«Инженерлі- экономикалық» факультеті
«Қолданбалы информатика» кафедрасы
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Несие операцияларын басқарудың ақпараттық жүйесін тұрғызу
(Казкоммерцбанк материалдары негізінде)
Мазмұны
Кіріспе.................................................................................................................2
1 Несие операцияларын басқарудың АЖ-сін негіздеу............................4
1.1 Қолдану саласын талдау .АЖ-нің экономикалық мағынасы..................4
1.2 «Казкоммерцбанк» АҚ құрылымы...........................................................9
1.3 Несие операцияларын басқарудың АЖ-сін тұрғызу мақсаты..............13
1.4 Несие операцияларын басқарудың АЖ-сіна қойылатын талаптар.......13
1.5 Несие операцияларын басқарудың АЖ-сін тұрғызудың........................25
концептуалды схемасы
Несие операцияларын басқарудың АЖ-сін жобалау.........................28
2.1 Несие операцияларын басқарудың АЖ-сіндегі тапсырма орны............28.
2.2 Несие операцияларын басқарудағы мәселе қойылымы..........................29
2.3 Кіріс ақпараттары........................................................................................31
2.4 Шығыс ақпараттары...................................................................................34
2.5 Ақпараттық база..........................................................................................36
2.6 Математикалық жабдықталуы...................................................................39
2.7 Программалық жабдықталуы.....................................................................40
2.8 Программалық жабдықтаудың құрылымы...............................................42
Ақпараттық жүйе деңгейін бағалау және қолдануы мүмкін болатын сала
3.1 АЖ-ні құруға кеткен шығындарды бағалау...............................................49
3.2 Ақпараттық өнімді коммерциалық сатуға берілетін кеңестер және
нәтижесін талдау...........................................................................................53
Қорытынды........................................................................................................55
Пайдаланылған әдебиеттер.............................................................................56
Қосымшалар.......................................................................................................58
Кіріспе
Банк жүйесі нарықтық экономиканың ең маңызды әрі динамикалық құрылымы
Несие жүйесінің институционалдық құрылымының оңтайлы формалары, капитал нарығында
Жаңа банк тетігін халықаралық іс-тәжірибеде қабылданған әрі нарықтық қаржы
Банк ісінің осы заманғы әдістерін жақсы меңгерген банктер ғана
Банк жүйесінде ақпарат маңызды орын алады. Керекті және толық
Несие операциялары - қазіргі заманғы коммерциялық банк қызметтерінің негізгі
Несиелік операцияларға байланысты коммерциялық банктердің негізгі мақсаттары:
Қызмет көрсетуді күшейту және оның тиімділігін арттыру;
Қағаз түріндегі документтердің санын азайту;
Тапсырыс берушілердің санын арттыру;
Несиелік процесс – сапалы және жоғары табысты, несиелік қаржыны
Несиелік процестің дұрыс ұйымдастыру несиелік тәуекелділігінің минималдануына әкеп
Несиелік процесс 2 сатыдан тұрады. Бірінші сатыда несиелік
Осы тапсырмаларды тиімді шешу үшін негізгі операцияларды автоматтандыру қажет,
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі «Казкоммерцбанк» АҚ болып табылады.«Казкоммерцбанк»
Банктің несие саясаты несие ресурстарындағы тексерілген және сенімді қарыз
Дипломдық жұмыстың мақсаты үлкен көлемдегі ақпараттар ағымын өңдейтін, талдайтын
Жүйенің тағайындалуы – қарыз алушының өтінішін, шартқа сәйкес несиені
Қолданыс аймағы – несие мекемелері.
Дипломдық жұмыс кіріспе, негізгі бөлім, АЖ-ң деңгейін бағалау және
Теориялық бөлімде қолдану саласын талдау, АЖ-нің экономикалық мағынасы, «Казкоммерцбанк»
Негізгі бөлімде несие операцияларын басқарудың АЖ-сін жобалау, несие операцияларын
Дипломдық жұмыстың үшінші бөлімінде АЖ деңгейін бағалау және қолдану
1 Несие операцияларын басқарудың АЖ-сін негіздеу
1.1 Қолдану саласын талдау .АЖ-нің экономикалық мағынасы
Банктік мекемелерде ақпараттық жүйелер (АЖ) басқарудың автоматтандырылған жүйелерінің, яғни
АЖ негізінен есептеуіш техникаларды қолдануда арнайы білімі жоқ
Осы дипломдық жұмыс несие операцияларын басқарудың АЖ-сін
Экономикалық тиімділік тек уақыттық шығындарды қысқарту, операциялардың соңғы нәтижелерінің
ДЭЕМ-сын несиелік сарапшының жұмыстарына қолдану ақпараттарды жылдам қолдануға ыңғайлы
ДЭЕМ-ның ең негізгі артықшылықтары – мәліметтерді жылдам өңдеу және
Мәліметтерді өңдеудің құрамында құжаттарды алғашқы қалпынан баспаға беруге дейінгі
Бұл ақпараттық жүйеде несие операцияларын басқарудың АЖ-сін тұрғызу түсінігі
Банктердің басты экономикалық функциясы – кәсіпорын, мекеме, кәсіпкерлік фирмалар,
Банктік несиелер аймағындағы несиелік қатыныстардың субъектісі болып кәсіпорын, мекеме,
Несие беруші – бұл несие алушыға өзінің бос
Несие алушы – бұл пайдалануға (несиеге) қаражат алушы несиелік
Несие алушының несиені өтеу қабілеттілігі ол несиелік келісім шартында
Несие операцияларын басқарудың негізгі мақсаты несие беру үшін
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің директорат мәжілісінде 1994 жылғы қазан
несие алушының өтінішін талдау;
несие алушының несиені өтей алу қабілеттілігі;
несие беру, кайтару және оған
Несие алушының өтінішін талдау –несие алушының жұмысының тиімділігін бағалауға,
Несие алушының несиені өтеу қабілеттілігін талдау несиелерді төлеу дерек
character (несие алушының сипаты);
capital (капитал);
capacity (қаржылық мүмкіндіктері);
collateral (қамсыздандыру);
conditions (жалпы экономикалық шарттар).
«Несие алушының сипатына» оның беделі, жауапкершілік деңгейі, қарыздарын өтеуге
Несие алушының қаржылық жағдайы, оның несиесін өтей алу мүмкіндігі
Қазіргі таңда несие берудің екі тәсілі қолданылады. Бірінші тәсіл
Екінші тәсіл несиелерді айналымдық қаржыларға байланысты кәсіпорынға барлық борыштарын
Несиелік желі – бұл банктің немесе несиелік мекемелердің несие
Ашық несиелік желілер әдетте несие беруші мен несие алушы
Несие беруші үшін:
берілген бағыттағы несиелік ұжымдар және банктердің қызметін болжау
қауіпті төмендету үшін несие алушының қызметі туралы толық ақпарат
Несие алушы үшін:
несие алушының өкімінде тұрған қаржының нақты соммасын
қаржылық ресурстар мен несиелік келісім шарттарға кететін уақытты үнемдеу.
Несие берудің алғашқы кезеңі – несиелік өтініштерді қарау және
Несиелік бөлімнің қызметкерінің несие алушымен алдын ала жүргізген сұхбаты
Несие алушының оны өтей алу қабілеттілігіне мерзімінде өз қарыздарын
Несиені өтеу қабілеттілігін бағалау үшін күрделі көрсеткіштер жүйесі қолданылады.
