Мазмұны
Кіріспе...........................................................................................
І Инвестиция және инвестициялық
1.1 Инвестициялық және оның түрлері..................................
1.2 Шет ел инвестицияларын тарту ерекшеліктері..............
ІІ Қазақстандағы инвестицияны басқару
2.1 Инвестицияларды мемлекеттік басқару жүйесі.............
2.2 Қазақстан Республикасына шетел инвестицияларын
тартудың қағидалары........................................................
Қорытынды..................................................................................
Пайдаланылған әдебиеттер......................................................
5
6
6
12
14
14
19
27
28
КІРІСПЕ
Дамып келе жатқан немесе өтпелі экономикалы елдердің экономикалық
Өндіріс пен экспортқа бағытталған шикізат ресурстары ұлттық экономиканың
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың өз Жолдауында «Біз
І ИНВЕСТИЦИЯ ЖӘНЕ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ТАРТЫМДЫЛЫҚ
1.1 Инвестициялық және оның түрлері.
Инвестиция түсінігі және экономикалық мағынасы
Инвестиция - Қазақстан экономикасының нарықтық экономикаға өтуі кезінде
Инвестициялар ақша құралдары, мақсатты банкілік салымдар, пайлар, акциялар
Келтірілген анықтамалар нарықтық және жоспарлық жүйелерде инвестицияның мәнін
«Инвестиция» термині латынның «жұмылдыру» сөзінен алынған. Бұл термин
У.Шарп инвестицияны былайша анықтайды: «Нақты инвестицияларға әдетте қандай
Экономикалық және қаржылық тұрғыдан инвестицияландыру экономикалық ресурстарды болашақта
Инвестиция - бұл ақшаны, оның сақталуына немесе құнының
Инвестициялардың жіктелуі. Инвестициялардың экономикалық табиғатын оны жіктеу толығырақ
1) инвестициялардың түрлері;
2) ақша құралдарын салу объектілері;
3) инвестицияландыруға қатысу сипаты;
4) инвестицияландыру кезеңі;
5) меншік түрлері;
6) инвестордың қатысу түрлері;
7) тәуекел дәрежесі;
8) ұдайы өндіріс түрлері.
1. Инвестициялардың түрлерін былайша топтайды:
• ақша құралдары, салымдар, пайлар, акциялар және басқа
• жылжымайтын және жылжымалы мүлік;
• авторлық құқықпен, тәжірибемен және басқа да интеллектуалды
• жерді, суды, ресурстарды, үйлерді пайдалану құқығы және
• қандай да бір өндірісті (бірақ патенттелген «ноу-хау»
2. Құралдардың салыну объектілері бойынша инвестициялар былайша бөлінеді:
• нақты инвестициялар немесе құралдардың материалды активтерге салынуы,
• материалды емес активтер - лицензиялардың, патенттердің, тауар
• қаржылық инвестициялар немесе түрлі қаржылық құралдарға
3. Инвестициялық процестерге қатысу сипаты бойынша инвестициялар келесі
• тікелей инвестициялар, мұнда инвестицияландыру және ақша
• жанама, бұл ақша құралдарын өз қалауынша,
4. Инвестицияландырудың кезендері бойынша инвестицияларды мына түрлерге бөледі:
• қысқа мерзімді, ұзақтылығы бір жылдан аспайды
• ұзақ мерзімді, бұның ұзақтылығы бір жылдан
5. Меншік түрлері бойынша инвестициялар мыналарға бөлінеді:
• азаматтардың, мемлекеттік емес меншік нысанындағы кәсіпорындардың, өкіметтік
• мемлекеттік, ол түрлі деңгейдегі кәсіпорындар мен мекемелердің
6. Инвестордың қатысу түріне байланысты:
• қайта құрылып жатқан кәсіпорындарға жартылай қатысу
• инвестор толық иеленетін кәсіпорындарды құру немесе
• жылжымалы немесе жылжымайтын мүлікті акция, облигациялар
• табиғат ресурстарын пайдалануға, жерді пайдалану құқығына,
7. Тәуекел дәрежесі бойынша инвестициялар келесі түрлерге
• тәуекелсіз инвестициялар. Мысалы, бірқатар мемлекеттерде қысқа
• тәуекелді инвестициялар. Инвестициялармен байланысты тәуекел немесе
- барлық пайда сомасын жоғалту мүмкіндігі. Тәуекелдің орын
- жоба іске асқаннан кейін пайданы ғана емес,
- барлық активтерді жоғалту мүмкіндігі және инвестордың банкротқа
8. Ұдайы өндіріс инвестицияның келесі түрлерінің бірінде жүзеге
• жаңа алаңдарда және бастапқыда бекітілген жоба
• шаруашылық жүргізіп отырған кәсіпорындардың кеңеюі -
• шаруашылық жүргізіп жүрген кәсіпорынды қайта құру
• техникалық қайта қамтамасыздандыру - жекелеген цехтардың,
Инвестицияның ұсынылған жіктелуі қазіргі заманның инвестициялық жобалау концепцияларын
1 сызба.
