МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ 3
1 БАНКТІҢ НЕСИЕ РЕСУРСТАРЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ ЖАЙЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
1.1 Қарыз капиталы жөнінде түсінік, коммерциялық банктердің ресурстарының
1.2 Несиелік ресурстар және олардың қалыптасу көздері.............................................9
1.3 Несие портфелінің мониторингі.................................................................................18
2 ҚАРЖЫ НАРЫҒЫНДАҒЫ НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРДЫҢ ЖАҒДАЙЫН ЖӘНЕ ЕКІНШІ
2.1 Екінші деңгейлі банктердің несиелік портфелінің құрылымына талдау
2.2 Екінші деңгейлі банктердің несие ресурстарын экономикаға
орналастыруының тиімділігін талдау……..........…………………………………….34
2.3 ЖРФКБ Халықтық банкінің несиелік портфелін талдау.....................................46
3 ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРДЫ
ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ ПРОБЛЕМАЛАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ
ШЕШУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Несиелік ресурстарды тарту барынсында банктерде туындайтын
келеңсіз жағдайлар және оларды шешу жолдары..........................................................46
3.2 Коммерциялық банк филиалының несиелік ресурстарын қалыптастыру
және оларды қолдану механизмін жетілдіру бойынша бизнес-жоспар...................53
ҚОРЫТЫНДЫ......................................................................................................................59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.................................................................62
ҚОСЫМШАЛАР..................................................................................................................64
КІРІСПЕ
Қазакстан көп тарапты халықаралык экономикалық жобаларға белсене қатыса алды
Өңірлік серіктестікке келгенде, біз ЕурАзЭҚ шеңберінде өзара тиімді ынтымактастықты
Сонымен қатар Бүкілдүниежүзілік банк, Еуропа Қайта күру және даму
Нарықтық экономикаға көшумен байланысты Қазақстан Республикасының банктер жүйесінде ұлттық
Нарықтық экономикаға көшкен жылдар аралығында Қазақстан Республикасының банк жүйесі
Реформаның құқықтық қамтамасыз етілуі және банк жүйесінің қалыпты қызмет
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының банк жүйесі ТМД елдері арасында
Дипломдық жұмыс үш бөлімнен түрады. Бірінші бөлімде екінші деңгейлі
Үшінші бөлімде екінші деңгейлі банктердін несиелік ресурстарды тарту барысында
Банк ресурстары – бұл банктің пассивтік операциялары негізінде қалыптаскан
Нарықтык қатынастарға өту барысында банктік ресурстарының құрылымында біршама өзгерістер
Жұмыстың мақсаты: екінші деңгейлі банктердің несиелік портфелінің құрылымын және
Жұмыстың негізгі міндеті – Қазакстан экономикасының дамуының кепілі ретіндегі
Нарықтық экономикаға көшкен жылдар аралығында еліміздің банк жүйесінде тек
А
ТҮСІНІК
1.1 Қарыз капиталы
Өндірістегі капиталдын (қаражаттың) қайталама айналымы мен айналымы – несие
Кәсіпорындардағы еңбек құралдары мен еңбек заттарының құны өзінің қозғалысында
Ақша қорының уақытша бөлініп шығуының себептері:
Біріншіден, негізгі капиталдың өндіріс процесінде бірте-бірте тозуы. Еңбек құралдары
Екіншіден, дайын өнімдерді сату мен шикізаттар және қосалқы материалдарды
Үшіншіден, еңбекке акы төлеу мерзімі мен дайын өнімді сату
Төртіншіден, үдемелі ұдайы өндірістің қалыпты жүмысын қамтамасыз ету үшін
Сөйтіп, өндірістік капиталдың кайталама айналымы, сөзсіз, уақытша бос ақша
Қарыз капиталының жинақталатын екінші көзі – мемлекеттің уақытша бос
Қарыз капиталы құрылымының үшінші көзі – халықтың жинағы. Ол
Ақша жинақтаудың бұл аталған негізгі көздерінен басқаларын да атап
Ақша қаражатын жинаудың ерекше формасы – ол банктердің өз
Қорыта айтқанда, қарыз капиталы (қоры) өндіріс және айналыс корларының
Теориялык жағынан, капитал жинақтаушы барлык субъектілердің мүмкіндіктерінің көптігіне күмән
Соңғы жылдары карыз капиталын жинақтау процесінде несие жүйесі мен
Экономикадағы қарыз капиталын жинақтау негізінен үш формада жүреді: несие
Мемлекет ақша жинақтаушы үш формада: несие жүйесінде әр түрлі
Халықтың уакытша бос қаражатын жинау формалары әр түрлі: ен
Қазіргі уакытта несие мекемелері халықтың ақша қаражатын тартудың жаңа
Капиталды жинау барлық кезде бірдей болатын тұракты фактор емес.
Жинақталған ақша ел экономикасын инвестицияландырып капиталға айналады. Ақшаның капиталға
Коммерциялық банктер бір жағынан, шаруашылық субъектілердің уақытша бос ақшалай
«Банк ресурстары» термині «несие ресурстарына» қарағанда кең ұғымды білдіреді.
Жоспарлы экономиканы әміршіл және әкімшіл басқару жүйесі жағдайында банк
Бүгінгі таңдағы банк ресурстары нарығының құрылуында көптеген ерекшеліктер бар
Банк ресурстары нарығының пайда болуымен қатар бағалы қағаздар нарығы
Бұл, яғни, банктің ресурстық құрамына тек қана ақшалай каражаттар
Демек, коммерциялық банктер ерекше бір кәсіпорын ретінде делдалдық қызметке
Банк ресурстары – бұл банктің пассивтік операциялары негізінде қалыптасқан
Нарықтык катынастарға өту барысында банктік ресурстарының құрылымында біршама өзгерістер
Банк ресурстарының күрылымына мыналар жатады:
банктің меншікті капиталы;
банктің заемдық және тартылған қаражаттары.
Банк ресурстарының құрамындағы меншікті капитал үлесі тартылған қаражаттарға қарағанда
1.2 Несиелік ресурстар және олардың калыптасу көздері
Коммерциялык банктердің несиелік ресурстары дегеніміз – бұл оның жарғылық
Банктің несиелік ресурстары – бұл меншікті капиталдың және тартылған
Банк тәжірибесіне және теориялық зерттеу негіздеріне сүйене отырып, несиелік
1) Пайдалану көздеріне байланысты:
жоспарланған;
орналастырылған.
2) Өтімділігіне байланысты:
мезеттік;
ағымдағы.
3) Қүралу көздеріне байланысты:
депозиттік;
депозиттік емес.
4) Орналастыру мерзіміне байланысты:
кысқа;
орта;
үзақ.
5) Кепілдендіру дәрежесі бойынша:
мемлекетпен кепілдендірілген;
банкпен кепілдендірілген;
кепілдендірілмеген.
Нарык жағдайында банктердің ресурстык потенциалын өсіру мәселері және оның
Несиелік ресурстар акшалай ресурстардың бір формасы. Демек, экономикалык белгісі
Коммерциялық банктер қарыз беру процесінде пайдалану үшін жинактайтын несиелік
депозиттер;
банкаралық займдар;
депозиттік емес көздер;
коммерциялық банктердің меншікті қаражаттары.
Несиелік ресурстардың аталып кеткен көздерін ретімен карастырайық. Нарыктық экономикаға
Депозиттер деп әдетте клиенттердің банкке белгілі бір талаптарының бар
Депозиттердің және депозиттік операциялардың дүниежүзілік стандарт деңгейіне дейін дамуы
Банктік тәжірибеде депозиттер бірнеше критерийлер бойынша жіктеледі: алыну формалары,
Нарық жағдайында коммерциялық банктер қолданатын әр түрлі критерий бойынша
Сурет 1. Алыну формалары бойынша депозиттер
Бірінші суретте көссетілгендей, депозиттер алыну формалары бойынша екі топқа
Қажет уақытында талап етілетін депозиттер шоттарда сақталынатын қаражаттардың сипатына
Қажет уақытында талап ететін депозиттердің ерекшеліктері мынада: біріншіден, ақшаларды
Сурет 2. Салым иелерінің категориялары бойынша депозиттер
Мерзімді депозит анық белгілі бір мерзімі бар, ол бойынша
Мерзімді депозиттердің ерекшелігі мыналар болып табылады: біріншіден, шоттардағы қаражаттар
Біздің банктік жүйеге қатысты мерзімді депозиттердің біршама көп көрсететін
Қазіргі уақытта нарықтык экономикасы дамыған көптеген елдерде депозиттерді жіктеу
депозиттін мерзімі;
2) салымшылардың категориясы.