Көбінесе өтімділік, өзіндік қаражаттармен қамтамасыз ету және орнын толтыру
Өтімділік коэффициенті несие алушының ақшаны шаруашалық айналамнан жедел шығару
Орнын толтыру коэффиценті клиенттің несие алу шегін бағалау үшін
Өз өнімдерімен қамтамасыз ету көрсеткіштері несиені өтеу қабілеттілігінің негізгі
Кәсіпорын коэффиценттерінің шамасына байланысты несиені өтеу қабілетіні үш тапқа
Өтімділік коэффициенті: I тап үшін – 0,40 кем
II тап үшін –0,20 кем емес;
III тап үшін – 0,07 кем емес;
Орнын толтыру коэффиценті: I тап үшін – 1,5 кем
II тап үшін – 1,2 кем емес;
III тап үшін – 1,0 кем емес;
Көрсеткіш
Қамтамасыз етілуі ( % шаққанда): I тап үшін –25
II тап үшін – 18 кем емес;
III тап үшін – 10 кем емес;
Несиелерді өтеу қабілеттілігінің коэффиценті несие алу үшін банкке хабарласатын
Әрбір тапқа жататын кәсіпорындардың несиені өтеу қабілеттілігіне байланысты банктер
Банк клиенттердің несиені өтей алу қабілеттілігін анықтап алғаннан соң
Жалпы ережелер;
Несие алушының құқықтары мен міндеттері;
Банктің құқықтары мен міндеттері;
Екі жақтың жауапкершіліктері;
Дауларды шешу тәртібі,
Келісім шарттың жарамдылық мерзімі;
Екі жақтың заңды мекен жайлары.
Несиені өтеу қабілеттілігін анықтаудың өзге де әдістері бар, мысалы,
Қаражат ағынын талдау несиені қайтару мерзіміне сәйкес келетін мерзімдегі
Шығыс пен кірістің айырмашылығы жалпы ақшалай ағынның шамасымен анықталады.
Жеке тұлғаның несиені өтеу қабілеттілігін балдық жүйе көмегімен бағалауға
«Казкоммерцбанк» АҚ құрылымы
Банк Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы заңнамасына сәйкес, 1990 жылдың
Банк, сондай-ақ оның бас офисі мына мекен-жай бойынша
1990 жылы құрылған Қазкоммерцбанк қазіргі уақытта активі, несие қоржыны
Банктің негізгі қызметі дәстүрлі депозиттер қабылдау, теңге мен шетел
Банктік депозиттер қаражат тартудың елеулі көзі болып қала береді.
Сонымен қатар, Банктің тармақталған банкоматтар торабы бар. 2006 жылдың
Банк орташа және ірі қазақстандық және Қазақстанда өз қызметін
Банктік қызметтен басқа, Банк өзге де қаржылық қызметтер көрсетеді.
Банктің ұйымдастырылу құрылымы басты екі әдіспен анықталады – банктің
Акция иелерінің жалпы жиналысы - өкілетті және онда өзінің
Акция иелерінің жалпы жиналысы шешімі сол жерде отырған акционерлердің
Банк иеленушілері банк акционерлері болып табылады. Әр акцияның иесі
Банктық жалпы басшылық қызметін жүзеге асыратын орган - Директор
Директорлар кеңесінің мүшелерінің кеңесі мен басқару мүшелерінің басты мақсаты
Банк атқарушы құрымы болып - банк басқармасы болып есептеледі
Банктық тексеріс комиссиясы үш мүшеден тұрады. Комиссияның өкілеттік мерзімі
Несиелік бөлімінің өз басшысы орынбасары анықталған мөлшердегі штаты бар.
1-сұлба. «Казкоммерцбанк» АҚ басқарудың ұйымдастырушылық құрылымы.
1.3.Несие операцияларын басқарудың АЖ-сін тұрғызу мақсаты
Бұл тапсырма несие сарапшысынан қойылып отыр. Мәселе несие сарапшысының
Несие операцияларын басқарудың АЖ-сы ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу, іздеу,
Тұтынушылардың несие тарихын енгізу, есеп беру және жинау, сақтау,
Несие операцияларын басқарудың АЖ-сын өңдеуді тағайындау ЭЕМ-дағы ақпараттың пайда
Несие бөлімінің және банк мекемесінің басқада бөлімшелеріндегі несие операциялары
Тұтынушыларға қызмет көрсетудің сапасының жоғарылауы;
Біліксіз, керітартпа жұмыстармен айналысатын қызметкерлердің қысқаруы;
Несие операцияларын басқару жүйесін жалпы филиалдардың автоматтандырылған жүйесіне енгізуді
ЭЕМ-ның басты артықшылығы – есеп қисап жүргізгендегі оралымыдылықтың жоғарылауы
Мәліметтеғрді өңдеу – алғашқы құжаттарды тексеру және бақылаудан баспаға
Жүйенің функционалды және ақпараттық құрылымы болашақта дамуға және қосымша
Несие операцияларын басқарудың АЖ-сында ақпараттық жүйеге қойлған қосымша талаптарды
Көрсетілген талдау негізіне сүйеніп айтсақ, Несие операцияларын басқарудың АЖ-сын
1.4. Несие операцияларын басқарудың АЖ-сіна қойылатын талаптар
АЖ құрылымы – сыртқы ортамен өзара әрекетін және қосалқы
Несие операцияларының автоматтандырылған технологияларымен жүзеге асырылатын функциялар реті
Негізгі жұмыс шеңберінде банк қызметкерлерінің несие бөлімінде орындалатын негізгі
Банкті және несие бөлімінің қызметкерін анықтайтын, ағымдағы күнді қоюды
Ағымдағы банк қарыздарының өтелуін бақылау;
Операциялық бір күнде істелінген жұмыс нәтижелерінің есептемесін дайында және
Банк қарыздары бойынша орындалатын операциялар;
Қарыз алушының несиені өтеу қабілетін бағалау;
Рейтингті анықтау;
Жобаланатын АЖ-ның басты ерекшелігі болып – дайындық деңгейін және
Несие операцияларын басқарудағы АЖ-ның құрылымы
ЭАЖ-ны міндетті түрде қамтамассыз ететін негізгі түрлер:
Операцияның өзіндік ерекшеліктерінен шыға отырып, әзірленіп жатқан жүйеге келесідей
ЭАЖ функционалды мүмкіндіктері маманмен өндірілетін негізгі операцияларды автоматтандырылған
Базалық (жүйелік) программалық қамтамассыз ету енгізу/шығару, оқу,
Базалық программалық құралдар ешбір кедергісіз қолданбалы программалар пакетін
Қолданбалы программалық қамтамассыз ету, талап етілген функционалдық диапазоннан басқа,
Қолданбалы программалар құралдары мәліметтер базасымен өзара байланысын
ЭАЖ – ды басқару өте қарапайым болуы тиіс, ал
Жүйенің аппараттық жүзеге асырылуы жеткілікті деңгейде қарапайым болуы тиіс.
