ЖОСПАР:
КІРІСПЕ
КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТІНІҢ АССОЦИАЦИЯЛЫҚ ФОРМАСЫ
Ассоциациялық форманың рөлі, қызметі
Ассоциациялық форманың жіктелуі
Ассоциациялық форманың заңмен қорғалуы
ҚР КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТІҢ АССОЦИАЦИЯЛЫҚ ФОРМАСЫ
ҚР ассоциациялық формасының қазіргі кездегі өрістеуі
Шет елдермен салыстыру
ҚР АССОЦИАЦИЯЛЫҚ КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
Ассоциациялық кәсіпкерліктің дамуы.
Бизнес жоспар
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
КІРІСПЕ
Кәсіпкерлік экономиканың мемлекеттік
Бұл жағдайда жіктеу негізіне кәсіпкерлік функцияны жүзеге асыруға
Кәсіпкерліктің осы түрлерінің әрбірінің ерекше белгілері бар, бірақ
Ассоциациялық кәсіпкерлік -
Ассоциациялық кәсіпкерліктің қызмет етуі экономикалық,саяси сипатта болады.
- Саяси мотивтердің ортасынан келесілерді бөліп көрсетуге болады;
ондаган мың еңбекшілер жүмыс істейтін ірі кәсіпорындарды дәрменсіздіктен
- Ассоциациялық кәсіпорын мемлекет пен
Шығынмен жұмыс істейтін кәсіпорындарды мемлекеттік
қаржыландыру саясатының негізінде саяси себептер жатыр:
- ұлттық экономиканы сыртқы бәсекеден қорғау қажеттілігі;
- тепе-теңдікті ұстау;
- еқбекпен қамтудың белгілі деңгейін қамтамасыз ету.
Мемлекет кәсіпкерлікпен ол елдің басқару ұйымы болғандықтан және
Осыдан, қоғам қызығушылығын қорғай отырып, мемлекет экономикада оның
Нарықтық экономикада мемлекеттік кәсіпорындар жеке секторға қосымша болып,
КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТІНІҢ АССОЦИАЦИЯЛЫҚ ФОРМАСЫ
1.1Ассоциациялық форманың рөлі, қызметі
Жалпы ассоциациялық кәсіпорын жеке және мемлекеттік сектор арасындағы
Ассоциациялық кәсіпорын қызметі жеке коммерциялық фирма кызметінен
Ассоциациялық кәсіпорындар жеке компанияларга қарағанда мемлекеттен көп
Сонымен қатар ассоциациялық кәсіпорындар және фирмалардан құрылу
Жеке кәсіпорындардың басты міндеті ең жоғары пайданы қамтамасыз
Ассоциациялық кәсіпорындар пайданы жоғарылату стратегиясын жүзеге асыра
Мемлекеттік капитал биліктің заң жөне орындаушы бүтақтары арқылы
Мемлекеттің экономикаға ықпал етуінің басты құралдарының бірі мемлекеттік
Мемлекеттің осы орайда өзіне тиесілі көсіпорындар жиынтығы түріндегі
Ассоциациялық кәсіпкерлік екі мақсат топтарын
қарастырады:
әлеуметтік-экономикалық;
коммерциялық (пайда алу).
Бұл мақсаттың бірінші тобы өтпелі экономика жағдайында
екіншіден басым түседі. Оған:
сауда сферасындағы экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
дәстүрлі емес салаларды, сауықтыру, экономикалық ең
маңызды кәсіпорындарды дөрменсіздіктен құтқару
жаңа өнім түрлері және технологиялар өндірісін сақтау;
қымбат тұратын жогары технологиялық бағдарламаны жүзеге
асыру;
табиғи монополияны басқару;
қоршаған ортаны қорғау;
аймақты дамыту мәселесін шешу;
еңбекпен қамту, инфляция мәселесін шешу;
экономика бағытында сауда сферасындағы кәсіпкерлікке артықшылығы бар
және шаруашылық жағдай жасау.