Сурет 3. Корпорациялардың, фирмалардың және басқа да коммерциялық ұйымдардың
Аталып өткендей, депозиттердің мерзімі бойынша оларды потенциалды банктік ресурстар
Сурет 4. Жеке тұлғалардың депозиттері
Соңғы уақытта депозиттердің кейбір категорияларының арасындағы анық шекара жойылуда,
Банкаралық займдар – банктің ресурстық потенциалының тұрактылығын қолдау үшін
Банкаралык займдардың ерекшелігі мынада: біріншіден, банкаралық ресурстар банкаралық ақша
Банкаралык ақша нарығында депозиттерді берудің және қайтарудың іс жүзінде
Экономистердін есептеуінше, бүгінгі күні халық қолында банк жүйесіне тартылмаған,
Коммерциялық банктердің өздеріндегі бар несие ресурстарын сұранысқа ие болып
депозиттік салымдар көлемінде қысқа және орта мерзімдегі
үлесінің көп болуы, бұл банктердің ресурстарды ұзақ мерзімге бере
алып келеді;
ұзақ мерзімге қаражаттарды инвестициялау экономикалық тұрақтылықтың
нағыз орнаған уақытында жүргізіледі. Мүндай уақыт банк тұсынан қарағанда
әлі де болса келе қоймаған сияқты және тағы басқа
Қазакстан Республикасының коммерциялық банктері казіргі уақытта жеке және заңды
Олар әр түрлі шарттармен, мазмұнмен, мерзіммен жаңа депозиттік салымдар
Бұл кызметтердің барлығы да банктерге депозиттік салымдарды тартуға және
Қазақстан Республикасының коммерциялық банктері жалпы қаржы жүйесіндегі кәсіпорындар ішіндегі
Кесте 1 - Коммерциялық банктердің несиелері мен депозиттерінің қүрылымы
Активті Пассивті
Несиелер Банк аралық Депозиттер
Басқа да
орналас-
тырылған ҚМ несиелер
ҚР органдарына,
бюджеттік емес
қорларға,
кәсіпорындарға,
ұйымдарға, жеке
тұлғаларға,
резидент
еместерге Несие ұйым-
дарына(нан),
резидент
еместерге(ден),
басқа да
қаражаттар Қаржы Мин ҚР
органдарының,
Бюджеттік емес
қорлардың,
кәсшорындар-
дың, ұиымдар-
дың, жеке
тұлғалардың,
резидент
еместердщ Басқа да
тартыл-
ған
Қазақстан Республикасының депозит нарығы күрделі де қарқынды дамып келе
Егер несиелік ағын екінші деңгейлі банктердің нақты шаруашылық қызмет
Бұл мынаны білдіреді, егер нақты бір банктің өте жақсы
Банктердің нақтылы тартылған ресурстар шегінде жұмыс істеуі банкаралық несиелеуде
Банкаралық ақша нарығында бос несиелік каражаттар жетіспеген жағдайда коммерциялық
Коммерциялык банктер баска кез- келген заңды тұлға сияқты ресурстарды
Банк кызметіндегі банктердің меншікті қаражаттарын басқа ресурстармен салыстырғанда мәнді
Сонымен қатар, меншікті капитал құрамында: резервтік қорлар, негізгі қорлар
Ерекше несиелік ресурс болып эмиссиондык ресурс табылады. Оның несиелік
Үлестірілмеген пайда – бұл банктің қарамағында қалатын пайданың жинақталған
Коммерциялық банктердің несиелік ресурстары мынадай көздер есебінен құралады: банктердің
1.3 Несие портфелінің жағдайын бакылау
Несиелік портфель банк табыстарының негізгі көзі, сонымен бірге активтерді
Несиелік портфельдің жағдайына бақылауды келесілер жүзеге асырады:
несиелік болімшелердің жауапты қызметкерлері;
несиелік болімшелердің жетекшіліктері мен филиалдар диекторлары;
баскарматөрағасының нақты саланы басқаратын орынбасары;
банктің Несиелік комитеті;
Банк Баскармасы.
Несиелік портфель жағдайы жайлы есеп берулер банктің Несиелік комитеті
Несиелік портфельді бақылау бағдарламалары банк типіне, оның мамандануына, ондағы
Қарызды тексеру келесілерден құралуы мүмкін: қаржылық есеп берулерді қайта
Көптеген банктер кезекті бақылау тексерудің барысында қарыздарға біркатар көрсеткіштер
Қарыздардың рейтинг бойынша жіктелуі банкке несиелік портфель құрамын бақылауға
Несиелердің жіктелуі несиелерді басқарудағы негізгі құрал болып табылады. Өйткені
Егер клиенттің қаржылық-экономикалық жағдайы оған несиенің негізгі сомасы мен
Банктің несиелік қызметінің шығындарын жабуға провизиялар құру қажет. Провизияларды
Қазақстан Республикасы Үлттық банкінің несиелік портфельді жіктеудің әдістемесі.
Коммерциялық банктердің несиелік портфельді жіктеудің ішкі әдістемесі.
Несиелерді жіктеудің критерийлері келесілер болып табылады:
ағымдағы қаржылық ақпарат,
жылдамдығы, өтімділік көрсеткіші, меншікті капитал мен карыз күралдары
арасындағы қатынас, жалпы табыс пен таза табыстың пайыздык өсімі
қарыз алушының қаржылық жағдайын талдау;
банк пен қарызалушы арасындағы қатынастар – клиенттер несиені бекіту
барысында келісілетін несиені алу шарттарын түсінуі және оларды катаң
ұстануы қажет;
несиені кепіл (оның өтімділігі) есебінен өтеу жағдайына банкке ұсынылған
кепіл мен оның құны;
несиенің негізгі сомасы мен ол бойынша пайыздардың өз кезегінде
Келтірілген критерийлер несиенің
Несиелерді жіктеудің нақтылығын ұстану несиелік инспектордың міндеттеріне кіреді.
Несиелік портфельді жіктеу Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі Басқармасының 23.05.1997
Несиелік портфель екінші деңгейлі банктермен берілген барлық несиелер бойынша
Банктердің несиелері сапасы бойынша карызалушының несие бойынша (негізгі қарыз
стандарттылар;
субстандартты, қанағаттанарлықсыз және тәуекелділігі жоғары күмәнді несиелер болып бөлінетін
үмітсіз.
Стандартты несие - өтеу мерзімі жетпеген және сапасы күдік
мерзімінде өтелмеген несиелердің жоқтығымен сипатталатын
капиталмен жеткілікті деңгейде
шаруашылық жүргізуші субъект болып табылатын қарызалушы;
несиенің сенімді және өтімді қамтамасыз етілуі. Негізгі қарызды және
бойынша сыйақыны жабуға
заңнамаға сәйкес кәмпескелеуғе құқығы бар кепіл
рәсімделген жағдайда қарызалушыға берілген несие қамтамасыз етілген болып
саналады.
Бұл категориядағы несиелерде қайтарылмаудың белгілері жоқ. Банкте сәйкес несиелік
негізгі қарызды немесе сыйақыны кайтару бойынша төлемдердің 30 күнге
дейін кешіктірілуі;
пролонгация (бір реттен аспауы қажет).
Бұл топқа, сондай-ақ, жеке қанағаттанарлықсыз көрсеткіштері (дебиторлық карыздың өсімі,
Банкте сәйкес несиелік құжат міндетті түрде болуы қажет.
Қанағаттанарлықсыз несиеге келесі белгілердің бірі бар несие жатады:
негізгі карызды немесе сыйақыны қайтару бойынша төлемдердің 30 күннен
60 күнге дейін кешіктірілуі;
пролонгация (бір реттен көп);
нарық конъюктурасының өзгерісіне байланысты өндірістік құлдыраудың
нәтижесінде қарызалушының қаржылық
қарызалушыға сәйкес несиелік құжаттың болмауы.
