КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ

Кіріспе. 1
1. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау маңызы мен 4
мазмұны. 4
1.1 Кәсіпорынның технико-экономикалық құрылысы. 4
1.2 “Қазақстан темір жолы ұлттық компанисы” ашық акционерлік 8
қоғамынқоғың есептік саясаты. 8
2. КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ. 13
2.1 Баланс активтерінің құрамы мен
2.2 Баланс активінің құрасттырылу көздерінің құрамы
Көрсеткіштер 22
Көрсеткіштер 24
2.3 Баланс өтімділігін талдау . 35
2.4 Кәсіпорынның төлем қабілеттілігін талдау. 41
Факторлар 52
3.Кәсіпорынның қаржылық аудиті және оны жетілдіру 53
жолдары. 53
3.1 Кәсіпорынның қаржылық аудитін жүргізу методикасы. 53
3.2 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын жетілдіру жолдары. 54
Қорытынды 63
Қолданылған әдебиеттер тізімі: 64
Кіріспе.
Қазақстан Республикасы кәсіпорындарында, соңғы жылдары еліміздің экономикасының нарықтық қатынастарға
Қоғамда қаржылық талдау өмірлік ас қажеттілік салдарынан туындайды: салмақ,
Нарықтық экономика оған қатысушылардың барлығынан ой жүйесі мен ашық
Қазіргі кезде болып жатқан нарықтық қатынастарокәсіпорынның жағдайын жүргізуші субъект
Нарықтық жағдайда кәсіпорынның өмірлігінің кепілімен жағдай күйінің орындылығының негізгі
Кәсіпорынның қаржы тұрақтылығын талдау, обьективті, ғылыми негізделген және үйлесімді
Кәзіргі кезде қаржылық талдау мәселеіаз зерттелген, сондықтан оның прогрессивті
Ұсынлып отырған дипломдық жұмытың мақаты- кәсіпорынның қаржылық жағдайын ,
1. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау маңызы мен
мазмұны.
1.1 Кәсіпорынның технико-экономикалық құрылысы.
“Жолаушыларды тасымалдау” Ашық акционерлік қоғамының Алматы региондық жолаушылар филиалы.
Жолаушыларды тасымалдау Ашық акционерлік қоғамындағы Астана қаласы юстииясы басқармаында
Филиалдың жеке балансы бар. Оның мүлігі және құралы қоғамның
Филиал өздігінен қалыптасқан поездарда және вокзалдарда және Қазақстан темір
Филиалдың кірісі орындаған жұмыс көмегінің ауқымынан және жолаушыларды тасымалдау
Мемлекеттік тапсырыс: жолаушыларды жөнелту;
Есептік көрсеткіштер: жолаушылар саны, еңбек ақы қоры, қызмет және
Филиал өзінің құрамын тікелкй бағытын құрылымдық бөлімшелерге ие: вокзалдар,
Филиалдың негізгі мақсаты болып:
-заңды және жеке тұлғалардың қажеттіліктерін жолаушылық теміржолтасымалдарымен, жүктерді тасымалдаумен
-құпия және қызметтік анықтамалар жайылудан сақтау бойынша шара кешендерін
жолаушылардың қауіпсіздігін және почтамен жіберілген жүктің сақтылығын қамтамассыз ету
Филиалдың негізгі есебі болып:
-халықаралық және ішкі қатынастарда почтаны және жүктерді жолаушы теміржол
-жолаушы шаруашылық объектілерін түзу жағдайда ұстау;
-жолаушыларға сапалы және мәдени қызмет көрсетумен қамтамассыз ету.
Филиал өзіне жүктелген есептеулеріне байланысты келесі қызметтерді орындайды:
-жолаушы станцияларын, вокзалдарын, вокзалды кемелдерін және сызықты кассаларын жұмысымен
-филиал болашағындағы негізгі қорларды ағымдағы жөндеу мен қамтиды.