Ассоциациялық кәсіпкерліктің экономикалық қызметінің негізгі міндеті қоғамның
Ассоциациялық кәсіпкерлік жеке кәсіпкерліктен қалған экономикалық
Экономикалық көтерілу кезеңінде мемлекет пен жеке сектор ара
Инфляция кезеңінде, экономикаға мемлекеттік ықпал етудің жанама әдістерінің
Өтпелі экономика жағдайындағы ассоциациялық кәсіпкерліктің ролі, біріншіден үлттық
1.2Ассоциациялық форманың жіктелуі
Ассоциациялық кәсіпорын - тек капиталдық меншік
Капиталдың меншік иесі ретіндегі мемлекет мүддесі оның макроэкономикалық
Жоғарыда баяндалғаннан шығаратынымыз Қазакстанда
ассоциациялық кәсіпкерлікті дамыту қажет, оның тиімділігімен
орындылығы әрбір кәсіпорынға қолданылып, мемлекет мүддесін
(стратегиялық, қаржы-әкономикалың, әлеуметтік, инвестициялық және басқа) есепке альп,
Ассоциациялық кәсіпорындардың тиімділігі көбінесе кәсіпорын қызметін мемлекеттік реттеудің
1.3Ассоциациялық форманың заңмен қорғалуы
Батыс Европалық елдерде басқарудың нысандары мен әдістерінде, мемлекеттік
Батыс Европалық елдерде макроэкономикалық саясат мақсаттарын жүзеге асыруда
Ресейде РФ есеп палатасы қызмет атқарады, оған арнайы
Қазақстанда ассоциациялық кәсіпкерліктің ұйымдастыру-экономикалық нысандарының толық тізімі
Экономиканың мемлекеттік секторына қолданылатынынан бөліп көрсетуге болады:
- шаруашылық жүргізу құүқыгы негізіндегі
- оперативті басқару (қазыналық көсіпорындар) құқығы
негізіндегі сауда сферасындағы кәсіпорындар;
- акция пакеті 51 жөне одан көп
• акция пакеті 51 пайыздан аз қүрайтын акционерлік
• акция пакеті жоқ, бірақ алтын акциясы
Осылайша, Қазақстанда мемлекеттік сектор жариялық және жеке қүқық
Шаруашылық жүргізу қүқығындағы кәсіпорындар келесі қызмет сфераларында
- қару-жарақты, оқ дәріні, қорғаныс қүралдарын олардың-
жинақтаушы элементтері мсн приборларын жасау, өндіру,
жөндеу және сату, жою (кему) жөне босатылган әскери-
техникалық құралдарды қайта өңдеу;
- уранды жөне басқа бөлінетін материалдарды олардан жасалған
өнімдерді қазу, өндіру, тасымалдау, өңдеу, кему және сату,
нормадан асатын шамада арнайы қорғаныш құралдарын
қолдану қажеттілігінсіз оларды пайдалану үшін рүқсат етілген
радиоактивті заттары бар өнімдерді дайындау және сату;
медикаменттерді, емдеу
препараттарын, медициналық жабдықтарды жөне құралдарды
дайындау жөне өткізу;
шаруашылықтың арнайы тәртібі бекітілген мемлекеттік монополияға жататын сфераларда
- энергия, су жөне жылумен жабдықтау, магистральды көлік,
байланыс, коммуникация, коммунальдық және түрғын үй
шаруашылығы,
инфрақүрылымды тіршілікпен қамтамасыз ететін басқа
жүйелерде өзінің табиғи монополігялық жагдайының күші
және әлеуметтік-экономикалық маңыздылығы тікелей
мемлекеттік басқаруды талап ететін шаруашылық кызметті
жүзеге асыру;
банк, сақтандыру жөне басқа каржы қызметі облысында. Қазыналық
- шұғыл және апат жағдайларында құтқару және басқа
жұмыстарды орындау, масалардан, елден жөне басқа табиғи
зардаптардан қоргау;
- арнайы қаржыландыру төртібі заңмен бекітілген мемлекеттік
көлік жолдарын жөне инфрақүрылымның басқа объектілерін
үстау жөне дамыту;
пошталық байланыс жөне телекоммуникация сферасындагы қызмет, жалпы республикалық
- топографо-геодезиялық жөне картографиялык жұмыстар
өндірісі;
- денсаулық сақтау, табиғатты қорғау, білім, әлеуметтік ғылым
және мәдениет облысындағы өндірістік шаруашылық кызметті
жүзеге асыру үшін құрылады.