Банкте несие берілген сәттен қарызалушыға несиелік құжаты ашылмаған клиенттерге
Төменде келтірілген факторлары бар несие тәуекелі жоғары күмәнді несие
негізгі қарызды немесе сыйакыны қайтару бойынша төлемдердің 60 күннен
90 күнге дейін кешіктірілуі;
негізгі қарызды және сыйақыны жабу үшін қарызалушының негізгі табыс
көздерінен түсетін құралдарының жүйелі (несие берілген сәттен бастап үш
және одан да көп рет) жетіспеушілігі;
1 жылдан жоғары мерзімге санация жариялау;
қарызалушыға материалды зиян тигізген, бірақ
жалғастыруға әсерін тигізбеген форс-мажорлық жағдайлар;
басқа банктерден алынған несиелер мен кепілдер бойынша мерзімі өткен
қарыздың пайда болуы.
Келесі көрсеткіштері бар несие үмітсіз несие болып табылады:
негізгі қарызды немесе сыйақыны қайтару бойынша төлемдердің 90 күннен
жоғары мерзімге кешіктірілуі;
қарызалушының банкрот болып танылуы;
1 жылдан жоғары мерзімге санация жариялау;
қарызалушыға материалды зиян тигізген және/немесе оған өз қызметін
жалғастыруға мүмкіндік бермейтін форс-мажорлық жағдайлар.
Егер жіктелетін несие аныкталған критерийлері бойынша несиелердің екі тобынын
Стандартты несиелерге жатқызылған үзақ мерзімді (3 жылдан жоғары мерзімге)
Санация режиміндегі карыз алушыға ұсынылған несие сенімді және өтімді
Өз міндеттемелері бойынша сенімді төлеуші ретінде репутациясы бар қаржылық
Несиелерді алғашқы жіктеу несиелерді ұсынған мезетке тәуекел деңгейін бағалау
Мысал ретінде, «Делойт энд Туш» әдістемесіне және өтпелі кезең
Бұл әдістемеге сәйкес, әрбір талданатын несиені жалпы жіктеу үшін
шаруашылык тәуекел/қаржылық тиімділік (ШТ/ҚТ);
қарыз міндеттемелеріне қызмет көрсету (ҚМҚ).
Шаруашылық тәуекел/қаржылық тиімділік пен қарыз міндеттемелеріне қызмет көрсету рейтінгінің
Кесте 2 – Несиенің жіктелуі
ҚМҚ ШТ/ҚТ Жақсы % Қанағаттанарлықсыз % Нашар %
А Сенімді 2 Потенциалды сенімді 5 Жеткіліксіз 20
Б Потенциалды сенімді 5 Жеткіліксіз 20 Күмәнді 50
В Жеткіліксіз 20 Күмәнді 50 Шығын 100
Г Күмәнді 50 Шығын 100 Шығын 100
Д Шығын 100 Шығын 100 Шығын 100
Қарыз міндеттемелеріне қызмет көрсетуді
1) «жақсы» - негізгі соманың пайыздарын төлеу мерзімі ұзартылмаған,
2) «қанағаттанарлықсыз» - пайыздарды немесе
3) «нашар» - пайыздарды немесе негізгі соманы төлеу 45
Несиенің негізгі сомасы бойынша мерзімі өткен карыз көлемін бағалау
Әдетте, қарыз міндеттемелеріне қызмет көрсетуді бағалауда мерзімі өткен қарызы
Шаруашылык тәуекел/қаржылық тиімділік. Шаруашылық тәуекелді/қаржылық тиімділікті бағалауда бес категория
А – клиент меншікті айналымдағы құралдары есебінен қарыздың негізгі
Б – клиенттің тұрақты қаржылық жағдайы бар, бірақ бірқатар
В – клиенттің несиелік міндеттемелерін орындау қабілеттілігіне әсер ететін
Д – қаржылық тиімділіктің төменділігі соншалықты, болашақта қарыз міндеттемелерін
Банк клиенттерінің қаржылық тиімділігін бағалау несиелерді талдау формаларынан алынған
Әрбір қарызды жіктеу қарыз алушының Қазақстан экономикасындағы маңыздылығына байланыссыз
Несиелік қызметтің шығындарын жабу үшін провизияларды қалыптастыру. Әрбір жеке
Кестеде келесілер көрсетіледі: есепті кезеңге несиелер бойынша қарыздың нақты
Кесте 3 – Алынған қамтамасыз етуді (кепіл затын) бағалау
№ Кепіл затының атауы Қамтамасыз етудің (кепіл затының) сомасынан
1 Депозиттік құралдар, сенімді банктердің кепілдері 100%
2 Жылжымайтын мүлік 80%
3 Тауарлар 70%
4 Басқа да бағалы қағаздар мен басқа ұйымдардың кепілдері
Несиелік позицияны анықтау үшін несие бойынша нақты қарыздың сомасы
Есептелген позициялар сомасы жоғарыда келтірілген жіктеуге және несиелік позицияға
Сенімді және потенциалды сенімді қарыздар бойынша провизияларды қалыптастыру, несиелік
Жеткіліксіз, күмәнді қарыздар бойынша провизияларды қалыптастыру несиелік желіден 20%
Шығындық қарыздар бойынша провизиялар қалыптастыру несиелік позицияға байланыссыз, несиелер
Бұл әдістеме берілген кепілдіктер мен жабылмаған аккредитивтер бойынша провизияларды
Осылайша қарастырылған несиені басқару құралдары, формалары және әдістері несиелік
ҚАРЖЫ НАРЫҒЫНДАҒЫ НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРДЫҢ
ЖАҒДАЙЫН ЖӘНЕ ЕКІНШІ ДЕҢГЕЙЛІ БАНКТЕРДІҢ НЕСИЕЛІК
ПОРТФЕЛІН ТАЛДАУ
2.1 Екінші денгейлі банктердің несиелік портфелінің кұрылымына талдау жүргізу
Қазіргі таңда қаржылық жаһандану жағдайында қазақстандық банктердің қызметі, әсіресе,
Екінші деңгейлі банктер кірістерінің жиынтық сомасы өткен жылғы осындай
Үстіміздегі жылдың 1 наурызына банк секторының жиынтык есептік меншікті
2006 жылдың 1 наурызына банктердің несиелік портфелі (банкаралық карыздарды
Банктердің несиелік портфелінің құрамында 2006 жылдың 1 наурызындағы жағдайы
2006 жылдың бірінші жартысында банктер мен несиелік серіктестіктердің ресурстық
Банктердің депозиттер бойынша сыйақы мөлшерлемесі динамикасы келесідей өзгерістермен сипатталады.
Ресурстык базаның өсімі нәтижесінде банктердің экономикаға салған несиелерінің көлемі
Ұзақ мерзімді несиелер 1,5%-ға өсіп, 1749,2 млрд. теңгені құрады,
2006 жылдың қаңтарында 2005 жылдың желтоқсанымен салыстырғанда ұлттық валютадағы
2006 жылдың қаңтарында банкаралық ақша нарығында өтімді құралдарды орналастыру
2006 жылдың қаңтарында орналастырылған банкаралык теңгелік депозиттер бойынша орташа
Банкаралық валюталық қарыздар нарығында ағымдағы жылдың қаңтарында долларлык депозиттер
Орналастырылған долларлық депозиттер бойынша орташа өлшенген сыйакы мөлшері 2005
Сонымен қатар, банктердің экономиканы несиелеуі бұдан да жоғары қарқынмен
Тағы бір маңызды фактор, бірегей бүкіл әлемдік қаржылық нарықты
Дерек көзі: ҚР ҰБ, ҚР ҚБА
Сурет 5. Екінші деңгейлі банктердің активтері мен несиелерінің ЖІӨ-ге
Мұның мәні жаһанданудың әсерінен компаниялар пайданы көбейту мақсатында батыстық
Дерек көзі: ҚР ҰБ-ның статистикалық бюллетені, №12, 2005 ж.
Сурет 6. Екінші деңгейлі банктердің несиелік портфелінің 2000-2005 жж.