-теміржол билеттерін сатылуын қамтамасыз етеді;
-вокзалдың бос аудандары және жолаушы шаруашылығындағы басқа да объектілердің
-жолаушы поездарының қозғалысын, жолаушылардың немесе жіберілген почталардың, ауыр жүктердің
-жолаушыларға қызмет мәдени көрсетуді жоғарлауын қамтамассыз етеді;
-вокзалдың вокзалдық кешендердің жол қауіпсіздігін ұйымдастырудың, сызықтық билет кассалардың
-жолаушы тасымалдарының рентабельдік және экономикалық жиелікті қамтамассыз етуге бағытталған
-жолаушыларды тасымалдаулардан олармен байланысты жұмыстардан түскен кірістердің уақтылығына және
-тарифтердің және бағалардың мемлекеттік тәртіпке сақталуын қамтамассыз етеді;
-зияндарды тоқтату бойыеша шараларды қабылдайды, олардың пайда болу шарттарын
-салық салу бойынша заңдылықтарға сәйкес бюджеттен тыс қорларға уақытылы
-маркетингтік қызметін дамытады;
-баланс жасайды, бекітілген тәртіпте бухгалтерлік, статистикалық есеп және қаржылық
-жолаушыларды, жүктерді, ауыр жүктерді, табыстарды, шығстарды, қаржылық және экономикалық
-жолаушы шаруашылық объектілерін қолдану арқылы жолаушылардыға қызмет өткізу және
Филиал балансында 36 вокзал есептеледі, олардың ішінде:
Кластан тыс-2 вокзал (Алматы-1,Алматы-2)
2 класта-2 вокзал (Семей, Шу)
3 класта-10 вокзал
3-4 класта-22 вокзал.
Филиал жалпы басқаруды қоғам жүзеге асырады. Филиалды басқару бойынша
-Ережеге бекітілулер, өзгертулер және қосымшалар енгізу;
-оның қызметіндегі негізгі бағыты анықтау, оларды орындауда есептеулерді немесе
-филиал директорын, оның орынбасарын, бас инженерін және бас бухгалтерінтағайындау
-штат күнделігін бекіту және филиал құрылымын анықтау;
-филиал бюджетін бекіту;
-филиалды материалды құралдармен таратудың мөлшерін, нысанын және тәртібін белгілеу;
-аудитор қортындыны және есеп қызметінің нәтижесі бойынша жылдық есептерді
-басқа да қызметтер Қазақстан Республикасының заңдылығында және жарлықта қарастырылған.
Филиал қызметі:
1.Қоғамның директорлар кеңесінің шешімі бойынша;
2.Басқа жағдайларда Қазақтан Республикасының заңдылығында бекітілгендермен тоқтатылады.
Филиалдың таратылуы белгіленген заңды тәртіппен жүргізіледі.
1-кесте
2003жылдың 12 ай ішіндегі “Жолушыларды тасымалдау” Алматы регионды жолаушы
Көрсеткіштердің
Аты өлшем
бірліктері Іс-жүзінде
2003 жыл 2004 жыл Ауытқ (+;-) Орындауы %-да.
Жоспар Іс-жүзінде 2003жыл
іс-жүзінде Жоспар 2004жыл іс-жүзінде Жоспар
Жолаушыларды жөнелту мың.
Адам 3556.89 3423.3 3435.56 -121.32 12.267 96.6 100.4
Билеттер бойынща түсім. мың.
теңге 5018 5639.3 5645 627 5.7 112.5 100.1
“Жолаушыларды тасымалдау” АРЖФ Ашық акципнерлік қоғамының өндірістік қызметін көрсететін
2003 жылдың 12 айындағы жоспар 100.4%-ды орындалды, жоспарда 3423.3
Билеттер бойынша түскен түсім 2004 жылы 5645 миллион теңгені
2-кесте
2004 жылдың 12 айындағы жолаушыларды жөнелту бойынша анықтама.
Көрсеткіштердің аты Өлшем бірлік 2003 жылғы іс-жүзінде 2004 жыл
жоспар Іс-жүзінде Жоспар Іс-жүзінде 2003 жоспарланған жоспар
Жолаушыларды жөнелту. мың адам 3435.65 3382.6 3413.17 22.48 30.57
Билеттер бойынша түсімдер млн теңге 5644.81 5793.5 5832 187.182
2004 жылдың 12 айындағы жоспар 100.9%-да орындалған жоспар бойынша
2004 жылдың 12 айындағы билетер бойынша түсімдер 100.7%-ға орындалғн,
Өткен жылғы орындаларға келесі объектілер әсер етеді:
1.Жазғы кезеңде толық схема бойынша 141 вагон қосылмаған ,
2. 2003 жылмен салыстырғанда жолаушы вагондарының парктерінің азаю есебінен
1.2 “Қазақстан темір жолы ұлттық компанисы” ашық акционерлік
қоғамынқоғың есептік саясаты.
