ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ
ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
«Экономика» кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Қазақстан Республикасындағы өнеркәсіптегі маркетингті енгізу тәжірибесі
Орындаған:
Тексерген:
Мазмұны
Кіріспе
Ι-ТАРАУ. Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің ролі.
Маркетингтiң әлеуметтiк –экономикалық мәнi және мазмұны
Маркетингтің негізгі көрсеткіші мен принциптері
Кәсіпорынның мүмкіндіктерін зерттеу
ΙΙ-ТАРАУ. “Рахат” Акционерлік Қоғамындағы маркетингті пайдалану.
2.1 “Рахат” Акционерлік Қоғамының технико-экономикалық талдауы
2.2 “Рахат” АҚ-ның маркетингтік қызметін талдау
ΙΙΙ-ТАРАУ. “Рахат” Акционерлік Қоғамының маркетинтік жұмыстарын жетілдіру
ҚОРЫТЫНДЫ
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазақстан Республикасында нарықтық экономика даму жолында көптеген қиыншылықтарды
Республикамыздың, Үкіметіміздің алдында жоғарыда аталған, яғни, нарықтық
Соңғы жылдары Қазақстан Республикасының саяси, экономикалық өмірінде болып
“Экономика біздің дамуымыздың басты басымдығы, ал экономикалық өсімнің
Курстық жұмыстың объектісі - “Рахат” Акционерлік
Осы мақсаттан келесідей міндеттер туындайды:
Біріншіден, курстық жұмыстың теориялық негіздерін қарау, ондағы
Екіншіден, Қазақстан Республикасының бір кәсіпорның алып, менің жағдайымда
Ал үшіншіден, объект ретінде алынған кәсіпорынның, яғни “Рахат”
Осы жұмысты жазу барысында Қазақстан Республикасының Елбасының халыққа
Ι-ТАРАУ. Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің ролі.
Маркетингтiң әлеуметтiк –экономикалық мәнi және мазмұны
Еліміздегі халық шаруашылық құрылымын қайта құру процесінде болып
Маркетинг ұғымының өзін де әр түрлі қабылдау байқалуда,
маркетинг ғылыми-техникалық прогресстің айтарлықтай әсерінде болғандықтан, жекелей айтқанда
тұрғындар топтарының әлеуметтік белсенділігінің өсуі маркетинг сипатын анықтайтын
қазіргі уақыттағы маркетинг ашық инновациялық сипатта болып, үнемі
маркетингтің кең тарауы тек салалық, коммерциялық аумақта ғана
Отандық кәсіпорында маркетинг әлі де кең тарала қойған
Маркетингтік негізделу кезінде көңіл негізінен тұтынушылардың мұқтаждықтары,
Нарықтық экономикасы дамыған елдерде маркетинг кәсiпорынның рыноктың және
Маркетингтiң негiзi болып табылатыны- бұл бiрiн-бiрi толықтыратын
Маркетинг – бұл шын мәнiнде, кәсiпорынның кез келген
Маркетинг- бұл нарықты талдау, кәсiпорындар қызметiнiң әр
Маркетингтiң негiзгi мақсаты-сатып алу, сату процесiнде ең жоғары
Маркетинг қызметi жүйесiнде, сол сияқты кәсiпорынның басқа да
Нарық, тауарлар, тұтынушылар және бәсекелестер жөнiнде сенiмдi, дер
Кәсiпорынның тауар өндiрудегi мүмкiншiлiгi
Тұтынушыларға ықпал ететiн сұраныс, нарық, бәсекелестер.
Маркетингтiң экономикалық мәнi мына төмендегi нәтижелiктi тұжырымдайды:
Тауарлардың бәсекеге жарадылығын жасау
Тауарларды жылжытуды жеделдету
Сатып алушылардың қажеттiлiгiн қанағаттандыру
өндiрiстiң тиiмдiлiгi және тауар сату
Маркетинг қызметi жағдайында нарық екi түрге ажыратылады:
сатушы нарығы
сатып алушы нарығы
Сатушы нарығы- бұл шын мәнiнде, тапшылық нарығы, онда
Нарықты зерделеу екi жайғасымда жүзеге асады: оның
Ондай және басқадай жайғасымның артықшылығы өнiмге бағдарланған маркетинг
Өнiмге бағдарланған маркетинг, мынадай жағдайда қолданылады, егер де
Егер де кәсіпорынның қызметі тікелей нарықтың өзінен шығатын
Кәсіпорынның шаруашылық қызметі үшін маркетингтің осы екі үлгісі
1.2 Маркетингтің негізгі бернесі мен принциптері.