2 – сызба
3 – сызба.
1.2. Шетел инвестицияларын тарту ерекшеліктері
Нашар зерттеген аумақтарды аса тереңде жатқан қабаттарды мұнайлылығы
Мына учаскелерге
Батыс Қазақстан Республикасында:
көлемі 2795 шаршы шақырым Каменка учаскесінде
көлемі 5840 шаршы шақырымы Шынар учаскесінде
Ақтөбе облысында
Көлемі 12190 шаршы шақырым Бейғанин учаскесінде конкурс жариялансын.
Қазақстанның нашар зертелген нашар аудандарында теңіз
Ашық конкурс өткізу және биологиялық барлау жұмыстары жөніндегі
Ұйымдар коммитетке конкурсты өткізу кезінде пайда болатын
Ұйымдастыру коммитетінде
1992 жылы 1 қарашаға дейінгі мерзімде конкурстар ұйымдастырылды.
Аталған аумақтарда геологиялық барлау жұмыстарын жүргізу мұнай мен
ІІ Қазақстандағы инвестицияны басқару ерекшеліктері
2.1 Инвестицияларды мемлекеттік басқару жүйесі
Жаңа экономикалық қатынастар негізінде нарықтық экономикаға көшу сапалы
Инвестициялық процесті басқару Қазақстан экономикалық дамуының тарихи тәжірибесін,
Сол кезеңдегі инвестицияларды басқару ерекшелігі, олардың соңғыға емес,
Капитал салымдары көлемінің басым бөлігін өндірістік бағытталған қаражаттар
Республикада инвестициялык процесс көптеген дербес бағыттар бойынша жүрді.
Республиканың әлеуметтік - экономикалық дамуын басқарудың түпкілікті жана
Қазақстандағы мемлекетгік инвестициялар жүйесін оңтайландыру мақсатымен инвестицияларды басқарудын
Бұл құжаттар елдегі инвестициялық процесті басқарудың негізін қалады;
Өткен кезеңдердің инвестициялық саясатын талдау экономикаға инвестицияларды тарту
Инвестицияларды мемлекеттік басқару жүйесіне инвестициялық белсенділікті қамтамасыз ету
Инфрақұрылымға салынған капиталдағы инвестицияның экономикалық өсуі мен өндіріс
2000 жылға дейінгі кезеңнің индикативті жоспарының жорамалы бойынша
Орталықтандырылған капитал салымдары есебінен әлеуметтік сала объектілерінің құрылысын
Мемлекеттік инвестииияларды басқару 4 жеке кезеңде жүзеге асырылуы
1. Жоспарлау;
2. Бағдарламалау;
3. Бюджетті дайындау;
4. Орындау.