Жалпы ережелер.
”Қазакстан темір жолы” ұлттық компаниясы” жабық акционерлік қоғамының (бұдан
“ҚТЖ”ҰҚ”ЖАҚ-тың есептік саясаты біріктірілген қаржылық есеп дайындау кезінде олардың
“ҚТЖ”ҰҚ”ЖАҚ-тың бухгалтерлік есебі және қаржылық есепті жасау есептеу принципі
Бухгалтерлік есеп жүйесі және қаржылық есеп-қисап.
4. “Қазақстан темір жолы” РМҚ-да
“Бухгалтерлік есеп туралы” Қазакстан Республикасы Президентінің заң күші бар
Бухгалтерлік есеп стандарттарына және оларға жасалған әдістемелік ұсыныстарына;
Қаржылық есептерді дайындауға және тапсыруға арналған тұжырымдамалық негізге;
Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп жөніндегі Ұлттыұ комиссиясы бекітілген 1996
Уәкілетті және құжыретті органдар қабылдаған нұсқаулықтарға;
Табиғи монополия субьектілері қызметтерді (тауарды,жұмыстарды)өндіру және көрсету бағаларын тарифтерін)
“Қазақстан темір жолы “ РМҚ-ның есептік саясаты;
Басқа құжаттар: Есептік саясатқа экономикалық тұрғыдан негізделген өзгерістер енгізетін
Филиалдың бас бухгалтер басқаратын және өз қызметінде орталық бухгалтерия
Филиалдар бухгалтерлік есептің жүргізілуін жүзеге асырады, берілген көлемде Қазақстан
Қаржы-экрномикалық орталықтар жиыетық есеп-қисап жасайды және оны заңды тұоға
6.”Қазақстан темір жолы” РМК-ның біріктірілген қаржылық есеп-қисабының құрамына еншілес
7.”Қазақстан темір жолы” РМК тоқсандық және жылдық біріктірідген қаржлық
8.Қаржылық есеп-қисап ұлттық валюта-теңгемен жасалады.
9.Операциялық қызмет бойынша ақшалай қаражаттың қозғалысы туралы есеп тікелей
10.Өткен кезеңдердің жасаған кезде жіберілген қабілеттерді түзету “”Қаржы-шаруашылық қызметінің
Өткен кезеңдерге жататын елеулі қателіктерді түзету бөлінбеген кірістің бастапқы
11.”Қазақстан темір жолы” РМҚ-да бухгалтерлік есепті жүргізу:
1)қалдық тәсілмен;
2)автоматтандырылған тәсілмен жүзеге асырылады.
12)Бухгалтерлік есеп автоматтандырылған кезде филиалдар “Қазақстан темір жолы” РМК-да
13)”Қазақстан темір жолы” РМК-да типтік шаруашылық қызметінің операциларын атқару
Күрделі қаржы салымдары.
14) Күрделі қаржы салымдары,қайта жаңарту мен жетілдіру “Қазақстан тмір
15) Күрделі қаржы салымдарының себі аяқталмаған құрылыс” атты 126
16)Негізгі құралдар объектілерінің құнын ұлғайтатын шығындарға қолданылып жүрген объектілерінің
Күрделі қаржы салымдарының шығындарына күрделі қапжы жөндеу жөніндегі мына
1)Жол шаруашылығы бойынша:
а) жолдың жоғарғы қабат құрлысын ауыр үлгідегі рельістермен ауыстыру;
б) бір үлгідегі бұрмалы бағыттамаларды басқа үлгідегі бұрмалы бағыттамалардың
в)бұрмалы бағыттамаларды темір бетон біреулрге салу;
г) ағаш шпалдарды темір бетон шпалдарға ауыстыру:
д) жасалған құрылыстардың аралық құрылыстарын беріктеу әрі төзімдірек материалдардан
2) электірлендіру және энергетика, сгнализация және байланыс шаруашылықтары бойынша:
а) әуе желілерін кабельдік желілер мен ауыстыру;
б)ілмектерден траверлерге ауыстыру;
в) қолданыстағы травестерге немесе ілмектерге жаңа сымдарды алу немесе
г) қолданыстағы тіректерді темірбетон негіздеріне орнату;
д) әуе желілері таратқышының ағаш тіректеріне ауыстыру;
е) фарфор оқшаулытқыштарды шыны, жетілдірілген керамикалық және полимерлік оқшаулатқыштармен
ж) тіркелген (ауыспалы тоқтың түйіспелі желісі) оқшаулағыштар санын арттыру
з) тартымдылық қосалқы станциалардың стационарлық аккумуляторлық батареяларының ыдыстарын ауыстыру
3) локомотив шаруашылығы бойынша.