Жоғарыдан қорытындылайтынымьіз, жариялық құқық тәртібінде қызмет ететін кәсіпорындардың
2.ҚР КӘСІПКЕРЛІК ҚЫЗМЕТТІҢ АССОЦИАЦИЯЛЫҚ ФОРМАСЫ
2.1ҚР ассоциациялық формасының қазіргі кездегі өрістеуі
ҚР қазыналық кәсіпорындар экономиканың коммерциялық емес мемлекеттік секторын
Қазақстанда мемлекеттің қатысуымен қаржы-өнеркөсіп топтарын жасау негізінде қаржы
Олар материалдық қаржы, ғылыми-техникалық және инвестициялық ресурстарды шоғырландырудың
Қаржы-өнеркәсіп топтары келесі бағыттарда қалыптасуы мүмкін:
• акционерлердің акция пакетін, серіктестік пайларын еркін
және шарттық бірігу тәртібінде;
• АҚ мемлекеттік акция пакетін директивті бірігу тәртібінде;
- кәсіпорындарды директивті біріктіру тәртібімен.
Қаржы өнеркәсіп топтарын АҚ-ның акция пакетін директивті
Қаржы өнеркәсіп топтарын АҚ акцияларын, серіктестік
пайларын, еркін жөне шарттық біріктіру тәртібінде олардың
арасында сөйкес шарт жасау жолымен құрылады.
Қаржы өнеркәсіп топтары:
- салалық;
-сала аралык ретінде қалыптасуы мүмкін;
Салалық қаржы өнеркәсіп топтарының негізі өнім өндірісінің салыстырмалы
Сала аралық қаржы өнеркәсіп топтарының негізі - бірдей
Сала аралық қаржы өнеркөсіп топтарын шоғырландырудың шегі қызмет
2.2Шет елдермен салыстыру
Трансұлттық қаржы өнеркәсіп топтары ТМД және шетел
Қаржы-өнеркәсіп топтарының құрамына:
- өнеркәсіптік кәсіпорындар;
- қаржы-қарыз мекемелері;
- коммерциялық фирмалар;
- ғылыми-зерттеу жөне жобалық-конструкторлық мекемелер;
- инвестициялық қорлар;
- инвестициялық компаниялар кіреді.
Қаржы өнеркәсіп топтарының қатысушыларының экономикалық өзара әрекеті, қатысу
Қаржы өнеркөсіп топтарының қатысушыларының ұйымдастырушылық өзара әрекетін басқару
3.ҚР АССОЦИАЦИЯЛЫҚ КӘСІПКЕРЛІКТІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ
Қазақстанда өндірістің бұзылуын емес, оның дамуын қамтамасыз ететін
Дамыған экономиканың әлемдік тәжірибесі көрсетеді:
-нарықтық экономика жағдайында мемлекеттің қатысуымен басқарудың корпоративтік нысаны
-корпорацияның жоғары технологияны құрудың озық деңгейіне жету үшін
техникалық прогрестІ көбінесе анықтайтын ірі инвестициялық
жобаларды жасауға мәжбүр етеді.
-ірі корпорациялар өндірістің макроэкономикалық реттелуін
арттырады, халықаралық экономикалық ынтымақтастыққа
түрақтылық еңгізеді. Корпоративтік басқару нысанының
артықшылығы, акционерлік қүрылтайшылық негізінде
өндірісті дамыту жөне оның тиімділігін арттырудың стратегиялары;
мәселерін шешу мүмкіндігінен тұрады.
Ассоциациялық кәсіпкерлік арқылы экономиканың мемлекеттік секторын басқару мөселелерін
мемлекеттік мұқтаждықтар үшін мемлекеттік тапсырыстар мен өнімдерді сатып
көрсетулерді үйымдастырады;
қаржы-өнеркәсіп топтарымен шарттык, (келісім шарттық)
өзара қатынасты қолданып;
3. стратегиялық жоспарлаудың кешенін еңгізіп;
4. қаржы -өнеркәсіп топтарының қызметіне бақылау жүйе ұйымдастырып;
5. қаржы - өнеркәсіп тобының қызмет етуі
жасап және мақсатты топқа біріккен өнеркәсіп банк жөне
компаниялардың қызметінің кұқықтық жағын келісіп;
6. қаржы қарыз топтарының
дайындаудың тұтас жүйесін ұймдастырып.