Мұнымен бірге 2002 жылды тірілу кезеңі ретінде санауға болады.
Келтірілген өзгерістерді ескере отырып, Қазақстанда ғылыми және іскер әдебиеттерде
Дерек көзі: ҚР ҰБ-ның мәліметтері бойынша есептеулер
Сурет 7. Қазақстан Республикасы банктерінің бизнесінің құрылымы
Бұл орайда казіргі таңдағы қазақстандық банктердің бизнесінің құрылымын анықтаудың
Ұлттық Банктің мәліметтеріне сәйкес, 2006 жылдың басына жеке тұлғаларға
Айта кететін жайт, егер банктердің несиелік портфелін қарастырсақ, бөлшек
Дерек көзі: ҚР ҰБ-ның мәліметтері бойынша есептеулер
Сурет 8. Екінші деңгейлі банктердің несиелік портфелінің 2005 жылғы
Сонымен қатар елдің
Дерек көзі: БТА compani profile, М.Каирленов, А.Ибраев, National Business,
Сурет 9. Жеке тұлғалар депозиттерінің мөлшері бойынша құрылымы 30.09.2004ж.
Жоғарыда аталып өткендей, банктердің несиелік портфелінде корпоративтік сектордың үлестік
Дерек көзі: ҚР ҰБ-ның мәліметтері бойынша есептеулер
Сурет 10. Қазақстан Республикасы екінші деңгейлі банктерінің 2001-2005 жж.
Қарқынды дамып келе жатқан бөлшек несиелеудің құрылымын қарастыра отырып,
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі тұтыну несиелерін мөлшерлері
Дерек көзі: ҚР ҰБ-ның мәліметтері бойынша есептеулер
Сурет 11. Қазақстан Республикасы екінші деңгейлі банктерінің 01.01.2006 ж.
Ең алдымен, бұл 20 мың доллардан жоғары мөлшердегі өте
Екінші сегментке тұтыну несиелерін жатқызуға болады – олар негізінен
Кесте 4 – Тұтынушылық несиелердің жіктелуі
мың долл.
Аталуы Көлемі Өнімдер Ерекшелктері
(кепіл, рәсімделуі
мен мерзімдері) Даму болашағы
Ипоте
ка
лық 20- дан
жоғары Оны кепілге
коя отырып,
тұрғын үйді
сатып алу
(ипотека) Сатып алынатын
мүлік, банк
филиалында, 10-
20 жыл мерзімге Өсу қарқынының
төмендеуі
байқалады, 2004
жылы өсім 3 есені
құраса, 2005 жылы
2,2 есе. ҚР ЖІӨ-не
қатысты несиелер
көлемі 3%, ЕО- та
49%
Түтыну
шылық 1-20
аралы
ғында Автонесиелер,
тұрғын үйді
жөндеуге,
білім алуға
және т.б. Банк
филиалында/сату
нүктелерінде
табыстарды
растау, 5- 7 жылға
дейін ҚР-дағы
автомобильдер
саны 10%, ШОЕ-
да 20%, ЕО- та
50%
Уақыт
күттірт
пейтін
қажетті
лік
терге 1- ге
дейін Тұрмыстық
техника,
туристік
путевкалар
және т.б. Талап етілмейді,
банкоматтар
арқылы/ сату
нүктелерінде, 1
жылға дейін Банктердің
несиелік
портфелінің 2,6%-
ын қүрайды, батыс
елдерінде 20%,
яғни үлестік
салмағы бойынша
потенциалы 8
есеге дейін
Дерек көзі: жинақталған мәліметтер бойынша автордың есептеулері
Несиелердің ең соңғы үшінші категориясы – кепіл затының немесе
2.2 Екінші деңгейлі
Банк саласындағы бәсекенің өсуі қазакстандық банктерді банктік кызметтер аясын
Несиелеу көлемдерінің өсу қарқыны республиканың экономикалық өсімі меп тұрғындардың
Жоғарыда көрсетілген факторлардың арқасында казақстандық банктер шаруашылық жүргізуші субъектілерге
Кесте 5 – Екінші деңгейлі банктер берген несиелер бойынша
12.2002 12.2003 12.2004 12.2005
Берілген несиелер бойынша, соның ішінде: 16,3 14,4 13,1 12,9
Заңды түлғаларға, соның ішінде: 14,0 13,1 12,3 12,1
Кіші кәсіпкерлік субъектілеріне 16,6 16,4 14,6 14,3
Жеке түлғаларға, соның ішінде: 20,5 19,4 17,8 17,4
Түтынушылык мақсаттарға - 20,2 19,6 19,1
Дерек көзі: ҚР Қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды реттеу
Екінші деңгейлі банктердің несиелерінің деңгейі 2005 жылы 1,7%-ға өсіп,
Соңғы жылдары екінші деңгейлі банктердің экономиканың түрлі салаларын несиелеудің
Кесте 6 – ҚР екінші деңгейлі банктерінің экономикаға көрсететін
млрд. теңге
2003 ж. 2004 ж. 2004 ж 2003 ж. қатысты
Сауда 292,0 422,5 44,7 682,1 61,5
Өнеркәсіп 289,7 340,3 17,5 480,7 41,3
Ауыл шаруашылығы 9,4 15,4 65,0 16,4 6,7
Құрылыс 95,0 211,7 122,8 384,0 81,4
Көлік 28,6 52,2 82,6 114,7 119,6
Байланыс 8,0 28,0 251,7 23,2 -17,3
Басқалары 349,3 696,9 99,6 1307,5 87,6
Барлығы 1072,0 1767,0 64,8 3008,8 70,3
Дерек көзі: ҚР Қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды реттеу
Бұған республиканың индустриалды-инновациялық дамуына, ауыл шаруашылығының, , кіші және
Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасы Үкіметінің ұйғарымы бойынша өңделген «Қазақстандық
Кесте 7 – ҚР екінші деңгейлі банктерінің экономика салаларына
01.01.2004, сала
үлесі, % 01.01.2005, сала үлесі, % 01.01.2006, сала үлесі,
Сауда 27,2 23,9 22,7
Өнеркәсіп 27,0 19,3 16,0
Ауыл
шаруашылығы 0,9 0,9 0,6
Құрылыс 8,9 12,0 12,8
Көлік 2,7 3,0 3,8
Байланыс 0,7 1,6 0,8
Басқалары 32,6 39,4 43,5
Дерек көзі: ҚР Қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды реттеу
2006 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша, өндірістік кәсіпорындарға берілген
тау-кен өндірісі саласына берілген несиелер банктердің экономикаға салған барлық
өңдеуші өнеркәсіпті несиелеуге – 282,8 млрд. теңге немесе банктердің
электр энергиясы, газ және суды өндіру және бөлуді несиелеуге
Банктердің өндіріс саласын несиелеу көлемінің төмендеуі бірнеше факторларға байланысты.
Біріншіден, бірқатар өнеркәсіп салаларындағы үмітсіз несиелердің өсуі куәләндыратын несиелік
тоқыма өнеркәсібі (үмітсіз несиелер үлесі - 23,9%);
дайын металл өнімдерін шығару (үмітсіз несиелер үлесі - 19,9%);
азық- түлік өнімдерін шығару (үмітсіз несиелер үлесі - 14,5%);
баспа және полиграфиялк кызмет, және жазылған акпарат тасушыларды тираждау
су жинау, тазалау және бөлу (үмітсіз несиелер үлесі -
Өндірістік кәсіпорындарды несиелеу көлеміне әсер ететін келесі фактор –
Осылайша, 2006 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша айналыста 2
Сондай-ақ 2005 жылғы жалпы номиналдык құны 257,3 млрд. теңгені
Бағалы қағаздар эмитенттерінің арасында «Казювелирпром» АҚ, «Қаражанбасмұнай» АҚ, «Атыраумұнайгазгеология»
Сонымен бірге жүйелі түрде дамушы мұнай-газ саласының кәсіпорындары қаржы
Үшіншіден, өнеркәсіптік салалардағы өндірістің жоғары деңгейдегі шығындарының сақталуымен байланысты
Сонымен катар, республика банктерімен қарқынды несиеленіп жатқан құрылыс саласын
Кесте 8 – Ипотекалық несиелердің құны мен үлестік салмағының
Көрсеткіш өлшем бірлігі 01.01.2004ж. 01.01.2005ж 01.01.2006ж.