Жоғарыда айтылып өткен талаптардың жүзеге асуы, еңбек өндірісін жоғарылататын,
1- Кесте.Несие операцияларын басқарудағы АЖ-ның
Тапсырмалар кешені Тапсырма аты Тапсырманың тағайындалуы Көрсеткіштер
Кіріс Шығыс
1 2 3 4 5
Несие операциялары Қарыз алушы ның өтінішін және несиені төлеуге
Несиені төлеу көздерін талдау
Несиелік және кепіл туралы келісім-шарт жасасу
Несие беру
Несиені кайтару және оған
Қарыз алушының несиелік қабілетін бағалау
Несиелеу мақсаты және объектісі; несиенің мөлшері;
Келісім-шарт заты;
Басқа шарттар; Кепіл туралы
келісім-шарт жасасушылардың занды мекен-жайы мен
Ағымдық шот ашу, ссуданы беруді
Түскен түсімді бірден
мерзімі өткен қарызды
Қарыз алушыға қатысты барлық мәліметтер
Қаржылық және бухгалтерлік есеп-қисап мәліметтері
Келісім-шарт жасасушы тараптар туралы мәліметтер;
Қарыз алушының жеке қасиеттерін растайтын құжаттар
Несиелік және кепіл туралы келісім-шарт Банктің несие бөлімінің және
қорытындысы
Несиелік қабілетінің көрсеткіштері
Несиелік және кепіл туралы келісім-шарт
Ағымдық шот, ссуданы беруді
Қарыз алушының несиені өтеу кестесі
Қажетті құжаттарды баспаға шығару
Бір күндік жұмыс нәтижелерін есеп-қисап үлгісінде дайындау және баспаға
Қатаң есеп-қисап анықтамаларын рәсімдеу және баспаға шығару
Күнделікті несие операцияларының тізілімін енгізу Күнделікті есептемелерді басып шығару
Анықтамаларды басып шығару немесе тез қалыптастыру және экранға шығару
Несие келімдері бойынша жасалынған барлық операцияларды толық және уақытылы
Несие беру өтініштерінің қорытындысы
Несие беру өтініштерінің қорытындысы
Несие беру өтініштерінің қорытындысы
Несие келісім шарттары
Несие келісім шарттары
Несие келісім шарттары
Қазіргі заманғы ЭАЖ техникалық қаражат құрамдарынан тұрады,
Есептеуіш техника құралдары;
Телекомуникация және байланыс құралдары;
ЛВС құралдары;
Әртүрлі банк қызметтерін автоматтандыратын құралдар: автомат-кассирлер, сауда жүйелерінің
Қолма – қол ақша жұмыстарын автоматтандыратын құралдар;
Әр түрлі деңгейде құрылып жатқан ЭАЖ мүмкіндіктері белгілі
Тапсырмаларды автоматтандырылған шешімі үшін АЖ-ның техникалық қамтамассыз етілуі келесі
АЖ-ның өнімділігі, сенімділігі және функционалдық мүмкіндіктері;
Жүйенің жұмыс істеу қызметін өзгертпеген түрде ақпараттандырудың жаңа объектілерінің
Диалогтық режимде ақпараттық өңдеуді қамтамасыз ету.
Конфигурацияның ауқымдалуы үшін жүйе дамуынан бөлек тұрғызудың агрегаттық принциптері
Техникалық қызмет көрсету және программалық қамтамасыз етуді ықшамдау үшін
Несие операцияларын басқарудың АЖ-сын тұрғызудың техникалық жарақтануында есепке алынуы
Нақты уақытта жұмыс;
Параметрлер қатары бойынша жүйені күнделікті құру.
Қатаң есептемесі бар құжаттармен жұмыс, сонымен қатар сәйкес орындарда
өңделетін ақпараттың салыстырмалы кішігірім көлемі.
Жүйеде сақталған ақпараттарды сақтау.
Өңделетін ақпараттың құпиялылығы .
Мәліметтерді өңдеу үшін тапсырмалар кешенінің техникалық қамтамассыз етілуі технологиялық
Несие операцияларын басқарудың барлық ақпаратты өңдейтін техникалық құралдар кешені
Математикалық жабдықталуы – ең озық есептеу техникасының көмегімен кәсіпорынның
АЖ-нің математикалық қамтамасыздандыруына қойылатын жалпы талаптар болып мыналар табылады:
аса тәжірибелі математикалық әдістермен алгоритмдерді пайдалану;
қолданбалы бағдарламалар пакеттермен берілетін, типтік әдістерді,
алгоритмдерді, модельдер мен мүмкіндіктерді максималды пайдалану;
пайдаланылатын математикалық әдістер техникалық және
бағдарламалық құралдардың мүмкіндіктерін ескеруі қажет, орын
алатын жадының көлемі мен шешу уақыты бойынша минималды
мәндерге ие болуы тиіс;
алгоритмдерді көрсетудің кез келген пішімі рұқсат етіледі:
формулалық, кестелік, блок-схема, сөздік бейнелеу және тағы басқалар.
ЭАЖ математикалық жабдықтауға келесі талаптар қойылады:
1. қолайлы математикалық әдістер мен алгоритмдерді пайдалану;
2. қосымша программалар пакеті беретін үлгі әдістермен алгоритмдерді
максималды пайдарану;
3. алгоритмнің кез келген түрі кіргізіледі: формулалық, кестелік, блок-
схемалық және т.б;
Математикалық жабдықтау келесі жалпы талаптарға сай келу қажет:
ақпаратты іздеу нақты кілттерінің мәні жоқ болу қажет;
қолданылмалы қосымша программалы пакетке енгізілетін стандартты іздеу және
программаның орындалу жолын бақылауды қамтамасыз ету;
2-Кесте.Техникалық құралдар кешені
Техникалық құрал атауы
Физикалық модуль Мінездеме
ДЭЕМ – Intel Pentium 4 Материнская плата
Процессор
ОЗУ
Video card
Монитор
Клавиатура
Мышь ATX Pentium 4
Intel, 1800 MHz
256 Mb
64 Mb
SVGA, 1280x1024
102 клавишті
2 кнопкалық
Принтер Принтер HP LaserJet 1100
Блок бесперебойного питания Блок бесперебойного питания АРС 220W
Сканер Сканер HP Sсan Jet 3200 C
Модем Модем US Robotics 56K
Математикалық жабдықтау алгоритмі келесідей жалпы талаптарға сай болуы қажет:
Қарапайым блоктарға қатысты бөлшектеп байланыстыру болуы керек;
Ақпаратты іздеу кілтінің нақты белгілері ысырылуы тиіс;
Стандартты іздеу және есептеуіш процедураларын максималды қолдану;
Өз сипаттауында программалау тілінің мүмкіндіктерін максималды қолдану;
Тапсырмалардың функционалдық байланысын қамтамассыз ету.
Бағдарламалық қамтамасыздандыру (БҚ) – АЖ-нің техникалық құралдар кешенінің әрекет
БҚ-ге қойылатын жалпы талаптар мына түрде қалыптасады:
түрлі есте сақтаушы құрылғылар мен сыртқы тасымалдаушыларға кітапханаларды ұйымдастырудың
қажеттіктің мөлшері бойынша қызметкерлердің ЭЕМ-мен тіл табысудың мүмкіндіктері;
МБ-да ақпаратқа ыңғайлы және жылдам қол жеткізуді жүргізудің мүмкіндігі;
Ақпаратты кодтаудың бір мәнділігі.
Ақпараттық жүйеде айналатын, барлық бөлімшелер жөніндегі ақпараттың үлкен көлемдерінің
Пакетті пайдалануды ыңғайластыру мақсатында, төмендегідей мүмкіндіктерді қарастыру
Жұмыстың сұхбаттық режимі (меню, сұраулар);
Сұхбаттың икемділігі;
Анықтылық;
Қолданудағы қарапайымдылығы;
Үйретудегі қарапайымдылық;
Сенімділік;
Үзілістен кейін жұмыстың жалғастырылуы;
Қосымша көмектердің пайда болуы;
Пакетпен жұмыс істеу барысында сәйкес анықтамалардың шығуы;
Пайдаланушыдан келіп түскен ақпаратты бақылау;
Ақпаратты қорғау;
Ақпараттарды сақтау, яғни ауытқулардан кейін қалпына келтіру мүмкіндігі;
Т апсырылған параметр бойынша ақпаратты беру
БҚ-ге қойылатын жалпы талаптар мына түрде қалыптасады:
түрлі есте сақтаушы құрылғылар мен сыртқы тасымалдаушыларға кітапханаларды ұйымдастырудың
қажеттіктің мөлшері бойынша қызметкерлердің ЭЕМ-мен тіл табысудың мүмкіндіктері;
МБ-да ақпаратқа ыңғайлы және жылдам қол жеткізуді жүргізудің мүмкіндігі;
Ақпаратты кодтаудың бір мәнділігі.