а) агрегаттар мен тораптарды қуаттылығы жоғары агрегаттармен және тораптармен
4)жолаушы (вагон) шруашылығы бойынша:
а) агрегаттармен топтарды қуаттылығы жоғары агрегаттармен және топтармен
б)сыртқы және ішкі интерьерін қайта жабдықта арқылы вагон үлгілерін
5) азаматтық құрылыс, сумен жабдықтау және синтехқұрылғылар шаруашылықтары бойынша:
а) агрегаттар мен тараптрды қуаттылығы жоғары агрегаттар мен тораптарды
Негізгі құралдардың құнын ұлғайатын күрделі жөндеу кезіндегі қайта жаңарту
2. КӘСІПОРЫННЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ.
2.1 Баланс активтерінің құрамы мен
Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының
Қаржылық есептің маңызды элементі болып
Активтердің өсуі (артуы( кәсіпорынның болашақтағы
Алайда, кәсіпорын мүлік құнының өсу
Отандық есептік-аналитикалық тәжірибеде өндірістік қорлар,
Баланс мәліметтері бойынша активтердің құрамы
Кесте мәліметтерінен активтердің нақты құнын
Екінші әдістеме кәсіпорынның өндірістік потенциалын
Екінші әдістеме бойынша анықталған өндірістік
1-кесте мәліметтері көрсеткендей қаражаттарды ұзақ
Осы көрсеткіштен кейін баланс валютасындағы
Талдау жүргізіп отырған кәсіпорындарда бұл
Кәсіпорын активтерін таратудың тиімділігін сипаттайтын
Бұл қатынастың қолайлы және қауіпті
Талданып отырған кәсіпорында бұл көрсеткіш
Әрі қарай кәсіпорынның мүліктік жай-күйінде
Кәсіпорын мүліктерінің жалпы құнындағы негізгі
Біздің мысалымыз бойынша баланс валютасындағы
Негізгі құралдардың техникалық жағдайын сипаттайтын
Әрі қарай, келесі 2-аналитикалық кестені
4-кесте.
Кәсіпорынның ағымдағы активтерінің құрамы мен
№
Көрсеткіштер 01.01.2003 ж. 01.01.2004ж. 2003ж.-2004 ж. өсуі (+), кемуі
сомасы, мың тг. Үлес салма-ғы, % сомасы,
1. Ағымдағы активтер, соның ішінде:
1.1.Тауарлы-матариалдық қорлар
1.2. Дебиторлық борыш
1.3. Ақша қаражаттары және қысқа
1.4. Басқа да ағымдағы активтер
4527269
47232
4452245
27792
152
100
1,04
98,34
0,61
0,003
9806651
56286
9723991
26687
13750
100
0,57
99,15
0,27
0,14
46,06
19,16
18,40
96,02
90,46
Келтірілген мәліметтер кәсіпорын активтерінің жалпы
Ағымдағы активтердің ең мобильді бөлігінің,
Ең мобильді қаражаттар сомасының азаюы
Кәсіпорынның материалдық айналым қаражаттары есепті
Есепті жылдары дебиторлық борыш та
Дебиторлық борыш неге мұнша көп
Өтімді емес, өтімділігі төмен тауарлы-материалды
Осылайша, мүліктің және ағымдағы активтердің
Айта кеткен жөн, кәсіпорынның қаржы
Кәсіпорынның дебиторлық борышы қалыпты және
Дебиторлық борыштың құрамы және құрылымымен
Қарыздардың қайтарылмау пайызы бірнеше жылдардың
бір немесе бірнеше негізгі қарыз
негізгі қарыз тұлғалардың ішінде біреуінің
қалыптасу мерзімі бойынша дебиторлық борышты
ескі вексельдің ұзарту дебиторлық борыштағы
тұтынушының пайдасына жеңілдіктер (бағасын кеміту)
Дебиторлық борыштың өтімділік және сапалық
Сапа дегеніміз – бұл осы қарызды
Дебиторлық борыштың мөлшері мезгілін сипаттау