Жылжымайтын мүлікті кепілге ала отырып берілетін ипотекалық несиелер млрд.
Жеке тұлғаларға тұрғын үй сатып алу үшін берілетін несиелер
Қарыздардың жалпы көлемінің ішіндегі ипотекалық
несиелердің үлесі % 21,4 25,0 26,9
ЖІӨ млрд. теңге 4 409,0 5 870,0 7 300,0
ЖІӨ-дегі
жылжымайтын мүлікті кепілге ала отырып берілетін ипотекалық несиелердің үлесі
Дерек көзі: ҚР Қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды реттеу
Тұрғын үйлердің жалпы ауданыньщ 1 шаршы метрін орташа соғу
Құрылыстың дамуының жоғары қарқыны, сондай-ақ жылжымайтын мүлікке бағалардың өсу
Банктік несиелердің түрлерінің кеңеюі және құрылыс саласының тұрақты дамуы
Сонымен бірге, құрылыс пен тұрғын үй сатып алуға берілетін
Айта кететін жайт, 2005 жылдың 1 ақпанына катысты банктердің
Кесте 9 – Қазақстан Республикасындағы түрғын үй нарығындағы орташа
мың теңге
Тұрғын үй ғимаратының жалпы ауданыньщ бір шаршы метрінің бағасы
2002ж. 2003ж. 2004ж. 06.2005ж.
Алғашқы нарық - жаңа типті тұрғын үйді сату 36,3
Екінші нарық - түрғын үйді қайта сату:
- жартылай біткен 9,8 12,0 17,3 64,5
- толығымен біткен 16,2 22,4 39,0 71,8
- элиталы 27,7 35,2 49,5 101,9
Тұрғын үй соғудың орташа құны (өзіндік қүны) 18,7 21,6
Дерек көзі: ҚР Қаржы нарығы мен қаржылык үйымдарды реттеу
Банктердегі жылжымайтын мүлікті кепілге ала отырып берілетін ипотекалық несиелердің
Тұрғындардың өздері соғатын тұрғын үй құрылысының да ұлғаюы байқалуда,
Құрылыс саласын несиелеумен байланысты банктік жүйенің тәуекелдерін төмендетуге Қазақстанда,
Қазақстанда жылжымайтын мүлікті бағалаудың жай әрі кол жетерлік болып
Мұндай тенденция аралас әдісті қолдану арқылы
Экономиканың нақты секторында банктік несиелер бойынша ең аз сыйақы
Мұндай жағдай бұл салалардың «Қазақтелеком» АҚ, «Ксеll» АҚ, «К
2005 жылдың каңтар - желтоксанында көлік және байланыс саласына
Кесте 10 – Екінші деңгейлі банктер берген несиелер бойынша
12.2002ж. 12.2003ж. 12.2004ж. 12.2005ж.
Заңды тұлғаларға, соның ішінде салалар бойынша: 14,0 12,8 13,1
Өнеркәсіп - 9,5 10,2 10,5
Ауыл шаруашылығы - 14,0 13,2 12,9
Құрылыс - 15,2 12,6 П,9
Сауда - 15,3 13,8 13,5
Көлік
11,4 14,4 8,9
Байланыс - 6,2 8,5 12,1
Басқа салалар - 15,4 15,7 15,0
Дерек көзі: ҚР Қаржы нарығы мен қаржылық ұйымдарды реттеу
Көлік қызметінің үлесі банктердің экономикаға салған несиелерінің жалпы сомасының
Сонымен қатар, көлік кәсіпорындарының несиелік портфелінің сапасы өзгерді. Стандартты
Байланыс саласының дамуы да тұрақты болып табылады. ҚР статистика
Банктердің жиынтық несиелік портфелінде байланыс кәсіпорындарын несиелеудің үлесі 0,8%-
Бұл саланың несиелік портфелінің сапасы анағүрлым жоғары болып есептеледі.
Ауылшаруашылық кәсіпорындарын несиелеуді қарастыра отырып, банк несиелерінің 01.01.2005жылғы көрсеткішіне
Осылайша, 2005 жылдың қаңтар - желтоқсанында республика бойынша ауыл
Банктердің жиынтық несиелік портфеліндегі сауданьщ үлесінің төмендеуіне қарамастан, ол
Жалпы алғанда, бұл сала бойынша стандартты несиелер -58,6%- ды
Сонымен бірге бөлшек сауданы несиелеу тәуекелдірек болып табылады. Бөлшек
Талдауды қорытындылай келе, екінші деңгейлі банктердің қазақстандық экономиканы несиелеуінің
Сонымен қатар, несиелердің өсімінің мұндай қарқыны екінші деңгейлі банктерде
2.3 ЖРФКБ Банкінің несиелік портфелін талдау
ЖРФКБ Банкі 2004 жылы екінші рет еврооблигациялар шығарып,
Активтері бойынша төртінші орынға бекінген банк шағын және орта
Егер 2005 жылдың басында банктің өңірлік желісі 18 филиал
Қазақстан экономикасы тек мұнай бизнесімен ғана өсіп отырған жоқ,
Банктің басты бағыты құралдардың
Банк практикасы көрсеткендей, кіші және орта бизнестегі проектілер ең
ЖРФКБ Банкі шағын және орта бизнесті қаржыландыруға ерекше
«ЖРФКБ Банк» АҚ-ның стратегиясы дәстүрлі саудалық қаржыландырумен салыстырғанда түбегейлі
Сонымен қатар, олар
Бұл мақсатқа жетудің негізгі құралы – кіші және орта
Несиелерді арзандатудың қандай жолдары бар?
Несиелік ресурстардың құнына екі фактор әсер етеді: банк қорларының
Бірақ арзан ақшалар - сәттіліктің бір бөлігі ғана. Жақын
ЖРФКБ Банк үшін сапалык сипаттамалар «таза сандық өсу» стратегиясынан
2005 жылдың қорытындылары бойынша, «Еuromoney» халықаралық агенттігі ЖРФКБ
Тұтынушылар лигасының таңдауын түсіндіретін және қуаттайтын көрсеткіштер айтарлықтай әсерлі,
3 Екінші деңгейлі банктердің
3.1 Несиелік ресурстарды
Қазақстанның банктік секторы бұрынғы кеңестік мемелекеттер аумағында ең қарқынды
Айта кететін жәй, қаржылық
Қазақстандағы «несиелік бум» көршілес елдердегі несие өнімдерінің жетіспеушілігі отандық
Қазақстандағы банктік капитал айналымының құрылымын мамандар «басып озған» өсім
Қазақстанның бүгінгі таңдағы несие нарығына көз салсақ, айрықша өсімді
Экономикадағы несиелік қарыздардың тұрақты өсіміне қарамастан, банктер алға озып
Сонымен қатар, егер біз Альянс Банктің басқа көрсеткішіне капитал
Сипатталған қарқындылық жоғарыда айтылған несиелеудің «басып озушылық» процесін көрсетеді.
Бірақ несиелер өсуде және кешіктіріліп болса да олардың қайтарылуы
Бәсекелестік қысыммен және жоғарыда айтылған қиындықтармен сипатталатын Қазақстанның ішкі
Қазақстан территориясынан тыс жерлердегі қарыз алушыларды несиелеудің жалпы көлемі
Республиканың жоғары несиелік рейтингтері мен қарыз капиталын өз бизнесі
Қазақстан банктерінің ішіндегі ең «экспансияланған» ТұранӘлемБанкінің мысалын қарастырып көрейік.