Қазақстанда шикізат бағытынан түпкі өнім өндірісіне
көшіру, әлемдік шаруашылық байланыс жүйесіне біріктіру
мақсатымен өз қызметін біртіндеп кеңейтетін жалпы ұлттық
корпорацияны қалыптастыру қажет.
Болашақта олар трансұлттық корпорация болып, әлемдік нарықтың өз
- акционерлік қоғамның акция пакеттерін, серіктестік паиларын
еркін және шартпен біріктіру тәртібітнде;
- акционерлік қоғамның мемлекеттік
директивті біріктіру тәртібінде;
- мемлекеттік кәсіпорындарды директивті біріктіру тәртібінде
Экономиканың негізгі салаларында мемлекеттің жекешеленген кәсіпорындардың акциялар пакетін
Мемлекет қаржы өнеркәсіп топтарын басқаруга акционерлер жиналысы мен
3.1Ассоциациялық кәсіпкерліктің дамуы.
Халықаралык нарықтағы жоғары бәсекоге сонымен қатар кәсіпорынды тиімді
2030 жылга дейінгі Қазақстан Республикасының экономикалың даму стратегиясында
Кәсіпорында стратегиялық жоспарлауда негізгі орынды болжау алады. Болжау
Болжау негізінде сауда сферасындағы кәсіпорындардың негізгі мақсатты нұсқамалары
Ассоциациялық кәсіпкерліктің дамуы мен мемлекеттік меншікті басқару механизмінің
1. мемлекеттің кәсіпорынды басқаруга қатысуы, соның ішінде: ;
• кәсіпкерлік жобалар бәйгесі негізінде АҚ басшылықты тағайындау;
• келісім шарт бойынша
басшылығының сенімді басқаруына беру;
- мотивация жүйесі;
- біліктілік;
2. кәсіпорынды қаржыландыруға және қолдауга мемлекеттің
қатысуы, мүнда мемлекет екі тұлға ретінде шыгады:
- мемлекеттік билік үйымы;
- мемлекет акционер.
3. Кәсіпорын қызметіне мемлекеттік бақылау, соныд ішінде:
- келісім шарт жағдайларын сақтауды бақылау;
- пайданы таратуды бақылау;
- өлеуметтік багдарламаны шешуді бақылау;
- мемлекеттік меншік мониторидгі.
Осы секторына бақылау тиімділігі
а) жекешелендіруге дейінгі кезеңде рентабелъды жұмыс істеген Әжекеш>Ә0,
б) дәрменсіздік шегінде түрған (Эжекеш >Ә0)
в) кез келген қаржы жағдайындагы, халык, шаруашылығы үшін
Бағалаудың белгілері ретінде анықтауга болады:
• нарықтық - негізгі өнім
- қаржылық - инвестициялар жөне старттық шығындар, әлеуетті
жылдық пайда мөлшері, ақтау мерзімі, күрделі салымдар
тиімділігі жөне басқа көрсеткіштер;
- әлеуметтік-аймақтары жұмыс орындары санының өзгерісі,
қызметкерлердің тұргын үй жөне мәдени-тұрмыстык, жағдайын
жақсарту, еңбек жағдайын жақсарту, халықты жекелеген тауар
түрлерімен жабдықтау сенімділігі, қызметкерлердің және
халықтың денсаулығын жақсарту, бос уақытты үнемдеу;
• өндірістік - шикізаттың, материалдардың жөне қосымша
жабдықтардың болуы, жаца технология, біліктілігі мен саны
бойынша өндірістік персоналдардың
қалдықтарын пайдалану мүмкіндігі, өндіріс шыгындары;
• аймақтық - ресурстық мүмкіндіктер, әлеуметтік дәрменсіздік
деңгейі, дамудың негізгі экономикалық көрсеткіштерін
жақсарту. Осы белгілерді есепке алып, ғылыми-техникалык
прогреске күрделі салымдардың тиімділігінің белгілі әдістемесі
бойынша кәсіпорындардың
тиімділігін карастыруға болады.
- Мемлекеттік меншікті басқарудың (елдің халықшаруашылығы
деңгейінде) жалпы экономикалық
көрсеткіштер бойынша (қүндық түрде) есептейді.