Маркетингтің негізгі принципі- жалпыға бірдей нысаналығы, яғни тұтынушылардың
Маркетингтің принциптік әдіснамалына сәйкес кез келген процестерге тән
№1 кесте. Маркетингтің негізгі көрсеткіштері [3]
Көрсеткіш Қызмет түрлері
Таңдамалық Маркетингтік ортаны талдау, тұтынушылар, тауар құрылымы, жабдықтау
Өндірістік Талдаманы ұйымдастыру және жаңа тауарлар өндіру, әлуетті
Өткізушілік Тауар қозғалысы жүйесін ұйымдастыру, өткізу арналарын таңдау,
Басқару және бақылау Маркетинг жоспарын әзірлеу (бағдарламалар), оларды
Талдамалық арнаны шартты екі қосылқы бернеге бөлуге болады:
Маркетингтің талдамалы берненің нәтижесі оның өндірістік бернесін және
Шығарылған тауарлар, өндірілген өнімдер нарыққа келіп түседі. Мұндағы
Өткізім тұжырымының тәсілі және маркетинг мына төмендегі
Схема 1. Өткізу тұжырымдамасы [3]
Тауарлар Өткізім және сатуды ынталандыру Сату
өсуінен
алынған
пайда
Схема2. Маркетинг тұжырымдамасы
Қажетсіну Біріктірілген маркетинг Сатып алушылардың
қажеттілігін
қанағаттандыру есебінен
алынған пайда
Нарықтық экономика жағдайында өндіріс қызметінің табысы басқару және
Маркетингтің негізгі принциптері мыналардан тұрады:
тұтынушы мұқтажын, нарықтық жағдайды, кәсіпорынның нақты мүмкіндіктерін дәлме-дәл
тұтынушы мұқтажын мейлінше толық қанағаттандыру, нақтылы проблемаларды шешу
нақтылы бір нарық жағдайына жоспарланған мөлшерде және белгілі
ғылыми-техникалық ойды және нарық жаңалықтарын пайдаланып, тауарларды өткізуді
сұранысты қалыптастыру мен оған жағдай жасауға бір мерзім
Маркетингтегі бастысы – ол, мақсатты бағдарлану және кешенділік,
Кешенділік- маркетингті қолдануды іске асыру нәтижелікке жеткізуді көрсетеді,
1.3 Кәсіпорынның мүмкіндіктерін зерттеу.
Жеткізушілер, делдалдар, бәсекелестер және қоршаған жағдайларды зерделеу, кәсіпорын
Кәсіпорынның мүмкіндігін зерделеу оның әлеуетін, қызметінің күшті және
Кәсіпорынның әлеуеттілігін зерделеу мына төмендегі мақсатқа сай бөлімдерден
І Өндіріс
Өндірістің көлемі, құрылымы, қарқыны.
Кәсіпорынның сұрыпталым номенклатурасы, жаңарту деңгейі, сұрапталымның кеңдігі мен
Шикізаттар және құралдармен қамтамасыз етілуі.
Жабдықтар паркінің қолда бары және оны пайдаланудың деңгейі,
Өндірістің орналасқан жері және қолда бар инфрақұрылымы.
өндіріс экологиясы.
ІІ Өнімді бөлу және өткізу
Өнімді тасымалдау. Тасымалдау мүмкіндігі және шығындарды бағалау
Тауарлардың босалқы қорларын сақтау, босалқы қорлар деңгейі,
Жетілдіру мүмкіндігі, тауарларды өлшеп орау және орамалау.
Сату. Жекелеген тауарлар бойынша, сату аймағы, құндары, сатушылар
ІІІ Ұйымдық құрылым және менеджмент
Ұйымдастыру және басқару жүйесі.
Қызметкерлердің сандық және кәсіптік құрамы.
Жұмыс күшінің құны, кадрлардың тұрақтамауы, еңбек өнімділігі
Менеджмент деңгейі
Кәсіпорын мәдениеті.
IV Маркетинг
Рынокты, тауарларды, өткізу арналарын зерттеу.