Жалпы алғанда, қазақстандық банктердің бизнесі дәстүрлі ағымда, бұл түсінікті
Қазақстанның қаржылық билігі өзінің бақылаушы қызметінде айтарлықтай катаңдықты танытуда,
Ұлттық банк екінші деңгейлі банктерді сыртқы нарықтарда абайлап қызмет
Сонымен қатар мамандар
Егер инфляцияға қарсы кабылданатын шаралар: банктердің сыртқы қарыз алуларын
Өнеркәсіптік кәсіпорындардың ұзак мерзімді қаржылық қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын ресурстық
талап еткенге дейінгі
банк пен клиент арасында жасалған келісімшартты клиенттің мерзімінен
бұрын бұзуына шектеулер қою;
ұзақ мерзімді депозиттерді сақтандырудың сенімді жүйесін енгізу;
жеке тұлғалардың салымдарын (депозиттерін) кепілдендіру (сақтандыру) Қоры тарапынан ұзақ
Өнеркәсәптік кәсіпорындарды несиелеу бойынша жоғарыда көрсетілген шаралардан баска мемлекеттін
салымшылардың құралдарын ұзақ мерзімді сақтау бойынша мемлекеттік
кепілдерді енгізу;
банктердің несие беруден
мөлшерлемесін төмендету;
банк салымшыларының – заңды тұлғалардың ұзақ мерзімді депозиттерінің
пайыздары бойынша салык мөлшерлемесін төмендету;
осы банкте жақсы несиелік тарихы бар кәсіпорындардың ұзақ мерзімді
3.2 Коммерциялық банк филиалының несиелік ресурстарын
бизнес-жоспар
1. Аннотация
Фирма аты: «Цеснабанк» АҚ-ның Шымкент филиалы
Мекен жайы: Шымкент қаласы, Желтоқсан көшесі, 12.
Телефон: 8(3252)21 54 64.
Бизнес саласы: ҚР-ның
Қызметтің негізгі түрлері: Несиелеу, депозиттер қабылдау,
Басталу мерзімі: 01.08.2007 жыл.
Бизнес-жоспар есептеліп жасалған мерзім: 01.08.2007 - 01.08.2009 жж.
2. Резюме
Филиал банктік операцияларды жүргізетін болады: халық салымдарын қабылдау, депозиттер
01.08.2007 - 01.08.2009 жылдар аралығында филиал осы аймақтағы нарыққа
2007 жылдың соңында 40 млн. теңге
Алға койған мақсатқа жету үшін 200 млн. теңге қаражат
Жоғарыда көрсетілген мақсатка несиені банкаралық қарыз ретінде баска банктерден
Несиені орта мерзімге (5 жыл) алуды көзделеді және белгіленген
3. Кәсіпорынның сипаттамасы
Кесте 11 – Алдағы үш тоқсанға негізгі қаржылық көрсеткіштер:
мың теңге
Уақыт мерзімі Сату көлемі Табыс Пайда Таза пайда
01.09 - 01.12. 2006ж. 101285 86 285 81503 80
02.12.2006ж. -
02.03.2007ж. 119 885 104 885 100 103 98 900
03,03 - 03.06. 2007ж. 140000 125 000 120 218
Бизнестің тенденциясы жоспар бойынша қарқынды жүруі тиіс. Бірақ келеңсіз
Бизнестің күшті жағы – банктің атауы Республика шеңберінде жеткілікті
Бизнестің әлсіз жағы – аймақтағы банктік бәсекенің жоғары дәрежелігі.
Менеджмент
Бизнесте жұмыс істейтін кызметкерлер туралы мәлімет:
Филиал директоры: Арыстанбекова Балжан 30 жаста
Шымкент қаласы, 11 мөлтек аудан 12-14. 8(3252) 571472; 8
«Цеснабанк» АҚ-ның Бас банкінің корпоративтік несиелеу бөлімінің бастығы. Жалақысы:
Филиал директорының орынбасары: Салықбаева Жазира 28 жаста.
Шымкент қаласы, 8 мөлтек аудан 25-39. 8(3252)512640; 8 300
«Цеснабанк» АҚ-ның Бас банкінің жұртшылықпен байланыс және маркетинг бөлімінің
Банкте 8 жыл істеген жұмыс тәжірибесі бар, банктің клиенттерімен
Баскарушылық персонал үшін жоспарланьш отырған қосымша жағдайлар: «Цеснабанк» АҚ-ның
Коллективті басқаруда әлсіз топтар болатын болса, бірінші кезекте, оларды
Қызметкерлердің саны банк қызметінің өркендеуіне, жұмыс көлемінің өсуіне байланысты
4. Өнімнің сипаттамасы
«Цеснабанк» АҚ-ның ШФ банк операцияларының барлығын дерлік атқарып, банктік
Бәсекелестер саны аз емес, бірақ, олардың өнімдерінің бір-бірінен айырмашылығы
Бүгінгі таңда банктік салада күн сайын жаңашылык пайда болуда.
Банк банктік қызметтерді жүргізуге Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің 1996
5. Маркетинг жоспары
Қазақстан Республикасының банктік секторы ТМД елдерінің арасында ең қарқынды
Қазіргі кезде банк нарығында банктердің қызметін атқаратын банктік емес
Банктік қызметтер нарығы банктік секторға жатады. Ал, өз кезегінде,
Банктің өнімі осындай түрлі секторлардың талаптарына бейімделе алуы біздің
Филиалдың болашақ клиенттері негізінен кіші және орта бизнес өкілдері
Филиалдың несиелік портфелінің 25%-ын кіші және орта бизнес, 25%-ын
Несиені 5 жылға ашамыз. Несие бойынша төлемдердің пайызы 10%
Филиал ашылған бірінші жарты жылдықта 3 млн. теңге көлемінде
Бұл мерзімге анық тапсырыс жоқ болғанымен, казіргі кезде банктің
Аймақтағы нарықта айтарлықтай үлкен үлесі бар бір банк бар
Депозиттер бойынша сыйақы мөлшері 12%-ға дейін жетеді, ал несиелер
Банк өзінің өнімдерін біріншіден жарнама арқылы көпшілікке жариялайды, парақшалар
6. Өндірістік жоспар
Банк филиал ашу үшін ғимарат сатып алуды көздейді. Ғимарат
Жихаз 3 млн. теңге.
Канцелярлық тауарлар 70 мың теңге.
Қажетті құрал-жабдықтарды сатушылар жеткізіп береді. жеткізіп бергені үшін косымша
Қызметкерлер операцияларды орындауда еңбек сыйымдылығын арттыру үшін банк ынталандыру
Филиал персоналының күрылымы: филиал директоры, директор орынбасары, бас бухгалтер,
Инкассаторға күнделікті бензинге шығын шығады.
Жоғарыда көрсетілген позициялар бойынша косымша шығындар бензинге шығады.
7. Ұйымдастырушылык жоспар
Банктің өз қызметін атқаруында жұмыс барысына оның барлық бөлімшелері
Филиал директоры банктің жалпы нарықтағы позициясын орнықтыру бойынша жұмыстар
Филиал директоры - Абдыбекова Ж.
Бас банкте корпоративті несиелеу бөімінің бастығы болып істеген. Жұмыс
8. Қаржылық жоспар
мың теңге
Көрсеткіштер 01.08.2007ж.-01.08.2008ж. 02.08.2008ж.-02.08.2009ж.
Табыс 350 000 400 000
Жалпы пайда 300 000 350 000
Таза пайда 250 000 300 000
Рентабелділік _нормасы_ 83 85
Негізгі және айналмалы құралдардаң құны 170 000 180 000
Орташа күндік пайда 835 975
Осы жобаны жүзеге асыру үшін 5 жыл мерзімге 200
Несие алу үшін кепілдікке «Цеснабанк» АҚ-ның иелігіндегі құны 70
Банк өнімінің және қызмет түрлерінің қымбаттауына әкелетін сату көлемінің
Бизнестің қыска мерзімді мақсаты: филиалды нарыққа шығарып, жағымды шартармен
Бизнестің болашақтағы мақсаты: несие портфелінде бөлшек несиелеу мен кіші
9. Жұмыстардың орындалу тізбесі
Жоспарлау мен құрастырудың соңы 01.07.2007 ж.
Филиал қызметінің басталу уақыты 01.08.2007 ж.
Филиал өнімдері Бас банктің технологиясы бойынша өндіріледі.
Канцелярлық тауарларға 01.07.2007 ж. бастап тапсырыс беріледі.
Алғашқы тапсырыстарды алу уақыты 01.08. 2007 ж. жоспарланып отыр.