Жоспарлау кезеңінде әлеуметтік-экономикалық дамудың орта мерзімді бағдарламасы мен
Бағдарламалау кезеңіндегі басты мақсат - жоспарда бекітілген мақсаттарды
Қаражат бөлу жөніндегі шешімдер мынандай факторларды ескеруі қажет:
- бюджет орындалатын, макроэкономикалық жағдай;
- инвестициялар бойынша ұсыныстардың нақты аспектілері, соның ішінде
Егер инвестициялық жобаларды (кеңес беру мен сатып алуда
Қазақстанға ең алдымен, мемлекеттік инвестицияларды баскарудың тиісті институционалдық
Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау
Қазақстанда «Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы» Зан (28
Тікелей инвестицияларды мемлекетгік қолдау ең алдымен келесілердек тұрады:
- инвестициялық қызметті қамтамасыз етудін заң шығарушы кепілдер:
- жеңілдіктер мен артықшылықтар жүйесін белгілеу (мемлекетті сол
-Қазақстан Республикасының мүддесін инвесторлар алдында көрсетуге өкілетті, бірыңғай
Заңда тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдаудын мақсаттары мен міндеттері
Бұл қолдаудың мақсаты - экономиканың басым секторларында тауар
Мемлекеттік тікелей қолдаудың ортақ мақсатына жету үшін міндеттердің
- жаңа технологияларды, алдыңғы қатарлы техника мен ноу-хау
- жоғары сапалы тауарлар мен қызмет көрсетуге ішкі
- отандық тауар өндірушілерді мемлекетік қолдау мен ынталандыру;
- экспортқа бейімделген және импортты алмастырушы өндірістерді жетілдіру;
- ҚР-ның шикізат базасын ұтымды және кешенді пайдалану;
- менеджмент пен маркетингтің қазіргі әдістерін енгізу;
- жаңа жұмыс орындарын құру;
-жергілікті кадрларды үздіксіз оқытудың, олардың мамандық деңгейін жоғарлатудың
- өндірісті күшейтуді қамтамасыз ету;
-қоршаған табиғи ортаны жақсарту.
Басқару процесі үшін инвестициялық жобаларды жүзеге асыруды ынталандырудын
Тікелей инвестицияларды қолдауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган, инвестициялар
«Тікелей инвестицияларды мемлекеттік қолдау туралы» Занды дамытуға байланысты
- өндірістік инфрақұрылым. (жолдар, көлік, көпірлер, электр және
- өндеуші өнеркәсіп (халық тұтынатын тауарларды, өндіріс құралдарын
- Астана қаласының объектілері;
- тұрғын үй, әлеуметтік сала мен туризм объектілері
- ауыл шаруашылығы.
Инвестициялар бойынша ҚР-ның мемлекеттік комитеті белгілеген, ең маңызды
2.2 Қазақстан Республиксына шетел инвестицияларын
тартудың қағидалары
Экономиканы тиімді басқару жүйесіне шет елдердің капиталын саналы
«Әрине кез келген стратегияның құндылығы түпкі ойында емес,
Шетел капиталы ақша қаражатының жай массасы ретінде ғана
Олар ірі коммерциялық өміршең инвестициялау негізінде ұлттық шаруашылық
Жаңа қазіргі өндірістік куаттылықгарды құру үшін Қазақстанға ең
- экономикалық мақсатқа сәйкестілік - ол сол немесе
-әлеуметгік экономикалық тиімділік - кез келген нысанда шетел
- шетел инвестицияларын тарту барысында өзара тиімділік қағидасы.
- экономикаға шетел инвестицияларына басымдылықтық салу қағидасы. Бұл
-Республика үшін маңызды кағида болып, барынша аз коммерциялық
-ең соңында, шетел инвестицияларын тартудың әлемдік тәжірибесін барынша
Аталған қағидалар инвестиция тартуды басқарудың тәжіртбелік негізін құрайды.
Сонымен қатар елде бұл процесті басқару барысында оның
Келесі фактор, Қазақстанда ауыл шаруашылық өнімдерін өндірудің қуатты
Үшіншіден, Қазақстан дамуының ұзақ мерзімді стратегиясының басымдықтарының бірі
Төртіншіден, адам ресурстарына капитал салу. Қазақстанның тұрғын халқының
Инвестициялық қызметті баскаруда жоғарыда келтірілген қағидаларды тиімді және
Шетелдік инвестицияларды тартудың нысандары мен бағыттары
Шетел инвестицияларын тартудың тарту арналары мен нысандары бар.
Шетел капиталы 3 арна бойынша түседі:
- экпорттық несиелер: инвестициялық және тауарлық;
- дамуға ресми көмек: қаржылық және техникалық;
- инвестициялар: тікелей және портфельдік.