Ақпараттық жүйеде айналатын, барлық бөлімшелер жөніндегі ақпараттың үлкен көлемдерінің
3-Кесте. Бағдарламалық қамтамасыздандыру
Программалық жабдықталуына қойылатын талаптар:
1 Жалпы жүйелік программалық жабдықталуы Microsoft 2000, NT, XP
2 Офистік бағдарламасы Office 2002
3 Қолданбалы программалық ортасы Delphi 7 программалық ортасы
4 МББЖ Paradox, Oracle, Database Desktop
5 Көмекші программалар Драйвер, утилиталар, тексттік-кестелік
Ақпараттық жүйені құрудың және қалыптастырудың маңызды шарты болып ұйымдастырумен
Ұйымдастырумен жабдықтау – ақпараттық жүйенің қызметкерлерінің қызметін оның қызмет
Ұйымдастырумен жабдықтау АЖ-ны тиімді жұмыс істеу үшін өте қажет.
Белгілі ережелерге бағындыру құжаттары АЖ-ны тұрғызудың, жұмыс істеу мен
АЖ-ны өңдеу мен жұмыс істеу мақсаттары, экономикадағы нарықтық
Ұйымдастырумен жабдықтау ішінде жұмыс істеу шартында ақпараттық жүйеде
басқарудың ұйымдық құрылымы;
міндетті және нұсқаулықтар;
операторларға нұсқаулықтар;
функциялар және олардың орындалу ретін сипаттау.
Тапсырманы шешу кешенінің ұйымдастырушылық қамтамасыз ету пайдаланушылардың техникалық құралдармен
Тапсырмалар кешені табысты жұмыс істеу үшін ұйымдастырумен жабдықтау бойынша
тапсырмалау кешенін болашақта пайдалану және енгізу үшін автоматтандырылған объекті
тапсырмалар кешенінің жұмыс істеуін жүзеге асыратын қызметкерлерді үйретуді
әртүрлі қате және бұрмалаулар мен айқын емес ақпаратты ұсынатын,
техникалық мінездемелердің барлық талаптарын сақтау;
ұйымдық қамтамассыз етуде қарастырылған шектеулердің барлығын сақтау;
тапсырмалар кешеніне тек рұқсат берілген қызметкерлердің ғана қол жеткізуін
Ақпараттық қорғауға қойылатын талаптар. Ақпарат бұрмаланудан және рұқсат етілмеген
Басты мақсат – есептеуіш жүйелерінде беталды жоспарланбаған түрде ақпаратты
Барлық ақпаратты қорғау жүйлерінде болуы тиіс мінездемелер реті бар:
қауіпсіздік (мәліметтерді кездейсоқ немесе әдейі ойластырылмаған бұзылулардан қорғау);
түпнұсқалылық (көрсетілген идентификатордың сол объект өкіліне керектігін тексеру);
құпиялылық – мәліметпен берілген және олардың қорғау деңгейін анықтайтын;
құпиялық – ақпаратты жабық және қатысты жақтарға ғана беруге
өкілеттік – сол және басқада процедураларды сақтандырылған мәліметтермен жүргізуге
Қорғау құралдары өте қарапайым болуы мүмкін және ол пакетте
қолданбалы программалар ішіндегі қосалқы программалар;
МББЖ арналған арнайы қосалқы программа;
ОЖ блоктау құралдарында болуы мүмкін.
Ақпаратты және бағдарламалық құралдарды қорғау жүйесі кездейсоқ бұзылулардан қорғау
Пайдаланушыларға сапалы құжаттар ұсыну;
Жетілген құралдарды пайдалану;
Программалық құралдарды тестілеу және антивирустық программаларды қондыру.
Ақпараттық қамсыздандыруға қойылатын талаптар. Ақпараттық қамсыздандыру – экономикалық ақпаратты
Ақпараттық қамсыздандырудың негізгі міндеті болып ақпаратты сақтау, жинау, ақпараттық
Ақпараттық қамсыздандыруды ұйымдастырудың құрылымы және принципі келесідей талаптарды қанағаттандыруы
Мәліметтер базасының барлық элементтеріне еркін кіру;
Алгоритмнің функционалдық міндетінен мәліметтер базасы ұйымының тәуелсіздігі;
Басқару жүйесінің барлық функцияларының жүзеге асыруға қажетті ақпараттар саны;
Ақпараттық қамсыздандырудың өзіндік ерекшеліктері бар, олар:
Машинаға енгізілетін мәліметтер қалыптастырылған және белгілі бір белгіде көрсетілген
Машинаға енгізілетін мәліметтер болашақта өңделетін программа құралдарына дұрыс қабылдануы
Ақпараттық қамтамасыздандыру құрамындағы машина ішіндей және машина сыртындағы ақпараттық
Машина сыртындағы ақпараттық қор-бұл АЖ-мен жұмыс істеу барысындағы есептеуіш
Көпнышандық номинклатуралардың негізіне онық жіктелімі жатады.
Классификация деп сәйкесінше қолайлы немесе әртүрлі белгілермен анықталған объектерді
Классификация объектісі деп классификацияланатын жиындар объектісін айтамыз. Классификациялар белгісі
Топтастырулар классификациясы дегеніміз классификация нәтижесіде алынған объектілер жиыны.
Классификациялар жүйесі деп – жиындарды ішкі көпмүшеліктерге тарату ережелерінің
Классификациядан соң таңдалған кодтау жүйесіне сәйкес келетін ақпараттық бірліктерді
Кодтау деп объектілер классификациясын компакті түрде көрсету мақсатында символдық
АЖ ақпараттық қамтамасыздандыру негізіне ақпараттар классификаторы, яғни атаулардың жиынын
Классификаторларды жобалау және экономикалық ақпараттар коды АЖ ақпараттық қамсыздандыруды
Кодтау жүйесі деп классификациялар объектісіне кодтық белгілеулерді қолдану
Код бұл нақты ереже бойынша құрылған шартты белгілерді иемдену
кодтың ұзынтығы – кодтық белгілеулердегі белгілер саны;
кодтың разряды – кодтық белгілеудегі белгінің орны;
кодтың алфабиті – кодтық белгілеудегі белгілер, олар цифрлік әріптік
кодтың құрылымы – кодтың кодтық белгілеудегі белгілердің орналасу реті.
Кодтарды қолдану ақпараттарды өңдеудің еңбек сиымдылығын азайтады; мәліметтер тобын
Кодтау жүйсінің реттік, сериялық – реттік, тізбектік, паралельді, құамдалған,
Реттік жүйе – қарапайым, тұрақты, және бірбелгілік номенклатураларды кодтау
Ол натурал сандар қатарынан цифрлік мөлшерлер объектісін номенклатурада орталасу
Кодтаудың тізбектелген жүйені классификацияның иеррахиялық жүйесіне сәйкес келеді. Әрбір
Жүйе жеке классификацияланған белгілердің тәуелсіздігі және бағыныштығымен бір мезгілде
Нормативті – анықтаалық құжаттар шартты тұрақты ақпараттар сатысына жатады
құрылысы бойынша барлық нормативті – анықтамалық мәліметтерді қамтамасыз етуге
керекті мәліметтерді бірмәнді көрсету; тағайындалатын бөліктердегі
мәліметтер жүйесінің дамуына жол беру.
Нормативті – ақпараттық құжаттардың нұсқаулар әр бір формасында
Толтыруы, кіріспесі, технологиялық тізбек бойынша жүретін құжаттардың өтуі, есептеуіш
Нақты объектінің АЖ-сының арнаулы программалық жабдықтауына функционалды ҚПП кіреді.
1.5 Несие операцияларын басқарудың АЖ-сін тұрғызудың концептуалдық схемасы.
Ақпараттық жүйе – бұл жүйе жинау, сақтау, жаңарту, өңдеу,
ҚР ақпараттандыру туралы заңында ақпараттық жүйенің келесідей анықтамасы көрсетілген:
Концептуалдық схема бас әдістемелер кезінде ақпараттық жүйенің жұмыс
Өзара байланысқан құрылым схемалардың жиынтығын көрсетеді, бұлардың құрамына иерархиялық
Автоматтандырылған ақпараттық жүйелердің жобалы құжаттарының өңделуі кезінде жүйенің әр
Тұтас ақпараттық жүйенің негізгі концептуалды схемасы бүтіндей жүйені
Несиелеу шарттартарын анықтау ақпараттық жүйенің концептуалдық схемасы төмендегі суретте
Ақпараттың жүйенің жабдықтау бөлімі программалық, техникалық, ақпараттық жабдықтаумен берілген.