10. Жобаның тәуекелділігін (сезімталдылығын) талдау
Берілген несиелер үшін төлемақының кешігу уақыты: 2 күн. 2
Бизнестің алғашқы жылында 20 млн. теңге көлемінде резервтік қор
ҚОРЫТЫНДЫ
Соңғы оң жылдықта Қазақстанның банк жүйесі өзгерістерден өтті. Нарықта
Отандык банктердің банктік қызметтерді кеңейту сферасындағы одан әрі күшті
Қазакстан Республикасы экономикасының қарқынды өсіп дамуы қаржы мекемелерінің қызметтеріменен
Экономиканың дамуындағы казіргі кезеңде банктің ресурстарын қалыптастыру проблемасы банктер
Екінші деңгейлі банктердің ресурстарының құрылымы олардың мамандануына, әмбебаптығы мен
Банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады:
банктің меншікті капиталы;
банктің заемдық және тартылған қаражаттары.
Банк ресурстарының құрамындағы меншікті капитал үлесі тартылған қаражаттарға қарағанда
Қазіргі екінші деңгейлі банктердің меншіті капиталы мынадай баптардан құралады:
Қазіргі кезде тұтас банк саласының капиталдану дәрежесі капиталдың жеткіліктілік
Банктер экономикалык басқарудың негізгі органы болғандыктан, оның өз клиенттерінің
Банктің күнделікті қызметіне басшылык ететін, банкінің жоғарғы лауызымды тұлғасының
Коммерциялық банктер экономиканы дамытуға барынша әсер етуде, алайда халық
Сондықтан да бүгінгі басты міндеттердің бірі – коммерциялық банктерінің
Қазақстан Республикасы экономикасының тұрақты дамуы екінші деңгейлі банктердің осы
Халық өз мұқтаждығына қажетті қаржы ресурстарын несие алу
Несие – банктік жүйе арқылы нарықтық экономикада өте маңызды
Несие қатынастары қоғамдық ұдайы өндірістің барлық механизмін қамтып, өндірістің
1995 жылы «Қазақстан Республикасының банктер және банк кызметі туралы
Реформалардың құқыктық қамтамасыз етілуі және банк жүйесінің қалыпты қызмет
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ҚР Президенті Н.Ә. Назарбаевтің Қазақстан халқына жолдауы
«Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру
стратегиясы», Астана 2006 жылғы 1 наурыз.
ҚР «Банк және банк кызметі туралы» Заңы 31 тамыз
ҚР-сы Ұлттық Банктің заң және нормативтік актілерінің жинақтары. Алматы
Қазақстан Ұлттық Банкі 2004 жылғы есебі.
Мақыш С.Б. «Коммерциялық банктер операциялары», Алматы: ИздатМаркет, 2004ж.
Сейітқасымов Ғ.С. «Ақша, несие, банктер», Алматы: Экономика,2001ж.
Лаврушин О.И. «Банковское дело», 2000г.
Колесникова В.И., Кроливетская Л.П. «Банковское дело», Москва:
Финансы и статистика, 1996ж.
«ҚР Ұлттык банкі туралы» ҚР заңы. 30 наурыз 1995.
«Финансы. Денежное обращение. Кредит»/ Под.ред. Л.А.Драбозикой, М:Финансы,
Банки и банковские операции. Под.ред. Е.Ф. Жукова //Москва: 1997
И.В. Ларионова «Управление активами и пассивами в коммерческом
банке» М.: Издательство «Консалтбанкир» 2003 г.
ҚР Ұлттық Банкінің статистикалык бюллетені.
«2005 жылдың соңындағы есеп берулер»//Қазакстан Банктері. №1, 2005 ж.
Банковское дело. Под.ред. В.И. Колесникова //Москва, 1995 г.
Финансы. Денежные обращение. Кредит. Под.ред. Л.А. Драбозиной М:.
Финансы, ЮНИТИ, 1997 г.
Каленова Р.А. Совершенствовать регулирование деятельности БВУ
//Қазақстан Банктері//. 2005, №8
Егоров С.Е. Состояние и проблемы развития коммерческих банков//Деньги и
О.И.Лаврушин «Банковское дело» Москва, 2000.
Нысанбаев К., Тулембаева Ж. «Банки Казахстана и маркетинг»,
Алматы, 2000.
О состоянии финансового рынка и финансовых организаций//Банки Казахстана №3,
Состояние национального финансового рынка и его перспективы//Банки Казахстана №10,
Банковское дело. Под.ред. В.И. Колесникова//Москва, 1995 г.
Кочмола К.В. Международные стандарты регулирования политики коммерческих банков. //ФиК.
И.В. Ларионова «Управление активами и пассивами в коммерческом
банке» М., Издательство «Консалтбанкир» 2003 г.
ҚР-ғы «Ұлттык банк туралы» ҚР Президентінін Заң күші бар
(соңғы өзгерістер мен толықтыруларды есепке алтандағы)//3).0Х)995г.
Мамонова И.Д. «Банк и платежная дисциплина» М.: Финансы и
1998.
Маркова О.М. «Коммерческие банки и их операии. М.: Банки
ЮНИТИ, 1998.
Нуреев М.М. «Деньги, банки и денежно-кредитная политика. - М.:
и статистика, 2002.
Статистикалық Баспасөз - Бюллетень, Алматы-2005, №3.
Регионы Казахстана - 2004, Алматы, Агентство РК по статистике.
ҚР Үлттық Банкінің Жаршысы, 2003ж.
Қазақстан - Цифрларда, Алматы, 2004ж.
ҚОСЫМША 1
«ЖРФКБ Банк» АҚ-ның БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНСЫ
(мың теңге)
Атауы Белгі 2007 жылғы 1 сәуірге 2006 жылғы 1
1 2 3 4
АКТИВТЕР
Касса және ұлттық (орталық банктердегі) қалдық 1 36 228
Аффинирленген қымбат металдар 2 2 655 667 1 042
Сауда-саттықка арналған бағалы қағаздар (мүмкін болатын шығындарға резервтерді шегеріп
Кері РЕПО шарты бойынша бағалы кағаздар 4 0 0
Туынды қаржылык құралдар 5 103 490 7 741
Басқа банктердегі корреспонденттік есеп шоттар мен салымдар (мүмкін болатын
Баска банктерге берілген займдар мен қаржылық жал (мүмкін болатын
резервтерді шегеріп тастағанда) 7 625 619 141 156
Қызмет көрушілерге берілген займдар (мүмкін болатын шығындарға резервтерді шегеріп
Бағалы қағаздарға салымдар (мүмкін болатын шығындарға резервтерді шегеріп тастағанда)
Капиталға инвестиция және субординацияланған берешек 10 2 589 768
Мерзімі үзартылған салықтық талаптар 11 193 210 193 210
Негізгі қаржылар (амортизациясын шегеріп тастағанда) 12 5 115 688
Материалдық емес активтер (амортизациясын шегеріп тастағанда) 13 829 526
Баесқа активтер (мүмкін болатын шығындарға резервтерді шегеріп тастағанда) 14
Активтердің барлығы
409 107 821 353 220 233
МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Банктердің корреспонденттік есеп- шоттары мен салымдары 15 24 768
РЕПО шарты бойынша сатылған бағалы қағаздар 16 7 561
Туынды қаржылық қүралдар 17 0
Қызмет көрушілердің банктік есеп-шоттары мен салымдары 18 127 627
Шығарылған берешек бағалы қағаздар 19 97 258 217
Банктер алдыңдағы берешек 20 94 227 233 54 474
Басқа тартылған қаржылар 21 2 705 625 9 169
Субординацияланған берешек 22 18304817 17 950 553
Салық міндеттемелері 23 979 009 268 094