Кредитор (несие беруші) - елден тауарларды немесе қызметтерді
Инвестициялық несиелер технологияны, жабдықты және басқаны жеткізіп беру
Дамытуға ресми көмек мемлекетке өкімет аралық деңгейде көрсетіледі.
Инвестициялар республика экономикасына шетел капиталының ағымы ретінде түсіндіріледі.
Олардың біріншісі, кәсіпкердің өзіне тәуекел ала отырып, республика
Алушы ел үшін тікелей инвестициялардын басқа нысандармен салыстырғанда
Барлық сфералар мен салаларда қолданатын тікелей инвестициялардың ең
2006 жылғы қаңтар-маусымда қаржы емес активтерге жұмсалған инвестициялардың
Негізгі капиталға инвестициялар
2006 жылғы қаңтар-маусымда негізгі капиталға жұмсалған инвестициялар 1052,4
2006 жылғы қаңтар-маусымда инвестицияның өсуі 2005 жылғы қаңтар-маусыммен
Негізгі капиталға инвестициялар
2005 жылғы қаңтар-маусыммен салыстырғанда инвестиция көлемінің төмендеуі Қызылорда
2006 жылғы қаңтар-маусымда шаруашылық жүргізуші субъектілердің меншікті қаражаты
1 - кесте
Негізгі капиталға инвестициялар қаржыландыру көздері бойынша
2006 жылы қаңтар-маусым млн. теңге Респ. бюджет Жергілікті
бюджет Кәсіпкерлер мен ұйымдар-дың меншікті қаражат-тары Шетел инвести-циялары
Қазақстан Республи-касы 1052418 100956 16061 571147 286468 77786
Ақмола 11622 4447 268 6314 173 420
Ақтөбе 71170 3142 1353 51394 6020 9261
Алматы 45711 1899 1405 26413 13181 2813
Атырау 348773 2343 1013 134194 207699 3524
Шығыс Қазақстан 36224 1403 776 20810 7867
Жамбыл 6078 1286 297 3612 37
Батыс Қазақстан 27188 5251 1174 7568 12673
Қарағанды 59523 2238 792 30872 23027 2594
Қостанай 23663 3257 118 18457 1234 597
Қызылорда 18420 1697 363 15742 300 318
Маңғыстау 62020 1756 405 47824 10688 1347
Павлодар 29088 2438 637 21703
4310
Солтүстік Қазақстан 7744 1026 449 3319 93 285
Оңтүстік Қазақстан 28425 4631 1973 16312 2781 2728
Астана қаласы 121615 45861 4604 70415 607 128
Алматы қаласы 155154 18281 434 96198 88 40153
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың негізгі көлемін жеке меншік
Негізгі капиталға жұмсалған инвестициялардың жалпы көлемінен мұнай және
Шетел инвестицияларының жалпы республикалық көлемінің қомақты үлесі Атырау
2 – кесте
Негізгі капиталға шетелдік инвестициялар
2006 жылы қаңтар-наурыз
млн. теңге өндірістің респ. көлеміндегі %-бен
Қазақстан Республикасы 286468 100,0
Ақмола 173 0,1
Ақтөбе 6020 2,1
Алматы 13181 4,6
Атырау 207699 72,5
Шығыс Қазақстан 7867 2,8
Жамбыл 37 0,0
Батыс Қазақстан 12673 4,4
Қарағанды 23027 8,0
Қостанай 1234 0,4
Қызылорда 300 0,1
Маңғыстау 10688 3,8
Павлодар
Солтүстік Қазақстан . 93 0,0
Оңтүстік Қазақстан 2781 1,0
Астана қаласы 607 0,2
Алматы қаласы 88 0,0
Тұтыну бағалары
2006 жылдың маусымында рөспубликаның тұтыну рыногында тауарлар мен
3 – кесте
Негізгі капиталға инвестициялар қаржыландыру көздері бойынша
2006 жылғы қаңтар-маусым 2005 жылғы қаңтар-маусымға %-бен
млн. теңге өңірдің респ. көлемдегі %-бен
Қазақстан Респеубликасы 1052418 100,0 125,2
Ақмола 11622 1,1 173,9
Ақтөбе 71170 6,8 105,0
Алматы 45711 4,3 126,1
Атырау 348773 33,1 110,9