2-сурет. Концептуалды схема
Жүйе Мінездеме
Тип ААЖ
ААЖ Желі
Желі ЛВС
Топология желісі Шиналық
Жалпы жүйелік технология Құжаттық
Несие операцияларын басқарудың АЖ-сін жобалау
Несие операцияларын басқарудың АЖ-сіндегі тапсырма орны
«Казкоммерцбанк» АҚ-да бірнеше АЖ қолданылады.
Қарыз алушы ның өтінішін және несиені төлеуге деген мүмкіндіктерін
Несиені төлеу көздерін талдау
Несиелік және кепіл туралы келісім-шарт жасау
Несие беру, кайтару және оған
Бір күндік жұмыс нәтижелерін есеп-қисап үлгісінде дайындау және баспаға
Қатаң есеп-қисап анықтамаларын рәсімдеу және баспаға шығару
Күнделікті несие операцияларының тізілімін енгізу
4 Кесте. Тапсырмалардың өзара байланысының АЖ-сі.
2.2 Несие операцияларын басқарудағы мәселе қойылымы
Тапсырмалар кешені несие операцияларын басқаруға және банк қарызының
Тапсырма кешенінің мақсаты несие операцияларын жүргізуге қажетті ақпаратты алу.
Берілген тапсырмалар кешені үш тапсырманы қамтиды:
Қарыз алушының өтінішін және несиені төлеуге деген мүмкіндіктерін анықтау;
Несиені төлеу көздерін талдау;
Несие беру, кайтару және оған
Несие операцияларын басқару қарыз алушының өтінішін және несиені
Қарыз алушының қаржылық есеп – қисабы негізгі ақпарат көздерінің
Тапсырма шешімінің ақпараттық модельі 3 суретте, мұнда кіріс құжаттарының
3-Сұлба. Тапсырма шешімінің ақпараттық модельі
2.3 Кіріс ақпараттары
Кіріс құжаты – бұл пернетақтадан түскен сигналдар, мәліметтер, құжаттар
Кіріс құжаттары және олардың негізінде алынған файлдар өз кезегінде
Қайта өңдеуге түсетін ақпарат бақылаудан өтуі қажет. Ең аз
Несие бөлім қызметінің өзіндік ерекшелігі болып ҚР Ұлттық
Осы құжаттармен кіріс және шығыс құжаттарының тізімі және формасы
Несие операцияларын жүргізу барысындағы кіріс құжаттары болып :
- Несие алу туралы өтініш
(А қосымша);
Қарыз алушының анкетасы (Б қосымша);
Қарыз алушының қаржы құжаттары;
Несие қарызының бар-жоғы туралы анықтама;
Банк талаптарына сәйкес бизнес-жоспар;
Жарғы;
Кепілге қойылатын мүлікті тіркеу туралы анықтама, кепіл құжаттары.
Өңдеуге түсетін ақпарат міндетті түрде тексеруден өтуі қажет.Қолданушының жеке
5-Кесте.Кіріс құжаттарының тізімі
Құжат Көрсету үлгісі Беру уақыты Қолданушы
Идентификатор Атауы
1 2 3 4 5
Zayavka Несие алу туралы өтініш Құжат
Күнделікті
Несие қарызгері
Ob_anketa Қарыз алушының анкетасы Құжат
Күнделікті
Несие қарызгері
Gar_letter Кепілді хат Құжат Күнделікті Несие қарызгері
«Несие алу туралы өтініш», «Қарыз алушының анкетасы», «Табыс және
6-Кесте.«Несие алу туралы өтініш» массивінің сипаттамасы
Қатынас атауы Идентификатор
Несие алу туралы өтініш Zayavka
Реквизиттер атауы Қойылу белгісі Реквизиттер ұзындығы
Номер Num 9(4)
Қарыз алушының аты Name_zaim A(25)
Несие соммасы Sum_kr 9(6)
Несие мерзімі Srok_kr 9(2)
Несиенің тағайындалуы Nazn_kr A(30)
7-Кесте.«Кепілді хат» массивінің сипаттамасы
Қатынас атауы Идентификатор
Кепілді хат Gar_letter
Реквизиттер атауы Қойылу белгісі Реквизиттер ұзындығы
1 2 3
Номер Num 9(4)
Мерзімі Date 9(8)
7 кесте жалғасы
1 2 3
Кепіл мекен-жайы Ad_or_garant А(30)
Қарыз алушының аты-жөні Name_zaim А(25)
Банк аты Name_Bank А(20)
Банк мекен-жайы Ad_Bank А(30)
8-Кесте.«Қарыз алушының анкетасы» массивінің сипаттамасы
Қатынас атауы Идентификатор
Қарыз алушының анкетасы Ob_Anketa
Реквизиттер атауы Қойылу белгісі Реквизиттер ұзындығы
Номер Num 9(4)
Қарыз алушының аты-жөні Name_zaim A(25)
СТН RNN 9(12)
Заңды статусы Leg_stat A(3)
Меншік түрі Vid_sob A(15)
Қарыз алушының мекен-жайы Adr_zaim A(30)
Есеп айырысу шоты R_acc 9(6)
Валюталық шоты V_acc 9(6)
Жалпы табыс Ob_doh 9(6)
2.4 Шығыс ақпараттары
Шығыс құжаты – бұл басқару объектісіне, қызметшіге немесе басқа
Кіріс құжаттар құрамы мынадай :
Несие құжаттамасы;
Несие келісім шарты;
Несие құжаттамасы әрбір несие берілген кезде толтырылады. Берілген келісім
9-Кесте. Шығу үлгілері мен тізімі
Құжат Көрсету үлгісі Беру уақыты Қолданушы
Идентификатор Атауы
doce Несие құжаттамасы Құжат
Күнделікті Қарыз алушы, несие бөлімі
Kredit_dg Несие келісім шарты
Құжат
Күнделікті Қарыз алушы, несие бөлімі
«Несие құжаттамасы», «Несие келісім шарты» сияқты шығыс құжаттарының
10-кесте.«Несие келісім шарты» массивінің сипаттамасы
Қатынас атауы Идентификатор
Несие құжаттамасы Dogovor
Реквизиттер атауы Қойылу белгісі Реквизиттер ұзындығы
Келісім шарт номері ND 9(4)
Мерзімі D 9(6)
Банк атауы NB A (15)
Басшысының аты-жөні FIOR A (25)
Қарыз алушының аты-жөні NZ A (30)
Несие соммасы SK 9(6)
Қарыз алушы қызметі Delo А(60)
Несие тарихы Kr_ist А(50)
Банк реквизиттері BR 9(12)
Мерзімі Sr 9(2)
Келісім шарты US A (80)
11- кесте. «Несие құжаттамасы» массивінің сипаттамасы
Қатынас атауы Идентификатор
Несие құжаттамасы doce
Реквизиттер атауы Қойылу белгісі Реквизиттер ұзындығы
Номер Num 9(4)
Қарыз алушы Cln А(25)
Несие соммасы Sum_kr 9(6)
Несие мерзімі Srok_kr 9(2)
Сиақы Pr_kr 9(2)
Несие мақсаты Cel А(20)
Жабдықталуы Obes А(60)
Шешім Res А(50)
Мерзімі Date 9(6)
2.5 Ақпараттық база
Ақпарат базасы – бұл АЖ-ні жұмыс істеуде қолданылатын реттелген
Жедел ақпарат дегеніміз – ол объектінің күйін осы уақыт
Ақпарат массиві – нақты тәсілмен аталған және ұйымдастырылып өзара
Машина ішіндегі ақпарат массивтері тұрақты, сақтаулы, жедел және қызмет
Сақтаулы массивтер өзара байланысқан басқа есептерді шешу үшін қолданылатын
Жедел массивтер жедел құжаттар негізінде құрылады, яғни біртіндеп жиналған
Қызмет көрсететін массивтер, массивтерді автоматты өңдеуде қажетті қызмет
Машина ішіндегі ақпарат базасы жергілікті есепке, немесе есептер жиынтығына