Мерзімі үзартылған салык міндеттемелері 24 0
Басқа міндеттемелер 25 1 126 068 1 250 929
Төленетін дивидендтер 26 694 694
Міндеттемелердің барлығы
374 559 650 325 729 050
Азшылық үлесі 27
МЕНШІК КАПИТАЛ
Жарғылык капитал 28 26 365 530 20 000 000
оның ішінде:
жай акциялар 29 22 965 530 16 600 000
артықшылықты акциялар 30 3400 000 3 400 000
Эмиссиялык табыс 31 267 313 267 313
Алынып тасталған капитал 32 0
Резервтік капитал 33 825 214 825 214
Басқа резервтер 34 -273 075 -138 084
Кезеңдегі таза пайда (шығын) 35 7 363 189 6
Капиталдың барлығы
345 48 171 27 491 183
Міндеттемелер мен меншік капиталдың барлығы
409107 821 353 220 233
ҚОСЫМША 2
«ЖРФКБ Банк» АҚ-ның
ТАБЫСТАР МЕН ШЫҒЫСТАР ТУРАЛЫ ЕСЕБІ
Белгі 2006 жылғы 1 тоқсанға 2005 жылғы 1 тоқсанға
1 2 3 4
Пайыздық табыстар
9 350 740 4 496 750
корреспонденттік шоттар мен орналастырылған салымдар бойынша 1 110 341
банктерге берілген займдар мен қаржылық жал бойынша 2 7
қызмет көрушілерге берілген займдар бойынша 3 8 566 766
бағалы кағаздар бойынша 4 641 602 412 222
РЕПО операциясы бойынша 5 24 434 -10 196
басқа пайыздық табыстар 6 0
Пайыздық шығыстар
5 623 877 2 416 005
қызмет көрушілердің шоттары бойынша 7 1 285 019 867
банктерден тартылған корреспонденттік шоттар мен салымдар бойынша 8 257
банктерден алынған займдар бойынша 9 1 374 344 372
шығарылған берешек займдар бойынша 10 2 175 531 976
субординацияланған берешек бойынша 11 381 914 80 782
басқа пайыздык шығыстар 12 149 813 73 826
Займдар бойынша шығындарға резерв құралғанға дейінгі таза пайыздық табыс
3 726 863 2 080 745
Займдар бойынша шығындарға резервтерді қалыптастыру 13 1 278 868
Таза пайыздык табыс
2 447 995 2 247 196
Алынған дивидендтер 14
Қызмет көрсету және комиссиялық алу бойынша табыстар 15 870
Қызмет көрсету және комиссиялық төлеу бойынша шығыстар 16 100
Бағалы қағаздарды сатып алу/ сатудан түскен табыстар (шығындар)(нетто) 17
Сатуға арналған қолдағы бар бағалы қағаздар құнының өзгеруінен табыстар
Шетелдік валюталармен операциялар бойынша табыстар (шығындар)(нетто) 19 452 352
Шетелдік валютамен көрсетілген қаржылық активтерді қайта бағалаудан 20 -57
табыстар (шығындар) (нетто)
Ассоциацияланған ұйымдардың қатысуымен байланысты табыстар 21
Басқа табыстар 22 30 032 13 964
Сыйақы алумен байланысты емес таза табыс (шығын)
1 152 520 724 683
Операциялық шығыстар 23 2 328 618 1 445 006
оның ішінде
еңбекақы төлеу және іссапарларға шығыстар 24 1 190 058
амортизациялық аударым және тозу 25 173 346 119 463
салық және басқа міндетті төлемдер бойынша бюджетке төленетін міндеттемелер,
Баска шығыстар 27 39 994 60 964
Операциялық пайда
1 231 903 1 455 909
Басқа операциялар бойынша шығындарға резервтерді қалыптастыру 28 -24 528
Салық салуға дейінгі пайда және азшылықтың үлесі
1256 431 1 440 420
Пайдаға салық бойынша шығыстар 29 430 000 186 582
Азшылықтың үлесін шығарып тастағанға дейінгі таза пайда
826 431 1 253 838
Азшылык үлесі 30
Таза пайданьщ (шығынның) барлығы
826 431 1 253 838
Қазақстан Банктерінің активтері
Рейтинг млн. теңге 2002 млн. тенге 2003 млн. тенге
1 274 761 Казкоммерцбанк 434 241 Казкоммерцбанк 704 057
2 225 248 ТұранӘлемБанкі 373 064 ТұранӘлемБанкі 618 302
3 189282 Халык Банкі 249 523 Халық Банкі 393
4 58 221 АТФБанк 95 450 АТФБанк 173 746
5 50 853 ЦентрКредитБанкі 81 913 ЦентрКредитБанкі 148 484
6 36 339 Нұрбанк 61 803 Нұрбанк 119 860
7 31 563 Валют - Транзит 54 736 «Каспийский»
8 28 741 «Каспийский» банкі 50 416 Евразийский Банкі
банкі
9 26 549 Евразийский Банкі 50 303 Альянс Банкі
Банкі
10 22 892 ТемірБанк 50 035 Валют - Транзит
11 21 804 Альянс Банкі 18819 ТемірБанк 42 926
12 9 149 ТехаКаБанк 12 393 ТехаКаБанк 20 300
13 8 913 ЦеснаБанк 12 146 ЦеснаБанк 18 302
14 1 973 Лариба Банкі 2 241 Лариба Банкі
Көзі: 2002 - 2005 жж. Консолидацияланған каржылық есеп
11
Қажет уақытында талап етілетін (нақты мерзімі жоқ) міндеттемелер
Мерзімді депозиттер (белгілі бір мерзімі бар ) міндеттемелер, қысқа
Жинақ салым-дары
Жинақ сертификаттары
Депозит-тік сертифи-каттар
Меншікті мерзімді салымдар
Ағымдық шоттар-дағы салымдар (толығы-мен немесе бөлектеп алынады)
Депозит-тік сертифи-каттар
Мерзімді салым-дар
(толық сомада алы-
нады)
Овердрафты ағымдық шоттардағы салымдар
Жалпы ағымдық шоттардағы және жирошоттардағы салымдар
Коммерциялық ұйымдар
Қазына және басқа да үкіметтік ұйымдар
Корпорациялар, фирмалар және т.б. коммерциялық ұйымдар
Жеке тұлғалар
Заңды тұлғалар
Басқа тұлға-ларға берілетін
Басқа тұлғаларға беріл-мейтін
Арнайы ағымдық шоттар-дағы салымдар
Овердраф-ты ағымдық шоттар-дағы салымдар
Мақсатты бағыттағы ағымдық шоттардағы салымдар
Жалпы ағымдық және жирошот-тардағы салымдар
Белгі-ленген мерзімге резерв-телген салым-дар (тұрғын үй құры-лысы)
Қаражат-тардың алына-тыны туралы алдын-ала ескерті-летін салым-дар
Жи-нақ са-лым-дары
Депо-зиттік серти-фикат-тар
Конто-коррент-тік шоттар-дағы салым-дар
Ағым-дық шот-тарда-ғы салым-дар
Депо-зиттік серти-фикат-тар
Мер-зімсіз са-лым-дар
Мерзімді депозиттер
Қажет уақытында талап етілетін депозиттер
Мерзімді депозиттер (жинақтық салымдар)
Қажет уқытында талап етілетін және мерзімді депозиттер аралығындағы аралық
Қажет уақытында талап етілетін депозиттер
Ар-найы са-лым-дар
Мақсатты са-лым-дар (тұр-ғын үй құры-лысы-на ар-нал-ған)
Мер-зімді жинақ-тық серти-фикат-тар
Әдеттегі жинақ-тық шот-тарға мерзімді салым-дар (жинақ-тық кітапша-лы шоттар)
Жирошот-тар-дағы са-лым-дар
Овер-драфты ағым-дық шоттардағы салым-дар
Ағымдық шот-тар-дағы са-лым-дар
Депозит-тік са-лым-дар
Мер-зімсіз са-лым-дар
Ағымдық шоттарға автоматты түрде аударым жасайтын
Аудармалы вексельдерді беруге болатын пайлық
Қаражатты алу туралы айналысқа түсетін көшірмесі бар «Нау» шоттар
Демалыстық, салықтық салымдар
Инвестициялық шоттардағы салымдар
Қаражатты алу мен хабарлау мерзімі жайлы алдын-ала келісім жасалған
Қаражатты алу жөнінде алдын-ала хабарлайтын шотттар
Қаражатты алу туралы хабарлануыкелісілген мерзімі бар шоттар
Қаражатты алу туралы хабарлау мерзімі заңды түрде бекітілген шоттар