Өткізу және жарнамаларды, баға құрылымын ынталандыру
Жаңа енгізілім
Коммуникациялық байланыстар және ақпарат
Маркетингтік бюджет және оның орындалуы
Маркетингтік жоспарлау және бағдарламалар
V Қаржылар
Қаржы орнықтылығы және төлем қабілеттілігі.
Пайдалылық және табыстылық (тауарлар, аймақтар, өткізу арналары және
Меншік және қарыз қаражаттары. Арақатынас.
Ішкі кәсіпорындық ақпарат шындықты, пайдалылықты, жеңіл алынатын
Кәсіпорынның мүмкіндігіне іріленген талдау кәсіпорын үшін үлкен
Ал егер өнімдер бойынша қарастыратын болсақ,онда қандай
Рыноктар бойынша- қандай рыноктар кәсіпорын өнімі үшін ең
Салалар бойынша- қандай салаларда кәсіпорынның өнімдері сатылады, бұл
Тұтынушылар бойынша- кәсіпорынның өнімдерін тұрақты тұтынушылар- кімдер, кәсіпорын
ΙΙ-ТАРАУ. “Рахат” Акционерлік Қоғамындағы маркетингті пайдалану.
2.1 “Рахат” Акционерлік Қоғамының технико-экономикалық талдауы
Алматы кондитер фабрикасы ең алғашқы өнімін 1942
,,Рахат” АҚ бұрынғы кондитер кәсіпорыны ретінде Алматыда құрылған.
Ал 1994-1995 жылдары кәсіпорын жаңа және жаңартылған құралдар
Кәсіпорында 2000-нан астам адам жұмыс істейді. Соның ішінде
Сонымен қатар дәстүрлі тағам- тәттілер шағарады: Шоколад, Карамель,
Бұдан басқа, фабрика мамандары шырындары, подварка, майлы глазурьді
Кесте 2. “Рахат” АҚ бойынша 2005-2006 жылдар
№ Көрсеткіштер өлшем бірлігі 2005 2006
1 2 3 4 5 6 7
1 өткізілген өнімнен
түскен пайда мың теңге 1325668 1599272 273604 20,639
2 өткізілген өнімнің
өзіндік құны мың теңге 1215814 1422713 206899 17,0173
3 жалпы табыс мың теңге 109854 176559 66705
4 кезендік шығындар мың теңге 68875 123958 55083
5 негізгі қызметтен
түскен табыс мың теңге 40979 52601 11622 28,3609
6 негізгі емес қызметтен
түскен табыс мың теңге 1015 14019 13004 1281,18
7 салық салғанға дейінгі табыс мың теңге 41994
8 корпоративті салық мың теңге 19878 27160 7282
9 салық салғаннан кейінгі
табыс мың теңге 22116 39460 17344 78,4229
10 ТЖ табыс немесе шығын мың теңге _
11 таза табыс мың теңге 22116 39460 17344
12 жұмысшылар саны адам 1500 2000 500 33,3333
13 еңбекақы қоры мың теңге 222030000 302304000 80274000
14 еңбек өнімділігі 883,77867 799,636 -84,1427
15 бір жұмысшының
еңбекақысы мың теңге 12335 12596 261 2,11593
16 сату рентабельділігі 0,0181903 0,0277357 0,009545
17 өнім рентабельділігі 0,0166829 0,0246737 0,007991
Осы кестеден біз мынандай қорытындыға келе аламыз:
Осы есптеулерден көріп отырғанымыздай өнімді өткізуден түскен
Компанияның таза табысы өткен жылға қарағанда 17344 мың
,,Рахат” АҚ-ның технико-экономикалық көрсеткіштері қарастырып кеткеннен кейін бұл
Кесте 3. Негізгі қорлардың көрсеткіштері [6]
№№ Көрсеткіштер өлшем бірлігі 2005
%
1
1 негізгі қорлардың жылдық
орташа бағасы мың теңге 538058
3 қор қайтарымдылығы
2,4638013 2,8656115 0,40181
1 қор сыйымдылығы
0,4058769 0,3489657 -0,05691
Қор қайтарылымының 2006 жылы 0,4 немесе 16,30
Жалпы бүгінгі таңда “Рахат” АҚ Қазақстандағы тамақ
2.2 “Рахат” АҚ-ның маркетингтік қызметін талдау.
