олардың
Көптеген банктер соңғы жылдары интегралды стратегияға көшті, ол
Коммерциялық банктердің жалпы табысы несиелік инвестиция операциясының пайда
Коммерциялық банктердің жалпы табысының негізгі көзі болып несиені
Пайданың жалпы активтерге қатынасы банк жұмысынның меншікке деген
Егерде бір банкте ол жоғары, ал келесі бір
Бұл өзімен бірге табыстың акцияға деген төменділігін көрсетеді.
Пайдалылықтың үшінші кең тараған көрсеткіші – капиталға деген
Бөлек банктерде қосылған активке пайданың қатынасын салыстырсақ төмен
Әрбір коммерциялық банктер жеткілікті пайда табуы маңызды. Ол
Банк пайдасының негізгі функциясы – банктік жұмыста әбден
Банк пайдасы экономикалық қатысу процессінде бәріне маңызды. Акционерлер
Қорытынды
Қорыта келгенде коммерциялық банктер нарықтық экономикалық негізгі түйіні
Банкпен алынған пайда мен шығын – олар банктің
Пайда – банктің қызметінің негізгі қаржылық нәтижесінің көрсеткіші
Қарызшылар банктің несие беру мүмкіндігін және меншікті капиталдың
Табыстылық пен пайдалылық - коммерциялық банктердің ең
Банктің қызметінің талдауы оның табыстылық көзқарасы бойынша басшылыққа
Банктің кірістерін талдау коммерциялық банктің қызмет етуінің нәтижелерін
Банктің жоғарғы қаржылық нәтижеге жетуі ішкі және сыртқы
Банк қызметінің толық және объективті баға алу үшін
Банктің жұмысының мақсаты табыстың тұрақты базасымен және даму
Қолданылған әдебиеттер
Колесникова А. И. “Банковское дело”. Москва, 1993 год.
Сейтқасымов Ғ. С. “Ақша, несие,банктер”. Алматы, Экономика
Мақыш С. Б. “Коммерциялық банктердің операциялары”. Алматы,
Мамонов В. А. “Теория и практика коммерческого банка”.
Платынов В. “Банковское дело”. Москва, "Консалтбанкир" 1998 год.
Лаврушин О. “Банковское дело”. Москва, 1993 год.
7. Усоскин В. М. “Современный коммерческий банк, управление
Қарымсақов М. “Банк саясаты Экономика негіздері”. 2005
Батракова И. Г. “Экономический анализ деятельности банка”.
Қазахстан Республикасының Ұлттық Банк статистикалық бюллетені.
Мақыш С. Б. “Ақша айналысы және несие”. Алматы,
Дюсембаев Қ. Ш. “Қаржы – қаражат учебное
Сәулембекова А.К. “Банктің рентабельдігін талдау әдістемелері”
Бабичева Ю.А. “Банк ісі”. Москва, 1993 жыл.
Сейткасымов Г.С. “Банковское дело”. Алматы: Қаржы-Қаражат, 1998 жыл.
Мақыш С.Б. “Ақша, несие, банктер: практикум”. Алматы,
Закон “О банках и банковской деятельности в Республике
Көшенова Б. “Ақша несие бактер, валюта қатынастары”. Алматы
Міржақыпова С.Т. “Банктегі бухгалтерлік есеп”. Алматы, 2004 жыл.
Жуков Е.Ф. “Банки и банковские операции”. – М.:
Алимбаева Л.Д. “Коммерциялық банктер меншікті қаражаттарының жеткіліктігі”. //Финансовый
1995ж. 30 наурыз “ҚР Ұлттық банкі туралы”. Заңды
Виноградова Т.Н. “Операции коммерческих банков”. – Ростов на
“Банк ЦентрКредиттің” ресми сайты 2004-2004.
Мақыш С.Б. “Коммерциялық банктер операциялары”. Алматы, 2004 жыл.
Мотовилов О. В. “Банковское и коммерческое кредитование”. Москва
Лаврушин О.И. “Деньги, кредит, банки”. – М.: ИНФРА-М,
27. Лаврушин О.И. “Организация и планирование кредита”. –
28. Куашбаев с., Исатаева Г.Б. “Особенности анализа доходности
29. Белгібаев Қ.Қ. “Қаржы және банк статистикасы”. Алматы,
30. Каипбаева С. “Анализ качества функционирования коммерческого банка”.
31. Оспанова Г.С. “Собственные средства комерческого банка”. Алматы
32. Роджер Л.М. “Современные деньги и банковское дело”:
33. Ақмамбетов А.Т., «Теуекелдікті бағалау». //Банки Казахстана 2002
34. Ширинская Е.Б. «Операции КБ: российский и зарубежный
1