2.2 Баланс активінің құрасттырылу көздерінің құрамы
Талдау жүргізушінің келесі әрекеті баланс активінің құрылу көздерін талдау
Нарық қатынасы жағдайында кәсіпорынның қызметі және оның дамуы көбіне
Активтердің қорлану көздерін талдау кезде меншікті және қатынасты настырылған
Меншікті капиталдың көлемін ғана анықтап қоймай , сонымен бірге
Ктс =Мк : Ак
Мұндағы : Ктс - тәуелсіздік коэффиценті;
Мк - меншікті капитал;
Ак – авансталған капитал (баланс валютасы жиыны, яғни қаржыландырудың
Бұл коэффиценттің өсуі кәсіпорынның қаржылық тәуелсіздігі жоғары екеніндігін көрсетсе
Батыс экономистері тәуелсіздік коэффицентінің неғұрлым жоғары деңгейде болғаны дұрыс
АҚШ және Еуропа елдерінде тәуелсіздік коэффиценттерінің жоғары жетерлік деңгейі
Жабдықтаушылар мен сатып алушылар арасындағы келісім-шарттың міндеттемелер қатаң сақталатын
Жоғарыда келтірілген меншіктік коэффицент 0,5-0,6 деңгейінде щектеуді орындау, қарызға
Қаржылық есеп берудің активткрінің қалыптасу көздерінің құрлымын зерттеу үшін
3-кесте
2004жылдардың “Жолаушыларды тасымалдау” Ашық акционердік қоғамының баланс актиінің құрамы
№ Көрсеткіштер 01.01.2002 01.01.2003 01.01.2004 203-2004 аралығын-дағы өзгеріс (+;-)
Соммасы
мың теңге Үлес салмағы
% Сомасы, мың
теңге Үлес салма-ғы
% Соммасы, мың теңге Үлес салмағы
% Мың тг.
(5қат-3қат) Үлес салмағы % (7қ/3қ *100)
1
Активтер құны,барлығы соның ішінде:
1.1Ұзақ мерзімді актитер:
а) негізгі құралдар
1.2 Ағымдағы активтер:
а)өндірістік қорлар 1363761
213230
328039
1150531
5330 100
15.63
24.05
84.36
0.39 5104322
577053
579843
4527269
47232 100
11.30
11.35
88.69
0.92 10616693
810042
857130
9806651
56286 100
7.62
8.07
92.37
5.30 +5512371
232989
277287
5279382
9054 +51.9
+40.3
+47.8
+116.6
19.1 Х
-3.68
-3.28
+3.68
+4.38
2 Кәсіпорынның өндірістік потенциалының құны.
333369
24.44
627075
12.28
913416
8.60
286341
+4.5
-3.68
5- кесте
“Жолаушыларды тасымалдау” АҚ 2003-2004 жылдардың басы мен соңындағы жағдайы
№ Көрсеткіштер
Жыл басында
Жыл соңында Жыл бойында-ғы өзгеріс Құрлы-мының өзгеруі (4гр-2гр )
Шамасы, мың теңге Үлес салмағы % Сома-сы, мың теңге
% Мың тг. (3гр-1гр) %
(5гр/ 1гр* 100)
1 Авансталған капитал,
Соның ішінде:
1.1меншіктік капитал
1.2 Қарыздық капитал,
Оның ішінде:
Ұзақ мерзімді.
х
2 Тәуелсіздік коэффициент (1.1 жол-1 жол)
3 Қаржыландыру коэффициент (1жол/1.2жол)
4 Қатыстырылған капиталдың меншіктік капиталға қатынасы коэффиценті (1.2жол/1.1жол)
5 Инвистициялау коэффициенті.
5-кестеден кәсіпорынның есеп беру жылдамдығы активтердің қалыптасу көзі 417780
Бұны тәуелсіздік коэффициентіне кері болып табылатынын қатыстырылған капиталдың барлық
Кт=Кк /Ак немесе Кт=1-Ктс
Мұндағы : Кт-тәуелділік коэффиценті;
Кк-қатыстырылған капитал;
Ак-авансталған капитал; (баланс валютасы, жиыны);
Ктс-тәуелсіздік коэффициенті.
Бұл коэффициент авансталған капиталдың жалпы салмағындағы қарыздың үлесін сипаттайды.