Мәліметтер базасы (12- кесте), ол тікелей мәлімет алуға болатын
Мәліметтер базасын тұрғызудың себептеріне – мәлімет өңдеу уақытын қысқарту,
Мәліметтер базасын қолдану, ондағы мәліметтерді басқарудың программалық жабдығының бар
МББЖ – бұл АЖ-ны қолданушылардың қолданбалы есептерден мәліметтерге енуін
Массив түрі Атауы
Идентификатор Тағайындалуы
Нормативті-анықтамалы құжаттар Қарыз алушы
анықтамасы S_Zaem Қарыз алушы туралы толық ақпарат
Нормативті-анықтамалы құжаттар Қарыз алушының төлем қабілетін анықтау KZ_opr Қарыз
Жинақтау Қарыз алушының
табысы мен шығынын анықтау Fin_pribyl Табысы мен шығыны туралы
Ақпараттың массивтері , анықтамалары және олардың тағайындалуының тізімдерінің сипаттамасы
12-кесте.Қарыз алушы анықтамасының сипаттамасы
Массив түрі Ресурстардың атауы Идентификатор Ұзындығы
Қарыз алушы
анықтамасы номері
Қарыз алушының аты
РНН
Меншік түрі
Қарыз алушының адресі
Есептеу шоты
Валюталық шоты
Несие мақсаты Num
Z_Name
RNN
Vid_delo
Adress
R_schet
V_schet
Ssel 4
30
12
20
20
6
6
15
13-кесте.Қарыз алушының төлем қабілетін анықтау
Массив түрі Ресурстардың атауы Идентификатор Ұзындығы
Қарыз алушының төлем қабілетін анықтау номері
Қарыз алушының аты
Несие мерзімі
Несие соммасы
Қарыз алушының қызметі
Несие тарихы
Num
Z_Name
Srok
Summa
Vid_Delo
History
4
30
6
6
20
20
14-кесте.Қарыз алушының табысы мен шығынын анықтау
Массив түрі Ресурстардың атауы Идентификатор Ұзындығы
Қарыз алушының
табысы мен шығынын анықтау номері
Өткізуден түскен табыс
Жалпы табыс
Қосымша шығын
Транспорт шығыны
Басқа да шығындар
Таза табыс Num
Dohod_rel
Dohod_val
Rashod_nak
Rashod_tr
Rashod_pr
Dohod
4
8
8
6
6
6
8
2.6 Математикалық жабдықталуы
Математикалық қамтамасыз ету – бұл математикалық әдістердің, ақпараттарды өңдеу
Негізгі есептеулер алғашқы ақпараттарды енгізу сатысында жүргізіледі және алынған
Фриманың несиеге қабілеттілігін анықтау үшін коэффиценттерге баланстардың әртүрлі сатыларының
Келесі негізгі қаржылық көрсеткіштерді есептейді:
Орнын толтыру коэффиценті = (айналымдағы капитал - сақтаулы қорлар)/қысқа
Өнімділік коэффиценті = (айналымдағы капитал – сақтаулы қорлар) /
Барлық активтердің айналымдылығы = таза стылымдар / таза негізгі
Негізгі капитала айналымдылығы = таза сатылымдар / таза негізгі
Сақтаулы қорлардың айналымдылығы = өткізілген өнімнің өзіндік құны/ сақтаулы
Активтер табысының нормасы = таза табыс / активтердің жалпы
Қарапайым акциядағы табыстар нормасы = (таза табыс – артықшылықты
Орта шама деңгейіндегі коэффициенттер мен көрсеткіштер несие алушының 2
Несие елішының несиені өтеу қабілеттілігін бағалау үшін сонымен қатар
жалпы табыс нормасы = баланстық табыс / (өнімдерді өндірудің
таза табыс номасы = салық пен пайыздарды қоспағандағы табыс
активтердің айналым коэффиценті = (өнімдерді өндірудің ақшалай түсімі –
Негізгі құрал жабдықтардың айналым коэффиценті =(өнімдерді өндірудің ақшалай түсімі
айналымдағы құрал жабдықтардың айналымы = жылдық өнімдерді өндірудің ақшалай
деьиторлық берешектер айналымы = есептеу кезеңі бойынша өндірілген өнімдердің
Банк жұмысындағы мәліметтер көрсеткішін қолдану үшін олардың динамикалық деңгейін(2-3
Несиені өтеу қабілеттілігін бағалауда, сонымен қатар, несиелік жылдамдық әдісі
Жас шамасы: 20 жастан жоғары әрбір 1 жыл үшін
Берілген мекен жайда тұру мерзімі: әрбір тұрған жыл үшін
Мамандығы: өте қатерлі мамандық үшін - 0,55 бал және
Жұмыс істеу саласы: мемлекеттік мекемелер, банктер және брокерлік фирмалар,
Жұмыстылығы: бір мекемедегі жұмыс істеген әрбір жыл үшін -
5-8. Қаржылық көрсеткіштері: банкттік есебі барлар үшін - 0,45
Қорытындылай келе несие алушыларға несие беру шегі анықталады –
Қаржылық көрсеткіштерді, қаржылық құжаттарды зерттегеннен соң банктің несие беруші
2.7 Программалық жабдықталуы
Несие операцияларын басқарудың ЭАЖ-сінің программалық жабдықталуы:
Жалпы(жүйелік) жабдықтау, сонымен қатар ОЖ Windows’ ХР;
Функционалдық (қолданбалы) жабдықталуы, оның ішінде негізгі несие сарапшысынан өндірілген
Қолданушы мен операционды жүйе арасындағы интерфейс пен мәліметтер базасын
Delphi программалау ортасы негізгі программаны жазуға мүмкіндік береді.
Қолданбалы программаларды өңдеу үшін программалау тілдері және программалау жүйесі
Есептеуіш техника мен программалау технологияларының дамуы Borland фирмасының жаңа
2.8 Программалық жабдықтаудың құрылымы
Программалық қамтамасыз етудің құрылымы ортақ жүйелі және арнайы программалық
Windows 2000 Professional операциондық жүйесінің сипаттамасы:
Windows тек қана файлдар мен операция үшін ыңғайлы интерфейспен
Windows DOS– та өңделген қарапайым программаларды орындайды, бірақ мұндай
Windows-қа келесі сипаттамалар тән:
қолдану мен игеру өте қарапайым;
өнімділік өте жоғары;
желілік құрылғыларымен жұмыс істейтін әмбебап желілік клиент рөлін атқарады.
Бұл операциондық жүйе ішінде таратылған желілер, электрондық пошта, мультимедиа
Microsoft Word мәтіндік редакторы;
Microsoft Excel электрондық кесте;
Microsoft Power Point презентация редакторы;
Microsoft Acces мәліметтер базасын басқару жүйесі;
Microsoft Schendule күнделік редакторы.
Windows 2000 аппарат бөлігін қолданған кезде қойылатын талаптар:
486DX және одан жоғары процессор;
6 Мб кем емес жедел жады;
сәйкес келетін VGA видеоадаптері;
Windows 2000 толығымен орнату үшін қатты дискінің көлемі 70
Арнайы программалы қамтамасыз ету – нақты ақпараттық жүйені құруда
4-Сурет. «Несие операцияларын басқарудағы» АЖ-нің ПҚ
Қолданушыларға нұсқау.