Отандық кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингті енгізу ерекшеліктері
Қазіргі кезде Отандық ірі тамақ кәсіпорындарында маркетинг қызметін
Сонымен, нарық экономикасының әлемдік тәжрибесі халық шаруашылығы салаларын
Мәселен жоғарыда қарастырылып кеткен “Рахат” АҚ-ның маркетингтік технологияларына
Кәсіпорын өз өндірісін ары қарай жалғастыруға ерекше көңіл
Кәсіпорын мақсатына жетуі көбінесе факторлар мен функционалды ұйымдастыруларына
Маркетинг қызметін функционалды сипатына таңдалып алынған тауар түрлері
4-ші кестеде көрсетілгендей маркетинг бөлімшелері олардың
“Рахат” маркетинг құрылымы бес бөлімнен тұрады.
Сурет 1. “Рахат” Акционерлік Қөғамының маркетинг бөлімінің құрылымы
Маркетингті зерттеу бөлімі- мұнда ең бастысы ол әлуетті
Баға бөлімінде- тұтынушының, тауардың, сату орнының ерекшелігіне қарай,
Өткізу бөлімінде- өндірістің дамуына және тұтынушылардың қажеттеріне байланыстты,
Жарнама бөлімінде- өндірісті өткізу, тауарды сатып алушыларға қарай
Маркетингті бақылау бөлімінде- бұл әдіс арқылы өз мақсаттарына
“Рахат” АҚ–ның өндіретін тауарларының тұтыну сипаттамалары оның рынокқа
Тауар ассортименті- кәсіпорын өндірген белгілі тауардың барлық
Соңғы жылы“Рахат” шығаратын өнімді көркемдеу жағынан ынталана жұмыс
Қазіргі кезде дайын конфеттері ғана емес, көтерме
* “Рахат” АҚ-ның бейнесін қалыптастыру, тауарлық жарнама, нарық
* “Рахат” АҚ-ның бейнесін қалыптастыру баспасөз басылымдары
Баспасөзде бейнелеу үшін төмендегідей ақпараттарды қолданды:
Тауарлық жарнама келесі бағыттарда белсенділікті енгізеді:
“Рахат” АҚ өнімі ассортиметі, бағалары, сату шарттары жәйлы
Жалпы сипаттағы ақпарат модульдері түрінде тауарлық жарнама; Алматы
Өнімнің жеке түрлерін жылжыту бойынша тауарлық жарнама;
“Рахат” АҚ туралы ақпараттану мақсатында
ΙΙΙ-ТАРАУ. “Рахат” Акционерлік Қоғамының маркетинтік жұмыстарын жетілдіру
Негізінен “Рахат” Акционерлік Қоғамының жұмысын жақсарту үшін келесідей
1. Компанияның корпоративті рухын қалыптастыру. Егер кәсіпорында оған
2. Маркетинг бөліміне тауарды бренділеумен айналысатын топты құру.
3. Әр түрлі жарнамалық акциялардың ұйымдастырылуы. Бұл өз
4. Плакаттық және басқа да полиграфиялық бұйымдар тұтынушыларды
5. Тұтышушылармен тікелей жұмыс істейтін фирмалық дүкендердегі жүргізушілері
Кәсіпорындардың тауар таңбасын пайдалану өнімдерге сатып алушыларды жұмылдыруға
6. Сонымен қатар әрбір тұтынушы “Рахат” Акционерлік Қоғамының
7.Бұқаралық Ақпарат Құралдары көздерінде берілетін жарнаманың көлемін ұлғайту.