Бұл үлес жоғары болған сайын , кәсіпорынның сыртқы қаржыландыру
Кк =Мк/Қк
Мұндағы: Кқ- қаржыландыру коэффиценті;
Мк- меншікті капитал;
Қк- қатыстырылған капитал.
Бұл коэффицент жоғары болатын сайын, соғұрлым банктер менинвесторлар қаржыландыруға
Бұл коэффициент кәсіпорын қызметінің қандай бөлігі өз қаражатымен ,
Бұл көрсеткіш ұсынылып жатқан мәнді сөзбе-сөз түсінуден сақ болу
Сонымен қатар мақсатты бағыттағы активтердің айтарлықтай үлес салмағы (мысалы
Батыс фмрмаларында қаржыландыру коэффициентінің кері көрсеткіші кеңінен қолданылады,қатыстырылған капитталдың
Кк/м=Тк/Өк
Мұндағы: Кк/м-қарыз және меншікті қаражаттар қатынасының коэффициенті ;
Кк- қатыстырылған капитал;
Мк- меншікті капитал;
Бұл коэффициент кәсіпорын активтеріне салыстырған меншікті қаражаттың әрбір теңгесіне
2003 жылы- 20.60(4868021/236301);
2004 жылы-41.61(1087094/-261401);
Бұның мәні кәсіпорын есеп беру кезеңінің басында активтерге салынған
Арнайы әдебиеттерде (2,10) бұл көрсеткіш үшін қалыпты шектеу: Кк/м0.5 деп алынуы мүмкін,
Жұмсау коэффициентінің мәні, кәсіпорынның қызметінің сипатына байланысты: оның әдеттегі
Кәсіпорынның тауарлы-материалдық қорлары мен шығындарының қалыптасу көздері мен қамтамассыз
Кк/қ=Мак/Қтм.
Мұндағы : Кк/қ-тауарлы-материалдық қорлардың қамтамассыз етілу коэффициенті;
Мак-меншікті айналым коэффициенті;
Қтм-тауарлы-материалдық қорлар.
В.В.Ковалев, Э.А.маркарьян және Г.П. Герасименко оны меншікті айналым және
Материалды айналым қаражаттарының жабу коэффициенті қандай дәрежеде тауарлы-материалды қорлар
“Шаруашылық тәжірибенің статистикалық орташаланған мәліметтердің негізіне алған оның қалыпты
Кк/қ>0,6-0,8
Қорлар мен щығындардң меншікті айналым қаражатымен қамтамассыз етілудің қалыпты
Кәсіпорыннынның қаржылық тұрақтылығын тек қана қаражат көздерінің тұрақтылығымен емес,
Қатыстырылған капиталды талдау. Талдау жүргізөу үшін қарыз қаражатының әрбір
Біздің кәсіпорынымызда кредиторлық борыш 2003 жылы дебиторлық борыштан 3.7
Талдаудың келесі маңызы жұмысы кәсіпорынның қаржылық жағдайын, оның қаржылық
мүмкін.
Қаржылық тұрақтылықтың абсолютті көрсеткіштері тауарлы-материалдық қорлардың, олардың қалыптасу көздері
Тауарлы –материалдық қорлардың қалыптасу көздерін сипаттайтын үш негізгі көрсеткіш
Меншікті айналым апиталының бар болуы (Мак). Бұл көрсеткіш меншікті
Мак=Мк-Ұа=ТбП-IбА
Мұндағы: Iбп-баланс пассивінің 1 бөлімі;
Мк-меншікті капитал;
IбА-баланс активінің 1 бөлімі.
Мак көрсеткі маңызды талдау коэффициентін есептеп табу үшін пайдаланады:
2.Тауарлы-материалдық қорлардың меншікті және ұзақ мерзімді қарыздардың қалыптасу көздерінің
Бұл көрсеткіш алдындағы көрсеткішті меншікті айналым капиталының ұзақ
Мак/ұз=Мак+Ұзм=Мак+ IIбп
Мұндағы: Ұзм-ұзақ мерзімді міндеттемелер;
Мак-меншікті айналым капиталы;
IIбП-баланс пассивінің II бөлімі.
3.Тауарлы-материалдық қорлардың негізгі қалыптасу көздерінің жлпы мөлшері алдыңғы көрсеткішті
НҚ=Мак/ұз+Қнқ
Мұндағы: НҚ-негізгі көздер;
Қнқ-қысқа мерзімді несиелер мен қарыздар.