Несие операцияларын басқарудағы ақпараттық жүйесін пайдалану ыңғайлы, әрі қарапайым
Программа ыңғайлы меню мен қалып (форма) көрсетілген, оған деректерді
Бір терезеден екінші терезеге өту үшін экранда тиісті батырманы
Терезенің оң жағында қарыз алушының аты-жөнін, туған жылын, РНН,
Қарыз алушының анкетасы
Несиені есептеу
Қарыз алушылар туралы ақпарат
Есептемелерді шығару
Төлем көрсеткіштері
Төмендегі “Далее” батырмасын басу арқылы толтырылған мәліметтер қоймасын
Қарыз алушы туралы ақпараттыкөруде қосымша терезе ашу арқылы жүзеге
Төмендегі “Вывести отчет” батырмасын басу арқылы есептемелерін көруге
Қарыз алушының төлем көрсеткіштерін көру үшін қосымша терезе ашу
3 Ақпараттық жүйе деңгейін бағалау және қолдануы мүмкін болатын
3.1 Несие операцияларын басқарудың ақпараттық жүйесін тұрғызуға
Автоматтандыру дегеніміз ол автоматтандырылған басқару жүйесін және техника саймандар
Есептеулер бағалаушы болып табылуы және ол бағалар
Ақпараттардың дәлдігі мен жеделдігінің арқасында басқару персоналдарының еңбек
Алғашқы ақпараттардың автоматты тіркелуі, жинақталуы және сақталуы;
ЭЕМ-ларды қолдану арқылы құжаттарды өңдеуге кететін уақытты үнемдеу;
Есептеу әдісі.Өңдеу мен енгізу шығындары келесі формуламен анықталады:
С=Салг+Сктс+Свн+Сотл (4.1.)
Мұндағы: Салг – алгоритмді өңдеуге кеткен шығын;
Сктс- техникалық жабдықтар кешенін алуға кеткен шығын;
Свн- енгізуге кеткен шығын;
Сотл- отладка мен бейнелеуге кеткен шығын.
Алгоритмдерді өңдеуге кеткен шығын келесі формуламен өрнектеледі:
Салг=ЗПразраб*В (4.2)
Мұндағы: ЗПразраб-өңдеушінің еңбек ақысы;
В-өңдуге жұмсалған уақыт.
Техникалық құралдар кешеніне кететін шығын жүйелердің жұмыс істеуі үшін
Жүйелердің орнтау үшін кететін шығын келесі келесі формула арқылы
Cвн = Kвн + ЗПвн (4.3)
Мұндағы: - орнату уақытына кететін машиналық
- программистің енгізу уақыты үшін алатын еңбек ақысы.
Машиналық уақыттың бағасы келесі түрде анықталады:
Квн = K*ЗПвн – программистің еңбек ақысы.
Машиналық уақыттың бағасы келесі түрде анықталады:
Квн = K*d*q
Мұндағы:
К – ДЭЕМ бір күндік жұмысына кететін уақыты.
d – ДЭЕМ-ның жұмыс істеуге кететін күндер саны.
q – машиналық уақыт сағатының бағасы.
Программистің еңбек ақысы келесі өрнекпен анықталады:
ЗПвн = Qвн d/D
Мұндағы: Qвн – программистің орнату жұмысымен шұғылданғаны үшін
алатын еңбек ақы мөлшері.
D – бір айдағы (демалыс күндерін қосқандағы) жұмыс
күндерінің саны.
Программаны жазу мен жөндеуге кететін шығын келесі формуламен анықталады:
Свн = Kотл + Кзп
Мұндағы: Котл – программаны жөндеуге жұмсалған машиналық уақыттың
бағасы.
Кзп - программистің программаларды жөндеу мен жинақтау еңбек
ақысының қоры.
Еңбек ақы қоры келесі өрнекпен анықталады
Кзп = Kм +Qразраб +От
Мұндағы: Kм - жөндеуге кеткен айлар саны.
Qразраб - 30 % -і әлеуметтік сақтандыруға жұмсалады.
Шығындарды үнемдеуге.Программалық кешендерді орнатудан аламыз. Ол келесі өрнекпен анықталады:
Э = Затр(з/пл) - Затр(з/пл1)
Мұндағы: Затр(з/пл) – жалақы бойынша енгізу кешеніне дейінгі шығындар
Затр(з/пл1) - орнату кешенінен кейінгі шығындар
Орнату кешеніне дейінгі шығындар келесі өрнекпен анықталады:
Затр(з/пл) = Затр(окл) + Затр(пр) + Затр(код) + Затр(выс)
Мұндағы:Затр(пр) – жалақының 40 % сыйақы мөлшері бойынша орнату
дейінгі шығындарға кетеді.
Затр(код) - жалақының 20 % үстемақы мөлшері бойынша орнату
жүйесіне дейінгі шығындарға кетеді.
Затр(выс) - жалақының 27,5% көп жылғы сіңірген еңбегі
берілетін ақы мөлшері бойынша орнату түйісіне дейінгі
шығындарға кетеді.
Орнату жүйесінен кейінгі шығындар келесі өрнекпен анықталады:
Затр(з/пл) = Затр(окл1) + Затр(пр1) + Затр(код1) + Затр(выс1)
Жылдық экономикалық тиімділік келесі формуламен анықталады.
Эф10д = Э-Ек*С
Мұндағы: Э – шығындардың жылдық үнемділігі
Ек – ақша қаражатын жұмсау тиімділігінің нормативті коэффиценті
С - өңдеу және орнату шығындары
Есептеу бөлімі.
Алдымен шығындар. Техникалық құралдар кешеніне жүргізейік:
2004 ж мамыр айында Pentium Д.К бағасы 540$
КТС-ке кеткен шығын келесі формуламен анықталады:
Сктс =73980+36990=110970
Енді орнату жүйесін өңдеу жүргізейік (4.2) формуланы қолдану
Сало= 20000*0,584=11680
ДЭЕМ жұмыс істеуге 4 сағат кетеді. Программаны енгізуге 20
Квн= 4*20*500=40000
Программистің жалақысы 28000 теңге, онда (4.5) формула бойынша программистің
ЗПв= 28000*20/24=23334
Олай болса порграмманы орнатуға кеткен шығынды (4.3) формуламен анықтаймыз:
Квн=40000+23334=63334
Күніне 4 сағаттан 18 күн жұмсалды, олай болса,Машиналық уақытының
Нотл=18*4*500=36000
1 ай қажет болады. Онда (4.7) формула бойынша програмистің
Кзп=1*28000+8400=36400 тең болады.
Бұдан (4.6) формула бойынша
Сотл=36000+36400=72400
Осылайша (4.1) формула бойынша жүйелерді орнатуды өңдеуге кеткен шығын:
С=11680+110970+63334+72400=258384
Ақпараттық жүйені орнатуға дейінгі несиелік бөлімде 5
Есепші-30000теңге
Сарапшы -20000 теңге
Онда:
Затр(окл) =130000
Затр(пр) = 52000
Затр(код) =26000
Затр(выс) =35750
Соңында, орнатуға дейінгі жалақы шығыны (4.9) формула бойынша мынаған
Затр=243750
Жүйелерді орнатқан соң 2 несиелік
Затр(окл1) =90000
Затр(пр1) = 36000
Затр(код1) = 18000
Затр(выс1) =24750
Затр1=168750
ке тең.
Олай болса (4.8) формула бойынша 1 айдағы жалақы мөлшері
Э=243750-16850=75000
Шығындарды үнемдеудің бір жылдың мөлшері =900000. олай болса (4.11)
ЭФгод=900000-0,42*58384=791480.
Қорытынды: жоғарыда келтірілген есетеулерге сүйене отырып мынандай қорытынды жасауға
Орнатулар жүргізу нәтижесінде жалақымен байланысты шығындар азаяды.