Шығыс Қазақстан 36224 3,4 186,9
Жамбыл 6078 0,6 113,9
Батыс Қазақстан 27188 2,6 123,7
Қарағанды 59523 5,7 123,6
Қостанай 23663 2,2 151,1
Қызылорда 18420 1,8 91,8
Маңғыстау 62020 5,9 130,5
Павлодар 29088 2,8 159,4
Солтүстік Қазақстан 7744 0,7 114,0
Оңтүстік Қазақстан 28425 2,7 138,3
Астана қаласы 121615 11,6 143,9
Алматы қаласы 155154 14,7 148,4
Қорытынды
Курстық жұмысымды қорытындылай келе жыл өткен сайын Оңтүстік
Негізгі инвестиция көзі ретінде қолдануға болады: -
Республикалық бюджет есебінен (30,8-32,8%) қаржыландыруға болады.: -
Шетел инвесторлары құралдары түсті метал өндірісіне (21,9%), цемент,
Қаржылық емес корпорациялар секторы бойынша өнеркәсіптік өндірістің физикалық
Қазақстан Республикасындағы инвестициялық іс-әрекетті дамыту үшін нарықтық экономиканың
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан -2030 » стратегиялық
«Бэсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін,
«Қазақстан экономикалық әлеуметтік және саяси жедел жаңарту жолында»
Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылдарға арналған индустриялық-инновациялық стратегиясы. Алматы,
Инвестиция туралы: Қазақстан Республикасының Заңы.// Заң, 2003 жыл.
Қазақстан Республикасындағы инвестициялық қызмет. Алматы, 2003 жыл.
Қазақстан Республикасының «Инновациялық қызмет туралы» Заңы. -Астана, 2002.
Қазақстан Республикасының 2003-2015 жылға арналған инновациялық саясатты жетілдіру
Оңтүстік Қазақстан облысының статистикалық жылнамасы. Шымкент, 2003 жыл.
Оңтүстік Қазақстан облысының әлеуметтік экономикалық дамуы 1991-2000жж. Статистикалық
Н.Оңтүстік Қазақстан облысының 2002 жылғы әлеуметтік экономикалық дамуы.
Краткий статистичекий ежегодник Казахстана. Алматы, 2003 г.
Назарбаев Н.Ә. Жаңа кезең жаңа - жаңа экономика.//
Даржанова М.Ш.,Икматова Е.Б., Қалдыкөзова Қ.Е. Аймақ жағдайындағы инновациялық
Нұрақым Райхан. Дамудың индустриялық-инновациялық стратегиясы. // Ақиқат.-2004 ж.-№7
Сапарбаев Ә. Инновация - негізгі қозғаушы күш. //Егемен
Жарқынбек О. Инвестиция экономиканы сауықтыра ала ма? //
Сараев А. Инвестициялық қызметті мемлекеттік реттеу мәселелері. //Ақиқат.-2000ж.-№
Қаженбаев С. Инвестициялық қызметті мемлекеттік реттеу мәселелері. //Ақиқат.-2000ж.-№
Сараев А. Басты мақсат - шетел инвестициясын тиімді
Темірханов Е. Қазақстан экономикасының инвестициялық ресурстары.// Жас алаш.-1998ж.-№
Қаженбаев С. Инвестициялық қорларды тиімді пайдаланудың жолдары. //Наука
Демесинова Г. Методы исследование инновационной деятельности предприятия. //
Махницкая Е. Факторы развития инновационных процессов в экономике
25.Кучукова Н. Инновации - важный фактор экономического роста.
Нос И. Инновации: статегический потенциал.// Казахстанская правда.-2003г.-№363
Алагузова Р.Ж., Музапарова Л.М. Проблемы развития инновационной деятельности
Қаженбаев С. Инвестициялық қорлар тиімді пайдалану жолдары мен
Цыганков А. Региональная инвестиционная программа.//Саясат.-2001 .-№2
Аннотация
Менің курстық жұмысым екі бөлімнен тұрады. бірінші
Курстық жұмысымда 2 - слайд, 3 – сызба,
5