8. Директ-мейл технологиясын пайдалану, яғни почта арқылы
9. Сонымен қатар бұл жерде тауардың нарықта өткізілуіне
Өткізілуге әсер ететін микроорта факторлары төмендегі 4-ші кестеде
Кесте 4. Өнімді өткізуге әсер ететін микроорта факторлары
Жағымды факторлар Жағымсыз факторлар
Тұрақты қамсыздандырушылық
Кәсіпорынның тұрақты жұмыс істеп тұруы
Жаңа тұтынушыларды табу
Тұтынушылардың кәсіпорын өнімінің сапасына деген қанағаттанушылық
Аудиторияда кәсіпорынға деген жағымды пікірдің қалыптасуы Шикізаттарды уақытында
Кәсіпорынның жұмысшыларының ереуілдерге шығуы
Тұтынушылармен байланыстарды жоғалту
Тұтынушылардың кәсіпорын өнімінің сапасына деген қанағаттанбаушылық
Аудиторияда кәсіпорынға деген жағымсыз пікірдің қалыптасуы
Жоғарыда аталған жағымсыз факторлардың әсерін төмендету немесе
Өндірістік қорларды құру, жаңа жабдықтаушыларды іздеу;
Үнемі жұмысшылардың көңіл-күйлерін қадағалау (жоғарыда айтып кеткендей
Өнімді өткізудің жаңа нарықтарын іздеу, бірақ бұл жерде
Өнім сапасына деген күнделікті бақылау жасау;
Кәсіпорын тарапынан аудиторияға, яғни халыққа кәсіпорын туралы шынайы
Өнімді өткізуге әсер ететін макроорта факторалы 5-ші кестеде
Кесте 5. Өнімді өткізуге әсер ететін макроорта факторлары
Жағымды факторлар Жағымсыз факторлар
Өнім өндірушілердің мүдделерін қолдайтын Заңдардың қабылдануы
Инфляция деңгейінің төмендеуі
Энергияның бағасының төмендеуі
Тұтынушылардың сатып алу қабілетінің жоғарылауы Өнім өндірушілердің құқықтарын
Инфляция деңгейінің өсуі
Энергияның қымбаттауы
Тұтынушылардың сатып алу қабілетінің төмендеуі
Макроортаның жағымсыз әсерін төмендету үшін кәсіпорын тарапынан ешқандай
10. Кәсіпорынның жұмысын жақсарту үшін ол міндетті
Схема 1. Ақпаратпен алмасу [10]
Осы схемада көріп отырғанымыздай, егер кәсіпорын өз
10. Сонымен қатар кәсіпорын өз жұмысын жақсарту мақсатында
11. Тағы да ескеретін бір жағдай, бұл жаңа
ҚОРЫТЫНДЫ
Жаңа экономикалық шарттарда Қазақстан өміршеңдікті қамтамасыз ету үшін
Нарықтық қатынастар жағдайында маркетинг өндіруде, тауар өткізуде
Егер де кәсіпорынның нарықты, сұранысты, тұтынушылардың талғамы
Өнеркәсіп өндірісі ғылыми талдамаларды заттандырады, материалдық және игілікті
Өндірістің тиімді жұмыс істеуі өндірістің жоғары техникалық деңгейін,
Сонымен қатар, өндірістің тиімді жұмыс істеуінде ақпараттық ресурстар
Осындай маркетингтік тәжрибелерді Қаазсқтан Республикасының кәсіпорындарына енгізу реформасы
Қолданылған әдебиеттер
Қазақстан Елбасының “Қазақстан-2030” Қазақстан халқына Жолдауы
Президенттің Қазақстан халқына Жолдауы, Астана, 2004 жыл 19
Мейірбеков А.Қ., Әлімбетов Қ.Ә. Кәсіпорын экономикасы, Алматы “Экономика”
“Рахат” Акционерлік Қоғамының арнайы құжаттары (имидж-буклет)
Қаржы-қаражат 2003 жыл, №4
Рынок Ценных Бумаг Казахстана (РЦБК) 2003год, май
Мир Евразии 2004 год, №1 (4) январь,
Вестник университета “Туран” 2003год, №3-4
Кеворков В.В., Леонтьев С.В. План маркетинга и контроль
И.М. Синяева Паблик рилейшнз в коммерческой
Игнатьев Д., Бекетов А., под. ред. Харейонова Е.
Савицкая В.Г. Анализ хозяйственной деятельности предприятия, Минск,
Саясат 2002 жыл, №1
Маркетинг товаров и услуг 2001год, №1
Мир Евразии 2004 год, №3 (6) март
Вестник университета “Кайнар” 2002год, №3
Жолдасбаева Кәсіпорын экономикасы,
Сатыбалды С. Маркетинг –нарықтану. Оқулық, -Алматы: Білім,
Бурцев В.В. Сбытовая и маркетинговая деятельность.-М.:Экзамен, 2001
20.Жумина Г.Е. Кәсіпорын қызметіндегі маркетингтің орны:/ стратегия экономической
33
Кәсіпорын
Мәліметті тарату
БАҚ
Ақпарат
Маркетинг
бөлімі
Маркетингті
зерттеу
Маркетингті бақылау
Жарнама бөлімі
Баға
бөлімі
Өткізу
бөлімі
Маркетинг директоры