Жылдық тиімділік – 791480 теңге құрайды. Бірақ жалақымен байланысты
Ақпараттық жүйе келесілерді
Сенімділікті қамтамасыз ету;
Қолданушылардың бір-бірінен тәуелсіздігін орнату;
Банктің ақпараттарды өңдеу жылдамдығының жоғарылығы;
Мәліметтерді өңдеу алгоритімінің ашықтығы;
Енгізу құқының қауіпсіздігі және қатаң бақыланатындығы
Ақпараттық жүйелерді функциялау шарттары, яғни нақты,
Сонымен қатар жаңа мәселелерді кең таралған Paradox-мәліметтер құрын таңдаумен
Ақпарттық жүйенің сенімділігі ұзақ уақыт бойы берілген шарттарды орындау
Жүйені құрылымы жоспарлық белгілеулерді және логикалық байланыстарды бұзбай
Жүйе қолданушы үшін жүйесін, достың пайдалану негізінде қолданушының деңгейінде
Техникалық құралдарды қолдану арасында «Несие операцияларын басқарудағы ақпараттық жүйе
Ақпараттық жүйе еңбек, материалды және қаржылық ресурстарды үнемдеуге мүмкіндік
3.2 Ақпараттық өнімді коммерциалық сатуға берілетін кеңестер және нәтижесін
“Несие операцияларын басқарудың” ақпараттық жүйесінің тиімділігі ретінде оның тағайындалуына
Ақпараттық жүйенің тиімділігі кезінде келесі көрсеткіштердің анықтамасын қамтиды: өнімділік,
Ақпаратты іздеу жүйесінің жұмыс істеу жағдайлары үздіксіз өзгеруі мүмкін,
Сондай-ақ ақпараттық жүйенің тақырыптық ауданының мазмұнын өзгертуге қабілетін атап
Осы ақпараттық жүйенің сенімділігі жұмыс кезінде өз қасиеттерін ұзақ
Қорытынды
Ұсынылып отырған дипломдық жұмыс несие операцияларын автоматтандырды.Несие операцияларын автоматтандырудағы
Берілген ақпараттық жүйе икемді және сенімді болып табылады.
«Казкоммерцбанк» АҚ несие бөлімінде жүргізілген талдау жұмыстары жүйені қолдану
Қолданбалы шешімдер – «Несие операцияларын басқарудың» АЖ-сі Delphi 7
Әмбебаптылығы, үнемділігі, максималды сервисі, қолданушылар үшін қол жететіндік және
Берілген өнімнің ортақ мақсаты мен сипатталуы берілген объект бойынша
Дипломдық жұмыстың бірінші бөлімінде берілген жобаның экономикалық мағынасы, «Казкомммерцбанк»
Несие операцияларын басқарудың АЖ-нің екінші бөлімінде – АЖ-гі тапсырма
Дипломдық жұмыстың үшінші бөлімінде - АЖ-ні құруға кеткен шығындарды
Қолданылған әдебиет тізімі
Қазақстан – 2030 Н.А.Назарбаев. Қазақстандықтар жағдайының өркендеуі, қауіпсіздігі және
“Методические рекомендации по организации систем корпоративного управления и управления
Қазақстан Республикасының Конституциясы – Алматы,1995.
«Қазақстан Республикасының ақпарат қауіпсіздігін қамтамасыз етудің мемлекеттік бағдарлымасы туралы»
Принципы управления кредитным риском. Методические рекомендации Базельского Комитета по
Велисава Т., Севрук А. Банковские риски, М.,1995.
Вольравен К.Д. Управление рисками в коммерческих банках, М., 1997.
Автоматизированные информационные технологии в банковской деятельности. Под ред. Титоренко
Банки и банковское дело. Под ред. Д.э.н. профессора И.Т.
Вендров А.М. Проектирование программного обеспечения экономических информационных систем. Учебник,
Управление финансовыми рисками. Учебное пособие для подготовки к сдаче
«Банковское дело» Лаврушина О.И. ФиС, 1998.
«Банковское дело» Платонов В.И. Хиггнис М. Москва: Консалт Банкир,
«Банковское дело» под ред. Сейткасымова Г.С. Алматы: Қаржы-қаражат, 1998ж
Кондрашов Ю.Н. Введение в проектирование автоматизированных банковских систем, учебное
Кураков Л.П. и др. Современные банковские системы. Учебное пособие.
Е.Г.Неверова Ақпарат жүйелеріндегі мәліметтер базасын құрудағы проблемаларды зерттеу/ “Экономикадағы
Коммерциялық банктер операциялары. Мақыш С.Б. Алматы: Издат маркет, 2004
Н.Б.Бралиева, Л.А. Байбулекова, А.И.Тилегенов Бизнестегі ақпарат жүйелері. – Алматы:
Н.Л.Гагарина. Банк ақпарат жүйесін өндіру/ “Экономикадағы ақпарат жүйелері” мақалалар
С.Б. Мақыш, А.Ә.Ілияс Банк ісі: оқу құралы – Алматы:
Э.М.Бенецкий, Л.А.Морозов. Қосымша программа пакеті қоймасына автоматтандыралған басқару жүйесін
Экономикадағы автоматтандырылған ақпараттық технологиялар: Оқулық. Трибулина И.Т. – М:
Липаев В.В., Потапов А.М. Оценка затрат на разработку программных
Ольшаный А.И. Банковское кредитование (российский и зарубежный опыт) –М:
Смирнова Г.Н. и др. Проектирование экономических информационных систем. М:
Солянкин А.А. Компьютеризация финансового анализа и прогнозирования в банке.
Фаронов В.В. Delphi 4. Учебный курс.-М: “Нолидж”,1998.
Финансово-кредитный словарь, т. 1-3.
30.www.kkb.kz.
55
Несие комитеті
Акционерлер жиналысы
Ревизиялық комиссия
Бақылаушы кеңесі
Басқарма
Басқарма төрағасы
Департаменттер
Басқару
Басқару бөлімдері
Қызметтер
Несие операцияларын басқарудың АЖ-сі
Жабдықтау бөлімі
Функционалдық бөлім
Техникалық жабдықтау
Программалық жабдықтау
Ақпараттық жабдықтау
Несие бөлімі
АБ
А
Кіріс құжаттарыыы
Өтініш;
Қарыз алушының анкетасы;
Табыс декларациясы; кепіл хаты;
Математикалық жабдықтау
КАА
ША
А
келісім шарт№;, мерзімі, банктің аты, қарыз алушының аты-жөні, несие
№, мерзімі; келісім шарт заты, қарыз алушының
Несие құжаттамасы (Кредитная досье)
Керекті құжаттарды баспаға шығару
Қарыз алушы-
ның несие құ-
жаттамасы
Несие келісім шарты
Несиені төлеу көздерін талдау
Қарыз алушының өтінішін және несиені төлеуге деген мүмкіндіктерін анықтау
Несиелік және кепіл туралы келісім- шарт жасау
Несие беру, қайтару және оған сыйақы төлеуіне бақылау жасау
Есеп –қисап дайындау және баспаға жіберу
Анықтамаларды рәсімдеу және баспаға шығару
Күнделікті несие операцияларының тізілімін енгізу
Қарыз алушы
ША
Банктік қарыз келісім шарты
Несие келісім шарты
Өңдеу
OKZ
КАА
Несие алу туралы өтініш;
Қарыз алушының анкетасы
Табыс декларациясы;
Кіріс және шығыс туралы есептеме
Несие сарапшысы
АБ
Жүйелік программалық қамтамасыз ету
МҚ
Заң департаменті
Несиелік тәуекелдер
басқармасы
Бухесеп және есеп беру басқармасы
«Несие операцияларын басқарудағы» АЖ-нің ПҚ
Басты меню модульдері
Қолданбалы программа-лық қамтамасыз ету
Delphi программалау ортасы
Windows ХР операцион
ық жүйесі
Несиені
есептеу
Қарыз алушының рейтингін анықтау
Төлем көрсеткіштері
Есептемелерді шығару
Қарыз алушылар туралы ақпарат
Қарыз алушының анкетасы
Ақпараттық технологиялар басқармасы
Қазнашылық
МБ