- түпкі өндірістік нөтижелер (барлық өндірілген өнімнен сыртқы
және ішкі дарықта сатудан түскен түсім) мүнда жобаны
асыру барысында қатысушылар жасаған парасаттылық
меншікті және мүлікті сатудан түскен түсім де жатады;
- жобаның барлық қатысушыларының бірлескен ықпалынан
шыққан, әлеуметтік және экологиялық нәтижелер, халықтың
денсаулығы, аймақтагы экологиялық жагдайлар;
- тікелей қаржы нөтижелері, шетел мемлекеттерінің банктер мен
фирмалардың қарыздары және займдары, импорттық баж салығы жөне
Құндық бағалауға келмейтін әлеуметтік, экологиялық, саяси жөне басқа
Аймақ (сала) деңгейінде
- аймақтық (салалың) - өндірістік тұтынуды алып тастағанда,
- әлеуметтік - экологиялық - аймақта (сала кәсіпорнында)
жетістік;
- жанама қаржылық - аймақ (сала кәсіпорыны) халқының
кәсіпорындарының алған.
Кәсіпорындағы (фирмадағы) экономикалық тиімділік көрсеткіштерін есептеу кезінде жоба
- өндірістік - өзінің мұқтаждықтарына жұмсалғанды алып
тастағанда өндірілген өнімді сатудан түскен түсім.
- әлеуметтік – кәсіпорын қызметкерлеріне, олардың жанұя
мүшелеріне қатысты бөлік.
Мемлекет позициясы жағынан "синергетикалың тиім" түсінігін енгізген орынды,
Әлемдік экономикага Қазақстанды біріктіру жағдайындағы мемлекеттік кәсіпорын мен
Кәсіпорынның бәсекелестік қабілеті осы кәсіпорында шығарылатын тауарлардың бәсекелестік
Мемлекеттік кәсіпкерлік тәжірибесінде бәсекелестік қабілет
туралы ақпараттар инвестициялау, маркетинг кәсіпорын
дәрменсіздігі, санациялау жөне т.б. сұрақтарды шешу кезінде
қажет.
Кәсіпорынның бәсекелестік қабілетін басқарудың болашақ жүйесін құрауы бөлігі
Инвестициялық тартымдылықты бағалауға кіреді:
1. төлем қабілетінің көрсеткіштері (жабу коэффициенті айналым капиталының
2.қаржылың тұрақтылық
коэффициенті, автономиялық коэффициент, меншікті айналым
қаржыларының , материалдық активтерге қатынасы және т.б.)
тиімділік көрсеткіштері (активтердің айналымдылығы,
активтердің және меншікті капиталдың табыстылығы, сату
рентабельдігі, акция табыстылығы).
Корпорацияның жоспарлары мен есеп беру жүйелерінде жеке бөлім
Мемлекеттік кәсіпкерліктің тиімді қызмет етуінің белгілерінің бірі өндірістің
3.2Бизнес – жоспар. ҚОРЫТЫНДЫ.
Ассоциациялық кәсіпкерліктің үнемді қызмет етуінің белгілерінің бірі ретіндегі
Ассоциациялық кәсіпкерлік тәжірибесінде бәсекелестік қабілет туралы ақпараттар инвестициялау,
Менің курстық жұмысымның тақырыбы – Ассоциациялық кәсіпкерлік. Бұл
ші бөлімінде Ассоциациялық кәсіпкерлік туралы қысқаша мағлұмат беріп
ші бөлімде ҚР ассоциациялық кәсіпкерлікті сипаттадым;
ші бөлімде ассоциациялық кәсіпкерліктің қазіргі жағдайын қарастырған
Әр бөлімде осы кәсіпкерліктің түрі туралы толықтай
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
ҚР Азаматтық Кодексі (жалпы бөлім)
Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы (Қазақстан – 2030)
Войтов А.Г. «Экономика. Общий курс», Москва, «Маркетинг», 2000
Баликоев В. «Общая экономическая теория», Лада, 2000
Гайнутдинов Э.М. «Основы предпринимательства», Минск, «Высшая школа», 2000
Горфинкель В.Я. «Предпринимательство», Москва, «Банки и биржи», 1999
Мамыров Н.К. «Основы предпринимательства», Алматы, Экономика, 1997
Сборник «Предприниматель и право», Издательский дом «БИКО», Алматы
3