Тауарлы материалдық қорлардың бар болуының үш көрсеткішіне тауарлы материалдық
Меншікті айналым капиталының (Мак) артықтығы (+) немесе жетіспеушілігі(-).
Мак=Мак-ҚШ
Мұндағы ҚШ-тауарлы материалдардық қорлар мен шығындар.
2.Тауарлық материалдық қорлардың меншікті және ұзақ мнрзімді қалыптасу көздерінің
Мак/ұз=Мак/ұз-КШ
Қорлардың негізгі қалыптасу көздерінің (НҚ) жалпы мөлшерінің артықтығы немесе
НКНК-КШ.
Тауарлы материалдық қорлардың олардың қалыптасу көздерімен қамтамассыз етуілуінің үш
1)қаржылық жағдайдың абсолютті тұрақтылығы;
2)қаржылық жағдайдың қалыпты тұрақтылығы;
3)тұрақсыз қаржылық жағдайы;
4) дағдарысты қаржылық жағдайы.
Қаржылық жағдайдың абсолютті тұрақтылығы мына теңсіздікпен сипатталатын уақытта қалыптасады:
ҚШ< Мак немесе Мак>ҚШ.
Бұл теңсіздік тауарлы материалдық қорлар меншікті айналым капиталымен жабылатынын
Қаржылық жағдайдың қалыпты тұрақтылығы мына теңсіздік пен сипатталады:
Мак/ұз< ҚШНҚ немесе НК П1
А2 > П2
А3 > П3
А4 < П4.
Келтірілген жүйедегі алғашқы үш теңсіздікті орындау қажеттілігін туғызады, сондықтан
Төртінші теңсіздік “баланстау” сипатын алады, сонымен қатар терең экономикалық
Баланстың топтастырылған баптарын кесте көрсету орынды болады.
7-кесте
“Жолаушыларды тасымалдау “ Акционерлік қоғамының мәліметтері негізінде баланс активінің
№
Актив Сомасы мың теңге
Пассив Соммасы мың теңге Төлеуі
(+;-)
2003 2004
2003 2004 2003 2004
1 Ең өтімді активтер 27792 26687 Төленуге тиіс міндеттемелер
2 Тез өткізілетін активтер 4452245 9723991 Қысқа мерзімді міндеттемелер
3 Баяу өткізілетін активтер 47232 56286 Ұзақ мерзімді міндеттемелер
4 Қиын өткізілетін активтер 577053 810042 Тұрақты міндеттемелер 2363301
Жиыны: 5104322 10616693 Жиыны: 5104322 10616693
Төлем қаражатының бірінші тобы (А1) төлем міндеттемелерін айтарлықтай жауып
Актив пен пассив баптарының І тобының жиындарын салыстыру жақында
Актив пен пассив балансының ІІ тобын салыстыру жақында уақытта
Жалпы алғанда баланс активі мен пассиві баптарының І және
Баяу өткізілетін активтерді ұзақ мерзімді міндеттемелермен салыстыру перспективалы өтімділікті
Баланс активі мен пассиві баптарының төртінші тобының жиындарын салыстыру
Берілген кесте бойынша жүргізіліп жатқан талдау уақытылы есеп айырысу
Көрсетілген кесте бойынша жүргізіліп отырған талдау баланс өтімділігіне кешенді
Қөж=а1А1+а2А2+а3А/а1П1+а2П2+а3П3 (2)
Мұндағы: Көж-жалпы өтімділік коэффициенті;
а1,а2,а3-салмақтық коэффициенті;
Амен П-актив пен пассив бойынша сәйкес топтардың жиындары.
Балаес өтімділігінің жалпы көрсеткіші кәсіпорынның жалпы өтімді айналым қаражатының
Бұл теориялық мәні 0.9-дан төмен болмауға тиіс көрсеткіш кәсіпорынның
Тіркелген кәсіпорынның әр түрлі есепте кезеңдерге жататын баланстарын және
а1 > а2+а3;
а2 > а3;
а3 < 0.
Бұл шектеулер қаржылық жағдайды баланс өтімділігі дәрежесі бойынша саралауды
Баланс өтімділігі үшін ең өтімді активтер мерзімі ең қысқа
1>а2+а3;
а2>а3;
а3>0.
Бұдан шығатын а3